Historia bursztynnictwa Recenzje

24
BURSZTYNISKO Nr 29
Historia bursztynnictwa
Niestety folder wydrukowano bez roku wydania. Jak
wynika z dokumentacji zbiorów bursztynu
Zachodniopruskiego Muzeum Prowincjalnego
w Gdańsku zestawionej w Pracach Muzeum Ziemi
Nr. 46 (Kosmowska-Ceranowicz 2001) na podstawie
drukowanych sprawozdań, Ed. Pfannenschmidt
w 1988 roku dał do zbiorów 78 okazów bursztynu form, odmian i inkluzji. W 1892, 1893 z fabryki
w Młyniskach odpadki prasowanego bursztynu,
a następnie 6 próbek form naturalnych
i odmian i gedanit darował L. Hirschberg, właściciel
fabryki. W 1895 znajdujemy zapis, że od
Hirschberga otrzymano próbkę małych kawałków
do produkcji bursztynowego lakieru oraz kilka
kawałków bursztynu wykopanego w Młyniskach.
W 1896 roku Muzeum ponownie otrzymało
z Młynisk 3 próbki sopli i form soplopodobnych oraz
werniks (Firniss) „i tak dalej”, a ponadto po kilka
okazów beckerytu, gedanitu i stantienitu. Firma
Pfannenschidta kierowana przez Hirschberga
istniała dalej w 1898 i zaopatrywała Muzeum
w wytwarzane nowości jak ambroid niebieski,
czerwony, zielony „impregnowany farbą” i częściowo
zamglony. Rok później wśród nazwisk darczyńców
pojawia się Hirschberg junior, który dostarczył
próbki form i odmian i okaz z inkluzją (Netzflügler).
Junior przynosił dary jeszcze w latach 1903: próbki
form soplopodobnych, kościaków i pokostu oraz
2 okazy kopalnej żywicy z Kanady, a w 1908 żywicę
z Sumatry, dokumentując jednocześnie istnienie
rodzinnej fabryki(?) wraz z swoim ojcem i może
dziadkiem, w inwentarzach Muzeum przez 20 lat.
Poza stroną tytułową folder zawiera cennik,
jednocześnie dokumentując bogaty asortyment
produkowanych lakierów dla malarzy, lakierników
„i tak dalej”, jak i lakierów do powozów i wagonów
kolejowych. Wśród lakierów był także bursztynowoasfaltowy lakier, bursztynowy lakier uniwersalny,
bursztynowy lakier w trzech gatunkach
„najjaśniejszy, jasny i średni”, „matowy żółty”,
a także dobrej jakości szybko i mocno schnące
bursztynowe farby lakierowe. Sprzedawano także
oleje lniane i pokost z lnianego oleju i inne wytwory
potrzebne dla malarzy. Ceny podano hurtowe dla
100 kg, każdego produktu.
A co robimy dzisiaj z drobną frakcją bursztynu?
Recenzje
Ryszard Szadziewski - recenzja
G. POINAR, JR. & R. POINAR 2008 WHAT BUGGED THE DINOSAURS?
INSECTS, DISEASE, AND DEATH IN THE
CRETACEOUS. PRINCETON UNIV. PRESS
ISBN 9780691124315
Wydanie w języku angielskim. 264 stron, 38
oryginalnych rycin oraz 16 tablic z kolorowymi
fotografiami inkluzji.
George Poinar jest wybitnym specjalistą
w dziedzinie helmintologii, paleobiologii oraz
ekologii kredowych i trzeciorzędowych lasów
bursztynowych. To jego badania nad inkluzjami
owadów w bursztynach były inspiracją dla twórców
powieści i filmu „Park jurajski”. Wspólnie z żoną
Robertą opublikował kilka książek dotyczących
ekologii lasów bursztynowych. Obecnie
wydawnictwo Princeton University Press wydało ich
kolejną współautorską książkę pt. „Co nękało
dinozaury? Owady, choroba i śmierć w okresie
kredy”.
Na treść książki składa się wstęp, podziękowania,
23 merytoryczne rozdziały, 3 dodatki, spis literatury
oraz skorowidz. Tytuły kolejnych rozdziałów to:
1. Skamieniałości: kapsuły czasu; 2. Kreda: czas
zmian; 3. Roślinożerność; 4. Dinozaury konkurują
Międzynarodowe Stowarzyszenie Bursztynników
International Amber Association
BURSZTYNISKO Nr 29
25
Recenzje
Events
z owadami; 5. Dinozaury czy owady „wynalazły”
rośliny kwiatowe; 6. Zapylanie; 7. Uszkodzenia
i choroby kredowych roślin; 8. Kreda: czas chimer
iinnych osobliwości; 9. Służby sanitarne w kredzie;
10. Entomofagia dinozaurów; 11. Odżywianie się
krwią dinozaurów; 12. Kuczmany; 13. Moskity;
14. Komary; 15. Meszki; 16. Bąki i Athericidae;
17. Pchły i wszy; 18. Kleszcze i roztocze;
19. Pasożytnicze robaki; 20. Odkrycie kredowych
chorób; 21. Choroby i ewolucja patogenów;
22. Owady: ostateczni zwycięzcy; 23. Wymieranie
i granica pomiędzy kredą a trzeciorzędem. Dodatek
A: kredowe owady (przegląd rzędów i rodzin owadów
notowanych w bursztynie libańskim, birmańskim
i kanadyjskim); Dodatek B: Ważniejsze czynniki
wpływające na sukces zwierząt lądowych. Dodatek
C: Trudności z oceną zapisu kopalnego
i wymierania.
Literatura: obejmuje 349 numerowanych pozycji
uporządkowanych wg kolejności pojawiania się ich
w tekście. Skorowidz zawiera wszystkie nazwy
łacińskie i ważniejsze angielskie.
Większość rozdziałów zawiera część fikcyjną,
opisującą scenki z życia dinozaurów i stawonogów
oraz część naukową opartą o materiały kopalne
i współczesne. Ta ostatnia uzasadnia w sposób
przystępny stawiane hipotezy ekologiczne
i ewolucyjne.
Międzynarodowe Stowarzyszenie Bursztynników
W okresie kredy zmiany klimatu, morskie regresje,
erupcje wulkanów i upadki meteorów miały istotny
wpływ na szybkie zmiany warunków ekologicznych.
Był to czas ekspansji owadopylnych roślin
kwiatowych oraz wzmożonego konkurowania
owadów i dinozaurów o pokarm. Pojawiające się
nowe organizmy patogenne przenoszone przez
owady i inne krwiopijne stawonogi mogły sprzyjać
szerzeniu się chorób. Autorzy sugerują, że choroby
te odegrały ważną rolę w procesie wymierania
dinozaurów. Taki scenariusz ostatniego okresu
panowania tych gadów przedstawiają oni w oparciu
o inkluzje zawarte w bursztynie libańskim (130-135
mln lat), birmańskim (97-105) i kanadyjskim (77-79
mln lat).
Wydaje się, że większość z przedstawianych
tu teorii dotyczących związków stawonogów,
helmintów i patogennych pierwotniaków
z dinozaurami nie wytrzyma próby czasu. Jednak
fantazja autorów, ich rozległa wiedza, umiejętności
popularyzatorskie oraz zdolności literackie
z pewnością spowodują, że tę książkę z dużym
zainteresowaniem przeczyta zarówno młodzież,
studenci biologii, jak i paleontolodzy. Pozycja ta
będzie zachęcać do dalszych badań i stawiania
odważnych hipotez.
International Amber Association