ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH

Transkrypt

Projekt finansowany przez UNIĘ EUROPEJSKĄ w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego „Restrukturyzacja i
Modernizacja Sektora Żywnościowego oraz Rozwój Obszarów Wiejskich” – Działanie 2.7 „Pilotażowy Program
LEADER+”
ZINTEGROWANA STRATEGIA
ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH
Lokalna Grupa Działania
„Gniazdo”
Gminy: Maków, Lipce Reymontowskie, Głuchów, Nowy Kawęczyn, Skierniewice,
Godzianów
1
Spis treści
2
Wprowadzenie
4
1.
Wpływ realizacji ZSROW na rozwój regionu
7
2.
Powiązanie ZSROW ze strategią NPR (na lata 2004-2006)
8
Diagnoza obszaru objętego ZSROW
9
1.
Charakterystyka obszaru
9
1.1
Zasięg terytorialny i uwarunkowania
9
1.2
Uwarunkowania przyrodnicze / środowiskowe
10
Klimat
10
Gleby (klasy bonitacyjne)
10
Bogactwa naturalne (w tym lesistość)
11
Siedliska zwierząt, ptaków, rośliny chronione
15
Zasoby wodne
16
Zanieczyszczenie środowiska
17
1.3
Uwarunkowania kulturowe
17
1.4
Uwarunkowania historyczne
20
2.
Potencjał demograficzny i gospodarczy
22
2.1
Charakterystyka ludności zamieszkującej obszar objęty ZSROW
22
2.1.1
Demografia
22
2.1.2
Migracje
24
2.1.3
Bezrobocie i zatrudnienie
25
2.1.4
Struktura wieku ludności
26
2.1.5
Poziom wykształcenia ludności wiejskiej
28
2.1.6
Struktura działalności gospodarczej
28
2.1.7
Rolnictwo
32
2.2
Stan rozwoju infrastruktury wiejskiej
33
2.2.1
Infrastruktura społeczna
33
Bezpieczeństwo publiczne
33
Edukacja
34
I.
II.
2
Ochrona zdrowia
36
Działalność kulturalna i sportowa
37
Organizacje pozarządowe
38
Infrastruktura techniczna
41
Telekomunikacja
41
System zaopatrzenia w energię elektryczną
41
Zaopatrzenie gmin w wodę
42
Gazyfikacja gmin
43
System komunikacji
43
3.
Uzasadnienie spójności obszaru LGD
45
3.1
Spójność obszaru
45
3.2
Spójność geograficzna i środowiskowa
45
3.3
Spójność gospodarcza
46
3.4
Spójność społeczna
47
III.
Aktualnie wdrażane inicjatywy/projekty na obszarze ZSROW
48
IV.
Analiza SWOT obszaru objętego ZSROW
50
V.
ZSROW –cele i planowany budżet
58
1.
Temat wiodący
58
2.
Uzasadnienie wyboru tematu wiodącego (wizja rozwoju obszaru) 58
2.2
i cele strategiczne ZSROW
VI.
Charakterystyka LGD
65
VII.
Spodziewane rezultaty i zagrożenia we wdrażaniu ZSROW
71
VIII.
Promocja i informowanie o projekcie i ZSROW
74
IX.
Partnerstwo
72
3
I.
Wprowadzenie
Niniejszy dokument - Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich (ZSROW) powstała w
wyniku wdrażania I Schematu Programu Leader+ na obszarach gmin: Maków, Lipce
Reymontowskie,
Głuchów,
Nowy
Kawęczyn,
Skierniewice,
Godzianów.
ZSROW
jest
podsumowaniem wielogodzinnych seminariów i dyskusji wielu osób związanych z omawianym
obszarem nad jego przyszłością i wizją jego dalszego rozwoju.
Program Leader+ uznawany jest za program eksperymentalny, a jego celem jest znajdowanie
nietypowych metod rozwiązywania problemów i zaspakajania potrzeb społeczności wiejskich.
Istotą Leadera jest wypróbowywanie nowych modeli rozwoju lokalnego, z myślą o potencjalnym
wykorzystaniu ich w innych miejscach. W realizacji programu duże znaczenie przywiązuje się do
oryginalności proponowanych rozwiązań czy metod działania, koncentrowaniu się na jednym,
konkretnym zagadnieniu oraz na uwzględnianiu szerszego kontekstu zmieniającej się nieustannie
rzeczywistości. Leader+ jest programem, który najlepiej pozwala dbać o to, aby ocalić rodzimy
krajobraz - osiedla, wsie, ich układy przestrzenne i architekturę, sposoby gospodarowania,
rodzime, zapomniane odmiany roślin i gatunki zwierząt, rękodzieło, wytwórczość, sztukę ludową,
tradycje kulinarne, obyczaje i obrzędy, życie społeczne, targi, jarmarki, odpusty.
W Unii Europejskiej Leader istnieje od 1991 roku i odniósł tam spory sukces. Lokalne Grupy
Działania, które tworzą się w ramach Programu, funkcjonują obecnie na połowie obszaru "starej
Unii" i pojawia się ich coraz więcej. Najważniejszym osiągnięciem Programu jest jego przesłanie skierowane do lokalnych społeczności, mieszkańców wsi, którzy pod kierunkiem swoich liderów,
stosownie
do
własnego
pomysłu
i
własnych,
zaangażowanych
środków
rzeczowych,
intelektualnych i finansowych gotowi są do realizacji wspólnych przedsięwzięć.
Program opiera się na "małych grupach działania", organizacjach pozarządowych, samorządach
zawodowych i terytorialnych oraz ich partnerach, którymi mogą być wszyscy, rozumiejący ideę
odnowy wsi, europejski kontekst rozwoju obszarów wiejskich i zasady współfinansowania.
Powstająca w wyniku realizacji Schematu I Programu Leader+ "Lokalna Grupa Działania" musi być
ciałem posiadającym osobowość prawną i tworzyć ją mogą przedstawiciele trzech środowisk:
sektora publicznego, sektora społecznego oraz sektora ekonomicznego.
4
Od listopada 2005 do marca 2006 roku na obszarze gmin Maków, Lipce Reymontowskie, Głuchów,
Nowy Kawęczyn, Skierniewice, Godzianów odbywały się szkolenia, spotkania z mieszkańcami,
konsultacje społeczne i imprezy towarzyszące. Wszystkie te działania poprzedzone były akcjami
informacyjno – promocyjnymi, co pozwala stwierdzić, iż większość z Państwa w mniejszym lub
szerszym zakresie zetknęła się z Programem.
Przy opracowywaniu niniejszego dokumentu brano pod uwagę potencjał wewnętrzny obszaru nią
objętego (rozdział II dokumentu) oraz przewidywane na przyszłość warunki zewnętrzne tworzone
przez otoczenie. Wzięte zostały pod uwagę uwarunkowania rozwoju obszaru o charakterze:
- makroekonomicznym, czyli związane z trendami o charakterze ogólnym na poziomie państwa.
Uwzględniono tu przede wszystkim prognozy dotyczące obszarów wiejskich Europy oraz
rozwiązania dotyczące wspierania rozwoju obszarów wiejskich.
- regionalnym, czyli związane z polityką społeczno – gospodarczą województwa zawartą w Strategii
Rozwoju Województwa Łódzkiego;
- sub-regionalnym i lokalnym związanym ze społecznym i gospodarczym potencjałem gmin
wchodzących w skład Lokalnej Grupy Działania zawarte w dokumentach strategicznych
poszczególnych gmin.
Dokument o randze strategii ma zawsze charakter ogólny, ponieważ musi koncentrować się na
sprawach najistotniejszych. Niniejsza strategia przedstawia cele i kierunki rozwoju danego obszaru,
określone w drodze konsultacji społecznych. W dalszym etapie jest podstawą do opracowania
szczegółowych programów rozwoju i projektów.
Prace nad całością dokumentu podzielono na etapy. W pierwszym etapie, wykonano metodą
uspołecznioną – diagnozę, która zawiera opis aktualnego stanu na obszarach wiejskich gmin:
Maków,
Lipce
Reymontowskie,
Głuchów,
Nowy
Kawęczyn,
Skierniewice,
Godzianów.
Uspołecznienie procesu tworzenia strategii polegało m.in. na odwoływaniu się do wiedzy
mieszkańców o swoim terenie, do ich sposobu widzenia problemów oraz na wypracowywaniu
wspólnie zaakceptowanych rozwiązań.
Uspołeczniona diagnoza na obszarze objętym działaniem Lokalnej Grupy Działania „Gniazdo”
odbywała się z zastosowaniem następujących technik:
1. Szkolenia informacyjne.
5
Szkolenia miały na celu poszerzanie wiedzy na temat zasad programu Leader oraz zrozumienia
kwestii rozwoju lokalnego. Ważnym elementem szkoleń były dyskusje, polemiki pomiędzy
uczestnikami spotkania.
2. Praca grupowa – warsztaty dot. tworzenia ZSROW oraz funkcjonowania LGD.
Warsztaty pozwoliły na wypracowanie wspólnych rozwiązań, określenie celów i koncepcji
programowej rozwoju obszarów wiejskich gmin: Maków, Lipce Reymontowskie, Głuchów, Nowy
Kawęczyn, Skierniewice, Godzianów.
Owocem drugiego etapu prac jest niniejszy dokument. W celu uporządkowania zebranych danych
zastosowano analizę SWOT, która jest powszechnie wykorzystywana w uspołecznionym procesie
planowania. Uporządkowane zostały także wypracowane rozwiązania dotyczące misji, wizji i celów
rozwoju obszarów objętych niniejszą ZSROW. Dokonano przy tym sprawdzenia komplementarności
tych założeń z zapisami zawartymi w innych dokumentach programowych. W dokumencie
określone zostały planowane zadania, ich spodziewane rezultaty na poziomie lokalnym i
regionalnym, beneficjenci, okres realizacji oraz sposób finansowania realizacji ZSROW. Opisano
także kwestie związane z promocją niniejszej Strategii oraz sposoby monitorowania osiągniętych
rezultatów.
Wykorzystane materiały źródłowe
Wybierając metody opracowania strategii i formy jej prezentowania wykorzystano dorobek
teoretyczny, polski i zagraniczny uwzględniający postęp wiedzy w tej dziedzinie, doświadczenia
zespołów opracowujących strategie dla różnych jednostek terytorialnych jak również metodologię i
zasady prezentowania planów strategicznych zalecanych przez Unię Europejską i stosowanych
przez regiony krajów do Unii należących.
Podstawę do analizy większości zjawisk stanowiły dokumenty udostępnione przez instytucje
publiczne m. in. Ministerstwo Rolnictwa, Urząd Statystyczny w Łodzi oraz Urzędy Gmin: Maków,
Lipce Reymontowskie, Głuchów, Nowy Kawęczyn, Skierniewice, Godzianów.
Podsumowując w tym miejscu kilkumiesięczną pracę, warto zauważyć, iż Program Leader+ na
omawianym obszarze spotkał się z wyjątkowym zainteresowaniem mieszkańców, organizacji
pozarządowych oraz przychylnością władz samorządowych i innych instytucji. Osoby związane z
wdrażaniem w ww. gminach Programu Leader+ oraz autorzy niniejszego opracowania pragną w
6
tym miejscu serdecznie wszystkim Państwu podziękować za serdeczność, wytrwałość i owocną
współpracę oraz życzyć wielu sukcesów w dalszej pracy na rzecz rozwoju Państwa „małej
Ojczyzny”.
I. 1. Wpływ realizacji ZSROW na rozwój regionu
Niniejsza strategia pozostaje w zgodności z celami zadań realizowanych obecnie w województwie
łódzkim oraz z zadaniami planowanymi do realizacji, zawartymi w Strategii Rozwoju Województwa
Łódzkiego na lata 2007 – 2020.
Zgodność ze Strategią Województwa Łódzkiego uwidacznia się w bezpośredniej i zbieżności
niektórych jej priorytetów z celami niniejszej ZSROW. Zadania przewidziane do realizacji przez LGD
„Gniazdo”, (przedstawione w niniejszym dokumencie) są bądź tożsame z zadaniami samorządu
województwa bądź je uzupełniają. Dotyczy to przede wszystkim tych priorytetów Strategii Rozwoju
Województwa Łódzkiego, które wiążą się z wykorzystaniem walorów naturalnych i kulturowych dla
poprawy życia mieszkańców i zwiększenia atrakcyjności i konkurencyjności obszarów wiejskich. Są
to przede wszystkim:
I. 2. Podniesienie jakości życia i stanu zdrowotności mieszkańców, który ma być
osiągnięty poprzez stymulowanie i wspomaganie inicjatyw lokalnych prowadzących do poprawy
estetyki i wyposażenia jednostek osadniczych oraz wspieranie przedsiębiorczości lokalnej
prowadzącej do wzrostu dochodów mieszkańców.
I. 3. Uporządkowanie gospodarki przestrzennej m.in. poprzez opracowanie programów
zagospodarowania terenów turystycznych oraz opracowanie zasad i programów ochrony
środowiska kulturowego,
II. 3. Stymulowanie wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich regionu
II. 4. Tworzenie, w kraju i za granicą, wizerunku regionu przyjaznego i atrakcyjnego
do zamieszkania, inwestowania i współpracy
III. 1. Wspomaganie różnych form edukacji regionalnej dzieci, młodzieży i dorosłych
IV. 2. Inicjowanie i wspomaganie rozwoju różnych form i przejawów kultury
regionalnej oraz ruchów regionalistycznych poprzez stworzenie odrębności, pewnej
indywidualności kulturowej województwa łódzkiego jako podstawy dla kształtowania się
tożsamości regionalnej jego mieszkańców oraz stworzenie wspólnoty regionalnej mieszkańców,
której istotą będzie jedność w różnorodności kulturowej.
7
1.2. Powiązanie ZSROW ze strategią NPR (na lata 2004-2006)
W procesie przygotowywania niniejszej ZSROW szczególną uwagę przywiązywano do zgodności jej
celów i założeń z wytycznymi Programu Leader+ ale także z założeniami nadrzędnego dokumentu
jakim jest Narodowy Plan Rozwoju na lata 2004 – 2006.
Założenia programu Leader+, a co za tym idzie także niniejszego dokumentu są powiązane z
celami NPR, a przede wszystkim z jego celem strategicznym, którym jest: Rozwijanie
konkurencyjnej gospodarki opartej na wiedzy i przedsiębiorczości, zdolnej do
długofalowego, harmonijnego rozwoju, zapewniającej wzrost zatrudnienia oraz
poprawę spójności społecznej, ekonomicznej i przestrzennej z Unią Europejską na
poziomie regionalnym i krajowym.
„Ze względu na wagę problemów związanych z rolnictwem i rolnikami w Polsce oraz w związku z
zakładanym zwiększeniem się presji konkurencyjnej w rolnictwie warunkiem powodzenia całej
strategii rozwojowej NPR jest zintegrowane oddziaływanie na wszystkich rolników i mieszkańców
wsi w sferze rynku pracy, edukacji, infrastruktury i przedsiębiorczości. Zostanie to osiągnięte
poprzez koordynację działań adresowanych do ludności wiejskiej i obszarów wiejskich, które będą
realizowane w ramach Wspólnej Polityki Rolnej i innych osi rozwojowych NPR”1.
Realizacja
Programu Leader+, także w gminach objętych niniejszą ZSROW wpłynie na powodzenie tych
założeń.
Wszystkie zadania (szkolenia, edukacja ekologiczna, promocja obszaru i in.) przewidziane do
realizacji przez LGD „Gniazdo” są powiązane z ww. celem oraz (bezpośrednio bądź pośrednio)
realizują cele poszczególnych osi rozwoju, zawartych w NPR, a w szczególności:
1. Osi
trzeciej – „Tworzenie warunków dla zwiększania poziomu inwestycji, promowanie
zrównoważonego rozwoju i spójności przestrzennej”
2. Osi czwartej – „Przekształcenia strukturalne w rolnictwie i rybołówstwie, rozwój obszarów
wiejskich”
3. Osi
piątej
–
„Wzmocnienie
potencjału
rozwojowego
regionów i
przeciwdziałanie
marginalizacji niektórych obszarów”
1
Narodowy Plan Rozwoju na lata 2004 – 2006, s. 73, http://funduszestrukturalne.gov.pl
8
II. Diagnoza obszaru objętego ZSROW
II.1. Charakterystyka obszaru
II.1.1. Zasięg terytorialny i uwarunkowania geograficzne
Obszar objęty działalnością LGD „Gniazdo” zlokalizowany jest w powiecie skierniewickim,
położonym jest w północno-wschodniej części województwa łódzkiego. Powierzchnia tego obszaru
wynosi 51 719 ha a zamieszkuje go 28 502 mieszkańców. Stosunek liczby mężczyzn do liczby
kobiet waha się w granicach 50%.
Cały obszar, który swoim działaniem obejmuje LGD ma charakter rolniczy. Przeważającą część
obszaru powiatu skierniewickiego bo aż 60% zajmują gleby III i IV klasy bonitacyjnej, pozostałe
40 % gleby V i VI klasy. Około 73 % ogólnej powierzchni powiatu stanowią użytki rolne, w tym
grunty orne 61,5 %. Lasy zajmują 19,5% ogólnej powierzchni, 3,5% sady a 8% użytki zielone.
Gminy wiejskie, na obszarze których funkcjonuje Lokalna Grupa Działania „Gniazdo” to:
•
Gmina Głuchów,
•
Gmina Godzianów,
•
Gmina Lipce Reymontowskie,
•
Gmina Maków,
•
Gmina Nowy Kawęczyn,
•
Gmina Skierniewice.
Obszar objęty ZSROW podzielony jest na 90 sołectw, które stanowi 110 miejscowości wiejskich.
Na terenie LGD występują obszary o niekorzystnych warunkach gospodarowania. Łączna
powierzchnia tych obszarów to 36 291,60 ha2, z czego w gminie:
- Maków – 1102 ha
- Lipce Reymontowskie – 447,6 ha
- Godzianów – 0 ha
- Głuchów – 11 134 ha
- Nowy Kawęczyn – 10 441 ha
- Skierniewice – 13 167 ha
2
Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 29 czerwca 2004 r., w sprawie szczegó łowych
warunków i trybu udzielania pomocy finansowej na wspieranie działalności rolniczej na obszarach ONW(…), Dz. U.
Nr 73 i nr 158 z późn. zm.
9
Sąsiadami administracyjnymi omawianego obszaru są gminy: Rawa Mazowiecka (powiat rawski),
Puszcza Mariańska (województwo mazowieckie), Żelechlinek (powiat tomaszowski), Jeżów, Rogów,
Dmosin (powiat brzeziński), Nieborów i Łyszkowice (powiat łowicki) oraz Bolimów, Kowiesy, Słupia
(powiat skierniewicki).
II. 1.2. Uwarunkowania przyrodnicze / środowiskowe
Klimat
Na podstawie notowań określić można, że w omawianych gminach średnia roczna temperatura
wynosi 10,8°C. Najwięcej wiatrów pochodzi z kierunków zachodnich, szczególnie z zachodu i
południowego zachodu. Notuje się też duży udział wiatrów z południa. Przeważają wiatry osiągające
prędkości 3-5 m/sek. Ilość opadów jest niewielka i wynosi w skali rocznej 514 mm przy średniej
krajowej 600 mm. Okres wegetacyjny wynosi od 180 do 200 dni.
Generalnie warunki klimatyczne na obszarze działania LGD „Gniazdo” można uznać za korzystne.
Większość obszaru posiada bardzo dobre warunki termiczne, wilgotnościowe i wietrzne, z małą
częstotliwością zalegania mgieł.
Na terenie tym można jednak zaobserwować pewne zróżnicowanie warunków klimatycznych.
Dotyczy to przede wszystkim insolacji związanej z nachyleniem stoków w obrębie wysoczyzn oraz
dolin cieków. Na terenach sąsiadujących z dolinkami cieków, jak również w zagłębieniach dolinnych,
warunki termiczne charakteryzują się zwiększonymi amplitudami temperatury w przygruntowej
warstwie powietrza. W obrębie samych dolin rzek Rawki i Skierniewki występuje zwiększona
wilgotność powietrza, szczególnie w warstwie przygruntowej, często zalegają mgły i opary oraz
występują tendencje do inwersji termicznych.
Gleby (klasy bonitacyjne)
Jednym z najważniejszych elementów środowiska przyrodniczego wpływającym na rozwój
obszarów wiejskich są gleby. Mają decydujący wpływ na rozwój produkcji rolnej, a w szczególności
na strukturę upraw i wysokość plonów. Przeważającą część obszaru, bo aż 60 % zajmują gleby III
i IV klasy bonitacyjnej, pozostałe 40 % gleby V i VI klasy. W każdej z gmin, której obszar został
objęty niniejszą strategią gleby charakteryzują się innymi właściwościami. Pod względem jakości
gleb istnieje w gminach duże zróżnicowanie przestrzenne. Udział gleb dobrych w poszczególnych
10
wsiach waha się od 18 do 95 %.
Dominującym typem gleb na terenie gminy Nowy Kawęczyn są gleby brunatne kwaśne i
wyługowane, a następnie pseudobielicowe. W części południowo - zachodniej gminy przeważają
gleby wytworzone z pyłów i piasków gliniastych oraz pylastych.
Gmina Nowy Kawęczyn charakteryzuje się średnią jakością gleb, zarówno wśród gruntów ornych,
jak i użytków zielonych, dominuje IV klasa bonitacyjna.
Użytki rolne Gminy Skierniewice charakteryzują się niską bonitacją gleb. Przeważającą część obszaru
zajmują gleby klasy III i IV stanowią ok. 80 % użytków, a V i VI ok. 20 %. Podobnie w Gminie
Głuchów dominują gleby niskich klas bonitacyjnych III i IV (63% użytków rolnych). Są to kompleksy
gleb pseudobielicowych lub brunatnych właściwych.
W gminie Lipce Reymontowskie dominują gleby odznaczające się IV klasą gruntów ornych.
Skoncentrowane są one przeważnie w południowej, częściowo centralnej, południowo –
wschodniej i południowo – zachodniej części gminy. W północnej, fragmentami wschodniej i
centralnej części gminy występuje klasa gleb bielicoziemnych, które wytworzyły się z
przepuszczalnych i ubogich w zasady piasków luźnych i słabo gliniastych. Charakterystyczną cechą
tych gleb jest słabe uwilgocenie. Z punktu widzenia przydatności rolniczej są to gleby słabe.
Wzdłuż cieków wodnych dominują gleby mułowe, zwykle słabe, będące siedliskiem użytków
zielonych.
Gleby występujące na terenie Gminy Godzianów nie są najwyższej jakości. Ponad 60% stanowią
gleby klasy IV, ponad 25% klasy V i blisko 10 % gleby klasy VI. Jedynie 4% to gleby klasy III, nie
występują tu natomiast gleby klasy I i II. Charakterystyczne dla gminy jest zróżnicowanie jakości
przestrzenie produkcyjnej między poszczególnymi wsiami.
