Nowa ustawa o ADR w sprawach konsumenckich – Jakie zmiany w

Nowa ustawa o ADR w sprawach konsumenckich
funkcjonowaniu firmy spowoduje ustawa?
–
Jakie
zmiany
w
Trwają prace nad kontrowersyjną ustawą o pozasądowym rozwiązywaniu sporów
konsumenckich, implementującą dyrektywę w sprawie ADR (Alternative Dispute Resolution)
w sporach konsumenckich. Termin implementacji upływa z dniem 9 lipca 2015 r., czyli już za
3 miesiące.
18 czerwca 2013 r. opublikowany został pakiet legislacyjny, na który składają się: dyrektywa
Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/11/UE z 21.05.2013 r. w sprawie alternatywnych
metod rozstrzygania sporów konsumenckich (tzw. „dyrektywa w sprawie ADR w sporach
konsumenckich”) oraz rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 524/2013 z
dnia 21.05.2013 r. w sprawie internetowego systemu rozstrzygania sporów konsumenckich,
czyli rozporządzenie w sprawie ODR (Online Dispute Resolution) w sporach konsumenckich.
Termin implementacji dyrektywy ADR w sporach konsumenckich upływa z dniem 9 lipca
2015 r., czyli już za 3 miesiące. W związku z implementacją trwają prace nad ustawą o
pozasądowym rozwiązywaniu sporów konsumenckich. Projekt ustawy znajduje się w fazie
przygotowania założeń. Zgodnie z założeniami do projektu, na przedsiębiorcę zostaną
nałożone nowe obowiązki dotyczące systemu ADR (Alternative Dispute Resolution), w
szczególności obowiązki informacyjne (informowanie konsumenta o stosowanej przez
przedsiębiorcę ścieżce rozwiązywania sporów). Przepisy rozporządzenia w sprawie ODR w
sporach konsumenckich będą stosowane od 9 stycznia 2016 r.
W rozporządzeniu przewidziano stworzenie europejskiej platformy internetowej (platformy
ODR) stanowiącej punkt kontaktowy dla konsumentów oraz przedsiębiorców z branży ecommerce mających siedzibę w Unii Europejskiej. Za pośrednictwem platformy strony będą
mogły rozwiązywać drogą polubowną spory wynikłe na tle zawartych między stronami
internetowych umów sprzedaży lub umów o świadczenie usług (umów, w przypadku których
przedsiębiorca oferuje towary/usługi za pośrednictwem strony internetowej a konsument
zamawia je za pośrednictwem tej strony). Zgodnie z rozporządzeniem konsumenci będą mieli
możliwość złożenia skargi wypełniając elektroniczny formularz za pośrednictwem platformy
ODR. Całe nieodpłatne postępowanie polubowne wszczynane skargą konsumenta ma toczyć
się online oraz może trwać co do zasady 90 dni licząc od daty złożenia skargi.
Ustawa przewiduje możliwość wyboru przez przedsiębiorcę podmiotu, który
rozstrzygnie spory z konsumentami. Przedsiębiorcy będą musieli jednak
przestrzegać rozbudowanych obowiązków informacyjnych wobec konsumentów.
Ustawa o pozasądowym rozwiązywaniu sporów konsumenckich wprowadzi możliwość wyboru
przez przedsiębiorcę podmiotu ADR (spośród podmiotów ADR wpisanych do odpowiedniego
rejestru) właściwego do rozwiązania sporów wynikłych pomiędzy danym przedsiębiorcą a
konsumentami. System podmiotów ADR ma być otwarty (będą mogły przystępować do niego
nowe podmioty) i mieszany, czyli złożony zarówno z biznesowych jak i publicznych
podmiotów ADR. Zobowiązanie przedsiębiorcy do korzystania z podmiotów ADR dla
rozwiązywania sporów między nim a konsumentami może mieć źródło w ustawie lub
dobrowolnym przystąpieniu do systemu ADR. Przystąpienie do systemu ADR przez
przedsiębiorcę może dojść do skutku na dwa sposoby: poprzez zaakceptowanie jurysdykcji
podmiotu ADR przez przedsiębiorcę (przystąpienie do określonej organizacji branżowej, wpis
na listę prowadzoną przez wybrany podmiot ADR) lub poprzez zamieszczanie zgody na
jurysdykcję podmiotu ADR w stosowanych przez przedsiębiorcę w obrocie z konsumentami
wzorcach umownych. Obecnie nie istnieje ustawowy obowiązek uczestnictwa przedsiębiorcy
w systemie ADR. Jeżeli zatem przedsiębiorca postanowi poddać ewentualne spory wynikłe
między nim a konsumentami jurysdykcji odpowiedniego podmiotu ADR, będzie zobowiązany
poinformować konsumenta o podmiocie ADR właściwym do rozpatrywania ewentualnego
1007983_v_1
sporu (w tym podać adres strony internetowej podmiotu), zarówno na własnej stronie
internetowej, jak i w ogólnych warunkach umów sprzedaży lub umów świadczenia usług.
Informacje przeznaczone dla konsumentów powinny być łatwo dostępne, jasne i zrozumiałe.
