Porady Prawne i Obywatelskie

Projekt współfinansowany w ramach
Rządowego Programu na rzecz
Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata
2014-2020.
DZIEDZICZENIE
I.
Co oznacza dziedziczenie?
Dziedziczenie to nabycie majątku, praw i zobowiązań majątkowych (np. długów) po śmierci
dotychczasowego właściciela. Będąc właścicielem np. mieszkania, samochodu, działki,
oszczędności możemy przekazać tę własność testamentem. Jeżeli nie zostawimy testamentu
najbliższa rodzina będzie dziedziczyła majątek na podstawie ustawy (dziedziczenie
ustawowe) czyli zgodnie z ogólnymi zasadami zawartymi w Kodeksie cywilnym.
1. Dziedziczenie na podstawie testamentu
Sporządzając testament wskazujemy osoby, którym chcemy przekazać nasz majątek. Może to
być jedna lub kilka osób. Może to być rodzina, osoby niespokrewnione, organizacje społeczne.
W testamencie możemy zmienić kolejność dziedziczenia określoną w ustawie np. możemy
pominąć współmałżonka i dzieci, które są wymienione w ustawie jako pierwsze w kolejności
dziedziczenia i cały majątek przekazać np. wnukom lub rodzeństwu.
W testamencie możemy również pozbawić prawa do dziedziczenia po nas te osoby, które na
podstawie ustawy byłyby uprawnione do naszego majątku po naszej śmierci np. jedno z dzieci.
Zawsze jednak musimy podać powody wydziedziczenia. Przede wszystkim musimy udowodnić,
że zachowanie osoby, którą chcemy wydziedziczyć było świadome, uporczywe i wzbudziło
naszą dezaprobatę np. syn jest uzależniony od narkotyków i zachowuje się wobec nas w
sposób naganny; córka nie utrzymuje z nami kontaktu od wielu lat, nie opiekuje się nami, nie
pomaga w chorobie. Negatywne zachowanie osób, które chcemy wydziedziczyć nie musi być
skierowane wyłącznie wobec nas, ale także w stosunku do najbliższych nam osób np. wobec
żony/ męża, dziecka. Osoba wydziedziczona w testamencie traci nie tylko prawo do majątku po
1
Projekt współfinansowany w ramach
Rządowego Programu na rzecz
Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata
2014-2020.
nas, ale również prawo do zachowku od osób wskazanych w testamencie (spadkobierców
testamentowych).
!!! Testament zawsze można zmienić. Ważny jest testament z ostatnią datą. Nawet jeżeli
sporządziliśmy wcześniej testament u notariusza, ale zmieniliśmy zdanie i spisujemy naszą wolę
własnoręcznie, obowiązujący będzie dokument z późniejszą datą.
Jak przygotować testament?
Istnieją różne formy testamentów, ale najpopularniejsze formy przekazania naszej woli to
testament własnoręczny lub testament notarialny. Oba rodzaje testamentu są tak samo
ważne.
Testament własnoręczny musi zostać napisany własnoręcznie i na papierze (nie może spisać
go inna osoba w naszym imieniu; nie można napisać go na komputerze ani na maszynie) oraz
musi zostać przez nas podpisany i opatrzony datą. Taka forma testamentu nie wymaga
świadków. Przygotowany testament możemy trzymać w domu (dobrze o tym fakcie
poinformować osobę, którą darzymy zaufaniem) lub przekazać notariuszowi na przechowanie
(wówczas notariusz wpisze ten fakt do Notarialnego Rejestru Testamentów- NORT ). W NORT
można zarejestrować zarówno testament własnoręczny i notarialny. Rejestracja w NORT jest
bezpłatna, opłata jest pobierana od wyszukania informacji o testamencie. Informacja o
zarejestrowanym testamencie jest dostępna dla spadkobierców dopiero po śmierci
spadkodawcy i przedstawieniu odpowiednich dokumentów (aktu zgonu). W każdej chwili osoba,
która zarejestrowała testament w NORT może żądać jego usunięcia.
