Przykładowe programy edukacyjne w oparciu o ogrody pokazowe

Przykładowe programy edukacyjne w oparciu o ogrody pokazowe

„Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie”
PRZYKŁADOWE PROGRAMY EDUKACYJNE
W OPARCIU O OGRODY POKAZOWE
DR INŻ. ARCH. KRAJ. MARTA PISAREK
PLAN WYSTĄPIENIA
1. DEFINICJA OGRODÓW TEMATYCZNYCH I POKAZOWYCH
2. STAN OGRODÓW POKAZOWYCH W POLSCE
3. OGÓLNE ZASADY PROJEKTOWANIA OGRODÓW POKAZOWYCH
4. ZASTOSOWANIE OGRODÓW POKAZOWYCH W ZAGRODACH EDUKACYJNYCH
5. ZAGRODY EDUKACYJNE PRZYJAZNE OWADOM
6. ZAGRODY EDUKACYJNE PRZYJAZNE ZWIERZĘTOM OWADOŻERNYM
DEFINICJA OGRODÓW TEMATYCZNYCH
• OGRODY TEMATYCZNE TO OGRODY ZOOLOGICZNE, OGRODY BOTANICZNE
LUB INNE PARKI Z OKREŚLONYM TEMATEM WRAZ Z OBIEKTAMI TOWARZYSZĄCYMI,
NALEŻĄCYMI DO INNEJ KATEGORII PRZEZNACZENIA TERENU.
• OGRODY POKAZOWE (GARDEN SHOW) MOGĄ BYĆ JEDNYM Z ELEMENTÓW SKŁADOWYCH
OGRODÓW TEMATYCZNYCH LUB STANOWIĆ SAMODZIELNĄ JEDNOSTKĘ.
STAN OGRODÓW POKAZOWYCH W POLSCE
Rok założenia
Pow. (ha)
Właściciel
Lokalizacja
1979
4,5
Bronisław i Wojciech Kapias
Goczałkowice, ul. Świętej Anny 4, woj. śląskie
1983/2001
1,5
Maciej i Mateusz Milczyńscy
Dankowice, ul. Podlesie 1, woj. śląskie
2003
0,18
Antoni Pudełko
Pisarzowice, ul. Ogrodnicza 2, woj. śląskie
1980/2003
0,1
Edward Majcher
Jarków 11, woj. dolnośląskie
b.d
1,0
Zofia i Tadeusz Kurczynowie
Młodzawy Małe 17, woj. świętokrzyskie
Ogrody Hortulus
1992
4,0
Hortulus Spectabilis
2014
5,0
Iwona i Piotr Bigońscy
Dobrzyca 76, woj. zachodnio-pomorskie
Ogród Botaniczny Orle
1995
37,7 (90,0*)
Maria i Klaudiusz Buzalscy
Orle 35, woj. pomorskie
Frank-Raj – Polskie Ogrody
Ozdobne i Szkółka Roślin
2004
2,0
Hubert Kopciowski
Frank, ul. Kociewska 11, woj. pomorskie
Ogrody pokazowe w Marcinkowie
– Ogrody Markiewicz
2012
0,3
Fundacja Inkubator
Kreatywności
Marcinkowo 33A, woj. warmińsko-mazurskie
Rajski Ogród
2012
5,0
Nidzicka Fundacja Rozwoju
„NIDA”
Kamionka 5, woj. warmińsko-mazurskie
Nazwa
Ogrody pokazowe Kapias
Ogrody do zwiedzania
Ogrody japońskie Antoni Pudełko
Ogród japoński
Ogród na rozstajach
OGRODY POKAZOWE KAPIAS
Goczałkowice, 25 maja 2012 r., fot. M. Pisarek
OGRODY JAPOŃSKIE ANTONI PUDEŁKO
Pisarzowice, 19 lipca 2014 r., fot. M. Gargała
OGRODY HORTULUS
Dobrzyca, 29 października 2010 r., fot. M. Pisarek
OGÓLNE ZASADY PROJEKTOWANIA
OGRODÓW POKAZOWYCH, CZ. 1
1.
2.
3.
4.