Na tym nie kończą się obowiązki informacyjne przedsiębiorcy. Każdy przedsiębiorca będzie
bowiem zobowiązany do wyraźnego wyrażenia zgody lub braku zgody na skorzystanie z
dowolnego podmiotu ADR w przypadku nieuwzględnienia reklamacji konsumenta (np. w
odpowiedzi na reklamację), niezależnie od spełnienia obowiązków informacyjnych poprzez
umieszczenie danych podmiotu na stronie internetowej oraz we wzorcach umów. Zgodnie z
dyrektywą, powyższej informacji przedsiębiorca będzie musiał udzielić konsumentowi na
papierze lub innym trwałym nośniku. Ustawa nie będzie przewidywać wyjątków, więc nawet
przedsiębiorcy należący do sektorów rynku, dla których nie istnieją regulacje dotyczące
formy i terminu odpowiadania na reklamacje, będą zobowiązani (w przypadku
nieuwzględnienia reklamacji) wyrazić zgodę lub oświadczyć o braku zgody na postępowanie
przed podmiotem ADR na papierze lub innym trwałym nośniku.
Postępowania polubowne będą szybsze i tańsze dla obu stron sporu.
Implementacja dyrektywy w sprawie ADR w sporach konsumenckich oznacza nie tylko
dodatkowe obowiązki dla przedsiębiorców, lecz także szybsze, bardziej przejrzyste i – co
szczególnie istotne – tańsze postępowania w sporach z konsumentami. Dyrektywa
przewiduje 3 miesiące na postępowanie polubowne, przy czym w przypadku szczególnie
zawiłych sporów, podmiot ADR wybrany przez przedsiębiorcę może wydłużyć czas
postępowania o kolejne 90 dni. Łączny maksymalny czas postępowania w sporze między
przedsiębiorcą a konsumentem wyniesie zatem 6 miesięcy, o wiele poniżej dotychczasowego
średniego czasu trwania postępowań sądowych na terenie UE (500 dni). Powyższe
ograniczenia czasowe nakładane przez dyrektywę dotyczą również postępowań polubownych
prowadzonych online, za pośrednictwem platformy ODR. Koszty postępowania polubownego
są na ogół niższe niż koszty sądowe, a ponadto przedsiębiorca będzie mógł w znacznym
stopniu dowolnie wybrać podmiot ADR według własnego uznania.
Korzystny dla przedsiębiorców jest także zakres zastosowania mechanizmów ADR
przewidzianych w dyrektywie dla wszelkich zaistniałych na rynku unijnym sporów między
konsumentami a przedsiębiorcami (wynikłych na tle zawartych umów sprzedaży rzeczy lub
świadczenia usług, w tym umów zawartych za pośrednictwem internetu i umów
transgranicznych). Tak szeroki zakres stosowania procedur ADR dla rozstrzygania sporów na
linii przedsiębiorca – konsument będzie możliwy dzięki powstającemu jednolitemu systemowi
polubownego rozwiązywania sporów na terenie całej Unii Europejskiej. Przepisy dyrektywy
nie znajdują zastosowania jedynie wobec przedsiębiorców z branży medycznej (świadczących
usługi zdrowotne, w tym udostępniających produkty lecznicze) oraz publicznych instytucji
świadczących usługi z zakresu kształcenia ustawicznego lub szkolnictwa wyższego.
Szerszego komentarza wymaga kwestia rodzaju roszczeń, których podmioty mogą dochodzić
w procedurze ADR przewidzianej w przyszłej ustawie. Zakres dyrektywy dotyczy roszczeń
wynikających bezpośrednio z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązań
umownych mających źródło w zawartej między konsumentem a przedsiębiorcą umowie.
Komisja Nadzoru Finansowego w procedurze konsultacji założeń do projektu ustawy
wskazała, że pewna część sporów zgłaszanych do Sądu Polubownego przy Komisji Nadzoru
Finansowego „dotyczy etapu przedkontraktowego”, a także roszczeń odszkodowawczych i o
zadośćuczynienie, wobec czego ustawa powinna przewidywać uprawnienie po stronie
podmiotów ADR do poszerzania swojej właściwości o spory znajdujące się poza zakresem
dyrektywy. Wskazówki KNF zostały odpowiednio uwzględnione w założeniach do projektu
ustawy. Należy spodziewać się zatem, że podmioty ADR będą mogły uznaniowo dopuszczać
do rozpoznania sprawy dotyczące roszczeń nieobjętych dyrektywą, jednak na obecnym
1007983_v_1
etapie nie sposób określić do jakiego stopnia będą one mogły dynamicznie określać swoją
właściwość.
Należy spodziewać się dużej popularności postępowań polubownych wśród konsumentów,
ponieważ zgodnie z implementowaną dyrektywą postępowanie ADR ma być dostępne dla
konsumentów nieodpłatnie lub za opłatą nieznacznej wysokości - w projekcie założeń do
kalkulacji kosztów implementacji wspomina się o kwocie 30 zł jako opłacie od rozpatrzenia
sprawy.
Autorka: Anna Rak, aplikant adwokacki w departamencie postępowań sądowych, arbitrażu i
mediacji FKA Furtek Komosa Aleksandrowicz
1007983_v_1