Testament notarialny sporządza notariusz, w naszej obecności. Notariusz spisuje naszą wolę,
odczytuje nam ją głośno i jeśli nie mamy zastrzeżeń do treści, podpisujemy się pod
dokumentem. Podpis składa również notariusz. Za testament notarialny trzeba zapłacić od
2
Projekt współfinansowany w ramach
Rządowego Programu na rzecz
Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata
2014-2020.
kilkudziesięciu do stu kilkudziesięciu złotych w zależności od rodzaju zawartych w nim
dyspozycji (np. wydziedziczenia).
!!! Wyłącznie testament w formie aktu notarialnego umożliwia nam dokonanie tzw. zapisu
windykacyjnego czyli przekazania konkretnych składników majątku wybranym przez nas
osobom np. wskazujemy, że mieszkanie chcemy przekazać córce, a działkę synowi.
W testamentach własnoręcznym i zwykłym notarialnym (bez zapisu windykacyjnego)
spadkobiercy zawsze będą dziedziczyli wspólnie wszystkie składniki majątku, a udział w
majątku spadkowym będzie określony w formie ułamka np. po 1/3 całego pozostawionego
majątku dla współmałżonka i dwójki dzieci.
Jeżeli w zapisie windykacyjnym nie uwzględnimy jakiegoś składnika majątku np. określimy komu
przekazujemy cenną biżuterię i książki, ale nie wskażemy kto ma dziedziczyć oszczędności, to
pozostała część spadku nie uwzględniona w zapisie, będzie podlegała normalnemu podziałowi
w ramach dziedziczenia a osoba uwzględniona w zapisie będzie dalej uczestniczyć w podziale
pozostawionego przez nas majątku.
2. Dziedziczenie na podstawie ustawy
O dziedziczeniu na podstawie ustawy (zgodnie z zasadami zawartymi w Kodeksie cywilnym)
mówimy w sytuacji, w której nie zostawiliśmy testamentu i istnieje krąg osób, które zgodnie z
przepisami prawa mogą nabyć prawa do pozostawionego przez nas majątku. Przepisy prawa
ściśle regulują kto i w jakiej kolejności ma prawo do pozostawionego przez nas majątku.
Są to w pierwszej kolejności nasi najbliżsi.
3
Projekt współfinansowany w ramach
Rządowego Programu na rzecz
Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata
2014-2020.
Kolejność dziedziczenia na podstawie ustawy Kodeks cywilny:
1.1 Jeżeli zmarły miał współmałżonka i:
miał dzieci to dziedziczą:
- małżonek i dzieci (w częściach równych, ale małżonek nie może dziedziczyć mniej niż ¼)
- jego dzieci
↓
jeśli któreś z dzieci nie przeżyło spadkodawcy to jego część dziedziczą:
był bezdzietny:
- dziedziczą małżonek i rodzice (małżonek ½, rodzice po ¼)
↓
jeśli jeden z rodziców nie przeżył spadkodawcy to dziedziczą:
- małżonek (½), pozostały rodzic (¼), rodzeństwo (w częściach równych z ¼ zmarłego rodzica)
↓
jeśli któreś z rodzeństwa nie przeżyło spadkodawcy to dziedziczą:
- jego dzieci (udział zmarłego)
↓
jeśli oboje rodzice nie żyją to dziedziczą:
- małżonek (½) i rodzeństwo (w częściach równych z ½ zmarłych rodziców)
↓
jeśli któreś z rodzeństwa nie przeżyło spadkodawcy to dziedziczą:
- jego dzieci (udział zmarłego)
↓
Jeżeli nie ma rodzeństwa i dzieci rodzeństwa dziedziczy wyłącznie współmałżonek.