Na terenie Gminy Maków przeważają gleby klasy V i VI. Są one skoncentrowane w południowej
części gminy. Klasy bonitacyjne w gminie od II do IV.
Bogactwa naturalne (w tym lesistość)
Na obszarze objętym strategią obserwuje się przekształcenia środowiska przyrodniczego typowe
dla większości obszarów rolniczych. Charakteryzuje się fauną i florą w znacznym stopniu
zorganizowaną i kontrolowaną przez człowieka, przy jednocześnie znacznym jego wpływie na gleby
(melioracje i nawożenie) oraz roślinność. Przekształcenia spowodowane przez człowieka nie
11
dotyczą tylko obszarów polnych, ale również lasów i łąk, z towarzyszącym im osadnictwem.
Na omawianym terenie znajduje się 9 rezerwatów przyrody i 183 pomniki przyrody a
powierzchnia obszarów chronionych wynosi 4210,82 ha.
Najcenniejszymi obszarami w strukturze przestrzennej krajobrazu, zarówno ze względu na biologiczną
różnorodność środowiska jak i z uwagi na rozległość, są obszary leśne.
Lasy występują w wielu miejscach omawianego obszaru. Duże fragmenty lasów poddane zostały
rygorom ochrony prawnej jako cenne zespoły przyrodnicze lub poddane innym ograniczeniom w
prowadzeniu na nich gospodarki leśnej. Stanowią formy i obszary ochrony:
Ø
Rezerwat przyrody „Źródła Borówki” - jest rezerwatem krajobrazowo-leśnym o
powierzchni 21,99 ha, położonym we wschodniej części lasu pszczonowskiego,
wokół źródeł rzeczki Borówki – prawobrzeżnego dopływu Uchanki. Rezerwat leży na
wysokości 140-160 m n.p.m. i charakteryzuje się urozmaiconą rzeźbą terenu.
Dominującą formą krajobrazu jest głęboki wąwóz, którego oś przebiega na kierunku
z północy na południe. Cenne w obszarze jest występowanie różnych zbiorowisk
roślinnych – od łęgu jesionowo-olszowego w terenach źródliskowych Borówki po las
grądowy, bór mieszany i bór świeży, z ponad 100-letnim drzewostanem sosnowym
(z domieszką okazałych dębów, buków i grabów).
Ø
Rezerwat przyrody „Uroczysko Bażantarnia” - od XVIII wieku służył celom
łowieckim. Jako bażantarnia związany był z rezydencją skierniewicką, należącą do
arcybiskupów gnieźnieńskich a w XIX w. do carów rosyjskich. Na terenie rezerwatu
wykształciły się ciekawe i cenne zbiorowiska leśne: od bagiennego lasu olszowego,
poprzez łęg jesionowo-olszynowy, grąd, bór mieszany po świetlistą dąbrowę.
Szczególne walory krajobrazowe i estetyczne obszaru podkreśla obecność około 40
sztuk pomnikowych dębów szypułkowych, w wieku ponad 300 lat. Pozostałością
dawnych obiektów służących utrzymaniu tego terenu łowieckiego jest XIX-wieczna
strażnicówka.
Ø
Zespół
przyrodniczo-krajobrazowy
„Zwierzyniec
Królewski”
-
Teren
uroczyska Zwierzyniec, podobnie jak Bażantarnia, było miejscem reprezentacyjnym
polowań królewskich. Do dziś zachowały się tutaj obiekty budowlane świadczące o
jego historii. Teren uroczyska to przede wszystkim stary las, z mozaiką siedlisk, z
sędziwymi dębami szypułkowymi (najstarsze z nich osiągają 230 lat), bukami
zwyczajnymi (stanowisko wyspowe, poza granicą zasięgu), 200-letnimi grabami,
12
100-letnimi jesionami i wiązami. Przewaga siedlisk wilgotnych i bagiennych narzuca
temu kompleksowi leśnemu szczególną rolę w regionalnym systemie ochrony
zasobów wód.
•
Las ochronny w obrębie Lasu Zwierzyniec;
•
Obszary leśne stałych powierzchni badawczych i doświadczalnych w obrębie
Lasu Kraszewka.
Ø
Różnorodność siedlisk i drzewostanów występujących w kompleksie lasu
pszczonowskiego,
podtrzymywana
przez
prowadzoną
tam
gospodarkę
leśną
podporządkowaną celom badawczym i doświadczalnym, wyróżnia ten kompleks w
systemie przyrodniczym gminy i również w całym regionie.
Ø
Szczególnym powodzeniem wśród odwiedzających cieszy się także Bolimowski Park
Krajobrazowy z rezerwatami:
q
„Ruda-Chlebacz” - pow. ok. 12 ha, las olchowy z rzadkim widłakiem
wrońcem; ostoja ptaków i zwierzyny;
q
„Kopanicha” - pow. ok. 42 ha, torfowisko przejściowe z rzadkimi i
chronionymi roślinami; ostoja zwierzyny i miejsce gniazdowania bociana
czarnego;
q
„Polana Siwica” – pow. ok. 70 ha, występuje tam zbiorowisko roślin
bagiennych, ostoja zwierzyny oraz miejsca lęgowe licznych gatunków
ptaków;
q
„Rawka” – obejmuje koryto rzeki Rawki od źródeł do ujścia wraz z dolnymi
odcinkami niektórych prawobrzeżnych dopływów, posiada wybitne walory
przyrodniczo-krajobrazowe. Rozciąga się na terenie gmin: Żelechlinek i
Koluszki oraz Jeżów, Głuchów, Rawa Mazowiecka, Nowy Kawęczyn,
Skierniewice, Bolimów i Nieborów. Rezerwatem objęto rzekę Rawkę od jej
źródeł do ujścia o długości 97 km, wraz z rozgałęzieniami koryta rzeki,
starorzeczami, dolnymi odcinkami prawobrzeżnych dopływów: Krzemionki,
Korabiewki, Rokity i Grabinki oraz przybrzeżnymi pasami terenu o
szerokości 10 m.
q
Bolimowsko – Radziejowski Obszar Chronionego Krajobrazu – obejmuje
obszar wokół Parku Krajobrazowego i zajmuje całą wschodnią część gminy
Nowy Kawęczyn,
Bolimowski Park Krajobrazowy leży na pograniczu Wyżyny Łódzkiej i Niziny Mazowieckiej, na
terenie gmin: Kowiesy, Bolimów, Nowy Kawęczyn i Skierniewice oraz na terenie miasta
13
Skierniewice.
Park chroni dobrze zachowane fragmenty Puszczy Bolimowskiej, Wiskickiej i Jaktorowskiej. W
rzeźbie terenu występują elementy krajobrazu polodowcowego, takie jak falista wysoczyzna
moreny dennej, stożki napływowe, wydmy oraz doliny rzeczne z trasami. Największą powierzchnię
stanowią zbiorowiska leśne: bory sosnowe i mieszane z dominującą sosną oraz domieszką dębu,
grabu, lipy, klonu w drzewostanie oraz kruszyną, jarzębiną, leszczyną, dereniem i jałowcem w
podszycie.
Czyste powietrze i równinny krajobraz z uroczymi zakątkami przyrody zapraszają do
wędrówek po lasach, parku i rezerwatach, a bystry nurt rzeki Rawki zachęca do
kajakowania. Prócz owych atrakcji można zwiedzić najciekawsze miejsca Bud
Grabskich poruszając się trasą rowerową poprzez pięknie zalesione obszary Puszczy
Bolimowskiej.
W Puszczy żyje 16 gatunków ssaków łownych m.in.: łosie, sarny, daniele, jelenie, dziki, lisy i
bobry. Na podmokłych łąkach doliny Rawki bytują bociany czarne i białe, zimorodki, brodźce,
derkacze, bekasy, łabędzie nieme, żurawie, kaczki i wiele innych.
Wzdłuż trasy rowerowej możemy zobaczyć Leśną Galerię Rzeźby Jana Graczyka w Budach
Grabskich oraz odwiedzić stadninę koni TARANT. Kolejną malowniczą atrakcją jest trakt leśny w
Samicach,
a
wypocząć po
długich rowerowych
eskapadach
możemy
w
gospodarstwie
agroturystycznym Pana Grzegorza Szanieckiego w StrobowieW miejscowości Budy Grabskie działa
" Zielona Szkoła " oraz Regionalne Centrum Edukacji Ekologicznej, których celem jest
propagowanie wiedzy przyrodniczej i ekologicznej w oparciu o walory Bolimowskiego Parku
Krajobrazowego.
Ø
Rezerwat Bukowiec utworzony został w 1934 r. na niewielkiej powierzchni 1,7ha.
W 1954 r. powiększono jego powierzchnię do 6,58 ha. Rezerwat położony jest na
terenie typowo równinnym, na wysokości 185 m n.p.m. Gleby w rezerwacie są dość
jednolite – płowe, wytworzone z glin zwałowych lekkich i średnich, świeżych z
wierzchnią warstwą utworów płowych. W warstwie przypowierzchniowej znajdują
się liczne kamienie średnicy 10 – 20 cm w formie bruku oraz nierzadko pokaźne
rozmiarami głazy narzutowe. Na terenie rezerwatu znajduje się stary bukowy
drzewostan w wieku 170 do ponad 200 lat z domieszką grabu oraz 120-letniej sosny
i brzozy.
14
Ø
Rezerwat Kwaśna Buczyna, obejmujący stare buczyny z domieszką sosny i dębu
bezszypułkowego. Obszar rezerwatu charakteryzuje się wspaniałą roślinnością
zielną z bukiem na granicy zasięgu i innymi miejscowymi gatunkami drzew.
Rezerwat ten stanowi unikalną formę w obrębie Wyżyny Łódzkiej.
Ze względu na walory przyrodniczo – krajobrazowe obszar objęty ZSROW posiada dogodne
warunki dla rozwoju turystyki wiejskiej, która uważana jest za nowoczesną formę dawnych letnisk i
„wczasów pod gruszą”. Agroturystyka wiąże się z bliskim kontaktem turystów ze środowiskiem
naturalnym, miejscową społecznością i jej kulturą.
Na obszarze LGD „Gniazdo” zlokalizowane są też tereny znajdujące się w ekologicznym systemie
obszarów chronionych. Są to:
q
obszary południowej części gminy Głuchów będące w zasięgu obszarów chronionego
krajobrazu, stanowiącego otulinę dla rezerwatu rzecznego Rawki i Lasów Doświadczalnych
Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie,
q
dolina Rawki włączona do sieci ekologicznej Econet – Polska, stanowiąca element korytarz
ekologicznego o znaczeniu krajowym /42km/, łącząc obszary węzłowe o randze
międzynarodowej /Puszcza Bolimowska/.
Innymi cennymi formami krajobrazu naturalno-kulturowego są:
l
zespoły zabudowy wraz z otaczającymi terenami naturalnych zalesień i zadrzewień w
pobliżu doliny rzek Rawka /na południu/ i Łupia /na północy gminy/,
l
aleja złożona z 311 drzew, w tym z 23 lip drobnolistnych, 13 kasztanowców, 18 jesionów
wyniosłych wzdłuż drogi powiatowej z Głuchowa do Skierniewic.
Siedliska zwierząt, ptaków, rośliny chronione
Dolina rzeki Rawki podlega ochronie jako dziedzictwo przyrodnicze Europy i została zgłoszona do
objęcia programem sieci ekologicznej NATURA 2000. Na tym terenie występują grądy – lasy lipowo
– dębowo – grabowe. W rejonie Białynina i Kochanowa występują lasy dębowe oraz mieszane
dębowo – sosnowe z wielogatunkowych runem.
Dolina Rawki charakteryzuje się zbiorowiskiem łęgowo – niżnym, łęgami jesionowo – olszowymi,
które pełnią ważną rolę wodochronną i biocenotyczną stanowiąc ostoje roślin i zwierząt. Na terenie
lasów głuchowskich gniazduje bocian czarny. Każdego roku bywa tu również orzeł bielik. Ze
zwierząt sezonowo odwiedza lasy głuchowskie łoś.
15
W dorzeczu Rawki kilka lat temu pojawiły się i żyją całymi rodzinami bobry. Wśród roślin
chronionych warto wymienić ziele wawrzynek wilczełyko i liczne kwiaty jak: żółte kosaćce,
pływającą lilię – grążel żółty, storczyki i lilie złotogłów.
W rezerwacie wodnym “Rawka” celem ochrony jest zachowanie w naturalnym stanie typowej rzeki
nizinnej średniej wielkości wraz z krajobrazem jej doliny oraz środowiska życia wielu rzadkich i
chronionych roślin i zwierząt. Wzdłuż całej długości rzeki obserwuje się występowanie chronionych
zwierząt: bobra i wydry. Bobry wprowadzono sztucznie w 1984 roku w ilości 12 sztuk. Wydra
uznana jest za gatunek rzadki i zagrożony wyginięciem. Jest gatunkiem chronionym w większości
krajów Europy, w Polsce podlega ochronie łowieckiej i jako rzadki gatunek wymieniana jest w
czerwonej księdze zwierząt. Spośród całej sieci wodnej byłego województwa skierniewickiego
wydry zasiedlają jedynie Rawkę. Brak wydr na pozostałych rzekach spowodowany był
zanieczyszczeniem rzeki Bzury, która stanowi barierę dla rozprzestrzeniani się tego gatunku. W
obecnej chwili występowanie wydr na rzece Rawce jest zagrożone z powodu izolacji tej populacji.
Puszcza Bolimowska wraz z doliną Rawki stanowi ważny węzeł ekologiczny mający znaczenie
krajowe w sieci ECONET – POLSKA, jak również jest obszarem wskazanym do objęcia ochroną w
ramach NATURA 2000.
Zasoby wodne
Innymi, wyróżniającymi się w krajobrazie elementami środowiska przyrodniczego omawianego terenu
są doliny rzeczne, z biocenozami zbiorowisk łąkowych założonych przez człowieka na siedliskach
pierwotnych lasów łąkowych. Istotne są wartości krajobrazu górnych odcinków dolin rzecznych, ze
względu na walory wizualne tych dolin. Na przykład, na terenie gminy Maków, szczególne
urozmaicenie rzeźby terenu, a co za tym idzie jej malowniczość, towarzyszy dolinie rzeki Uchanki na
odcinku przebiegu przez obszary wsi Święte Laski i Święte Nowaki.
Wody powierzchniowe gminy Lipce Reymontowskie należą do zlewni rzeki Bzury. Obszar
podzielony jest na pięć zlewni (rzek, będących bezpośrednimi dopływami Bzury).
Największa
powierzchniowo jest zlewnia rzeki Uchanki. Południowo – wschodni fragment obszaru gminy
położony jest w zlewni rzeki Zwierzyniec, biorącej swój początek na terenie gminy Godzianów.
Niewielki fragment południowej części znajduje się w zlewni rzeki Łupi a zachodnia część obszaru
gminy należy do zlewni Mrogi.
16
W gminie Skierniewice najwartościowsze przyrodniczo i najbardziej interesujące pod względem
turystyczno-rekreacyjnym tereny Parku położone są wzdłuż Rawki i jej dopływów. Dolinę rzeki o
wyraźnych zboczach wypełniają rozległe, bogate łąki i pastwiska oraz gęste zarośla, zapusty i
bagniste olsy. Całość uzupełniona dziesiątkami oczek wodnych i starorzeczy stanowi doskonały
korytarz ekologiczny, w którym można spotkać niemal wszystkich przedstawicieli fauny i flory
Parku.
Zanieczyszczenie środowiska
Środowisko gmin, których dotyczy ZSROW jest mało zdegradowane. Procesy antropogeniczne w
niewielkim stopniu
powodują przekształcenie i
zanieczyszczenie środowiska naturalnego.
Degradacja wód powierzchniowych spowodowana jest niekontrolowanymi zrzutami ścieków z
terenów zabudowanych, trafiających do gruntu i rowów melioracyjnych a także spływem z pól
nawozów oraz środków ochrony roślin.
Źródła skażenia powietrza pochodzą głównie z sąsiedztwa ciągów komunikacyjnych oraz z braku
uregulowanej gospodarki cieplnej, opierającej się na zasadzie indywidualnych palenisk domowych.
Aby unikać niepotrzebnych zanieczyszczeń wszystkie budynki użyteczności publicznej wyposażono
w kotłownie olejowe, wprowadzono segregację i odbiór odpadów.
Czynnikiem wpływającym na zanieczyszczenie gleb na terenie gmin jest nawożenie pól nawozami
sztucznymi i stosowanie środków ochrony roślin oraz innych środków wykorzystywanych w
działalności człowieka.
Negatywnie na środowisko naturalne oraz człowieka oddziałuje linia kolejowa, gdyż w jej pobliżu
występują uciążliwe wibracje oraz hałas.
II. 1.3. Uwarunkowania kulturowe
Na terenie, będącym przedmiotem opracowania znajdują się 93 obiekty dziedzictwa kulturowego w
tym 65 obiektów wpisanych do rejestru zabytków. Do najbardziej znanych możemy zaliczyć:
•
Kościół Parafialny pw. Sw. Wojciecha – w miejscowości Maków,
•
Kościół Parafialny pw. Św. Doroty ( wszystkich świętych ) w miejscowości Pszczonów,
•
Dzwonnica przy kościele parafialnym pw. Św. Doroty
•
Pałacyk przy kościele pw. Św. Doroty
•
Cmentarz przy kościele pw. Św. Doroty
17
•
Zwierzyniec – las mogiła zbiorcza z okresu II wojny światowej,
•
Park dworski w Dolecku,
•
Grodzisko wczesnośredniowieczne w Dzwonkowicach,
•
Zespół dworski, park dworski i aleja w Nowym Dworze,
•
Park dworski w Rzędkowie Starym,
•
Kościół parafialny p.w. św. Szymona i Tadeusza w miejscowości Stara Rawa,
•
Kaplica cmentarna w miejscowości Stara Rawa,
•
Dzwonnica kościoła parafialnego w miejscowości Stara Rawa,
•
Cmentarz rzymsko-katolicki w miejscowości Stara Rawa,
•
Grodzisko wczesnośredniowieczne w miejscowości Stara Rawa,
•
Dwór i park w miejscowości Trzcianna.
•
Kaplica cmentarna w Lipcach Reymontowskich z XVII wieku (wpisana do rejestru
zabytków);
•
Mogiła zbiorowa z lat 1939-1945 na cmentarzu w Lipcach Reymontowskich (wpisana do
rejestru zabytków);
•
Kościół parafialny w Lipcach Reymontowskich z 1866 roku;
•
Domek dróżnika w Lipcach Reymontowskich z 1888 roku (związany z pobytem
Władysława Reymonta);
•
Cmentarz przykościelny z ogrodzeniem – Lipce Reymontowskie;
•
Cmentarz rzymsko – katolicki stary z kaplicą - Lipce Reymontowskie (wpisany do rejestru
zabytków);
•
Cmentarz rzymsko – katolicki nowy- Lipce Reymontowskie;
•
Strona: 18
100-letni budynek mieszkalny położny na terenie „Centrum Reymontowskiego – Zagrody
Ludowej” w Lipcach Reymontowskich, objęty ochroną konserwatorską,
•
Kolejka wąskotorowa Rogów – Rawa Maz. – Biała Rawska;
•
Dwór, park oraz spichlerz w miejscowości Prusy;
•
Mogiła zbiorowa z II wojny światowej w miejscowości Złota;
•
Kościół p.w. św. Małgorzaty w Janisławicach;
•
wieś Brzozów - park;
•
wieś Dębowa Góra - park krajobrazowy z 1850 roku, przekomponowany w 1908 roku.
Centralnym obiektem założenia parkowego o zróżnicowanym drzewostanie ze stawem jest
dwór. Do dworu oraz do zabudowań gospodarczych dawnego folwarku prowadzi z kierunku
zachodniego dobrze zachowana aleja kasztanowa;
•
droga Julków - Dębowa Góra – aleja
•
wieś Pamiętna - dwór murowany z końca XIX wieku rozbudowany w latach 1989 -1991,
18
pozostałości parku krajobrazowego z 1907 roku, obiekt znajduje się w głębi ogrodu, w
pobliżu stawu. Założenia parkowe w stanie szczątkowym. Zachowane pojedyncze okazy
drzew i krzewów.
•
wieś Balcerów – park,
•
wieś Ruda - grodzisko stożkowe,
•
wieś Strobów - dwór murowany z 1907, przebudowany w 1938 roku. Pałac do II wojny
światowej był własnością Władysława Strakacza, z pochodzenia Czecha. Po wojnie w
wyniku reformy rolnej majątek został rozparcelowany. Resztę około 70 ha i pałac przejęło
w 1945 roku schronisko dla sierot wojennych (później Dom Dziecka). Ziemia zmieniła
kilkakrotnie właściciela, w 1966 roku przejął ją Zakład Doświadczalny Sadownictwa w
Dąbrowicach;
•
wieś Strobów - park krajobrazowy z początku XIX wieku, przekomponowany w 1938 roku;
•
wieś Rzeczków - grodzisko wczesnośredniowieczne;
•
wieś Żelazna - dzwonnica kościelna murowana z 1800 roku;
•
wieś Żelazna - cmentarz przykościelny;
•
wieś Żelazna - dwór murowany z 1900 roku;
•
wieś Żelazna - cmentarz rzymsko – katolicki
•
wieś Żelazna - park krajobrazowy z 1850 roku przekomponowany w 1912 roku.
Oprócz obiektów sakralnych na terenie gmin znajduje się kilka dóbr kultury nie tylko o znaczeniu
regionalnym, ale także ogólnopolskim a nawet międzynarodowym:
•
Muzeum im. Wł. St. Reymonta obecnie Muzeum Mazowsza Zachodniego w Lipcach
Reymontowskich,
•
Muzeum Czynu Zbrojnego – powstało w 1988 roku,
•
Centrum Reymontowskie - Zagroda Ludowa – wybudowana w latach 2002 – 2003, na
terenie przyległym do Muzeum Mazowsza Zachodniego.
•
Muzeum Motoryzacji
Dobrami kultury materialnej oraz duchowej jest nie tylko dziedzictwo kulturalne ale również zwyczaje,
obyczaj, tradycje jakie znajdują się w określonym województwie, powiecie czy gminie.
Najbardziej znane tradycje występujące na omawianym obszarze upowszechniane są poprzez
okresowe wystawianie przez Amatorski Zespół Regionalny imienia Wł. St. Reymonta widowiska
według Reymonta po tytułem “Wesele Boryny”. W Lipcach również co 2 lata odbywają się “spotkania
weselne” z udziałem polskich i zagranicznych zespołów folklorystycznych prezentujących tradycyjne
obrzędy weselne.