Wnętrze ogrodowe
Ściana pionowa
Ściana pozioma (podłoga)
Ściana pozioma (sklepienie)
Elementy wolnostojące
3
1
4
2
http://www.e-ogrody.pl/
ŚCIANA PIONOWA: RZECZYWISTA, POZORNA
http://olx.pl/
Fot. M. Pisarek
BRAMA
Fot. M. Pisarek
OKNO
Fot. M. Pisarek
PODŁOGA
Fot. M. Pisarek
SKLEPIENIE
Fot. M. Pisarek
ELEMENTY
WOLNO STOJĄCE
Fot. M. Pisarek
ELEMENTY WOLNO STOJĄCE
Fot. M. Pisarek
OGÓLNE ZASADY PROJEKTOWANIA
OGRODÓW POKAZOWYCH, CZ. 2
Moduł 1
Moduł 2
Moduł 3
ROŚLINNOŚĆ – TYLKO GATUNKI RODZIME
ZASTOSOWANIE OGRODÓW POKAZOWYCH
W ZAGRODACH EDUKACYJNYCH CZ. 1
• ARCHITEKTURA KRAJOBRAZU:
STYLE OGRODOWE
 OGRÓD W STYLU ANGIELSKIM
 OGRÓD W STYLU FRANCUSKIM (FORMALNYM)
ARANŻACJA WNĘTRZA OGRODOWEGO
 OGRÓD BARW
 OGRÓD W STYLU WIEJSKIM (ROMANTYCZNYM)
 OGRÓD ZAPACHU
 OGRÓD W STYLU NOWOCZESNYM
 OGRÓD DŹWIĘKU
 OGRÓD W STYLU ŚRÓDZIEMNOMORSKIM
 OGRÓD W STYLU DALEKOWSCHODNIM
Ogród w stylu francuskim (Ogrody Hortulus, Dobrzyca)
Fragment ogrodu w stylu japońskim
(Ogrody pokazowe Kapias,
Goczałkowice)
Fot. M. Pisarek
Ogród w stylu wiejskim (Dulcza Wielka)
Rozmowy ze starszymi
mieszkańcami miejscowości
Pamiątkowe fotografie
Rośliny symbole
Rośliny użytkowe
Fot. M. Pisarek
Ogród dźwięku (Ogrody Hortulus, Dobrzyca)
Szumiące rośliny
Rośliny pokarmowe
dla ptaków
Dzwoneczki i inna
ozdobna architektura
Naturalne instrumenty
muzyczne
Sucha rzeka
Fot. M. Pisarek
Ogród wodny
ZASTOSOWANIE OGRODÓW POKAZOWYCH
W ZAGRODACH EDUKACYJNYCH CZ. 2
OGRODNICTWO, ROLNICTWO
• ROZPOZNAWANIE GATUNKÓW ROŚLIN
• DOBÓR ROŚLIN DO ZRÓŻNICOWANEGO SIEDLISKA
Stare odmiany warzyw, drzew owocowych
Gatunki i odmiany zapomniane
komosa rózgowa
karczoch hiszpański
nieszpunka zwyczajna
• UPRAWA ROŚLIN
 UPRAWA WSPÓŁRZĘDNA, PERMAKULTURA,
 NIECHEMICZNA OCHRONA ROŚLIN
• PRZYRODA, EKOLOGIA
Kolekcja wrzosów (Arboretum w Bolestraszycach)
 KOLEKCJONOWANIE ROŚLIN
 WSPOMAGANIE BIORÓŻNORODNOŚCI
Kolekcja liliowców (Arboretum w Wojsławicach)
Fot. M. Pisarek
ZAGRODY EDUKACYJNE PRZYJAZNE OWADOM
• HODOWLA OWADÓW
• ROZPOZNAWANIE RODZIN, RODZAJÓW, GATUNKÓW
• ROLA OWADÓW W ŻYCIU CZŁOWIEK
K.
K.
Paź królowej Papilio machaon
J.
B.
T.
O.
K.
K.
Rusałka pokrzywnik Aglais urticae
Rusałka osetnik Vanessa cardui
Rusałka kratkowiec Araschnia levana
K.
K.
K.
K.
Bielinek rzepnik Pieris rapae
T.
O.
GATUNKI MOTYLI
ZAPROPONOWANE
W PROJEKCIE
T.
O.
Modelowy projekt
przydomowego ogrodu dla motyli
Rusałka admirał Vanessa atalanta
Bielinek kapustnik Pieris brassicae
K.
K.
Latolistek cytrynek Gonepterynx rhamni
Rusałka pawik Inachis io
Karolina Konieczna, Tomasz Olbrycht,
Zbigniew W. Czerniakowski, Marta Pisarek,
Marta Gargała, Monika Kucharska
Uniwersytet Rzeszowski
Wydział Biologiczno-Rolniczy
Katedra Agroekologii
T.
O.
Rusałka ceik Polygonia c-album
Rośliny pokarmowe gąsienic
Rośliny żywicielskie gąsienic to
przede
wszystkim
rośliny
zielne, do których zaliczono
takie gatunki jak: chmiel
zwyczajny, rzepak, kapustę
warzywną, rzodkiew świrzępę,
gorczycę polną, rezedę żółtą,
dyptam jesionolistny, nasturcję
większą,
podagrycznik
pospolity, dzięgiel leśny oraz
fenkuł włoski.