1.2 Jeżeli zmarły nie miał współmałżonka i:
miał dzieci:
- dziedziczą dzieci (w częściach równych)
-
↓
jeśli któreś z dzieci nie przeżyło spadkodawcy to jego część dziedziczą:
- jego dzieci
4
Projekt współfinansowany w ramach
Rządowego Programu na rzecz
Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata
2014-2020.
był bezdzietny:
- dziedziczą rodzice (w częściach równych)
-
↓
jeśli jeden z rodziców nie przeżył spadkodawcy to dziedziczą:
- pozostały rodzic (½), rodzeństwo (w częściach równych z ½ zmarłego rodzica)
↓
jeśli któreś z rodzeństwa nie przeżyło spadkodawcy to dziedziczą:
- jego dzieci (udział zmarłego)
↓
jeśli oboje rodzice nie żyją to dziedziczy:
- rodzeństwo (w częściach równych)
↓
jeśli któreś z rodzeństwa nie przeżyło spadkodawcy to dziedziczą:
- jego dzieci (udział zmarłego)
↓
jeśli brak rodzeństwa i ich dzieci, wnuków, prawnuków dziedziczą:
- dziadkowie
↓
jeśli któryś z dziadków nie przeżył spadkodawcy dziedziczy:
- rodzeństwo rodziców
↓
jeśli nie żyją dziadkowie i rodzeństwo rodziców dziedziczą:
- pasierbowie pod warunkiem, że nie żyją ich biologiczni rodzice
↓
jeśli nie ma lub nie żyją pasierbowie dziedziczy:
- gmina (właściwa dla miejsca zamieszkania spadkodawcy) lub Skarb Państwa o ile nie da
się ustalić ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy lub znajdowało się ono poza
granicami Polski.
5
Projekt współfinansowany w ramach
Rządowego Programu na rzecz
Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata
2014-2020.
II. Jak i za ile możemy potwierdzić prawo do spadku?
Jeżeli chcemy swobodnie dysponować majątkiem pozostawionym nam testamentem lub na
podstawie ustawy zawsze musimy potwierdzić nasze prawo do spadku po zmarłym. Możemy to
uczynić przed sądem lub u notariusza.
Potwierdzenie dziedziczenia na drodze
sądowej
- konieczność złożenia pisemnego wniosku o
stwierdzenie nabycia spadku w sądzie
rejonowym właściwym dla ostatniego miejsca
zamieszkania osoby, po której dziedziczymy;
- wystarczy, że wniosek złoży tylko jedna
osoba uprawniona do dziedziczenia
(wnioskodawca), ale we wniosku musi
wymienić z imienia i nazwiska wszystkich
uprawnionych do dziedziczenia wraz z ich
adresami;
- do wniosku należy dołączyć akt zgonu osoby,
po której dziedziczymy, akty urodzenia
uprawnionych do dziedziczenia oraz akty
małżeństwa (potwierdzenie zmiany nazwiska
np. córek, wnuczek itp.);
- sąd przesyła nam wezwanie na sprawę;
- na sprawie sąd sprawdza czy spadkodawca
zostawił testament i to kto będzie dziedziczył
po zmarłym;
- jeżeli jest kilku spadkobierców majątek po
zmarłym (spadek) jest dzielony w częściach
ułamkowych;
- po zbadaniu dokumentów sąd wydaje
postanowienie o stwierdzeniu nabycia
spadku.
Poświadczenie dziedziczenia u notariusza
- notarialnie możemy poświadczyć spadki po
osobach, które zmarły po 1 lipca 1984 r.;
- akt poświadczenia dziedziczenia może
sporządzić dowolny notariusz (nie ma wymogu
kierowania się miejscem zamieszkania zmarłego);
- przed sporządzeniem aktu poświadczenia
dziedziczenia musimy dostarczyć notariuszowi akt
zgonu spadkodawcy, akty urodzenia uprawnionych
do dziedziczenia oraz akty małżeństw
(potwierdzenie zmiany nazwiska np. córki);
- przed notariuszem muszą stawić się wszyscy,
którzy są uprawnieni do dziedziczenia po zmarłym i
złożyć zgodne oświadczenia o przyjęciu lub
odrzuceniu spadku;
- potwierdzenie dziedziczenia spadku na podstawie
testamentu lub ustawy odbywa się od razu w formie
sporządzonego przez notariusza aktu
poświadczenia dziedziczenia, który otrzymuje
każdy spadkobierca;
- akt poświadczenia dziedziczenia jest rejestrowany
elektronicznie w Rejestrze Aktów Poświadczenia
Dziedziczenia prowadzonego przez Krajowa Radę
Notarialną.