19
Dzięki Muzeum Mazowsza Zachodniego można poznać tradycje obszaru poprzez znajdujące się w nim
różnorodne eksponaty z dziedziny historii i kultury materialnej, a także nieliczne pamiątki związane
bezpośrednio z postacią Władysława Reymonta.
Walory przyrodnicze obszaru można poznać dzięki organizowanym corocznie (przez właściciela
ośrodka wypoczynkowego “Sosenka”), spływom kajakowym. Co roku Rolniczy Zakład Doświadczalny
SGGW w Żelaznej organizuje imprezy o charakterze naukowo- biznesowym: Dzień Marchwi oraz Dni
Ziemniaka.
II. 1.4. Uwarunkowania historyczne
Ziemie objęte ZSROW od zawsze należały do dzielnicy mazowieckiej. Pod względem geograficznym
obszar powiatu należy zaliczyć do trzech mezoregionów: Równiny Łowicko- Błońskiej, Wzniesień
Łódzkich i Wysoczyzny Rawskiej. Przeszłość tych regionów nie była jednolita. Do XIV wieku obszar
ten należał do 3 kasztelani : łowickiej, sochaczewskiej i bialskiej. Dzisiejsze gminy Głuchów,
Godzianów, Lipce Reymontowskie, Maków i północna część gminy Skierniewice należały do kasztelani
łowickiej. W XIV wieku zaczął kształtować się podział na ziemie: rawską i sochaczewską. Tereny
należące do kasztelani łowickiej i bialskiej weszły w skład ziemi rawskiej zaś tereny należące do
kasztelani sochaczewskiej objęła ziemia sochaczewska. W XV wieku utworzono powiaty.
Najstarszą znaną miejscowością na terenie powiatu skierniewickiego jest według historyków gmina
Słupia. Każda z gmin posiada własną historię, nieodłącznie powiązaną jednak z wydarzeniami, jakie
miały miejsce w gminach ościennych.
Godzianów – historia tej gminy sięga drugiej połowy XIII wieku. Wieś Godzianów, zgodnie z
miejscową legendą, założona została w 1251 roku. W 1300 roku wieś nosiła nazwę Goczonów.
Według dawnego podziału administracyjnego ziemie, na których położona jest Gmina Godzianów
wchodziły w skład dóbr łowickich, zwanych Kasztelanią Łowicką, a następnie Księstwem Łowickim.
Po III rozbiorze Polski (1975 r.) dobra księstwa łowickiego znalazły się w zaborze pruskim. Po
kongresie wiedeńskim (1814 – 1815) opisywane ziemie weszły w skład Królestwa Polskiego, lecz
stanowiły własność carską.
Dzieje Godzianowa rozpoczęła mozolna praca osiedlającej się już w średniowieczu ludności. Polegała
ona na karczowaniu obszarów leśnych i obsiewaniu ich zbożami. Wraz z powstawaniem pól nadawano
im różne nazwy. Niektóre z nich używane współcześnie pochodzą z tamtych czasów. Przykładem
20
mogą być nazwy kolonii wsi, np.: Gąszcz, Koci Lasek i Lipie. Z czasem powstawały osady i tworzyły
się wsie. Do 1300 roku powstał Kawęczyn, Lnisno i Zapady, w 1345 r. Byczki, a w 1357 r. Płyćwia.
Lipce Reymontowskie - Historia Lipiec sięga pierwszej połowy XIV wieku. Wieś Lipce założona
została w 1338 roku przez arcybiskupa gnieźnieńskiego Janisława. Na podstawie dokumentu
księcia mazowieckiego Ziemowita wiadomo, że Lipce leżące na terenie kasztelani łowickiej,
należały do arcybiskupów. Po III rozbiorze Polski (1795 r.) dobra arcybiskupie zagarnięte zostały
przez Prusy. W połowie XIX w. przez teren obecnej gminy przeprowadzono linię kolei Warszawsko
- Wiedeńskiej. Obecnie obowiązująca nazwa miejscowości i gminy - Lipce Reymontowskie
wprowadzona została staraniem władz w 1983 roku, dla upamiętnienia zamieszkującego tu
noblisty Władysława Stanisława Reymonta, który pracując na kolei Warszawsko – Wiedeńskiej
w latach 1888-1893 umieścił wieś Lipce i w niej właśnie akcję swojej powieści.
Głuchów - stolicą gminy jest wieś Głuchów. Osada znana od 1338 r. założona na skrzyżowaniu
dawnych traktów z Łęczycy do Rawy Mazowieckiej i z Piotrkowa Trybunalskiego do Skierniewic,
wspomniana przez Jana Długosza jako "Słuchów". Wielokrotnie niszczona, w tym zwłaszcza w czasie
potopu szwedzkiego, dziesiątkowana w trakcie epidemii dżumy i cholery.
W XIX stuleciu Głuchów był siedzibą tzw. ekonomii głuchowskiej, będącej częścią dóbr łowickich.
Zaczął odzyskiwać znaczenie, w czasach gdy jego dzierżawcami stała się rodzina Okęckich. We
wrzesniu 1939 r. wieś została zbombardowana przez "Luftwaffe".
Maków - stolicą gminy jest wieś Maków. Najstarsza wzmianka o Makowie pochodzi z 1388. Będąc w
tej wsi warto zobaczyć murowany, późnobarokowy kościół parafialny wzniesiony w 2. poł. XVIII
stulecia, postawiony w miejscu starszej świątyni drewnianej, spalonej podczas wojny polsko –
szwedzkiej.
21
II.2. Potencjał demograficzny i gospodarczy
II.2.1. Charakterystyka ludności zamieszkującej obszar objęty ZSROW
II.2.1.1 Demografia
Tabela. Stan ludności na dzień wg stałego miejsca zameldowania 31 XII 2004 ogółem
Jednostka terytorialna
1995
Głuchów
Godzianów
Lipce Reymontowskie
Maków
Nowy Kawęczyn
Skierniewice – obszar wiejski
6466
2822
3542
6208
3581
6731
1996
1997
6423
2816
3524
6210
3568
6692
6382
2784
3511
6206
3560
6670
stałe miejsce zameldowania
stan na 31 XII
ogółem
1998
1999
2000
2001
6376
2787
3473
6193
3520
6623
6350
2792
3464
6185
3495
6584
6305
2787
3449
6162
3387
6838
6273
2787
3445
6115
3342
6812
2002
6247
2787
3413
6085
3319
6783
2003
2004
6234
2768
3432
6063
3310
6749
Źródło: GUS
Według danych Głównego Urzędu Statystycznego w 2004 roku na obszarze działania LGD
„Gniazdo” zamieszkiwały 28 502 osoby.
Wykres poniżej przedstawia graficzny spadek liczby ludności w gminach. W porównaniu do roku
1995 liczba ludności na tym obszarze spadła o 848 osób. Ponadto, obserwuje się także
niepokojący spadek przyrostu naturalnego, który w 2004 roku spadł, aż do -30 osób w gminie
Lipce Reymontowskie. Ujemny przyrost naturalny stanowi wyzwanie do podjęcia działań służących
poprawie jakości życia mieszkańców a tym samym zahamowania negatywnego zjawiska.
22
6160
2751
3382
6016
3311
6729
7000
6500
6000
5500
5000
4500
Głuchów
4000
Godzianów
3500
Lipce Reymontowskie
Maków
3000
Nowy Kawęczyn
2500
Skierniewice
2000
1500
1000
500
0
1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004
Ujemny
przyrost
naturalny
i
spadek
liczby
ludności
w
gminach
spowodowany
jest
najprawdopodobniej opuszczaniem ludności gmin w poszukiwaniu lepszej pracy i lepszych
warunków mieszkaniowych.
Tabela. Przyrost naturalny w latach 1995-2004
Głuchów
Godzianów
Lipce Reymontowskie
Maków
Nowy Kawęczyn
Skierniewice – gmina
1995
-8
2
-22
16
-7
-8
1996
-1
13
-5
0
-10
2
1997
0
-6
8
-2
-12
-7
1998
6
1
-15
-20
-20
-22
Przyrost naturalny
ogółem
1999
2000
-4
3
-10
5
-32
12
-6
2
-10
9
-20
-40
2001
7
-4
0
-22
-19
0
2002
9
-15
-22
-10
-16
-28
2003
2004
-12
-4
2
-28
-16
-6
Źródło: GUS
23
-29
4
-30
-19
-16
-7
II.2.1.2 Migracje
Czułym miernikiem zmian sytuacji społeczno-gospodarczej jest migracja. Ludzie osiedlają się na
terenach, których perspektywy rozwojowe postrzegają z optymizmem, natomiast spontaniczna
emigracja z danego terenu jest zawsze sygnałem zagrożenia zapaścią rozwojową. Projekty
rozwojowe powinny hamować odpływ ludności i generować dodatnią migrację (imigrację).
Wskaźniki migracji na analizowanym obszarze wyglądają niepokojąco.
Tabela. Saldo migracji w gminach powiatu skierniewickiego w ruchu wewnętrznym
1995
Głuchów
Godzianów
Lipce Reymontowskie
Maków
Nowy Kawęczyn
Skierniewice – obszar wiejski
-40
-11
7
2
-10
-23
1996
-42
-19
-13
2
-3
-41
1997
-41
-26
-21
-2
3
-15
saldo migracji
w ruchu wewnętrznym
ogółem
1998
1999
2000
2001
-12
2
-23
7
-20
-25
-22
2
1
-13
7
-51
-3
-20
-10
6
-15
-4
-39
4
-4
-25
-26
-26
2002
-35
15
-10
-20
-7
0
2003
-1
-15
17
6
7
-28
2004
-45
-21
-20
-28
17
-13
Tendencja do ujemnego salda migracji jest widoczna we wszystkich gminach objętych ZSROW.
Tabela ukazuje jak znaczy jest poziom „odpływu” mieszkańców. Wskaźnik ten w porównaniu do
ilości mieszkańców jest dramatyczny.
Zmniejszanie się liczby mieszkańców obszaru potwierdza, iż oprócz ujemnego przyrostu
naturalnego, także ujemne saldo migracji z tego terenu ma istotny wpływ na liczbę ludności.
Generalnie można przyjąć, iż gminy są terenem stałego odpływu ludności. Ponieważ osoby
migrujące to przede wszystkim ludzie młodzi, lepiej wykształceni - dalsze narastanie tego zjawiska,
przy systematycznie malejącym przyroście naturalnym spowoduje, iż będzie następował
coraz
szybszy wzrost odsetka osób w wieku poprodukcyjnym i zacznie się zmniejszać ilość osób w wieku
przed - produkcyjnym i produkcyjnym.
Ujemna migracja stanowi wyzwanie do podjęcia działań służących poprawie jakości życia
24
mieszkańców a tym samym zahamowania tego negatywnego zjawiska.
II.2.1.3 Bezrobocie i zatrudnienie
Dużym problemem wpływającym na zadowolenie mieszkańców i poziom ich życia jest bezrobocie.
Od wielu lat notuje się wysoką stopę bezrobocia. W województwie łódzkim stopa bezrobocia
przekracza już 18%. Pociąga to za sobą szereg problemów natury społecznej.
Bezrobocie w województwie łódzkim, na obszarze którego działa LGD „Gniazdo” stanowi jeden ze
znaczących
problemów
obszarów
wiejskich.
Wartość
wskaźnika
udziału
bezrobotnych
zamieszkałych na wsi powoli, choć sukcesywnie maleje (33,9% w grudniu 2001 roku, 33,1% w
grudniu 2002 roku oraz 33,0% w grudniu 2003 roku), ale nadal jest znaczący. W końcu 2003 roku
rejestry powiatowych urzędów pracy województwa łódzkiego obejmowały 76,9 tys. osób
zamieszkałych na wsi.
Tabela. Bezrobocie w gminach powiatu skierniewickiego objętych działaniem LGD „Gniazdo”.
Głuchów
Godzianów
Lipce Reymontowskie
Maków
Nowy Kawęczyn
ogółem
2003
2004
268
117
177
322
176
366
240
110
153
260
188
346
mężczyźni
2003
2004
156
67
96
168
81
193
140
49
80
125
90
169
kobiety
2003
2004
112
50
81
154
95
173
100
61
73
135
98
177
Większość bezrobotnych to kobiety, gdyż należą one do grupy bardziej podatnej na bezrobocie
długotrwałe. Bezrobocie kobiet jest wynikiem kilku elementów, mających dwojaką naturę. Po
pierwsze - możemy mówić o powodach natury ekonomicznej – tzn. takich, które są związane z
szeroko rozumianym zagadnieniem struktury popytu na pracę. Mogą się one objawiać w praktyce
pod postacią określonych dla poszczególnych stanowisk pracy wymogów kwalifikacyjnych. Swoją
specyfikę bezrobocie kobiet „zawdzięcza” także silnemu oddziaływaniu przesłanek natury
społeczno – kulturowej; związanych z istnieniem ról społecznych tradycyjnie przypisywanych
poszczególnym płciom.
25
Drugim ważnym czynnikiem jest poziom zatrudnienia, który z roku na rok spada.
Liczba osób pracujących w 2004 roku
Gmina
Głuchów
Ogółem
Mężczyźni
Kobiety
J.m.
416
176
240
osoba
108
27
81
osoba
Maków
200
281
66
126
134
155
osoba
osoba
Nowy Kawęczyn
184
78
106
osoba
652
1841
377
850
275
991
osoba
osoba
Godzianów
Lipce
Reymontowskie
Skierniewice –
gmina
Łącznie
Liczba osób pracujących w 1995 roku
Gmina
Ogółem
Mężczyźni
Kobiety
Głuchów
Godzianów
Lipce
Reymontowsk
ie
Maków
Nowy
Kawęczyn
Skierniewice –
gmina
Łącznie
455
178
277
225
93
132
261
102
159
390
189
201
270
119
151
787
2388
436
1117
351
1271
Porównując zatrudnienie z 2004 roku do 1995 roku, zauważamy, że 9 lat temu zatrudnienie
kształtowało się na znacznie wyższym poziomie. Łączna liczba osób pracujących w określonych
gminach powiatu skierniewickiego wynosiła 2388 osób. Natomiast w porównaniu do roku 2004
spadła o 547 osób.
II.2.1.4 Struktura wieku ludności
Analizując strukturę wieku ludności omawianego obszaru, wyróżniono jej 3 podstawowe kategorie,
istotne z punktu widzenia rynku pracy i zasobów siły roboczej:
•
ludność w wieku przedprodukcyjnym tj. w wieku 0 - 17 lat,
•
ludność w wieku produkcyjnym, w tym:
•
Ø
kobiety 18 - 59 lat,
Ø
mężczyźni 18 - 64 lata,
ludność w wieku poprodukcyjnym, w tym:
Ø
kobiety 60 lat i więcej,
26
Ø
mężczyźni 65 lat i więcej.
Ludność
Głuchów
Godzianów
Lipce
Reymontowskie
Maków
Nowy
Kawęczyn
Skierniewice
Razem
Ludność w wieku
przedprodukcyjny
m
1424
661
750
1357
731
1530
6453
Ludność w wieku
produkcyjnym
3400
1547
1994
3452
1881
3911
16185
Ludność w wieku
poprodukcyjnym
1228
521
615
1184
731
1309
5588
W takim ujęciu, dominującą grupę wiekową stanowią osoby w wieku produkcyjnym, których na
obszarze gmin w 2004 r. było 16 185 osób co stanowi ok. 57,34 % ; w wieku przedprodukcyjnym
- 6453 osób - co stanowi 22,86 % oraz w wieku poprodukcyjnym – 5588 osób - co stanowi
19,80%. Na przestrzeni ostatnich pięciu lat następuje systematyczny spadek w odsetkach ludności
w wieku przedprodukcyjnym i powolny wzrost ludności w wieku produkcyjnym i poprodukcyjnym.
Wykres.
Łączna
struktura
ludności poszczególnych gmin
18000
powiatu skierniewickiego
57,34%
16000
14000
12000
10000
8000
22,86%
6000
19,80%
Ludność w
wieku przed produkcyjnym
Ludność w
wieku
produkcyjnym
Ludność w
wieku po produkcyjnym
4000
2000
0
%
27
II.2.1.5 Poziom wykształcenia ludności wiejskiej
Istotnym zagadnieniem, z punktu widzenia rozwoju obszaru jest ocena struktury ludności w wieku
15 lat i więcej wg. poziomu wykształcenia. Dokonane analizy potwierdziły fakt, że stopień
wykształcenia, a co za tym idzie kwalifikacji zawodowych ludności
nie jest zadowalający. W
gminach objętych analizą poziom wykształcenia ludności znajduje się mniej więcej na tym samym
poziomie - dominującą grupą są osoby z wykształceniem podstawowym (ukończonym i nie) oraz
zasadniczym zawodowym. Wykształceniem średnim i policealnym legitymuje się ok. 20 %
mieszkańców, natomiast wykształceniem wyższym jedynie ok. 4%.
Obecnie poziom wykształcenia ludności uległ nieznacznej poprawie w stosunku do ubiegłych lat
jednak nadal jest on niezadowalający. Problem ten stanowi poważną barierę, ograniczającą
możliwości zatrudnienia, a także zawężającą ewentualne koncepcje wprowadzenia na
rynek gminy firm, wymagających wyższych kwalifikacji.
II.2.1.6 Struktura działalności gospodarczej
Wg danych statystycznych opublikowanych przez Główny Urząd Statystyczny, w dniu 31 grudnia
2004 r. w gminach powiatu skierniewickiego zarejestrowanych było 1505 podmiotów gospodarki
narodowej.
W stosunku do 1995 roku stanowiło to wzrost o 683 podmioty. Dane znajdują się w tabeli poniżej.
1500
95,15%
1400
1300
1200
1100
1000
900
800
Sektor publiczny
700
Sektor prywatny
600
500
400
300
200
100
4,85%
28
0
2004
Zdecydowaną większość podmiotów stanowią jednostki prywatne – 95,15 %. 1188 podmiotów
stanowią zakłady osób fizycznych. Taki stan rzeczy odzwierciedla ogólne tendencje panujące w
gospodarce, gdzie podmiotami najbardziej konkurencyjnymi i wytwarzającymi największą część
Produktu Krajowego Brutto są właśnie najmniejsze przedsiębiorstwa, które jednocześnie
najbardziej elastycznie potrafią reagować na zmiany zachodzące na rynku. Według posiadanych
danych, w ostatnich trzech latach liczba przedsiębiorstw nowozakładanych jest mniejsza od liczby
przedsiębiorstw likwidowanych, ale nie odzwierciedla to rzeczywistej liczby faktycznie działających
podmiotów, tym bardziej po zmianach dotyczących zasad rejestracji i formy prowadzenia
działalności gospodarczej przez spółki cywilne. Nie jest prowadzona żadna ewidencja podmiotów
zawieszających bezterminowo prowadzenie działalności gospodarczej.
2004
Lipce
Nowy
Skierniewice
Jedn. m. Maków
Reymonto Godzianów Głuchów
Kawęczyn
– gmina
wskie
JEDNOSTKI ZAREJESTROWANE WG SEKTORÓW
Ogółem
ogółem
jed.gosp.
255
161
412
184
159
334
Sektor publiczny
jednostki ogółem
jed.gosp.
13
10
10
12
12
16
jednostki prawa
budżetowego państwowe i
komunalne ogółem
jed.gosp.
11
8
8
10
11
15
przedsiębiorstwa
państwowe
jed.gosp.
0
0
1
0
0
0
spółki prawa handlowego
spółki z udziałem kapitału
zagranicznego
gospodarstwa pomocnicze
Sektor prywatny
jednostki ogółem
osoby fizyczne
spółki prawa handlowego
spółki z udziałem kapitału
zagranicznego
spółdzielnie
fundacje
stowarzyszenia i
organizacje społeczne
jed.gosp.
0
1
1
0
0
0
jed.gosp.
jed.gosp.
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
jed.gosp.
jed.gosp.
jed.gosp.
242
207
6
151
119
5
402
332
18
172
139
2
147
120
2
318
271
2
jed.gosp.
jed.gosp.
jed.gosp.
1
2
0
1
1
0
4
3
0
0
1
1
0
3
0
0
4
0
jed.gosp.
12
9
14
9
7
16
29
Jednym z podstawowych wskaźników ilustrujących stan lokalnej gospodarki jest poziom
aktywizacji gospodarczej liczony jako ilość zarejestrowanych podmiotów gospodarczych na 10
tys. mieszkańców. Wyraża on skłonność danej populacji do podejmowania działalności
gospodarczej, jak również zaufanie do sytuacji na rynku.
Tabela. Poziom aktywizacji gospodarczej
gmina
1995
1996 1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
Głuchów
Godzianów
Lipce
Reymontowskie
542,21 524,54 502,64 476,65 474,23 448,82 417,19 369,79
255,14 269,89 319,68 401,87 426,22 462,86 498,74 520,27
297,37 235,08
552,75 577,97
361,38 377,41 412,99 472,21 487,88 513,19 476,05
498,1
536,13 544,06
Maków
Nowy Kawęczyn
Skierniewice
-obszar wiejski
235,18 262,48 310,99 360,08 383,19 386,24 381,03 402,63
251,33 294,28 325,84 411,93 443,49 481,25 505,69 518,23
415,64 423,87
534,74 486,26
347,65 348,18 416,79 514,87
600,09 612,28
548,3 564,49 556,37 576,44
Z powyższych danych można stwierdzić że skłonność do podejmowania działalności gospodarczej
przez mieszkańców analizowanego obszaru jest mała.
Bez wątpienia wpływają na to przeszkody natury prawno – administracyjnej oraz brak tzw.
samosterowalności młodych ludzi. Samosterowalność rozumiana jest jako umiejętność
kierowania samym sobą, to „suma” zaradności i aktywności. Wydaje się, że jest to podstawowa
cecha, warunkująca zdolność do zachowań przedsiębiorczych.
Jednak poziom aktywizacji gospodarczej jest tylko jednym ze wskaźników obrazujących aktywność
biznesową populacji. Ważnym wskaźnikiem dodatkowym jest tzw. indeks PEAI (Present Economic
Activity Index – wskaźnik aktualnej aktywności gospodarczej), obliczamy jako procentową zmianę
ilości firm na 10 tys. mieszkańców w ostatnich trzech latach. PEAI powyżej 9% oznacza pomyślną
koniunkturę, a powyżej 15% gwałtowny rozwój.
30
Saldo ilości firm w ostatnich 3 latach
gmina
Ilość nowych firm PEAI (%)
Głuchów
Godzianów
Lipce
Reymontows
kie
20
14
7,87
11,09
14
9,23
Maków
Nowy
Kawęczyn
Skierniewice
-obszar
wiejski
10
5,28
-11
-6,17
21
6,22
Powyższe dane są raczej niekorzystne dla wszystkich gmin omawianego obszaru. Aktywność
gospodarcza
mieszkańców
jest
niska.