Paź królowej Papilio machaon
Jedną z najistotniejszych roślin pokarmowych gąsienic jest
pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica).
Stanowi pożywienie larw wielu rusałek (pokrzywnika,
osetnika, pawika, admirała, ceika).
K.
K.
T.
O.
Rusałka pawik Inachis io
K.
K.
pokrzywa zwyczajna Urtica dioica
Koncepcyjny projekt ogrodu dla motyli
Rośliny wykorzystane w projekcie:
Drzewa: 1. Wierzba płożąca (Salix repens L.), 2. Jabłoń domowa (Malus domestica Borkh.), 3. Śliwa domowa (Prunus
domestica L.)
Krzewy: 4. Wawrzynek wilczełyko (Daphne mezereum L.), 5. Wrzos pospolity ’Annemarie’ (Calluna vulgaris L. var.
Annemarie), 6. Wrzos pospolity ’Annette’ (Calluna vulgaris L. var. Annette), 7. Wrzosiec krwisty ’Foxhollow’ (Erica carnea L.
var. Foxhollow), 8. Malina właściwa (Rubus idaeus L.), 9. Jeżyna fałdowana (Rubus plicatus W. et N.), 10. Porzeczka
zwyczajna (Ribes rubrum L.), 11. Kruszyna pospolita (Frangula alnus Mill.), 12. Szakłak pospolity (Rhamnus cathartica L.),
13. Lilak pospolity (Syringa vulgaris L.), 14. Budleja Dawida (Budleja davidii Franch.), 15. Barbula klandońska (Caryopteris x
clandonensis Hort.)
Rośliny zielne: 16. Chmiel zwyczajny (Humulus lupulus L.), 17. Pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica L.), 18. Pokrzywa
żegawka (Urtica urens L.), 19. Goździk kartuzek (Dianthus carthusianorum L.), 20. Rzepak (Brassica napus L. var. napus), 21.
Kapusta warzywna (Brassica oleracea L.), 22. Lewkonia długopłatkowa (Matthiola longipetala (Vent.) DC.), 23. Rzodkiew
świrzępa (Raphanus raphanistrum L.), 24. Gorczyca polna (Sinapis arvensis L.), 25. Rezeda żółta (Reseda lutea L.), 26.
Koniczyna polna (Trifolium arvense L.), 27. Dyptam jesionolistny (Dictamnus albus L.), 28. Bodziszek kantabryjski (Geranium
x cantabrigense Yeo.), 29. Nasturcja większa (Tropaeolum majus L.), 30. Podagrycznik pospolity (Aegopodium podagraria L.),
31. Dzięgiel leśny (Angelica sylvestris L.), 32. Fenkuł włoski (Foeniculum vulgare Mill.), 33. Niezapominajka błotna (Myostis
scorpioides L.), 34. Powój trójbarwny (Convolvulus tricolor L.), 35. Chaber bławatek (Centaurea cyanus L.), 36. Ostrożen
polny (Cirsium arvense (L.) Scop.), 37. Jeżówka purpurowa (Echinacea purpurea (L.) Moench.), 38. Przegorzan pospolity
(Echinops ritro L.), 39. Kocanki piaskowe (Helichrysum arenarium (L.) Moench.), 40. Rudbekia błyskotliwa (Rudbeckia fulgida
Aiton.), 41. Nawłoć późna (Solidago gigantea Aiton.), 42. Aster nowoangielski (Symphyotrichum novae-angliae L.), 43. Aster
nowobelgijski (Symphyotrichum novi-belgii L.), 44. Oset kędzierzawy (Carduus crispus L.), 45. Mniszek pospolity (Taraxacum
officinale L.), 46. Podbiał pospolity (Tussilago farfara L.)
HOTELE DLA OWADÓW
ZAPYLAJĄCYCH
HOTELE ARTYSTYCZNIE ...
MURARKA OGRODOWA (OSMIA RUFA)
DOMY I DOMKI DLA GATUNKÓW OWADÓW
WYKORZYSTUJĄCYCH GLINĘ
BOLICA
I INNE: WYSMUGOWATE,
PODWIJKOWATE,
ZŁOTOLITKOWATYCH,
OSOWATE, KOPUŁKOWATE,
GRZEBACZKOWATE,
PENSJONAT DLA SKORKÓW
Domek dla motyli
TRZMIELE
POIDEŁKA DLA OWADÓW
ZAGRODY EDUKACYJNE PRZYJAZNE
ZWIERZĘTOM OWADOŻERNYM
WIKLINOWE IGLOO DLA JEŻA
WIEWIÓRKI
Dziękuję za uwagę