6
Projekt współfinansowany w ramach
Rządowego Programu na rzecz
Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata
2014-2020.
Opłata sądowa
Opłaty u notariusza
Stała opłata w kwocie 50 zł pobierana od
Przykładowe maksymalne stawki notarialne:
wniosku o:
1.sporządzenie testamentu: 50 zł + VAT;
1.stwierdzenie nabycia spadku;
2.sporządzenie testamentu z poleceniem lub
2. zabezpieczenie spadku;
pozbawieniem uprawnionego prawa do zachowku:
3. sporządzenie spisu inwentarza
150 zł + VAT;
3. sporządzenie testamentu z zapisem
windykacyjnym: 200 zł + 23% VAT;
4. odwołanie testamentu: 30 zł + VAT;
5.sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia
testamentowego z zapisem windykacyjnym:
100 zł + VAT
6. sporządzenie protokołu dziedziczenia:
100 zł +VAT
7. sporządzenie protokołu otwarcia i ogłoszenia
testamentu: 50 zł +VAT
Notariusz pobiera również opłaty za wypisy i
odpisy wydawane stronom i przesyłane
obowiązkowo do różnych urzędów i instytucji (do
sądu, urzędu skarbowego, starostwa)
7
Projekt współfinansowany w ramach
Rządowego Programu na rzecz
Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata
2014-2020.
III. Kto zapłaci podatek od spadku a kto jest zwolniony?
Od 1 stycznia 2007 r. I grupa podatkowa czyli najbliższa rodzina spadkodawcy jest
zwolniona od podatku od spadków i darowizn.
!!! Należy pamiętać, że każda osoba, która potwierdzi swoje prawo do spadku musi zgłosić fakt
dziedziczenia właściwemu urzędowi skarbowemu w ciągu miesiąca!!! od momentu
uprawomocnienia się postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku. Właściwy jest urząd
skarbowy, w miejscu położenia przedmiotów majątkowych np. mieszkania, działki. Jeżeli
przedmioty są położone na terenie działania więcej niż jednego urzędu skarbowego to
informację zgłaszamy w miejscu ostatniego zamieszkania spadkodawcy, a jeżeli takiego nie ma
to w miejscu ostatniego pobytu osoby, po której dziedziczymy.
Dla każdej z trzech grup podatkowych jest określona kwota wolna od podatku, kiedy nie jest
wymagane zgłoszenie podatkowe:
I grupa (rodzice, dzieci, dziadkowie, rodzeństwo, ale też teściowie, synowa i zięć) kwota wolna to 9637 zł;
II grupa (to dalsza rodzina, m.in. ciotki i wujowie) - kwota wolna to 7276 zł;
III grupa (osoby niespokrewnione oraz członkowie dalszej rodziny nie należący do II
grupy) - kwota wolna to 4902 zł.
Jeżeli odziedziczymy majątek, którego wartość przekracza kwotę ustaloną dla każdej z grup
podatkowych, musimy zgłosić ten fakt urzędowi skarbowemu oraz wypełnić odpowiedni
formularz. Urząd wyliczy nam należny podatek według obowiązującej skali.
IV. Kiedy możemy wystąpić o zachowek?
Zachowek zabezpiecza interesy najbliższych osób spadkodawcy, które dziedziczyłyby po nim
na podstawie ustawy, ale nie zostały powołane przez spadkodawcę w testamencie.
8
Projekt współfinansowany w ramach
Rządowego Programu na rzecz
Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata
2014-2020.
O zachowek mogą wystąpić:
dzieci, wnukowie (zstępni);
małżonek;
rodzice spadkodawcy(wstępni), o ile byliby oni powołani do spadku z ustawy.