Wskaźniki
te
są wręcz przeciwne
do
tendencji
ogólnokrajowych, gdzie ilość podmiotów prowadzących działalność gospodarczą rośnie. Wskaźniki
PEAI na obszarze objętym ZSROW są niskie bądź ujemne. Oznacza to niekorzystną koniunkturę
gospodarczą.
Warto zauważyć, że nie ma prostej korelacji między poziomem aktywizacji gospodarczej a
indeksem PEAI. Należy to interpretować następująco: poziom aktywizacji to skumulowany przez
wiele lat dorobek aktywności lokalnego sektora gospodarczego, natomiast PEAI obrazuje
aktualną dynamikę.
Ilość sklepów najlepiej obrazuje dynamikę rozwoju gospodarczego, który przekłada się na
konsumpcje. 8 lat temu w gminach działalność prowadziło 120 sklepów. W 2003 roku już 157.
W zakresie handlu, działają przede wszystkim małe punkty. Tabela poniżej przedstawia ilość
sklepów na terenie poszczególnych gmin.
31
SKLEPY (2003 rok)
Lipce
Nowy
Skierniewice
Reymonto Godzianów Głuchów
Maków
Kawęczyn – gmina
wskie
Obiekty wg sektorów
ogółem
sklepy
pracujący w sklepach
sektor prywatny
sklepy
pracujący w sklepach
Punkty sprzedaży paliw
obiekty
pracownicy
ob.
osoba
30
70
18
26
40
74
18
24
14
29
37
57
ob.
osoba
30
70
18
26
40
74
18
24
14
29
37
57
ob.
osoba
1
2
1
2
2
6
1
3
0
0
0
0
II.2.1.7 Rolnictwo
Rolnictwo jest bardzo ważnym elementem rozwoju gospodarczego gmin objętych ZSROW. Cały
powiat skierniewicki ma charakter rolniczy. Przeważającą część jego obszaru, bo aż 60 % zajmują
gleby III i IV klasy bonitacyjnej, pozostałe 40 % gleby V i VI klasy.
Jak widać z poniższej tabeli znaczną część powierzchni gmin zajmują użytki rolne, aż 73,67 % (38
096 ha), w tym grunty orne aż 32 470 ha. Lasy i grunty leśne zajmują 19,43 % (10 049 ha)
ogólnej powierzchni, a 6,90 % ( 3 567 ha) pozostałe grunty i nieużytki.
Rok 2004
Jedn. m.
UŻYTKI ROLNE
Powierzchnia użytków rolnych
powierzchnia użytków rolnych
ogółem
ha
grunty orne
ogółem
ha
sady
ogółem
ha
łąki
ogółem
ha
pastwiska
ogółem
ha
LASY
Lasy i grunty leśne
ogółem
ha
POZOSTAŁE GRUNTY I NIEUŻYTKI
Pozostałe grunty i nieużytki
ogółem
ha
Głuchó
w
Maków
Nowy
Kawęczyn
Lipce
GodziaSkierniewic
Reymontonów
e – gmina
wskie
9417
5428
7983
8375
3222
3671
8173
4310
6743
7078
2905
3261
295
259
460
564
199
68
412
405
530
246
4
210
537
454
250
487
114
132
1298
2167
1709
3849
750
276
416
702
749
943
298
459
32
II.2.2. Stan rozwoju infrastruktury wiejskiej
II.2.2.1 Infrastruktura społeczna
Bezpieczeństwo publiczne
Liczba przestępstw popełnionych na terenie analizowanego obszaru ukazuje, że nie występują na
tym terenie ciężkie przestępstwa. One bowiem, najczęściej (wraz z liczbą kradzieży i włamań)
decydują o poczuciu bezpieczeństwa mieszkańców. Ważnym czynnikiem dla bezpieczeństwa
publicznego jest także możliwość podejmowania działań prewencyjnych poprzez Posterunki Policji
w Makowie, Głuchowie i Rewiry Dzielnicowych w Lipcach Reymontowskich, Godzianowie, Nowym
Kawęczynie, Skierniewicach.
Tabela. Przestępstwa stwierdzone w zakończonych postępowaniach przygotowawczych według
wybranych rodzajów przestępstw w 2004 roku.
Źródło: Dane Komendy Wojewódzkiej Policji w Łodzi.
PRZESTĘPSTWA
Powiat
bełchatowski
łowicki
opoczyński
pajęczański
rozbój,
przeciwko
kradzież
kradzież
kradzież z
gospodarcz
życiu i
drogowe
rozbójnicza,
ogółem
rzeczy
włamaniem
e
zdrowiu
wymuszanie
rozbójnicze
148
742
719
577
81
165
3347
48
593
311
219
62
352
2110
75
488
260
185
49
207
1666
25
241
136
92
13
49
831
piotrkowski
łącznie z miastem
na prawach
powiatu Piotrków
Trybunalski
107
682
952
705
146
169
3838
radomszczański
131
732
518
561
97
135
3312
58
323
269
143
133
89
1418
80
71
795
860
506
953
442
838
127
83
91
170
2635
4176
rawski
skierniewicki
łącznie z miastem
na prawach
powiatu
Skierniewice
tomaszowski
33
Tabela. Wskaźniki wykrywalności sprawców przestępstw stwierdzonych według wybranych
rodzajów przestępstw w 2004 roku.
PRZESTĘPSTWA
Powiat
zabójstwo
uszczerbek
na zdrowiu
udział w
kradzież z
kradzież
bójce lub drogowe
włamanie
rzeczy
lub pobiciu
m
rozbój,
kradzież
rozbójnicza
gospodarcze ogółem
,wymuszani
e
rozbójnicze
64,2
96,4
61,9
80,6
98,0
78,3
75,5
93,7
73,1
69,2
987,8
70,5
bełchatowski
łowicki
opoczyński
pajęczański
100,0
100,0
-
91,7
94,4
97,8
100,0
74,0
80,8
96,4
80,0
99,3
99,7
98,6
99,6
24,6
29,0
21,7
15,3
16,8
27,5
24,1
11,8
piotrkowski łącznie
z miastem na
prawach powiatu
Piotrków
Trybunalski
100,0
90,4
74,4
98,8
22,0
16,5
68,8
92,9
54,8
radomszczański
100,0
89,7
67,2
98,2
18,0
19,2
63,3
87,5
59,3
rawski
skierniewicki
łącznie z miastem
na prawach
powiatu
Skierniewice
tomaszowski
100,0
91,7
100,0
99,7
25,3
29,3
69,4
93,3
71,6
100,0
100,0
86,1
77,1
82,1
73,5
99,5
99,3
18,4
22,9
14,3
12,2
57,5
43,7
95,6
97,6
62,0
55,1
Źródło: Dane Komendy Wojewódzkiej Policji w Łodzi.
Edukacja
Na terenie objętym ZSROW funkcjonują następujące instytucje edukacyjne:
Przedszkola:
•
Oddział przedszkolny w Szkole Podstawowej w Dębowej Górze – uczęszczało 22 dzieci,
•
Oddział przedszkolny w Szkole Podstawowej w Miedniewicach – uczęszczało 19 dzieci,
•
Oddział przedszkolny w Szkole Podstawowej w Mokrej Lewej – uczęszczało 5 dzieci,
•
Oddział przedszkolny w Szkole Podstawowej w Mokrej Prawej – uczęszczało 9 dzieci,
•
Oddział przedszkolny w Szkole Podstawowej w Sierakowicach Prawych – uczęszczało 9 dzieci.
•
Zespół Szkolno – Przedszkolny w Drzewcach (ok. 60 uczniów i przedszkolaków),
•
Zespół Szkolno – Przedszkolny w Mszadli (ok. 70 uczniów i przedszkolaków),
•
Przedszkole w Lipcach Reymontowskich (ok. 50 przedszkolaków).
•
Przedszkole w Godzianowie
34
Szkoły Podstawowe:
•
Szkoła Podstawowa w Makowie w klasach „0” – 24 dzieci ,w klasach (1-6) – 181 dzieci,
•
Szkoła Podstawowa w Dąbrowicach w klasach „0” – 8 dzieci, w klasach (1-6) – 89 dzieci,
•
Szkoła Podstawowa w Pszczonowie im. Bolesława Chrobrego: w klasach „0” – 8 dzieci, w
klasach (1-6) – 63 dzieci,
•
Szkoła Podstawowa w Słomkowie :w klasach „0” – 6 dzieci, w klasach (1-6) – 55 dzieci,
•
Szkoła Podstawowa w Świętem: w klasach „0” – 14 dzieci, w klasach (1-6) – 55 dzieci,
•
Szkoła Podstawowa w Woli Makowskiej: w klasach „0” – 10 dzieci, w klasach (1-6) – 71
dzieci.
•
Publiczna Sześcioletnia Szkoła Podstawowa w Nowym Dworze do której w roku szkolnym
2003/2004 uczęszczało:
- w klasach “0” – 20 dzieci,
- w klasach (1-6) – 155 dzieci.
•
Szkoła Podstawowa w Trzciannie do której w roku szkolnym 2003/2004 uczęszczało:
- w klasach “0” - 24 dzieci,
- w klasach (1-6) – 130.
•
Szkoła Podstawowa w Dębowej Górze – uczęszczało 156 uczniów,
•
Szkoła Podstawowa w Miedniewicach - uczęszczało 76 uczniów,
•
Szkoła Podstawowa w Mokrej Lewej - uczęszczało 66 uczniów,
•
Szkoła Podstawowa w Mokrej Prawej - uczęszczało 55 uczniów,
•
Szkoła Podstawowa w Sierakowicach Prawych - uczęszczało 100 uczniów.
•
Szkoła Podstawowa w Głuchowie,
•
Szkoła Podstawowa w Białyninie,
•
Szkoła Podstawowa w Michowicach,
•
Szkoła Podstawowa w Janisławicach,
•
Szkoła Podstawowa w Wysokienicach,
•
Szkoła Podstawowa w Złotej.
•
Szkoła Podstawowa w Lipcach Reymontowskich (ok.135 uczniów),
•
Szkoła Podstawowa w Godzianowie
•
Zespół Szkół Ogólnokształcących w Godzianowie (Szkoła Podstawowa):
35
Gimnazja:
Ø
Gimnazjum w Strzybodze w roku szkolnym 2003/2004 uczęszczało 144 dzieci.
Ø
Gimnazjum Świętego Wojciecha w Makowie – 321 uczniów,
Ø
Gimnazjum w Żelaznej – uczęszczało 141 uczniów.
Ø
Publiczne Gimnazjum w Głuchowie oraz Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w Głuchowie
(dwa kierunki: Technikum Żywienia i Gospodarstwa Domowego oraz Liceum Profilowane).
Ø
Publiczne Gimnazjum w Lipcach Reymontowskich (ok. 150 uczniów). Budynek szkolny z
zapleczem boisk sportowych i kortem położony jest w centrum Lipiec Reymontowskich,
Ø
Zespół Szkół Ogólnokształcących w Godzianowie (Gimnazjum):
Ø
Liceum Profilowane w Godzianowie,
Ochrona zdrowia
Opieka zdrowotna wpływa znacząco na jakość życia mieszkańców obszaru. W wyniku reformy
systemu w 1998 dominującą rolę przypisano lekarzom rodzinnym, czyli opiece zdrowotnej szczebla
podstawowego. Na rynku usług medycznych gmin funkcjonują w związku z tym zakłady publiczne i
niepubliczne opieki zdrowotnej.
W zakresie podstawowej opieki zdrowotnej mieszkańcy gmin, objętych niniejszą strategią mają do
dyspozycji:
•
Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Makowie,
•
Gminne Ośrodki Pomocy Społecznej,
•
Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej „Kawęczyn” w miejscowości Nowy Kawęczyn,
•
Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej – Przychodnia „Zadębie” (w ramach tej struktury
pacjenci mogą korzystać z poradni specjalistycznych w zakresie kardiologii, okulistyki oraz z
usług punktu laboratoryjnego),
•
Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej “Dobrego Zdrowia” w Głuchowie,
•
Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Żelaznej, w którym pracuje 3 stałych lekarzy,
•
"Medicus" Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej.
Placówki te zaspokajają potrzeby mieszkańców w zakresie stacjonarnej podstawowej opieki
zdrowotnej. Pomoc w zakresie specjalistyki ambulatoryjnej,
rehabilitacji,
lecznictwa
zamkniętego, stomatologii i protetyki, zabezpieczają szpitale w okolicznych miastach powiatowych
(Wojewódzki Szpital Zespolony w Skierniewicach w Skierniewicach, SPZOZ w Głownie, SPZOZ w
Brzezinach) i w Łodzi.
36
Działalność kulturalna i sportowa
Na analizowanym terenie działają następujące placówki prowadzące działalność kulturalną i
sportową:
•
Gminna Biblioteka Publiczna w Nowym Kawęczynie - zaspokaja potrzeby mieszkańców pod
względem czytelniczym, informacyjnym i edukacyjnym. Oprócz podstawowej swojej roli w
gromadzeniu, przechowywaniu i udostępnianiu swoich zasobów placówka ta prowadzi także
szeroką działalność wychowawczo – edukacyjną. Od 2000 roku biblioteka organizuje
literackie konkursy ponadlokalne o zasięgu powiatowym skierowane do dzieci i młodzieży w
przedziale wieku od 9 do 15 lat,
•
Gmina Biblioteka Publiczna w Makowie – posiada dwie filie w Pszczonowie i w Słomkowie
(możliwy dostęp do Internetu),
•
Gminny Klub Sportowy „Manchatan” w Nowym Kawęczynie – jest to ośrodek sportowy gminy
Nowy Kawęczyn, którego główną formą działalności jest organizowanie meczy piłki nożnej,
•
Gminna Biblioteka Publiczna w Skierniewicach z siedzibą w Dębowej Górze - posiada cztery
filie (Miedniewice, Mokra Prawa, Sierakowice Prawe, Żelazna), które są usytuowane w
budynkach placówek oświatowych,
•
Gminne Ludowe Zespoły Sportowe „Sierakowianka” w Sierakowicach Lewych oraz
„Jutrzenka” w Mokrej Prawej,
•
Folklorystyczny Zespól Pieśni i Tańca „Sierakowice”,
•
Gminny Ośrodek Kultury, Sportu i Rekreacji w Głuchowie,
•
Gminna Biblioteka Publiczna w Głuchowie z filiami bibliotecznymi: w Michowicach, Białyninie,
Janisławicach i Wysokienicach,
•
Zespół Regionalny „Głuchowiacy” ,
•
Kluby sportowe LZS:„ STYL” Michowice, „ JUVENIA” Wysokienice i GKS Głuchów,
•
Orkiestra Dęta Ochotniczej Straży Pożarnej w Głuchowie,
•
Orkiestra Dęta Ochotniczej Straży Pożarnej w Makowie wraz z grupą paradną ,
•
Gminna Biblioteka Publiczna w Lipcach Reymontowskich,
•
Przy GOKSiR działają: Kapela Ludowa „Borynioki” Kapela prezentuje: piosenki, pieśni i
przyśpiewki z okolic: Lipiec, Skierniewic i Łowicza, posiada w swoim repertuarze także
pieśni z innych regionów kraju, a także wojskowo-partyzanckie, patriotyczne i biesiadne
Zespół Wokalno - Kabaretowy Klubu Seniora „Promyk”, Zespół Śpiewaczy „Lipconki”,
Dziecięce Teatry „CO-NIE-CO” i „ABC”
•
Gminne Centrum Informacji w Lipcach Reymontowskich - które jest pracownią
multimedialną spełniającą szereg funkcji, wyposażoną w nowoczesny sprzęt komputerowy i
37
biurowy, ze stałym dostępem do sieci Internet. Zadaniem GCI jest zapewnienie dostępu do
najnowszej techniki i wyrobienie odpowiednich umiejętności u ludzi, którzy odczuwają brak
takich możliwości, poprzez przybliżenie społeczności lokalnej (szczególnie tej bezrobotnej)
szerokiego
wachlarza
usług teleinformatycznych
oraz sposobów ich praktycznego
wykorzystania w życiu codziennym.
•
Amatorski Zespół Regionalny im. Wł. St. Reymonta,
•
Klub Sportowy „Jutrzenka Drzewce”,
•
Klub sportowy LZS „Macovia” Maków
•
Ludowy Klub Jeździecki „Tarant” w Skierniewicach
•
Inne zespoły wokalne.
Na analizowanym terenie odbywają się także liczne imprezy o charakterze kulturalnym prezentujące
lokalne tradycje, dorobek zespołów muzycznych i in.
Organizacje pozarządowe
Od września 2004 roku, w Głuchowie działa Stowarzyszenie Oświatowo – Edukacyjno –
Wychowawcze SOWA, którego podstawowym celem jest wspieranie inicjatyw i organizowanie
działań o charakterze oświatowym, wychowawczym, edukacyjnym i prozdrowotnym.
Na terenie ZSROW działa 40 jednostek Ochotniczych Straży Pożarnych. Jednostki OSP należą
do jednych z prężniej działających organizacji społecznych na terenie gminy. Efekty ich działalności
można dostrzec na każdym kroku, chociażby wybudowana nowoczesna strażnica w Lipcach
Reymontowskich oraz nawiązanie przez te jednostkę współpracy ze strażakami z Niemiec, co
zaowocowało otrzymaniem samochodu pożarniczego.
OSP Głuchów, OSP Wysokienice, OSP Janisławice, OSP Białynin, OSP Michowice, OSP Celigów,
OSP Złota, OSP Skoczykłody, OSP Borysław, OSP Miłochniewice, OSP Jasień, OSP Kochanów, OSP
Lipce Reymontowskie (rok założenia – 1917), OSP Drzewce (rok założenia – 1923), OSP Wola
Drzewiecka (rok założenia – 1929), OSP Wólka Krosnowska (rok założenia – 1954) i OSP Mszadla
(rok założenia – 1950). OSP Mokra Prawa,
OSP Mokra Lewa, OSP Sierakowice Prawe, OSP
Sierakowice Lewe, OSP Borowiny, OSP Miedniewice, OSP Żelazna, OSP Samice, OSP Nowy
Kawęczyn, OSP Stara Rawa, OSP Nowy Dwór, OSP Trzcianna, OSP Stary Rzędków, OSP
Franciszkany, OSP Suliszew, OSP Dąbrowicach, OSP Słomkowie, OSP Świętem, OSP Pszczonowie,
OSP Jacochowie, OSP Krężcach, OSP Woli Makowskiej, OSP Makowie.
38
Jednostka OSP w Drzewcach w 2003 roku zdobyła mistrzostwo Polski w XI Krajowych Zawodach
Sportowo-Pożarniczych w Toruniu. Jako nagrodę w tych zawodach strażacy z Drzewiec otrzymali
lekki samochód ratowniczy – gaśniczy Ford Transit. Jednostki OPS Lipce Reymontowskie i OSP
Drzewce należą do Krajowego System Ratowniczo – Gaśniczego. Obok dorosłych strażaków w OSP
działa prężnie młodzież, tworząc Młodzieżowe Drużyny Pożarnicze.
OSP Żelazna w 2005 roku obchodziła 100 rocznicę swojej działalności. Był to także jubileuszowy
rok dla trzech innych jednostek – OSP w Miedniewicach i Mokrej Lewej które także w 2005 roku
obchodziły swoje rocznice, 80, zaś jednostka w Mokrej Prawej – 75 lat.
Na analizowanym obszarze funkcjonuje ok. 40 Kół Gospodyń Wiejskich: (Białynin, Borysław,
Celigów, Głuchów, Janisławice, Jasień, Kochanów, Michowice, Miłochniewice, Prusy Kolonia,
Reczul, Skoczykłody, Wysokienice, Złota, Samice, 9 Kół Gospodyń Wiejskich w Gminie Lipce
Reymontowskie, Rzymie, Mokra Prawa, Mokra Lewa, Miedniewice, Dębowa Góra, Żelazna,
Strobów, Trzcianna, Adamów, Franciszkany, Rzędków, Kaczorów. Kilka Kół działa także w gminie
Maków.
Gminna Rada Kół Gospodyń Wiejskich w Lipcach Reymontowskich reaktywowana została 25
sierpnia 1995 roku. Reprezentowana jest przez przedstawicieli instytucji gminnych i zrzeszających
320 członków. Do podstawowych zadań Gminnej Rady KGW należy koordynowanie prac kół oraz
reprezentowanie ich potrzeb i interesów wobec organów władzy.
Na terenie Gminy Maków działa także Klub Sportowy LZS „Macovia”. Ponadto gmina ta utrzymuje
stałe kontakty z zaprzyjaźnionymi regionami: Gminą Purgstall w Austrii i Gminą
Moletu w Republice Litwy.
Fundacja im. Władysława Stanisława Reymonta została założona w 1998 roku. Celem
fundacji jest popularyzacja twórczości Wł. St. Reymonta w kraju i zagranicą, promowanie młodych
pisarzy wywodzących się ze środowisk wiejskich oraz popularyzowanie ich twórczości, inicjowanie i
finansowanie prac naukowo - badawczych o życiu i twórczości Wł. St. Reymonta, wspieranie
samorządowych inicjatyw społecznych, oświatowych, kulturalnych i gospodarczych rozwoju wsi i
gminy Lipce Reymontowskie, uczynienie z Lipiec Reymontowskich nowoczesnej wsi z zachowaniem
jej
historycznych
wartości
i
tradycji
utrwalonych
w
powieści
„Chłopi”.
Fundacja
jest
współorganizatorem wielu imprez kulturalnych. W 2000 roku nawiązała współpracę Fundacją im.
Wł. Reymonta z Toronto w Kanadzie.
39
Towarzystwo Przyjaciół Lipiec Reymontowskich, działa od 1983 roku. Jest organizacją
zrzeszającą osoby fizyczne i prawne. Jego działalność obejmuje teren całego kraju. Siedzibą
Towarzystwa są Lipce Reymontowskie. Towarzystwo posiada osobowość prawną. Celami działania
Towarzystwa są: współudział w realizowaniu działań z zakresu rozwoju społeczno - kulturalnego
Lipiec Reymontowskich, ochrona tradycji kulturowych Lipiec Reymontowskich i terenów etnicznie
związanych, udział w wytyczaniu kierunków rozwoju gminy lipieckiej, wyzwalanie inicjatyw
społecznych w celu rozwoju społeczno -kulturalnego Lipiec Reymontowskich, popieranie inicjatyw
zmierzających do upowszechniania kultury Lipiec Reymontowskich, popularyzowanie tradycji
kultury ludowej Lipiec Reymontowskich w kraju i zagranicą, nawiązywanie kontaktów z
towarzystwami o podobnym profilu działalności, wspieranie samorządowych inicjatyw społeczno gospodarczych rozwoju wsi i gminy Lipce Reymontowskie.
Gminny Klub Sportowy “Manchatan” - 11 września 2002 roku został wpisany do rejestru
stowarzyszeń kultury fizycznej powiatu skierniewickiego. Siedzibą Klubu jest Urząd Gminy w
Nowym Kawęczynie. GKS “Manchatan” realizuje swoje cele poprzez organizowanie aktywnego
spędzania czasu wolnego i zajęć sportowych, poprzez uczestnictwo w ogólnodostępnych imprezach
sportowych. Realizacja zadań i celów Klubu możliwa jest dzięki współdziałaniu z władzami
sportowymi państwowymi i samorządowymi, klubami i związkami sportowymi, a także podmiotami
gospodarczymi. Klub posiada licencję uprawniającą do uczestnictwa w rozgrywkach klubowych piłki
nożnej prowadzonych przez PZPN.
Stowarzyszenie „Ptasi – Raj”
Stowarzyszenie, którego inicjatorami byli Wójt Gminy Maków i Starosta Skierniewicki, istnieje od
2000 roku. Stowarzyszenie nawiązało współpracę z następującymi funkcjonującymi na terenie
kraju organizacjami i instytucjami:
−
Związkiem Hodowców Gołębi Rasowych i Ptaków Egzotycznych, organizując szereg wystaw
na Święcie Kwiatów Owoców i Warzyw w Skierniewicach, Mazowieckiej Wystawie Gołębi
Rasowych i Drobiu Ozdobnego.
−
Kołem Łowieckim Zwierzyniec z Woli Makowskiej.
−
Domem Dziecka w Strobowie (gmina Skierniewice), w którym ma powstać Ośrodek
Rehabilitacji Dzikich Ptaków przy czynnym uczestnictwie dzieci – wychowanków Domu.
−
Ośrodkiem rehabilitacji dzikich ptaków w Warszawskim Ogrodzie Zoologicznym, który
prowadzi „Ptasi Azyl”.
−
Szkołami podstawowymi i gimnazjami Powiatu Skierniewickiego i Miasta Skierniewic,
organizowane były konkursy plastyczne i fotograficzne na temat „Ptaki mojego ogrodu”,
konkursy na karmik dla ptaków i domek lęgowy.
40
−
Dyrekcją Bolimowskiego Parku Krajobrazowego.
Parafialny Zespół Charytatywny „Caritas
Klub Sportowy „Jutrzenka” Drzewce
II. 2.2.2. Infrastruktura techniczna
Telekomunikacja
Gminy objęte strategią posiadają rozwiniętą sieć telekomunikacyjną opartą o dwie centrale. System
podlega ciągłej rozbudowie w szczególności opartej na liniach światłowodowych. Pomimo dobrego
poziomu rozwoju sieci telekomunikacyjnej (tak w odniesieniu do ilości abonentów jak i jakości
połączeń), nadal bardzo istotnym problemem pozostaje szeroki i względnie tani dostęp do usług
informatycznych (internetu). Monopol w tym zakresie Telekomunikacji Polskiej S.A. sprawia, iż
wciąż internet pozostaje niedostępny (głównie ze względu na koszt) dla ogromnej ilości
mieszkańców gminy.
Cały obszar gmin jest w zasięgu cyfrowej telefonii komórkowej różnych systemów.
System zaopatrzenia w energię elektryczną
Zaopatrzenie w energię elektryczną obszaru omawianych gmin oparte jest o następujące
urządzenia i sieci:
•
główne punkty zasilania położone w Skierniewicach,
•
linie elektroenergetyczne średniego napięcia wychodzące z głównych punktów zasilania i
tworzących pierścień w obszarach wsi: Mokra Prawa, Wola Makowska, Słomków, Święte
Laski, Wola Drzewiecka, Godzianów, Dębowa Góra, z odgałęzieniami do Łyszkowic,
Makowa, Lipiec Reymontowskich i Bobrowej,
•
stacje transformatorowe pokrywające obszary zabudowy jednolicie, z dużym zagęszczeniem
urządzeń w Makowie.
Urządzenia i sieci posiadają rezerwę możliwości dostarczenia energii odbiorcom, a zaopatrzenie w
energię elektryczną nie stanowi problemu o decydującym znaczeniu dla rozwoju gmin. Obszar
gmin przecina linia elektroenergetyczna przesyłowa wysokiego napięcia Skierniewice - Odlewnia
(przez obszar wsi Dąbrowice).
41
Zaopatrzenie gmin w wodę
Teren gmin w większości wyposażony jest w sieć wodociągową. Stacje uzdatniania wody
zaspokajają obecne
zapotrzebowanie gmin na wodę pitną i do celów gospodarczych. Wodę
dostarczają do poszczególnych siedlisk sieci wodociągowe obejmujące wszystkie pasma zabudowy
zagrodowej na obszarze gminy. Od każdego ujęcia wody rozchodzą się sieci. W gminie Maków
rozchodzą się w układzie promienistym tworząc jednocześnie trzy pierścienie w obrębie Słomkowa,
Makowa i Krężc.
Długość czynnej sieci rozdzielczej stanowiącej własność gminy
Gmina
Głuchów
Godzianów
Lipce Reymontowskie
Maków
Nowy Kawęczyn
Łącznie
Wartość
80,6
34,9
43,2
74,6
88,2
91,2
412,7
J.m.
km
km
km
km
km
km
km
Długość czynnej sieci rozdzielczej stanowiącej własność Strona: 42
tylko 6-ciu gmin z 9-ciu gmin powiatu skierniewickiego wynosi 412,7 km. Natomiast ilość ludność
gmin korzystająca z sieci wodociągowej wynosi 22849 osób.
Ludność korzystająca z sieci wodociągowej
Gmina
Głuchów
Godzianów
Lipce Reymontowskie
Maków
Nowy Kawęczyn
Wartość
5233
2300
2942
5098
2516
4760
J.m.
osoba
osoba
osoba
osoba
osoba
osoba
Łączne pozwolenie na pobór wody wynosi -Qmax - 172 m3/h. Porównując wielkości
zapotrzebowania na wodę z wielkością uzyskanego pozwolenia na pobór, należy stwierdzić pełne
zabezpieczenie w wodę dla celów konsumpcyjnych ludności i produkcyjnych rolnictwa. Rezerwa
jednak nie wystarczy na zaopatrzenie intensywnej produkcji warzywniczej lub dla celów
przemysłowych.
42
Gazyfikacja gmin
Gminy nie posiadają jednolitego systemu cieplnego. System ogrzewania oparty jest na
indywidualnych paleniskach z użyciem paliw stałych. Sporadycznie występują instalacje
centralnego ogrzewania oparte na oleju opałowym lub gazie Propan-Butan. Gazyfikacja obszaru
gmin jest możliwa w oparciu o projektowany gazociąg prowadzony z Rawy Mazowieckiej ze stacją
redukcyjną w Lipcach Reymontowskich bądź z projektowanej sieci przechodzącej przez gminę
Maków.
Na terenie gmin nie występują sieci gazu przewodowego, natomiast realizacja w/w sieci wydaje się
konieczna biorąc pod uwagę cele rozwoju gmin. Gazyfikacja powinna być realizowana we współpracy
z takich gmin jak: Lipce Reymontowskie, Skierniewice i Maków lub z gminami jak: Rawa Mazowiecka,
Głuchów, Jeżów i Słupia, oraz na zasadzie Partnerstwa Publiczno Prywatnego.
System komunikacji
W skład systemu komunikacji drogowej w poszczególnych gminach wchodzi droga wojewódzka, drogi
powiatowe, drogi gminne oraz drogi transportu rolnego i dojazdowe. Drogi powiatowe obsługują
ruch lokalny, gminny oraz ruch międzygminny. Wszystkie drogi powiatowe posiadają nawierzchnie
bitumiczną. Natomiast drogi gminne obsługują ruch pomiędzy jednostkami osadniczymi gminy oraz
miejscowościami sąsiadującymi z gminą.
2004
DROGI PUBLICZNE GMINNE
Drogi gminne
o nawierzchni twardej
o nawierzchni twardej ulepszonej
o nawierzchni gruntowej
Lipce
Jedn.
Nowy
Skierniewice –
Głuchów Godzianów Reymontows Maków
m.
Kawęczyn gmina
kie
km
km
km
37.50
37.50
19.40
15.00
15.00
3.00
17.20
17.20
5.80
19.70
19.70
10.60
33.00
33.00
16.00
54.00
53.00
1.00
Drogi gminne o nawierzchni twardej zajmują łącznie 176,4 km, o nawierzchni twardej ulepszonej
175,4 km , a najmniej zajmują drogi o nawierzchni gruntowej jedynie 55,8 km.
43
Powiat skierniewicki
Drogi
o
o
nawierzch
o
nawierzc
ni twardej nawierzchni
hni
ulepszone gruntowej
twardej
j
2004
2004
2004
[km]
[km]
[km]
508.2
508.2
15.6
w gminach, dla których opracowano niniejszą diagnozę, pełnią funkcje tranzytowe oraz
funkcję obsługi terenów przyległych.
Wielkości ruchu nie wskazują na potrzebę rozbudowy układu dróg powiatowych a jedynie na
konieczność modernizacji już istniejących. Sieć dróg lokalnych jest dobrze rozwinięta jednak ich
stan techniczny jest zły. Jest to jeden z czynników pogarszających stan bezpieczeństwa na
drogach.
Układ dróg o nawierzchni twardej na obszarze gmin wykazuje tendencje wzrostowe wynikłe z
modernizacji głównie dróg gminnych. Średnio rocznie ciąg komunikacyjny dróg o nawierzchni
utwardzonej zwiększa się o około 2,4 km.
44
II. 3. Uzasadnienie spójności obszaru LGD
II.3.1. Spójność obszaru
Obszar działalności LGD „Gniazdo” zajmujący niemalże 52 000 ha leży w północno-wschodniej
części województwa łódzkiego. Wszystkie gminy zlokalizowane są na terenie tego samego powiatu
–
skierniewickiego. Omawiany obszar ma długą historię rozwoju
życia społecznego i
gospodarczego, sięgającą XIII wieku. Tereny uroczysk, w szczególności: Zwierzyniec i Bażantarnia
były miejscem reprezentacyjnym polowań królewskich. Do dziś zachowały się tam obiekty
budowlane świadczące o ich historii.
Szybszy rozwój tych terenów i wzrost ich znaczenia nastąpił w połowie XIX w. Wtedy to przez te
obszary przeprowadzono linię kolei Warszawsko - Wiedeńskiej. Innym znaczącym wydarzeniem
wpływającym na wzrost popularności tego obszaru było uczynienie go „stolicą chłopskiej epopei”
przez późniejszego noblistę - Władysława Stanisława Reymonta. Wzrosło wtedy znaczenie gmin (w
szczególności miejscowości Lipce) pod względem turystycznym. Niemniej, ze względu na walory
naturalne, na tym obszarze rozwijały się funkcje rolnicze, które dominują do dziś.
II.3.2. Spójność geograficzna i środowiskowa
Wartości przyrodniczo – krajobrazowe oraz kulturowe: rezerwaty przyrody, uroczyska, siedliska
ptaków, zbiorniki wodne oraz liczne obiekty zabytkowe są kluczową cechą, która definiuje obszar
objęty działalnością LGD, koncentrując na sobie cele projektów ZSROW.
Obszar działania Lokalnej Grupy Działania ma istotne znaczenie na szczeblu krajowym i
międzynarodowym, ze względu na unikalne walory krajobrazowe oraz występujące tam cenne
gatunki fauny i flory. Na terenach gmin znajduje się bowiem 9 rezerwatów przyrody i 183 pomniki
przyrody a powierzchnia obszarów chronionych wynosi 4210,82 ha. Dolina rzeki Rawki podlega
ochronie jako dziedzictwo przyrodnicze Europy i została wdrożona do programu sieci ekologicznej
NATURA 2000. Wzdłuż całej długości rzeki obserwuje się występowanie chronionych, rzadko
występujących zwierząt m.in.: bobra i wydry. Są one gatunkami chronionymi w większości krajów
Europy. Innymi, wyróżniającymi się w krajobrazie gmin, elementami środowiska przyrodniczego są
doliny rzeczne, z biocenozami zbiorowisk łąkowych założonych przez człowieka na siedliskach
pierwotnych lasów łąkowych. Puszcza Bolimowska wraz z doliną Rawki stanowi ważny węzeł
ekologiczny mający znaczenie krajowe w sieci ekologicznej ECONET – POLSKA.
45
Do pełnienia funkcji turystyczno-rekreacyjnych predestynuje ten obszar także ilość zlokalizowanych
tam obiektów zabytkowych. W każdej gminie objętej działalnością LGD istnieją lub są obecnie
wytyczane szlaki turystyczne: piesze lub/i rowerowe.
Ze względu na walory przyrodniczo – krajobrazowe gminy objęte ZSROW posiadają dogodne
warunki dla rozwoju turystyki wiejskiej, która uważana jest za nowoczesną formę dawnych letnisk i
„wczasów pod gruszą”. Brak wielkiego przemysłu, duże kompleksy leśne sprawiają, że środowisko
jest tu nieskażone. Występowanie obiektów zabytkowych, jak również rezerwatów i pomników
przyrody pogłębia atrakcyjność tego terenu.
II.3.3. Spójność gospodarcza
W gospodarce obszaru gmin Maków, Lipce Reymontowskie, Głuchów, Godzianów, Nowy
Kawęczyn, Skierniewice przeważa głównie sektor rolniczy przy zbyt małym, w stosunku do
potencjału, wpływie sektora turystycznego.
Główny problem omawianego obszaru jest zagrożenie marginalizacją, wysokie bezrobocie oraz
niski dochód na jednego mieszkańca. Na obszarze objętym analizą stosunkowo niewiele jest
dalszych
możliwości
edukacyjnych i
szkoleniowych
dla
mieszkańców.
Dokonane
analizy
potwierdziły fakt, że stopień wykształcenia, a co za tym idzie kwalifikacji zawodowych ludności
gmin nie jest zadowalający. Infrastruktura kulturalna i rekreacyjna nie zaspokaja potrzeb ludności
lokalnej w tym zakresie.
Niepokojącym sygnałem, wskazującym na pogarszanie się sytuacji gospodarczo – bytowej na
omawianym obszarze, jest ujemne saldo migracji, dotyczące wszystkich gmin w ramach LGD.
Ponieważ osoby migrujące to przede wszystkim ludzie młodzi - dalsze narastanie tego zjawiska,
przy systematycznie malejącym przyroście naturalnym spowoduje, iż będzie następował
coraz
szybszy wzrost wskaźnika osób w wieku poprodukcyjnym i zacznie się zmniejszać ilość osób w
wieku przedprodukcyjnym i produkcyjnym.
W omawianych gminach odnotowuje się dość wysoką stopę bezrobocia. Ponadto, do grup
najbardziej podatnych na bezrobocie długotrwałe należą kobiety i osoby niepełnosprawne.
Z uwagi na znaczące walory środowiska naturalnego (przyrodniczego i kulturowego), bliskość
aglomeracji warszawskiej i łódzkiej oraz dominującą funkcję rolniczą, omawiany obszar ma szansę
stać się istotnym regionem turystycznym w kraju. Gospodarka gmin, których dotyczy niniejsze
46
opracowanie powinna być nastawiona przede wszystkim na świadczenie usług agroturystycznych,
połączonych z aktywnym wypoczynkiem (spływy kajakowe, jeździectwo, turystyka rowerowa) i tzw.
turystyką przyrodniczą. Konieczne jest podjęcie zintegrowanych, kompleksowych działań w celu
zwiększenia atrakcyjności turystycznej obszaru objętego działalnością LGD.
Podejmowane w tym kierunku działania muszą być wsparte poprzez odpowiednią promocję gmin,
skierowaną do zdefiniowanego rynku, a także skutecznym marketingiem, mającym na celu
wykreowanie wizerunku gmin, jako miejsca atrakcyjnego, „ekologicznego” wypoczynku.
II.3.4. Spójność społeczna
Ludność wszystkich gmin objętych działalnością LGD to ludność wiejska. We wszystkich gminach
stosunek liczby mężczyzn do liczby kobiet jest zbliżony i wynosi ok. 50%. Za nieodłączny atrybut
małej ojczyzny mieszkańcy uznają jej wartości przyrodniczo – kulturowe, z którymi się identyfikują.
Główny problem omawianego obszaru to zagrożenie marginalizacją i izolacja. Osoby starsze,
młodzież, osoby o niskich dochodach, osoby samotnie wychowujące dzieci i inni nieaktywni
zawodowo stają w obliczu niewielkiej szansy na znalezienie pracy oraz na korzystanie z takich
usług jak sklepy, instytucje użyteczności publicznej, obiekty kulturalno – rozrywkowe czy
rekreacyjno – sportowe.
47
III. Aktualnie wdrażane inicjatywy/projekty na obszarze ZSROW
Projekty realizowane przy współfinansowaniu funduszy strukturalnych (podmiot realizujący –
jednostki samorządu terytorialnego obszaru objętego ZSROW:
l
Termoizolacja budynku Gminnego Ośrodka Zdrowia w Lipcach Reymontowskich, rok 2006,
zadanie w trakcie realizacji, Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, Zintegrowany
Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego, Priorytet 3 Rozwój lokalny, Działanie 3.5
Lokalna infrastruktura społeczna, Poddziałanie 3.5.2. Lokalna infrastruktura ochrony
zdrowia.
l
Zagospodarowanie przestrzeni wsi Lipce Reymontowskie poprzez utworzenie mini-parku i
budowę miejsc siedzących dla widzów oraz ogrodzenie boiska do gry w piłkę nożną wraz z
bieżnią, termin realizacji maj – wrzesień 2006, Sektorowy Program Operacyjny
“Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich
2004-2006”, Priorytet: “Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich”, Działanie “Odnowa wsi
oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego”. Niniejszy projekt jest wyrazem
dążenia jednostek samorządu terytorialnego do uatrakcyjnienia obszaru pod względem
turystycznym.
l
Wyposażenie świetlicy wiejskiej w budynku OSP Drzewce wraz z zagospodarowaniem
terenu, termin realizacji lipiec – wrzesień 2006, Sektorowy Program Operacyjny
2004-2006”, Priorytet: “Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich”, Działanie “Odnowa wsi
oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego”.
•
“Przebudowa sieci dróg w Gminie Maków” w ramach ZPORR Priorytet 3 - Rozwój Lokalny,
Działanie 3.2. Obszary podlegające restrukturyzacji – etap I. Drugi etap przeznaczony jest
do realizacji w II kwartale 2006 roku
•
“Modernizacja kompleksu szkolnego w Makowie”- w ramach ZPORR Priorytet 3 - Rozwój
Lokalny, Działanie 3.1 Obszary wiejskie, Poddziałanie 3.5.1 Lokalna infrastruktura
edukacyjna i sportowa.
•
“Wspólnota w otulinie Bolimowskiego Parku Krajobrazowego – Ptasi Raj” - w ramach SPO
2004-2006”, Priorytet: Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich, Działanie: Pilotażowy
Program Leader+.
•
“Modernizacja i wyposażenie świetlicy wiejskiej przy OSP w Krężycach” - w ramach SPO
2004-2006:, Priorytet: Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich, Działanie Odnowa wsi
48
oraz dziedzictwa kulturowego.
•
Utworzenie świetlicy wiejskiej i bazy noclegowej przy OSP w Świętem” - w ramach SPO
„Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich
2004-2006”, Priorytet: Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich, Działanie - Odnowa wsi
oraz ochrona dziedzictwa kulturowego. Niniejszy projekt zakłada poszerzenie bazy
noclegowej, niezbędne do rozwoju funkcji turystycznych, zakładanych przez niniejsza
Strategię.
Ponadto Gmina Maków stara się o dofinansowanie na realizację następujących projektów:
-
„Budowa świetlicy wiejskiej w Sielcach – etap III” w ramach Sektorowego Programu
Operacyjnego „Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój
obszarów wiejskich”, działanie 2.3. „Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa
kulturowego”.
-
„Budowa świetlicy wiejskiej wraz z bazą noclegową przy OSP w Słomkowie” w ramach
Sektorowego
Programu
Operacyjnego
„Restrukturyzacja
i
modernizacja
sektora
żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich”, działanie 2.3. „Odnowa wsi oraz
zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego”.
W gminie Głuchów działa sezonowo jedno Szkolne Schronisko Młodzieżowe przy Publicznym
Gimnazjum w Głuchowie, dysponujące 24 miejscami noclegowymi. Zakłada się, że planowane
otwarcie działalności gospodarstw agroturystycznych w najbliższych 3 latach pozwoli udostępnić
turystom wiele kolejnych miejsc noclegowych.
Ścieżki rowerowe będą tworzone na następujących trasach:
•
Wysokieniece – Miłochniewice – Białynin
•
Michowice – Celigów – Białynin
•
Janisławice – Celigów
Planuje się także urządzenie trasy rowerowej dla ruchu turystycznego w kierunkach:
•
Złota
–
Łochów
/gm.
Żelechlinek/
-
Bałynin
–
Kochanów
z
zachowaniem
charakterystycznych dla krajobrazu lokalnych elementów jak krzyże i kapliczki przydrożne.
Przez teren objęty ZSROW przebiega, wyznaczony przez PTTK, szlak rowerowy pn. „Z Reymontem
w tle”, o długości ponad 200 km (Trasa: Łódź – Brzeziny – Lipce Reymontowskie – Skierniewice –
Puszcza Bolimowska – Babsk – Biała Rawska – Rawa Mazowiecka – Boguszyce – Rogów – Rochna
– Gałków – Łódź).
49
IV. Analiza SWOT obszaru objętego ZSROW
Niezbędne jest uwzględnienie wewnętrznych czynników mających wpływ na rozwój obszaru
objętego niniejsza Strategią, jej mocnych stron, potencjału rozwojowego oraz zidentyfikowanie
ewentualnych zagrożeń. Poniżej została przedstawiona analiza SWOT.
Analiza SWOT tworzona jest w celu zdefiniowania najważniejszych czynników zewnętrznych i
wewnętrznych,
które
mają
wpływ
na
rozwój
społeczno-gospodarczy
obszaru.
Analiza
przeciwstawia „Mocne Strony” obszaru jego „Słabym Stronom”, oraz „Zagrożenia” zewnętrzne –
„Szansom” wypływającym z położenia geopolitycznego obszaru. Analiza wynikająca z I części
opracowania ZSROW zwraca szczególną uwagę na czynniki, które bezpośrednio związane są z
procesami odnowy, poprawy warunków życia społecznego i funkcji gospodarczych, spełnieniem
kryterium zadowolenia społeczności lokalnej.