Zachowek ma zawsze formę pieniężną. O jego wypłatę osoba uprawniona (dzieci, wnuki,
małżonek i rodzice, jeżeli byliby powołani do spadku z ustawy) występuje pisemnie do
spadkobiercy dziedziczącego na podstawie testamentu. Wysokość zachowku to połowa
wartości udziału spadkowego, który przypadłby występującej o niego osobie przy
dziedziczeniu ustawowym oraz 2/3 jeśli jest to osoba małoletnia lub trwale niezdolna do pracy
np. wdowa, matka dwójki pełnoletnich dzieci sporządziła testament, w którym do całości spadku
powołała wyłącznie syna, pomijając córkę. Cały jej majątek to mieszkanie o wartości 200000 zł
Córka będzie miała prawo domagać się od brata zachowku w wysokości 50000 zł
Zwiększają lub zmniejszają wartość zachowku darowizny przekazane za życia przez
spadkodawcę spadkobiercom lub osobom uprawnionym do zachowku. Wartość darowizny
dolicza się do spadku zwiększając jego wartość (nie ma znaczenia kiedy zostały dokonane).
Jeśli darowiznę otrzymała osoba uprawniona do zachowku, wtedy wartość zachowku zostanie
pomniejszona o wartość darowizny.
Do spadku nie dolicza się darowizn przekazanych na rzecz osoby nie będącej spadkobiercą lub
osobą uprawnioną do zachowku, ale tylko wtedy, gdy została dokonana więcej niż 10 lat przed
śmiercią spadkodawcy.
O wypłatę zachowku możemy ubiegać przez okres pięciu lat od ogłoszenia testamentu, a jeżeli
jest to roszczenie z tytułu darowizn lub zapisów windykacyjnych, w ciągu pięciu lat od otwarcia
spadku, czyli śmierci spadkodawcy.
9
Projekt współfinansowany w ramach
Rządowego Programu na rzecz
Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata
2014-2020.
Są sytuacje, w których osoby uprawnione do dziedziczenia tracą prawo do zachowku:
zostały uznane za osoby niegodne;
zrzekły się dziedziczenia lub odrzuciły spadek przysługujący im z mocy ustawy;
jako małżonkowie zostali odsunięci od dziedziczenia w związku ze złożonym pozwem o rozwód
lub separację z ich winy (pozew musi być uzasadniony);
zostali w testamencie wydziedziczeni przez spadkodawcę (z odpowiednim uzasadnieniem)
10
Projekt współfinansowany w ramach
Rządowego Programu na rzecz
Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata
2014-2020.
WZÓR TESTAMENTU WŁASNORĘCZNEGO
Podane niżej wzory są przykładowe, a dane w nich zawarte są fikcyjne.
Kraków (dzień, miesiąc, rok)
Testament
Ja, niżej podpisana, (imię i nazwisko spadkodawcy) z domu (nazwisko rodowe), córka (imiona
rodziców), urodzona (dzień, miesiąc, rok) w (miejscowość), świadoma podejmowanej decyzji,
bez jakiegokolwiek przymusu, oświadczam, iż powołuję do spadku po mnie:
1. w części równej ½ spadku moją córkę (imię i nazwisko córki),
2. w części równej ½ spadku mojego syna (imię i nazwisko syna).
(własnoręczny podpis spadkodawcy)
Police, (dzień, miesiąc, rok)
Testament
Ja, niżej podpisany, (imię, nazwisko spadkodawcy), syn (imiona rodziców), urodzony (dzień,
miesiąc, rok) w (miejscowość), oświadczam, iż:
1. Powołuję do całości spadku mojego syna (imię, nazwisko),
2. Gdyby mój syn nie mógł lub nie chciał dziedziczyć, powołuję do całości spadku Hospicjum
imienia ……….. działające w Policach przy ul. Kwiatowej 111.
3. Wydziedziczam moją żonę (imię, nazwisko żony), z domu (nazwisko rodowe żony), która
postępuje w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego i dobrymi obyczajami
wobec mnie, od 5 lat nie pomagając mi podczas ciężkiej choroby, pobytów w szpitalu i
rekonwalescencji w domu. Żona od wielu lat nadużywa alkoholu i znęca się nade mną
psychicznie. Takie zachowanie rani mnie i nie jestem w stanie jej wybaczyć i postanowiłem
pozbawić ją prawa do zachowku.
Taka jest ostatnia moją wola, którą w pełni świadomie wyrażam.
(własnoręczny podpis spadkodawcy)
11
Projekt współfinansowany w ramach
Rządowego Programu na rzecz
Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata
2014-2020.
DŁUGI SPADKOWE
I.