Analiza uwarunkowań wewnętrznych stanowi pierwszą cześć analizy SWOT. Jej celem jest
zidentyfikowanie atutów i słabości obszaru. Uwarunkowania wewnętrzne stanowią te
czynniki, na które Lokalna Grupa Działania ma wpływ, a zatem analiza taka jest szczególnie
cenna, ponieważ na jej podstawie można ustalić właściwe kierunki działania.
Położenie, środowisko naturalne
Mocne strony
•
Słabe strony
Niski poziom zanieczyszczenia środowiska
przyrodniczego
•
Niewystarczające
wykorzystanie
•
Dobra dostępność komunikacyjna
krajobrazu
•
Położenie przy linii kolejowej
przyrodniczych oraz kulturowych
•
Położenie przy drogach powiatowych
•
Bliskość miasta wojewódzkiego – Łodzi
niekontrolowane odprowadzanie ścieków
•
Bliskość miasta Warszawy
i odpadów stałych
•
Bliskość miasta Skierniewice
•
Niski
•
poziom
przemysłowych
•
•
i
gmin
Degradacja
Zagrożenia
mieszkańców
i
ich
walorów
środowiska
i
przez
niedogodności
ze
względu
dla
na
energetycznych zanieczyszczeń powietrza
przebiegającą przez centrum gmin linie
Interesujące zabytki architektoniczne i
kolejową (niebezpieczne przejazdy)
ciekawy układ przestrzenny związany z •
Często występująca stara zabudowa
dziedzictwem historycznym i kulturowym
o konstrukcji drewnianej, co stwarza
rejonu
ryzyko powstania pożarów punktowych
50
•
Urozmaicony
krajobraz
naturalny
– •
Występowanie obszarów ONW
zróżnicowanie przyrodnicze i przestrzenne
•
Znaczny stopień lesistości
Położenie geostrategiczne ma podstawowy wpływ na zadania i projekty realizowane na wskazanym
terenie. Obszar posiada bardzo dobre położenie pomiędzy dwoma wielkimi aglomeracjami miejskimi –
Łodzią a Warszawą. Nie bez znaczenia jest położenie wokół centrum administracyjnego regionu jakim są
Skierniewice. Cały obszar objęty strategią posiada doskonałe połączenia komunikacyjne z resztą kraju.
Chodzi tu nie tylko o dobre połączenia drogowe z Łodzią i Warszawa, ale również o położenie na szlaku
kolei Łódź – Warszawa. Dostępność komunikacyjna i położenie są jednym z czynników, które warunkują
możliwości rozwoju turystyki, a to jest jednym z celów niniejszej strategii. Niski poziom zanieczyszczenia
środowiska oraz ciekawe zabytki ułatwią zdobycie chętnych do odwiedzenia tych stron. Słabą stroną
obszaru jest niekontrolowane odprowadzanie nieczystości przez mieszkańców oraz okoliczne firmy.
Zaśmiecane są lasy i wody powierzchniowe. Brak dbałości o otaczające środowisko naturalne jest bez
wątpienia jedną z barier rozwojowych. Podjąć więc należy działania zmierzające do zmiany mentalności
mieszkańców – edukacji ekologicznej. Inną słabą stroną jest bardzo duży ruch samochodów ciężkich na
drogach regionu oraz przebieg linii kolejowej blisko domostw.
Infrastruktura techniczna, gospodarka komunalna
Mocne strony
•
Znaczący
potencjał
Słabe strony
terenów •
niezagospodarowanych
•
•
•
Zły stan techniczny dróg
Niewystarczająca
ilość
anten
telefonii
Położenie w pasie rosnącej urbanizacji i
komórkowej – słaba jakość połączeń
wzrostu gospodarczego wokół Skierniewic •
Brak jednolitego systemu cieplnego
i Łodzi
Słabe zaplecze noclegowe
•
Dobrze rozwinięta sieć dróg gminnych i •
Niezadowalający
powiatowych
niektórych
obiektów
stan
techniczny
oświaty,
kultury
i sportowych
•
Wymagające remontu zabytkowe budynki
•
Niewystarczający dostęp do Internetu
Infrastruktura komunalna i techniczna jest na terenie działania LGD „Gniazdo” dobrze rozwinięta, lecz jej
jakość jest w stanie złym lub bardzo złym. Drogi wymagają remontów. Zbyt duży ruch powoduje
niebezpieczeństwa na drogach. Szczególnie źle przedstawia się sytuacja na drogach gminy Maków, które
stanowiła połączenie Głowna, Łyszkowic ze Skierniewicami. Bardzo duży ruch pojazdów ciężkich
spowodował degradacje dróg, spękania domów oraz niebezpieczeństwa na drodze. Może to hamować
51
rozwój turystyczny tego obszaru. Pilnego remontu wymagają zabytki na terenie wszystkim gmin. Choć
nie stanowią o sile turystycznej regionu mogą stać się jedną z atrakcji.
Szczególnie ważnym elementem rozwoju musi stać się rozwój telekomunikacji. Jakość połączeń
komórkowych na niektórych obszarach jest słaba lub bardzo słaba. Może to spowodować odpływ
turystów do innych regionów. Dla mieszkańców szczególnie ważny jest rozwój sieci internetowej wraz z
obniżeniem kosztów korzystania z tej sieci.
Gospodarka, rolnictwo
Mocne strony
•
Rozwinięte
Słabe strony
infrastruktury •
układy
Brak specjalizacji w produkcji
kolejowej
•
Słaby rozwój instytucji otoczenia biznesu
•
Istnienie rezerwowej siły roboczej
•
Niedostateczne wykorzystanie bogactwa
•
Korzystne
rozwoju
warunki
rolnictwa
przyrodnicze
zasobów wodnych,
dla
ekologicznego
i •
agroturystyki
Niewystarczająca
zdobywaniu
skuteczność
zewnętrznych
w
środków
finansowych
•
Brak systemu promocji gminy i informacji
turystycznej
•
Brak wykwalifikowanej siły roboczej
•
Brak nowych inwestorów z zewnątrz
•
Rozdrobnienie gospodarstw
•
Brak alternatyw w aktywizacji zawodowej
ludności wiejskiej poza rolnictwem
•
Brak zorganizowanego rynku artykułów
rolnych
•
Brak przechowalnictwa płodów rolnych
•
Słabe wyposażenie w sprzęt rolniczy
Rozwinięty układ sieci kolejowych, drogowych stanowi o sile gospodarki obszaru. Należy jednak
zwrócić szczególną uwagę na brak wykwalifikowanej siły roboczej. Bezrobocie regionu
spowodowane jest w znacznej mierze brakiem wykształcenia mieszkańców. Jakość nauczania jest
słaba (szczególnie jeśli chodzi o wykształcenie średnie i wyższe). Jakość wykształcenia stanowi o
innowacyjności lokalnej
gospodarki
a
co
za
tym
idzie
jej
konkurencyjności.
Poprawa
konkurencyjności usług i produktów musi się stać priorytetem w działania wszystkich aktorów życia
społeczno - gospodarczego.
52
Kultura, sport, turystyka
Mocne strony
•
Bogactwo obiektów zabytkowych
•
Ogromne
walory
Słabe strony
•
przyrodniczo
i
-
•
Wolne
liczba
imprez
sportowych
kulturalnych
o
charakterze
ponadlokalnym
krajobrazowe
•
Mała
tereny
rekreacyjne
do •
Niedostatecznie
rozwinięta
baza
zagospodarowania
sportowo-rekreacyjna i kulturalna
Znaczna liczba organizacji pozarządowych •
Zbyt skromna baza noclegowa
•
Relatywnie niski standard turystycznej
bazy materialnej i usługowej
•
Słabo
rozwinięta
infrastruktura
turystyczna
•
Niedobór
środków
finansowych
na
inwestycje związane z kulturą i sportem
•
Brak działań na rzecz promocji regionu
Brak wykształconej bazy hotelowo – noclegowej jest jedną z największych słabych stron regionu.
Brak środków finansowych na realizację takich inwestycji powoduje marginalizacje obszaru. Do
wad zaliczyć również należy słabą wiedzę mieszkańców o świadczeniu usług agroturystycznych i
finansowaniu takich przedsięwzięć. Poprawa tych czynników dzięki posiadanym walorom
doprowadzi do szybkiego rozwoju rynku turystycznego na wskazanym obszarze.
Warunki socjalno-bytowe, potencjał ludzki
Mocne strony
•
Słabe strony
Dobrze rozwinięta i funkcjonująca sieć szkół •
Pogłębiające
podstawowych i średnich
w poszczególnych grupach społecznych
•
się
różnice
dochodów
•
Wysoki poziom wykrywalności przestępstw
•
Samorządowy system zarządzania sferą
spowodowany
społeczną w gminie
ujemnym przyrostem naturalnym.
Rosnąca w świadomości społeczeństwa •
Ubożenie mieszkańców
potrzeba aktywnego stylu życia
Rosnące bezrobocie
•
•
•
Ciągły spadek liczby mieszkańców gminy
ujemną
migracją
i
Obecność instytucji i osób związanych •
Wzrost zjawisk patologii społecznych
z
Pogarszające się warunki życia ludności
kulturą
o
ugruntowanej
renomie •
53
wiejskiej
i tradycji
•
Dobre
warunki
przyrodnicze
do •
uprawiania sportu i rekreacji
•
Rosnące
zainteresowanie
Brak
miejsc
pracy
mieszkańców •
Odpływ
z
regionu
i wykształconych
świadczące
Brak
rozwoju
ludzi
młodych
i wykształconych
uczestnictwem w procesie decyzyjnym,
o
dla
społeczeństwa •
obywatelskiego
ludzi
młodych
zintegrowanego
zarządzania
w
systemu
sytuacjach
zagrożenia
bezpieczeństwa
•
Systematyczny
wzrost
liczby
osób
korzystających z pomocy społecznej
•
Mały odsetek młodzieży rozpoczynającej
studia wyższe
Rosnące zainteresowanie mieszkańców uczestnictwem w procesie decyzyjnym świadczy o rozwoju
społeczeństwa obywatelskiego. Przemiany te były możliwe między innymi dzięki realizacji
programu Leader+. Szkolenia, warsztaty uświadomiły mieszkańcom, że stanowią najważniejszy
element rozwoju swojego otoczenia. Ważna był przychylność władz sześciu gmin i ich
zaangażowanie w realizacje projektu. Ludzie rozumieją jak cenne walory przyrodnicze i kulturowe
posiadają, ale nie mają środków i możliwości by je chronić. Dzięki warsztatom obudzona został ich
inicjatywa. Przestali się wstydzić swojego miejsca zamieszkania. To ważny element całościowej
odnowy wsi. Problemem mieszkańców jest jednak słaba dostępność do infrastruktury edukacyjnej
szczególnie na poziomie średnim i wyższym. Szczególnie wykształcenie wyższe powoduje
konieczność opłacenia szeregu elementów. Bieda powoduje więc brak możliwości edukacji.
Społeczeństwo ubożeje a młodzież migruje do większych ośrodków miejskich. Sytuacja ta wymaga
działań ratunkowych. Widoczne są również patologie społeczne. Alkoholizm jest jednym z
głównych powodów rozpadu rodzin i przemocy w rodzinie. Lokalna Grupa Działania musi wziąć na
siebie ciężar wyprowadzenia z biedy regionu.
54
Szanse i zagrożenia
Druga część analizy SWOT polega na zidentyfikowaniu tendencji występujących w otoczeniu, które
mogą sprzyjać (szanse) bądź spowolnić (zagrożenia) procesy rozwojowe obszaru objętego
niniejszą Strategią. Na uwarunkowania te Gminy nie mają możliwości wpływu.
Szanse rozwoju gmin objętych Zintegrowaną Strategią Rozwoju Obszarów Wiejskich wiążą się
przede wszystkim z:
•
Położeniem sprzyjającym rozwojowi – w centralnym punkcie Polski, blisko Łodzi, Warszawy
oraz Skierniewic,
•
Integracją europejską, która stwarza możliwości pozyskania środków pomocowych,
•
Budową autostrady A2 łączącej Warszawę z Berlinem
•
Utrzymaniem lobby proekologicznego,
•
Rozwojem informatyzacji i telekomunikacji,
•
Rozwiniętym rynkiem dóbr konsumpcyjnych, szczególnie działem spożywczym,
•
Rozwojem sieci rynków i giełd rolno-spożywczych,
•
Wzrostem liczby turystów przyjeżdżających do Polski,
•
Rozwojem i powszechnością edukacji na poziomie wyższym,
•
Promocją przedsiębiorczości,
•
Wysoką pozycją w ocenach atrakcyjności inwestycyjnej,
•
Rozwojem systemów infrastruktury technicznej,
•
Możliwością zewnętrznego finansowania działań ukierunkowanych na rozwój zasobów ludzkich,
Zagrożenia rozwoju omawianego obszaru to przede wszystkim:
•
Niewystarczające środki przekazywane z budżetu państwa na zadania dodatkowo zlecone
gminom na podstawie wprowadzonych aktów prawnych,
•
Zahamowanie niezbędnych reform pozwalających na zmiany nieefektywnej struktury polskiej
gospodarki,
•
Drogie kredyty, trudny dostęp do kredytów preferencyjnych co przekłada się na brak
efektywnego systemu pożyczkowo-kredytowego,
•
Niska siła nabywcza społeczeństwa gmin,
•
Duża niepewność działania wynikająca z wielu zmian gospodarczych, społecznych i
politycznych,
•
Brak sprawnego systemu aktywizacji bezrobotnych,
•
Niebezpieczeństwo niepełnego wykorzystania szans jakie dają środki UE,
•
Silniejsze uzależnienie produkcji od obcego kapitału,
55
•
Niedostateczny postęp w reformowaniu finansów publicznych i nadmierny wzrost obciążeń
podatkowych,
•
Zbyt niski wzrost gospodarczy dla zapewnienia odpowiedniego tempa tworzenia miejsc pracy,
•
Dalsze uszczuplanie przez rząd środków finansowych na działalność placówek oświatowych,
•
Niedostateczne
finansowanie
pomocy
społecznej,
przy
niedoskonałości
rozwiązań
systemowych,
Realizacja Strategii będzie odbywała się w okresie szczególnego wzrostu gospodarczego Polski
związanego z przystąpieniem naszego kraju do Unii Europejskiej. Rozwój ten wbrew obiegowym
opinią staje się dynamiczny. Szczególnie ważnym czynnikiem jest rozwój aglomeracji łódzkiej.
Łódź, która dotknięta była problemami restrukturyzacji gospodarki stała się motorem rozwoju
środkowej części Polski. Łódź dzięki budowanym autostradom stanowi geopolityczne centrum
Polski. Powstają nowe przedsiębiorstwa, niektóre oparte o nowe technologie.
Szansą dla regionu jest wzrost liczby turystów zagranicznych odwiedzających nasz kraj. Wzrost
dochodów ludności miast regionu powoduje, iż także polscy turyści coraz częściej wyjeżdżają poza
miasto.
Zagrożenie dla funkcjonowania Projektu może wynikać z przejęcia przez władze lokalne i
regionalne przywództwa w Lokalnych Grupach Działania i wykorzystania ich do realizacji swoich
interesów oraz celów krótkookresowych (zamiast strategicznych). Aby przeciwdziałać takim
sytuacjom należy uruchomić intensywną akcję edukacyjną mającą na celu uświadomienie czym
jest rozwój lokalny i na czym polega działanie grupy.
Ryzyko może wiązać się również z konfliktami na łonie utworzonej grupy. Największym
zagrożeniem jest niezrozumienie programu Leader i chęć działania na rzecz danej gminy
zapominając, że Partnerstwo to składa się z terytorium sześciu gmin regionu. Zrozumienie, iż
każda gmina jest ważna i posiada swój potencjał i tradycje jest kluczowe dla porozumienia
członków grupy. Warsztaty przeprowadzone podczas schematu I Programu Leader ryzyko
powstania konfliktów na tym gruncie oddaliło. Należy się jednak liczyć z tym, że niektórzy z
członków grupy stawiać będą na pierwszym miejscu interes „rodzimej” gminy kosztem innych. Nie
ma gminy ważniejszej i mniej ważnej, powstała Grupa działa na rzecz regionu objętego strategią,
czyli sześciu gmin powiatu skierniewickiego.
W związku z działaniami podjętymi w schemacie I Pilotażowego Programu Leader+ na terenie
sześciu gmin, na których terenie których wdrażana będzie Strategia ryzyko można uznać za małe.
56
Nie można jednak ignorować jednak zagrożeń i należy prewencyjnie przeciwdziałać im poprzez:
- działania lobbingowe na rzecz sprawnego zarządzania programem Leader+ w Polsce,
- akcję edukacyjną dla mieszkańców terenu objętego Strategią. Akcja ma na celu dalsza integracje
ludności na rzecz realizacji Strategii oraz przeciwdziałanie przedkładaniu interesów pewnych grup
ponad cele założone w Strategii.
57
V. ZSROW – cele i planowany budżet
V.1. Temat wiodący
Tematem wiodącym Zintegrowanej Strategii Rozwoju Obszarów Wiejskich objętych działalnością
Lokalnej Grupy Działania „Gniazdo” jest: Wykorzystanie zasobów naturalnych i kulturowych, w tym
potencjału obszarów należących do sieci Natura 2000.
V.2. Uzasadnienie wyboru tematu wiodącego (wizja rozwoju obszaru) i cele
strategiczne ZSROW
Wybór tematu wiodącego stał się przedmiotem dyskusji podczas przeprowadzonych konsultacji
społecznych. Wybór tego temu zdobył pełne uznanie podczas prac nad Strategią.
Temat wiodący jest ukierunkowany na aktywizację społeczności lokalnych w kierunku
rozwoju obszarów wiejskich z zachowaniem różnorodności biologicznej, zapewnienia
ciągłości istnienia gatunków roślin i zwierząt oraz wielowiekowego dziedzictwa
kulturowego regionu.
Wybrany temat jest bezpośrednim odzwierciedleniem kierunku, w jakim obszar objęty działaniem
LGD rozwijał się pod względem społecznym, ekonomicznym i środowiskowym w minionych latach
oraz tego, jak może się rozwijać w przyszłości.
Kluczowym aspektem wszystkich działań na obszarze objętym Strategią jest bliska współpraca
pomiędzy instytucjami i władzami regionu. Taka współpraca wymaga tożsamości regionalnej, dla
której wielkość regionu jest sprawą zasadniczą. Kiedy region jest mały, znalezienie dostatecznie
dużej ilości punktów wspólnych w celu stworzenia tożsamości regionalnej i opracowania strategii
na niej opartej stanowi problem. Stworzenie partnerstwa podmiotów z sześciu gmin ułatwia
realizację założonych celów i efektywne wykorzystanie zasobów naturalnych i kulturowych jak np.
produkt turystyczny. Wszystkie elementy zasobów naturalnych i kulturowych trzeba połączyć w
jeden produkt turystyczny w celu promocji cechy charakterystycznej regionu, jaką jest
różnorodność jego dziedzictwa kulturowego i historycznego.
Obszar objęty Projektem zgłoszony został do objęcia siecią Natura 2000, co jest podstawową
przesłanką do realizacji wskazanego tematu wiodącego. Dbałość o wyjątkowe zasoby przyrodnicze
jest podstawą zrównoważonego rozwoju obszaru, będącego podmiotem działań LGD „Gniazdo”.
58
Należy zapobiegać degradacji obszaru jednocześnie mając na uwadze promocję jego walorów i
zwiększanie atrakcyjności turystycznej. Obszar, wraz ze wskazanymi wartościami kulturowymi oraz
przyrodniczymi, dzięki działaniom LGD ma stać się kuźnią wiedzy m.in. o ornitologii oraz historii
polskiej wsi. Ta wyjątkowa historia właśnie czyni obszar wspaniałym miejscem do kultywowania
piękna wsi polskiej. Realizacja programu w oparciu o wybrany temat ma również za zadanie
ochronę dziedzictwa kulturowego oraz przyrody. Szczególnie ważna jest edukacja
ekologiczna. Jak wykazano w diagnozie mieszkańcy bardzo często nie dbają o swoje otoczenie.
Realizacja programu ma to zmienić.
Realizacja szkoleń, które stanowią zasadniczą część Strategii ma na celu budowę silnego
społeczeństwa obywatelskiego opartego o wiedzę i edukację. Zgodnie z diagnozą
przeprowadzoną we wcześniejszych rozdziałach Strategii uznano, że społeczność zamieszkująca
obszar objęty działaniem LGD nie posiada dostatecznej wiedzy na temat nowoczesnych form
gospodarowania, wykorzystania szans jakie dają fundusze europejskie, marketingu i reklamy oraz
umiejętności promocji walorów swojej „małej ojczyzny”. Jest to podstawowa barierą rozwojowa
regionu.
To
wiedza
jest
bowiem
podstawowym
elementem
zrównoważonego
rozwoju
społeczeństwa. Budowa konkurencyjności regionu opierać się musi na innowacyjności.
Innowacyjność nie jest możliwa bez wiedzy o nowoczesnych formach marketingu i
reklamy. To marketing warunkuje dopływ turystów i sprzedaż lokalnych produktów i
usług. Uznano więc, że szkolenia odegrają ważny element w Strategii.
Szkolenia z warsztatami muszą dać praktyczną wiedzę jak środki pozyskiwać i na co można je
przeznaczyć. Ważnym elementem szkolenia jest przełamanie barier psychologicznych rolników.
Podstawą szkoleń jest praktyka. Podczas szkoleń rolnicy sami muszą tworzyć wnioski o dotacje.
Warsztaty i praktyczne przygotowanie wniosku jest jednym z podstawowych założeń szkolenia.
Brak praktyki skutkować będzie brakiem efektów szkolenia. Szkolenia muszą prowadzić praktycy,
na co dzień przygotowujący wnioski o dotacje.
Rozwój rolnictwa oraz dywersyfikacja źródeł dochodu na wsi jest jednym z celów
programu Leader+ a tym samym niniejszej ZSROW.
59
Zestawienie rzeczowo-finansowe projektu
Mierniki rzeczowe
Lp.
Wyszczególnienie zakresu
rzeczowego
1
2
A. Koszty administracyjne (Ka)
I.1.
Wynagrodzenie pracowników
Koszty utrzymania
I.2.
pomieszczeń biurowych
I.3.
Zakup sprzętu biurowego
Konserwacja i naprawa
I.4.
sprzętu biurowego
Opłaty związane z
I.5.
prowadzeniem biura
I.6.
Inne
…
Suma kosztów operacyjnych (Ko)
Koszty projektu (w zł)
Jednostka
Całkowite
Ilość (liczba)
miary
ogółem
3
4
osoba
2
biuro
1
szt
8
Szt
8
sz
5
VAT
5
Kwalifikowalne
ogółem
6
7
76 800,00
Zw.
76 800,00
12 200,00
17 080,00
2200,00 12 200,00
3080,00 17 080,00
2800,00
505,00
2800,00
3300,00
551,00
3300,00
112 180,00 6336,00 112 180,00
B. Koszty pozostałe (Kp)
IV.