Czy spadek zawsze oznacza wyłącznie korzyści?
Niestety nie.
Spadek to coraz częściej nie tylko dziedziczenie majątku, ale także długów. W skrajnych
przypadkach spadek może oznaczać wyłącznie długi po zmarłym. Powszechna dostępność
kredytów, pożyczek, szczególnie tych oferowanych przez para-banki, „chwilówki”, powoduje, że
coraz łatwiej i chętniej zadłużamy się, nie zdając sobie często sprawy z rzeczywistych kosztów
pożyczek i kredytów oraz ich konsekwencji dla nas i naszych najbliższych. Wzrastające koszty
życia powodują, że przy skromnych dochodach mamy problemy z regulowaniem na bieżąco np.
opłat za mieszkanie. Niespłacone przez nas zobowiązania w postaci długów mieszkaniowych,
pożyczek, kredytów wchodzą po naszej śmierci w skład masy spadkowej i obciążają naszych
spadkobierców.
1. Jak ustrzec się dziedziczenia długów spadkowych?
Spadkobierca, bez względu na to czy dziedziczy na podstawie ustawy, testamentu czy
zapisu windykacyjnego, ma prawo podjąć decyzję czy chce przyjąć czy odrzucić spadek.
W sytuacji, w której wie lub podejrzewa, że spadkodawca miał długi, decyduje tym
samym czy chce uregulować zobowiązania osoby zmarłej czy nie.
Jako spadkobiercy możemy:
 przyjąć spadek wprost – przyjmujemy majątek osoby zmarłej w całości, zarówno korzyści
jak i ewentualne długi, za które odpowiadamy całym naszym majątkiem. Przyjmując spadek
wprost nie musimy składać żadnych oświadczeń. Przyjęcie spadku wprost następuje
12
Projekt współfinansowany w ramach
Rządowego Programu na rzecz
Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata
2014-2020.
automatycznie po upływie 6 miesięcy od dnia, kiedy dowiedzieliśmy się, że jesteśmy
spadkobiercą (6 miesięcy jest to czas dany nam przez przepisy prawa na odrzucenie spadku
lub przyjęcie go z dobrodziejstwem inwentarza);
 przyjąć spadek z dobrodziejstwem inwentarza – odpowiadamy za długi osoby zmarłej
jedynie do wysokości pozostawionego przez nią majątku spadkowego np. spadkodawca
pozostawił 20000 zł długu i cenny księgozbiór wart 30000 zł W tej sytuacji będziemy musieli
spłacić dług w wysokości 20000 zł, natomiast to co pozostanie po uregulowaniu
zobowiązania staje się naszym majątkiem.
Jeżeli np. spadkodawca mieszkał w lokalu socjalnym, nie miał żadnych cennych rzeczy ani
majątku, a zaciągnął pożyczkę na spłatę zadłużenia czynszowego w wysokości 5000 zł to
po oszacowaniu jego majątku, którego wartość wyniesie najprawdopodobniej 0, nie
będziemy spłacać długów spadkodawcy, bez względu na ich wysokość.
!!! Na złożenie oświadczenia o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza mamy
zaledwie 6 miesięcy od dnia, kiedy dowiedzieliśmy się, że jesteśmy spadkobiercą (czyli
dziedziczymy po osobie zmarłej). Oświadczenie możemy złożyć przed notariuszem lub
przed sądem.
Jeżeli chcemy skorzystać z drogi sądowej musimy pamiętać, że wiążąca jest data samego
posiedzenia Sądu, na którym złożymy stosowne oświadczenia, a nie data złożenia do sądu
samego wniosku o przyjęcie oświadczenia. Istnieje ryzyko, że Sąd nie zajmie się naszą
sprawą w ciągu 6 miesięcy i nie zdążymy złożyć oświadczenia przed sądem, a w
konsekwencji odziedziczymy długi spadkodawcy. Z tego względu bezpieczniej udać się do
notariusza, u którego sprawy tego typu załatwia się od razu.
13
Projekt współfinansowany w ramach
Rządowego Programu na rzecz
Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata
2014-2020.