Wykorzystanie zasobów naturalnych i kulturowych
IV.1. Szkolenia
Szkolenie dla
przewodników i
instruktorów turystycznych
Wynagrodzenie
godzin
72
wykładowców (1
wykładowca)
opracowanie materiałów
komplet
180
szkoleniowych wynagrodzenie eksperta
godzin
72
wynajem sal
godzin
72
wynajem sprzętu
w tym:
I etap
VAT
kwalifikowalne
9
10
całkowite
8
38 400,00 zw
II etap
VAT
kwalifikowalne
12
13
całkowite
11
38 400,00
38 400,00 zw
38 400,00
6100,00
6100,00
1100,00
6100,00
17 080,00 3080,00
17 080,00
-
-
-
1400,00
252,50
1400,00
1400,00
252,50
1400,00
1650,00
275,5
1650,00
1650,00
275,5
1650,00
6100,00
64 630,00
1100,00
4708,00
64 630,00
47 550,00
1628,00
47 550,00
4180,00
23180,00
-
-
-
12 200,00 2200,00 12 200,00
12 200,00 2200,00
12 200,00
-
-
-
3660,00
660,00
3660,00
3660,00
660,00
3660,00
-
-
-
3660,00
1220,00
660,00
220,00
3660,00
1220,00
3660,00
1220,00
660,00
220,00
3660,00
1220,00
-
-
-
2440,00
440,00
2440,00
2440,00
440,00
2440,00
-
-
-
23180,00
4180,00 23180,00
23180,00
audiowizualnego
IV.1.1.* Poczęstunek
Osób
180
60
IV.1.1.1.** Szkolenie z warsztatami – Szkolenie 6
fundusze europejskie dla
rolników „Jak wykorzystać
szanse rozwoju” (12
szkoleń ( 2 szkolenia w
każdej z 6 gmin); 180 osób
Wynagrodzenie
godzin
72
wykładowców (1
wykładowca)
Komplet 180
godzin
72
wynajem sal
godzin
72
wynajem sprzętu
audiowizualnego
Poczęstunek
…
Osób
Szkolenia z języka
angielskiego (poziom
śrdniozaawansowany) dla
przewodników i
instruktorów
turystycznych) 5 osób/60
godzin
wynagrodzenie
godzin
wykładowców
Komplet
szkoleniowych godzin
wynajem sal
godzin
wynajem sprzętu
4180,00
23180,00
-
-
-
12 200,00 2200,00 12 200,00
12 200,00 2200,00
12 200,00
-
-
-
3660,00
660,00
3660,00
3660,00
660,00
3660,00
-
-
-
3660,00
1220,00
660,00
220,00
3660,00
1220,00
3660,00
1220,00
660,00
220,00
3660,00
1220,00
-
-
-
180
2440,00
20740,00
440,00 2440,00
3740,00 20740,00
2440,00
20740,00
440,00
3740,00
2440,00
20740,00
-
-
-
60
12 200,00 2200,00 12 200,00
12 200,00 2200,00
12 200,00
-
-
-
5
3660,00
660,00
3660,00
3660,00
660,00
3660,00
-
-
-
60
60
3 660,00
1 220,00
660,00
220,00
3660,00
1 220,00
3660,00
1 220,00
660,00
220,00
3660,00
1 220,00
-
-
-
72
72
72
72
100
25740,00
12 200,00
5000,00
3 660,00
1 220,00
3 660,00
23 180,00
4641,64
2200,00
901,64
660,00
220,00
660,00
4 180,00
25740,00
12 200,00
5000,00
3660,00
1 220,00
3660,00
23 180,00
25740,00
12 200,00
5000,00
3660,00
1 220,00
3 660,00
-
4641,64
2200,00
901,64
660,00
220,00
660,00
-
25740,00
12 200,00
5000,00
3660,00
1 220,00
3660,00
-
23 180,00
4 180,00
23 180,00
72
12 200,00 2200,00 12 200,00
-
-
-
12 200,00 2200,00
12 200,00
180
3660,00
-
-
-
3660,00
3660,00
23180,00
4180,00 23180,00
23180,00
audiowizualnego
Szkolenie turystyka konna
wynagrodzenie instruktorów godzin
Zajęcia praktyczne
godzin
godzin
wynajem terenu
godzin
wynajem sprzętu
Osób
poczęstunek
Szkolenie z warsztatami –
marketing i reklama
wynagrodzenie
godzin
wykładowców
Komplet
660,00
3660,00
660,00
61
wynajem sal
wynajem sprzętu
audiowizualnego
poczęstunek
Cykl szkoleń –– jak
powiązać działania
inwestycyjne gmin z
działaniami LGD –
szkolenie dla urzędników
gminnych i LGD. Jak
pozyskiwać zewnętrzne
źródła finansowania (40
osób)
wynagrodzenie
wykładowców
wynajem sal
wynajem sprzętu
audiowizualnego
poczęstunek
godzin
godzin
72
72
3660,00
1 220,00
660,00
220,00
3660,00
1 220,00
-
-
-
3660,00
1 220,00
660,00
220,00
3660,00
1 220,00
osób
180
2 440,00
440,00
2 440,00
-
-
-
2 440,00
440,00
2 440,00
36200,00
6527,88 36200,00
36200,00
6527,88
36200,00
godzin
30
4880,00
880,00
4880,00
-
-
-
4880,00
880,00
4880,00
Komplet
40
1220,00
220,00
1220,00
-
-
-
1220,00
220,00
1220,00
godzin
godzin
30
24
4880,00
1220,00
880,00
220,00
4880,00
1220,00
-
-
-
4880,00
1220,00
880,00
220,00
4880,00
1220,00
Osób
Osób
40
40
6000,00
1082,00 6000,00
18000,00 3245,88 18000,00
152220,00 27449,52 152220,00
-
-
-
92 840,00 16741,64
92 840,00
6000,00
18000,00
59380,00
1082,00
3245,88
10707,88
6000,00
18000,00
59380,00
36 600,00
36 600,00
36 600,00 6 600,00
36 600,00
-
-
-
nocleg
suma
IV.2. Analizy, ekspertyzy
IV.2.1.* Analiza możliwości rozwoju Szt.
ścieżek rowerowych i
konnych na obszarze
wdrażania Strategii –
wytyczenie szlaków
IV.2.1.1.** Analiza dotycząca
Szt
możliwości marketingu i
promocji produktów
lokalnych
Inwentaryzacja zasobów i szt
przygotowanie mapy
kultury, architektury i
przyrody przygotowanie
Strategia rozwoju turystyki szt
na obszarze wdrażania
ZSROW
Analizy prawne
Szt
1
6 600,00
1
36600,00
6600,00 36 600,00
36 600,00 6 600,00
36 600,00
-
-
-
1
35000,00
6311,48 35000,00
35000,00
6311,48
35000,00
-
-
-
1
24 400,00 4400,00 24 400,00
-
-
-
24 400,00 4400,00
24 400,00
6
10 000,00 1803,28 10 000,00
5000,00
901,64
5000,00
5000,00
5000,00
901,64
62
IV.2.2.
suma
IV.3. Przedsięwzięcia o charakterze informacyjnym
IV.3.1.* Wsparcie doradcze w
osobogodzi 1000
ny
zakresie wsparcia
projektów inwestycyjnych
oraz ich marketingu i
promocji
IV.3.1.1.** Opracowanie, druk i
Szt.
600
kolportaż folderu
informacyjnego o LGD
oraz regionie
Opracowanie i druk
Szt.
900
materiałów informacyjnopromocyjnych (promocja
projektu).
Wkładka w mediach
szt
5000
lokalnych
Przygotowanie graficzne
szt
Druk
Kolportaż z prasa lokalną
…
IV.3.2.
suma
Druk i kolportaż
kalendarza ukazującego
region
Przygotowanie graficzne
Druk
Kolportaż
3000
Spotkania ze społecznością osobogodzi 480
lokalną
ny
142600,00 25714,76 142600,00
113 200,00
113 200,00
29400,00
5301,64
29400,00
-
-
-
-
-
-
36600,00
6600,00 36600,00
17340,00
3127,00 17340,00
17340,00
3814,80
17340,00
20000,00
3606,56 20000,00
20000,00
3606,56
20000,00
40 000,00 7213,12 40 000,00
-
-
-
40 000,00 7213,12
40 000,00
10 000,00 1803,28 10 000,00
10 000,00 1803,28 10 000,00
20 000,00 3606,56 20000,00
20 000,00 3606,56
20000,00
10 000,00 1803,28
10 000,00 1803,28
-
10 000,00
10 000,00
-
29 280,00 5280,00 29 280,00
-
-
-
29 280,00 5280,00
29 280,00
4880,00
880,00 4880,00
12 200,00 2200,00 12 200,00
12 200,00 2200,00 12 200,00
-
-
-
4880,00
880,00
12 200,00 2200,00
12 200,00 2200,00
4880,00
12 200,00
12 200,00
12200,00
6100,00
1100,00
6100,00
6100,00
1100,00
6100,00
87 840,00
87 840,00
75380,00
13593,12
75380,00
12 200,00 2200,00
12 200,00
-
-
-
22200,00
22200,00
-
-
-
2200,00 12200,00
143220,00 25826,12 143220,00
IV.4. Działania na rzecz promocji regionu, w tym imprezy kulturalne
IV.4.1.* Zaprojektowanie logo
Szt.
1
12 200,00 2200,00
12 200,00
regionu (identyfikacji
graficznej regionu i jego
produktów)
„Jarmark staropolski” – Szt.
1
22 200,00 4003,28
22200,00
impreza kulturalno
rozrywkowa
4003,28
63
Pokazy kulinarne
Szt.
lokalnych potraw wraz z
występami lokalnych
zespołów
opracowanie i dystrybucja Szt.
1000
książki na temat regionu i
aktywnych form spędzania
wolnego czasu (ksiązka
promocyjno edukacyjna)
IV.4.1.1.** Produkcja oraz
Szt.
2000
dystrybucja filmu DVD
promującego region (2000
kopii)
…
Promocja LGD oraz
Szt.
1
regionu na targach
wojewódzkich
IV.4.2.
…
IV.5. Współpraca i wymiana doświadczeń między LGD
IV.5.1.* Wyjazd studyjny
Szt.
Organizacja i
przeprowadzanie
warsztatów dla Lokalnych
Grup Działania z terenu
UE na terenie partnerstwa
suma
36 600,00 6600,00
36 600,00
36 600,00 6 600,00
36 600,00
-
-
-
36980,00
6668,53
36980,00
-
-
-
36980,00
6668,53
36980,00
36 600,00 6600,00
36 600,00
-
-
-
36 600,00 6 600,00
36 600,00
12200,00
12200,00
-
-
-
12200,00
2200,00
12200,00
156 780,00 28271,81
156 780,00
71 000,00
71 000,00
85780,00
15468,53
85780,00
43000,00
7754,10
43000,00
-
-
-
43000,00
7754,10
43000,00
43000,00
7754,10
43000,00
-
-
-
43000,00
7754,10
43000,00
Suma kosztów pozostałych (Kp)
C. Koszty operacyjne i pozostałe projektu (Ko + Kp)
637 820,00 115016,31 637 820,00
750 000,00 121352,31 750 000,00
2200,00
364880,00 66485,96 364880,00
429510,00 71193,96 429510,00
292940,00 52852,27
340490,00 54480,27
292940,00
340490,00
* Zadanie realizowane w ramach określonego działania priorytetowego.
** Koszty ponoszone w ramach realizacji określonego zadania
64
VI. Charakterystyka LGD
Niniejsza Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich będzie wdrażana przez Lokalną
Grupę Działania – „Gniazdo”, o statusie Stowarzyszenia, zarejestrowanego dn…… w Krajowym
Rejestrze Sądowym pod nr ……. z siedzibą w Lipcach Reymontowskich.
Doświadczenie i kwalifikacje członków organów decyzyjnych LGD
Lp. Imię i nazwisko
osoby wskazanej
Skład Zarządu
1.
Zbigniew
Wieczorek
2.
Marzena DudaSasim
Podmiot
delegujący3
-
Gmina Maków
Adres
zamieszkania,
telefon, e-mail
Skierniewice
ul.
Zadębie 4
96-100 Sk-ce
tel.(046)8334725
kom.501057440
zbigniew_wieczore
[email protected]
Święte Nowaki
38A
96-124 Maków
tel. (046)835-21-12
kom.504584192
[email protected]
Zakres
dzialności
w LGD
odpowie- Doświadczenie
Prezes
Vice Prezes
Kwalifikacje
Własna
działalność
gospodarczahandel-usługi realizacja ze
środków EFS
działanie 2.3
"reorientacja
zawodowa osób
odchodzących z
rolnictwa " projekt "rozwój
zawodowy i
podniesienie
kwalifikacji dla
mieszkańców
obszarów
wiejskich w
powiatach
regionu
łódzkiego"
Wyższa Szkoła
EkonomicznoHumanistyczna
w Skierniewicach
– kierunek
marketing i
zarządzanie.
Kursy :
Bhp dla
pracodawców,
minimum
sanitarne.
Szkolenia i
warsztaty :
„Dotacje
europejskie dla
małych i średnich
przedsiębiorstw„
Leader+”
- szkolenie
"Szkoła
Menadżerów
Projektów
Europejskich "
Praca
w Urzędzie
Gminy Maków
– stanowisko
podinspektor
Uniwersytet
Łódzki, Wydział
Prawa i
Administracji –
kierunek
administracja.
Cykl szkoleń w
ramach projektu
„Przygotowanie
do PWW i
EFRR” ;
Szkolenie dla
animatorów
partnerstw
lokalnych w
ramach projektu
„Przygotowanie
3
Podmiotem delegującym są partnerzy publiczni i społeczno-gospodarczy w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 20
kwietnia 2004 roku o Narodowym Planie Rozwoju (Dz. U. Nr 116, poz.1206).
65
3.
Danuta Łaska
Gmina
Lipce
Reymontowskie
4.
Elżbieta
Klemba
Gmina Głuchów
Lipce
Reymontowskie
ul. Reymonta 15
96-127Lipce
Reym.
kom.502833356
Głuchów
Al. Klonowa 24
96-130 Głuchów
tel.(046) 815-7505
kom.510165106
[email protected]
Sekretarz
Skarbnik
Praca w Szkole
Podstawowej w
Lipcach Reym.
– nauczycielka
Prezes Caritas
Praca w
Urzędzie Gminy
w Głuchowie –
stanowisko
referent
społeczności
wiejskich do
działań typu
Leader”
Warsztaty
szkoleniowe oraz
szkolenia dla
przedstawicieli
Beneficjentów
Schematu I
Pilotażowego
Programu
Leader+ ;
Szkolenie
„Dobry projekt
jest szansą dla
rozwoju
regionów” ;
Konferencja
„Leader dla
przyszłości
polskiej wsi”
Wyższa Szkoła
Pedagogiczna w
Krakowie.
Kierunek
filologia polska,
Wyższa Szkoła
Umiejętności
Pedagogicznych i
Zarządzania w
Rykach studia
podyplomowe –
edukacja
humanistyczna
Szkolenie –
zdobywanie
funduszy z
nowych
programów Unii
Europejskiej
Szkoła Główna
Gospodarstwa
Wiejskiego w
Warszawie
kierunek:
ochrona
środowiska
Szkolenia:
„Dla Liderów
Gminnego
Centrum
Informacji” ;
„Tworzenie stron
WWW w
oparciu o
podstawy języka
HTML ;
„Prowadzenie
działalności
agroturystycznej”
„DoradcaKonsultant
66
5.
Maciej
Pędziejewski
6.
Krzysztof
Grabowski
7.
Joanna
Grotkowska
OSP w
Słomkowie
Gmina
Skierniewice
Gmina Nowy
Kawęczyn
8.
Leszek Sikora
Gmina Nowy
Kawęczyn
9.
Jerzy Kabat
Gmina Lipce
Reymontowskie
Słomków
ul. Gościniec 38
96-124 Maków
tel. (046)835-2072
kom. 691846129
mped@poczta.
onet.pl
Budy
Grabskie
13a
tel.(046)835-11-77
kom. 501228921
[email protected]
Stary Rzędków 20
96-115 Nowy
Kawęczyn
tel. (046)832-8813
kom. 604227421
asiaugnk@interia.
pl
Marianów 14
96-115 Nowy
Kawęczyn
tel. (046)8314180
ul.
Warszawska
141
95-040 Koluszki
tel.(044)714-16-54
kom.603742097
Jerzy.Kabat@lipce
reymontowskie.pl
Członek Zarządu
Członek Zarządu
Praca w
Instytucie
Sadownictwa i
KwiaciarstwaZakład Uprawy
Roślin
OzdobnychPracownia
Fitopatologii,
technik laborant
Praca we
własnym
gospodarstwie
rolnohodowlanym –
hodowla koni ;
Prezes Klubu
Jeździeckiego
„TARANT”
Członek Zarządu
Praca w
Urzędzie Gminy
w Nowym
Kawęczynie
Członek Zarządu
Praca we
własnym
gospodarstwie
rolnym.
Członek Zarządu
Wójt Gminy
Lipce Reym. ;
Prezes Zarządu
Fundacji im.
Wł. St.
Reymonta ;
W-ce
Przewodniczący
Forum
Województwa
Rolny”
Ukończone
szkolenia w
zakresie :
„Obrotu i
konfekcjonowani
a środków
ochrony roślin”,
„Nabywania i
stosowania
środków ochrony
roślin
zaliczanych do
bardzo
toksycznych i
toksycznych dla
ludzi”
Szkoła Główna
Gospodarstwa
WiejskiegoAkademia
Rolnicza
uzyskując tytuł
lekarza
weterynarii.
Szkoła Główna
Planowania i
Statystyki w
Warszawie
(obecnie Szkoła
Główna
Handlowa)
Wyższa Szkoła
EkonomicznoHumanistyczna
w
Skierniewicach,
Wydział
Administracja
Samorządowa
Kurs rolniczy
„Wykwalifikowan
y rolnik”
Szkolenie „Chów
trzody chlewnej”
Szkolenie
„Dobrostan
zwierząt”
Państwowe
Technikum
Rolnicze w
Czarnocinie
67
10.
Lech Kowara
Gmina Głuchów
11.
Marek Głuszek
Gmina
Godzianów
12.
Irena Kijo
Gmina
Godzianów
Skład komisji Rewizyjnej
1
Anna
Gmina Maków,
Tarnowska
OSP w
Dąbrowicach
Głuchów
ul. Adamów 36
96-130 Głuchów
tel.(046)815-76-82
kom.608088210
lechkowara@poczt
a.onet.pl
Byczki 72
96-126 Godzianów
tel.(046)831-11-82
[email protected]
Byczki 9
96-126 Godzianów
tel.(046)831-10-57
Dąbrowice 271,
96-124 Maków,
kom. 694 450
802
annatarnowska@
wp.pl
Członek Zarządu
Członek Zarządu
Członek zarządu
przewodnicząca
komisji
Łódzkiego
Praca w
Urzędzie Gminy
w Głuchowie –
Z-ca Wójta,
Sekretarz
Gminy
Praca w
Urzędzie Gminy
w Godzianowie
Członek
Komisji ds.
Likwidacji
Chorego Bydła
przy
Powiatowym
Inspektoracie
Weterynaryjny
m
Przewodnicząca
Gminnej Rady
Kobiet, Członek
Powiatowej
Rady Kobiet ;
Przewodnicząca
Koła Gospodyń
Wiejskich w
Byczkach
Pracownik urzędu
gminy, wydział
ochrony
środowiska
Politechnika
Łódzka, Wydział
Chemii –
Mgr. Inż.
Chemii.
Szkolenia :
„Pozyskiwanie
środków z UE” ;
„Pozyskiwanie
środków z
mechanizmów
finansowych
Europejskiego
Obszaru
Gospodarczego i
Funduszu
Norweskiego”
Warsztaty :
„Fundusze
strukturalne UE”
Szkoła Główna
Gospodarstwa
Wiejskiego w
Warszawie.
Kursy i
szkolenia:
Państwowy
inspektor/GIOR i
N;
Aplikacja
administracyjna/
WAP ;
Kursy branżowe
z zakresu
ochrony roślin i
doradztwa
rolniczego.
Liceum
Ogólnokształcące
w Godzianowie
Wyższa Szkoła
Ekonomiczna w
Warszawie,
mgr gospodarki
turystycznej,
praca
68
2
Jacek Dziuda
-
3
Zdzisław
Wysocki
Gmina Nowy
Kawęczyn
4
Teresa Kosonóg
Gmina
Skierniewice
5
Paweł Kacprzyk
6
Katarzyna
Strożek
Drzewce 61, 96127 Lipce
Reymontowskie,
(0-46) 831-6217,
hiacynt.dziudaj
@vp.pl
ul. Norwida
2/28, 96-100
Skierniewice
(0-46) 833-73-33
Viceprzewodniczący
Prowadzenie
gospodarstwa
rolnego i
działalności
handlowej
Członek komisji
Pracownik
Urzędu Gminy
Kierownik
Referatu
Rolnictwa i
Gospodarki
Gruntami
Ul. Miodowa 16,
96-100
Skierniewice,
604-613-441,
teresakosonog@
wp.pl
Członek komisji
Pracownik
Urzędu Gminy,
dział finansowy
Zarząd Gminny
Ochotniczych
Straży
Pożarnych
Aleja Klonowa
28, 96-130
Głuchów (0-46)
815-71-31
istra.kacprzyk@
neostrada.pl
Członek komisji
-
Zapady 59
96-126
Godzianów (046) 831-13-77
Członek komisji
Właściciel firmy
PHU Kacprzyk
Sp. J., członek
czynny Zarządu
Gminnego
Ochotniczych
Straży Pożarnych
Prowadzenie
gospodarstwa
rolnego
magisterska nt.
„Agroturystyka
szansą rozwoju
terenów
wiejskich
województwa
łódzkiego”
Technik
ogrodnik
LO w
Skierniewicach,
Zasłużony
pracownik
rolnictwa
Brązowy
Krzyż,
szkolenia
dotyczące
rozwoju
obszarów
wiejskich
Liceum
ekonomicznetechnik
ekonomista,
obecnie nauka
na Państwowej
Wyższej Szkole
Zawodowej w
Skierniewicach
Politechnika
Częstochowska
Tytuł magistra
– specjalizacja
„Finanse
Bankowość”
Wykształcenie
zawodowe
Doświadczenie LGD w realizacji projektów na rzecz rozwoju obszarów wiejskich
Lp. Nazwa
podmiotu Siedziba, telefon, e-mail
Doświadczenie
delegującego1
1
Gmina Maków
ul. Główna 12
Realizacja
projektów
w
ramach
96-124 Maków
programów: PAOW, SAPARD, ZPORR
(0-46) 831-20-17
i SPO
69
[email protected]
2
Gmina Lipce
ul. Reymonta 24 96-127 Lipce Realizacja
Reymontowskie
Reymontowskie
projektów
w
ramach
(0-46) 831- programów: ZPORR, SAPARD, SPO
61-97
3
Gmina Skierniewice ul.