W sytuacji, w której jest więcej niż jeden spadkobierca, wystarczy żeby jeden z nich złożył
oświadczenie o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza, a obejmie to wszystkie
osoby powołane do spadku.
!!! Małoletnie dzieci zawsze dziedziczą spadek z dobrodziejstwem inwentarza.
 odrzucić spadek – odrzucamy wszystko: zarówno długi, jak i majątek.
!!! Oświadczenie o odrzuceniu spadku musimy złożyć w ciągu 6 m-cy od dnia, kiedy
dowiedzieliśmy się że jesteśmy spadkobiercą, tak samo jak w przypadku przyjęcia
spadku z dobrodziejstwem inwentarza. W tym przypadku również możemy to uczynić
przed notariuszem lub przed sądem rejonowym naszego miejsca zamieszkania i w tym
drugim przypadku także wiążąca jest data złożenia oświadczenia przed Sądem, a nie
złożenia wniosku w sądzie.
Odrzucenie spadku jest najkorzystniejszym rozwiązaniem w sytuacji, w której posiadamy
wiedzę, że spadkodawca pozostawił wyłącznie długi, a krąg osób uprawnionych do
dziedziczenia nie jest duży.
Odrzucając spadek jesteśmy traktowani tak, jakbyśmy go nie dożyli. Jest to
równoznaczne z tym, że na nasze miejsce są powołani następni krewni, jako kolejni
spadkobiercy. Od tego momentu, kiedy dowiedzą się, że zostali spadkobiercami mają 6
miesięcy na złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku np. córka jedynaczka, matka
dwóch pełnoletnich synów, dowiedziała się, że jej zmarły ojciec pozostawił w spadku
same długi. Żona i rodzice spadkodawcy nie żyją, ale żyje jego bezdzietny brat. W
pierwszej kolejności dziedziczyć będzie córka, jeśli odrzuci spadek, w jej miejsce wejdą
jej synowie. Oni również muszą odrzucić spadek, jeśli nie chcą dziedziczyć długów. Jeśli
14
Projekt współfinansowany w ramach
Rządowego Programu na rzecz
Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata
2014-2020.
odrzucą, spadek przejdzie na bezdzietnego brata spadkodawcy. Teraz i on musi
odrzucić spadek jeśli nie chce odpowiadać za długi brata.
Jeżeli kolejne w dziedziczeniu są małoletnie dzieci, a my chcemy w ich imieniu odrzucić
spadek, musimy uzyskać zgodę Sądu Rodzinnego. W tym celu składamy do Sądu
wniosek o zezwolenie na odrzucenie spadku w imieniu małoletniego dziecka, i dopiero
po uzyskaniu zgody możemy złożyć wiążące oświadczenie.
Jeśli mamy dużą rodzinę, z częścią krewnych nie mamy kontaktu, nie wiemy, gdzie
przebywają albo gdy w rodzinie jest dużo małych dzieci rozwiązanie jakim jest
odrzucenie spadku może okazać się bardzo kłopotliwe. Warto wówczas rozważyć
przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza.
!!! Pamiętajmy, że najgorszą sytuacją dla spadkobierców jest brak wiedzy o
ewentualnych długach spadkodawcy. Zawsze warto poinformować najbliższych o
naszych nieuregulowanych zobowiązaniach, zaciągniętych kredytach, pożyczkach.
Jeżeli nie mamy możliwości uczynić tego w bezpośredniej rozmowie, zostawmy
informację na piśmie, żeby dać szansę naszym najbliższym na zabezpieczeniem się
przed koniecznością spłacania latami naszych długów. Mają na to tylko 6 miesięcy!
15
Projekt współfinansowany w ramach
Rządowego Programu na rzecz
Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata
2014-2020.
II.
Opłaty
W sądzie
1.oświadczenie
spadku
z
o
U notariusza
przyjęciu
dobrodziejstwem
inwentarza – 50 zł
1. oświadczenie o przyjęciu
spadku
z
dobrodziejstwem
inwentarza – 50 zł + 23% VAT
2. oświadczenie o odrzuceniu
2. oświadczenie o odrzuceniu
spadku – 50 zł + 23% VAT
spadku
- 50 zł
16