Reymonta
23
96-100 Realizacja
Skierniewice
projektów
w
ramach
w
ramach
w
ramach
w
ramach
programów: ZPORR
(0-46) 833-46-15
[email protected]
4
5
6
Gmina Godzianów
96-126 Godzianów
Realizacja
(0-46)831-11-85
programów: PAOW, SPO
96-130 Głuchów
Realizacja
(0-46) 815-75-30
programów: SAPARD
Gmina Nowy
96-115 Nowy Kawęczyn
Realizacja
Kawęczyn
(0-46) 831-42-89
programów: ZPORR
Gmina Głuchów
7
OSP w Słomkowie
8
OSP Dąbrowice
9
Zarząd Gminny
projektów
projektów
projektów
w Głuchowie
Ochotniczych
Straży Pożarnych
10
Fundacja im.
Lipce Reymontowskie
Władysława
Reymonta w
Lipcach
Reymontowskich
70
VII. Spodziewane rezultaty i zagrożenia we wdrażaniu ZSROW
Realizacja niniejszego projektu niesie ze sobą niewielkie ryzyko ze względu na to ze został on
przygotowany w oparciu o analizę sytuacji społecznej na obszarze objętego Strategią oraz na
diagnozie potrzeb społecznych w zakresie realizacji inicjatyw społecznych. Można wyodrębnić
ryzyko mniejszego zainteresowania realizacją projektu ze względu na nieprzewidywalne obecnie
czynniki. Czynniki przewidywalne, które uniemożliwiałyby beneficjantom uczestniczenie w
Programie zostały uwzględnione w projekcie. Terminy realizacji poszczególnych zadań zostały
bowiem przystosowane do reguł życia odbiorców. Szkolenia dla rolników odbędą się przed
sezonem, w którym zajęcia gospodarskie zajmują większa cześć czasu.
W wyniku rozeznania w terenie wśród przedstawicieli opinii lokalnej i władz gmin, ustalono, że
projekt jest znany opinii lokalnej, cieszy się poparciem społeczności i nie ma wśród
mieszkańców przeciwników.
Brak jest jakichkolwiek przesłanek sugerujących możliwość wystąpienia konfliktu społecznego na
tle realizacji projektu, ponieważ nie jest on kontrowersyjny i nie narusza niczyich interesów.
Lokalna Grupa Działania działa na rzecz zrównoważonego rozwoju sześciu gmin biorących udział w
projekcie.
W wyniku spotkań w terenie i rozpytania wśród przedstawicieli opinii lokalnej i władz gmin,
ustalono, że projekt nie powinien spowodować konfliktu z jakimikolwiek innymi
interesariuszami lokalnymi.
1. Administracja wszystkich sześciu gmin, na terenie których będzie realizowany projekt, jest
poinformowana o nim i sprzyja jego realizacji.
2. Projekt
będzie
miał
zdecydowane
pozytywne
znaczenie
dla lokalnych
podmiotów
gospodarczych i nie stwierdza się, aby mógł naruszać czyjekolwiek interesy gospodarcze.
Projekt będzie służył promocji lokalnych produktów i przedsiębiorców.
3. Nie stwierdza się naruszenia jakichkolwiek (kulturowych, obyczajowych, środowiskowych)
interesów lokalnych, w obronie których mogłyby wystąpić lokalne organizacje obywatelskie.
4. Nie stwierdza się jakiegokolwiek okoliczności wskazującej na konflikt realizatorów projektu z
kościołami i związkami wyznaniowymi.
5. Lokalne media według wszelkich dostępnych przesłanek będą udzielały projektowi poparcia.
Wniosek: nie należy obawiać się ryzyka powstania konfliktu z innymi interesariuszami
71
lokalnymi na tle realizacji projektu.
Ponadto działania promocyjne zaplanowane zostały na szeroką skalę i obejmą obszar zamieszkany
wszystkich mieszkańców obszaru objętego Strategią.
Zagrożenia realizacji strategii zostały podzielone na wewnętrzne oraz zewnętrze. Czynnikami
zewnętrznymi , które mogą spowodować problemy z realizacja strategii mogą być:
1. Problemy techniczne we wdrażaniu programu LEADER+ na terenie Polski.
2. Zła informacja Lokalnych Grup Działania odnośnie postanowień programu LEADER+.
3. Przeciągające się procedury oceny wniosków o dotacje.
4. Brak zainteresowania władz programem (władz centralnych i na poziomie województwa
łódzkiego).
5. Brak sprawnie działającego „osieciowania” Lokalnych Grup Działania.
6. Przeciągające się procedury płatności.
Czynnikami wewnętrznymi, czyli tymi które spowodować mogą problemy na poziomie wdrażania
Strategii mogą być:
1. Mała mobilność mieszkańców, a co za tym idzie brak zainteresowania programem.
2. Zmiana władz w gminach po wyborach samorządowych, a tym samym ponowna potrzeba
integrowania środowiska samorządowego wokół realizacji Strategii.
3. Wykorzystanie
Grupy
do
realizacji
swoich
interesów
krótkookresowych
kosztem
strategicznych zamierzeń grupy.
4. Zbyt duża ingerencja władz lokalnych w działanie grupy.
5. Problemy z możliwościami edukacji menagerów projektu.
6. Działania na rzecz dezintegracji Grupy przez lokalne środowiska.
Zagrożenie dla funkcjonowania Projektu może wynikać z przejęcia przez władze lokalne i
regionalne przywództwa w Lokalnych Grupach Działania i wykorzystania ich do realizacji swoich
interesów oraz celów krótkookresowych (zamiast strategicznych). Aby przeciwdziałać takim
sytuacjom należy uruchomić intensywną akcję edukacyjną mającą na celu uświadomienie czym
jest rozwój lokalny i na czym polega działanie grupy.
Ryzyko może wiązać się również z konfliktami na łonie utworzonej grupy. Największym
zagrożeniem jest niezrozumienie programu Leader i chęć działania na rzecz danej gminy
zapominając, że Partnerstwo to składa się z terytorium sześciu gmin regionu. Zrozumienie, iż
każda gmina jest ważna i posiada swój potencjał i tradycje jest kluczowe dla porozumienia
72
członków grupy. Warsztaty przeprowadzone podczas schematu I Programu Leader ryzyko
powstania konfliktów na tym gruncie oddaliło. Należy się jednak liczyć z tym, że niektórzy z
członków grupy stawiać będą na pierwszym miejscu interes „rodzimej” gminy kosztem innych. Nie
ma gminy ważniejszej i mniej ważnej, powstała Grupa działa na rzecz regionu objętego strategią,
czyli sześciu gmin powiatu skierniewickiego.
W związku z działaniami podjętymi w schemacie I Pilotażowego Programu Leader+ na terenie
sześciu gmin, na których terenie których wdrażana będzie Strategia ryzyko można uznać za małe.
Nie można ignorować jednak zagrożeń i należy prewencyjnie przeciwdziałać im.
Aby zminimalizować ryzyko zewnętrzne należy:
1. Podjąć działania lobbingowe na rzecz sprawnego zarządzania programem Leader+ w
Polsce.
2. Podjąć działania lobbingowe na rzecz pomocy dla Grupy ze strony instytucji wojewódzkich
(urząd marszałkowski).
3. Prowadzić działania edukacyjne dla władz wojewódzkich i centralnych w zakresie pełnego
zrozumienia programu oraz na temat wdrażanej strategii.
4. Prowadzić samodzielną współpracę z Grupami z ternu Polski i Unii Europejskiej.
Aby zminimalizować ryzyko wewnętrzne należy:
1. Prowadzić ciągłą akcje edukacyjną dla mieszkańców terenu objętego Strategią. Akcja ma
na celu dalsza integracje ludności na rzecz realizacji Strategii oraz przeciwdziałanie
przedkładaniu interesów pewnych grup ponad cele założone w Strategii.
2. Edukacje kadr nowoczesnej gospodarki. Innowacyjność działań grupy w znacznej mierze
uzależniona jest od kadr. Kadry więc stanowią o sile grupy i całego regionu.
3. Ciągła promocja i informacja o realizowanym programie.
Wskazane czynniki zmniejszają ryzyko, które może wystąpić. Czynniki mogące wpłynąć na ryzyko
musza być jednak monitorowane w sposób ciągły co nie wyklucza realizacje innych działań
zmniejszających czynniki ryzyka w przyszłości.
73
VIII. Promocja i informowanie o projekcie i ZSROW
Ubiegające się o dofinansowanie Stowarzyszenie Lokalna Grupa Działania Gniazdo będzie
upowszechniać informacje o projekcie i jego efektach przede wszystkim na obszarze jego realizacji
oraz
na
ogólnodostępnej
stronie
internetowej.
Informacje
o
projekcie
będą
również
upowszechniane na terenie Polski oraz Unii Europejskiej. Celem takiego działania jest szeroka
promocja projektu oraz zachęcenie do współpracy innych Lokalnych Grup Działania z
terenu Polski i Europy. Podstawowe informacje dostępne będą zarówno w języku polskim jak i
angielskim.
Działania promocyjne będą zgodne z wymogami Rozporządzenia 1159/2000/WE z 30 maja 2000 r.
w sprawie środków informacyjnych i promocyjnych stosowanych przez Państwa Członkowskie
odnośnie pomocy z funduszy strukturalnych.
Zgodnie z wymogami Artykułu 46 Rozporządzenia Rady 1260/1999 „Informacja i reklama”, na
zapisy którego powołuje się rozporządzenie niniejszy projekt będzie promowany jako finansowany
ze środków pomocowych Unii Europejskiej.
Analogicznie do przepisów Rozporządzenia 1159/2000/WE celem działań informacyjnych i
promocyjnych
będzie
informowanie
beneficjentów
projektu
(mieszkańców
obszaru)
o
możliwościach jakie stwarza wspólna pomoc Unii Europejskiej oraz Państw Członkowskich, w celu
zapewnienia przejrzystości takiej pomocy oraz informowanie opinii publicznej o roli, jaką pełni Unia
Europejska we współpracy z państwami członkowskimi przy udzielaniu pomocy, jak również o
rezultatach ich działań.
Projekt realizuje wymogi Rozporządzenia dotyczące częściowo finansowanych działań na rzecz
szkolenia podejmując działania na rzecz uświadomienie zainteresowanych o tym, że szkolenia te
finansowane są częściowo przez Unię Europejską.
Środkami realizacji tych wymogów będą: umieszczanie logo Unii Europejskiej i pełnej nazwy
Programu na:
-
plakatach informujących o szkoleniach, warsztatach, konkursach;
-
broszurach i ulotkach;
-
rocznych raportach z realizacji projektów i programu;
74
-
filmach video;
-
ogłoszeniach;
-
materiałach konferencyjnych, szkoleniowych;
-
na targach;
-
materiałach multimedialnych;
-
materiałach prasowych;
-
dyplomach, certyfikatach ukończenia szkoleń;
-
stronach internetowych gmin biorących udział w projekcie wraz z odnośnikami do
strony internetowej Programu Leader+;
- sprzęcie zakupionym w wyniku realizacji Programu;
- na budynku biura projektu;
Na budynku biura projektu zawieszona zostanie tablica informacyjna logo Unii Europejskiej, FAPA
oraz Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi wraz z podstawowymi informacjami o projekcie. W
biurze projektu zamieszczone zostaną tablice z informacjami o założeniach Zintegrowanej Strategii
Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz zrealizowanych zadaniach wraz z dokumentacją zdjęciową.
Treść Zintegrowanej Strategii Rozwoju Obszarów Wiejskich będzie dostępna w biurze projektu oraz
na stronach internetowych Lokalnej Grupy Działania. Dostępne będą również wskaźniki osiągnięcia
celów projektu. Wgląd w ZSROW będą mieli wszyscy chętni, także nie będący członkami Lokalnej
Grupy Działania. W salach, w których będą odbywać się warsztaty, szkolenia, konkursy, spotkania
informacyjne będzie eksponowana flaga i godło UE.
Zapewnienie informacji zwrotnej jest jednym z kluczowych elementów zapewniających efektywne
wdrażanie ZSROW oraz ocena działań promocyjnych. Również systematyczne zbieranie danych i
gromadzenie ich w istniejących bazach danych jest elementem ułatwiającym późniejsze prace
działania promocyjne. Celem ewaluacji działań promocyjnych jest odpowiedz na pytania: Czy
wszyscy mieszkańcy regionu mają wystarczająca wiedzę o szkoleniach i innych działaniach
realizowanych przez Lokalną Grupę Działania? W przypadku problemów z promocją działania
powinny być korygowane w miarę zapisów projektu. Innym celem jest zapewnienie efektywnej
promocji przy jednoczesnym obniżeniu jej kosztów.
Poniżej przedstawiono główne grupy docelowe, do których adresowane będą działania
promocyjne. Podzielono je na dwie główne grupy: otoczenie wewnętrzne oraz otoczenie
zewnętrzne.
75
Możemy wyróżnić dwa główne typy otoczenia społecznego, z którym władze Lokalnej Grupy
Działania muszą się komunikować. Po pierwsze jest to otoczenie wewnętrzne, obejmujące
członków Stowarzyszenia, którzy uczestniczą bezpośrednio w administrowaniu LGD, ich wiedzę,
motywację, umiejętności praktyczne, kompetencje interpersonalne, lecz także technologię i zasoby
organizacji. Jest również otoczenie zewnętrzne. Otoczenie zewnętrzne bliższe obejmuje przede
wszystkim ogół mieszkańców gminy, w którym jednak można wyróżnić szereg grup, organizacji,
stowarzyszeń i instytucji czy przedsiębiorstw. Otoczenie zewnętrzne dalsze jest to faktyczne
otoczenie Grupy jako wspólnoty terytorialnej – sąsiednie gminy, struktury powiatowe, wojewódzkie
i ogólnopaństwowe. Działania LGD “Gniazdo” w zakresie promocji będą miały także na
celu poszerzanie partnerstwa, do którego moze przystapić każdy podmiot spełniający
wymogi zawarte w statucie.
Przyjęte techniki informowania i promocji są zgodne z przyjęta praktyka i uznając wielolteni
dorobek Lokalnych Grup Działania z innych państw UE najbardziej efektywne. Przyjęte formy są
równiez zgodne z przepisami rozporządzenia Komisji Europejskiej nr 1159/2000 z dnia 30 maja
2000 roku w sprawie prowadzenia przez Państwa Członkowskie działań informacyjnych i
promocyjnych dotyczących pomocy udzielanej z funduszy strukturalnych (Dz. Urz. WE L 130 z
30.05.2000).
76
IX. Partnerstwo
Projekt realizowany w I schemacie programu Leader+ miał na celu stymulowanie rozwoju
lokalnych inicjatyw na rzecz rozwoju obszarów wiejskich do lepszego wykorzystania potencjału
rozwojowego terenów objętych działaniem projektu oraz poprawę ich konkurencyjności,
zwiększenie
atrakcyjności
miejsca
zamieszkania
i
warunków
prowadzenia
działalności
gospodarczej, a także aktywizację i nawiązanie współpracy wszystkich środowisk społeczności
lokalnych. Do celów projektu zaliczyć można było także integracje środowiska lokalnego,
umożliwienie zdobywania i wymiany doświadczeń między różnymi grupami społecznymi,
uaktywnienie się miejscowych liderów.
Nakreślone
powyżej
cele
ogólne
projektu
zostały
osiągnięte
poprzez
realizację
celów
szczegółowych i wyodrębnionych w ich ramach zadań.
Cele szczegółowe:
Istotą projektu było doprowadzenie do zaangażowania się społeczności w opracowanie
Zintegrowanej Strategii Rozwoju Obszarów Wiejskich (ZSROW) oraz utworzenie Lokalnej Grupy
Działania, co uczyniono.
Cele szczegółowe projektu i działania zaplanowane do ich osiągnięcia były zgodne z zakresem
działania 2.7. SPO ROL „Pilotażowy Program Leader+” czyli:
- wsparcie przygotowania strategii rozwoju obszarów wiejskich (ZSROW) poprzez zaplanowane
zadania edukacyjne, szkoleniowe, doradztwo, ekspertyzy, pomoc techniczną.
- wsparcie procesu tworzenia LGD poprzez realizację zadań edukacyjnych
i informacyjnych,
- promocja obszarów wiejskich poprzez upowszechnianie informacji o walorach obszaru objętego
projektem wśród mieszkańców gmin ale przede wszystkim wśród potencjalnych inwestorów i
turystów.
Projekt
przewidywał
dystrybucję
ulotek,
materiałów
informacyjnych,
konkursy
wzbogacające wiedze o obszarze, festyn
Szkolenia i warsztaty prowadzone były przez ekspertów na co dzień zajmujących się problemami
rolnictwa,
rozwoju
przedsiębiorczości,
budowania
partnerstwa
publiczno-prywatnego
i
pozyskiwania finansowania na nowe inwestycje. Ponadto, wszelkie potrzebne do przygotowania
77
strategii ekspertyzy zostały przygotowane przez osoby posiadające doświadczenie w ocenia
potencjału społeczno - gospodarczego obszarów oraz znających nowoczesne rozwiązania służące
zrównoważonemu rozwojowi. Projekt został przeprowadzony przez ekspertów firmy doradczej
Bajor Consulting z Łodzi.
We wdrażanie projektu byli zaangażowani także mieszkańcy obszaru objętego działaniem projektu
oraz organizacje pozarządowe. Projekt był wdrażany metodą społeczno-ekspercką w trzech
etapach.
Etap I przewidywał:
- kolportowanie informacji w formie ulotek, folderów i plakatów przeznaczonych dla mieszkańców
obszaru objętego projektem,
- współpracę z mediami w zakresie szerokiej informacji o projekcie,
- cykl szkoleń,
Etap II przewidywał:
- spotkania mieszkańców z działającymi organizacjami pozarządowymi, przedstawicielami biznesu,
samorządu i banków na obszarze objętym projektem oraz liderami organizacji zewnętrznych
dotyczące wymiany doświadczeń i doradztwa eksperckiego,
- wyłonienie grupy liderów lokalnych dla utworzenia LGD,
- konsultacje społeczne dla wytyczenia kierunków ZSROW,
- szkolenia eksperckie dotyczące zasad tworzenia LGD,
- współpracę z mediami dla promocji projektu i tworzenia LGD.
Etap II przewidywał:
- spotkania warsztatowe dla opracowania ZSROW,
- utworzenie LGD,
- szkolenia eksperckie dotyczące kierunków strategii oraz metod i zasad funkcjonowania LGD –
wypracowanie statutu i regulaminów,
- sformułowanie ZSROW i jej ostateczna konsultacja społeczna,
- zakończenie realizacji projektu poprzez organizację wspólnego festynu integracyjnego i
konferencji prasowej podsumowującej efekty działań i informującej o utworzeniu LGD dla realizacji
ZSROW.
78
Praktyka tzw. „starych” krajów Unii Europejskiej wskazuje, że jakość działania władz
samorządowych i dynamika poprawy sytuacji na danym obszarze zależy od siły działających na
danym terenie organizacji pozarządowych i aktywności społeczeństwa. Instytucje te bowiem są
filarami społeczeństwa obywatelskiego, a ich współpraca i wzajemne stymulowanie się wpływa na
lepsza jakość życia społeczności lokalnych. Dzięki przyjętemu sposobowi wdrażania mieszkańcy wsi
uzyskali motywację do postępowania zgodnie z interesem publicznym, do realizacji planowanych
wcześniej inicjatyw i do zwiększenia poczucia współodpowiedzialności za rozwój najbliższego
otoczenia.
Jako sposób przygotowania ZSROW przyjęto metodę ekspercko – społeczną polegającą na
współpracy analityków i doradców z Lokalną Grupą Działania. Taka współpraca zapewniła z jednej
strony grupę znającą potrzeby obszaru objętego projektem i jego specyfikę a z drugiej strony
konsultacje ekspertów w zakresie wykonalności inicjatyw ich efektywności społecznej i
ekonomicznej. Eksperci byli również zobowiązani do przedstawienia LGD istniejących możliwości
rozwojowych obszaru po zapoznaniu się z jego potencjałem rozwojowym.
Ponadto biorąc pod uwagę założone cele projektu i odniesienie ich do specyfiki społeczności
objętej obszarem uznano ze najlepsze efekty zostaną uzyskane dzięki przyjęciu opisanego
wcześniej trójetapowego procesu wdrażania projektu.
Wypracowana w ten sposób strategia zawierająca zadania do realizacji w ramach II Schematu jest
dziełem, z którym każdy uczestnik LGD będzie się utożsamiał, co jest pozytywną przesłanką do
dalszej pracy przy realizacji Strategii.
Konsultacje społeczne
Konsultacje z wszystkim aktorami życia społecznego prowadzone zostały podczas szkoleń i
warsztatów. Wielka pomoc przy akcji promocyjnej i informacyjnej okazały Urzędy sześciu gmin
uczestniczących w projekcie. Zachęcano ludność wiejska do jak największego uczestnictwa z
zaplanowanych spotkaniach.
Przeprowadzono następujące szkolenia:
1. Szkolenie
nt.
"Rozwój
zrównoważony
obszarów
wiejskich,
jako
źródło
korzyści
mieszkańców" - 24 godz. szkoleń
79
2. Szkolenia dla organizacji pozarządowych, mieszkańców i animatorów nt. "Potencjał lokalny
- rozwój kultury, sportu, turystyki na wsi, źródła i sposoby finansowania" - 32 godziny
szkoleń
3. Szkolenia dla rolników, sektora MŚP i potencjalnych kandydatów do podjęcia nowej lub
rozwoju dotychczasowej działalności gospodarczej nt." Ekoturystyka - nowe perspektywy i
nowe
miejsca pracy
przyrodniczych
i
przy
podejmowaniu
dziedzictwa
kulturowego
działalności
własnego
z wykorzystaniem walorów
regionu
oraz
sposoby
jej
finansowania"- 24 godz. Szkoleń
4. Warsztaty - budowanie Zrównoważonej Strategii Obszarów Wiejskich (5 warsztatów)- 70
godzin
5. Szkolenia dla grupy inicjatywnej LGD - tworzenie ZSROW - 36 godz.
Przeprowadzono 186 godzin różnego typu szkoleń i warsztatów, które miały na celu integracje
społeczeństwa wokół celu jakim jest rozwój lokalny. Pierwszym wyzwaniem było przekazanie
wiedzy czym jest rozwój lokalny i jak należy budować wykonalną strategię. Wykonalność strategii
jest jej najważniejszym elementem. Wokół budowy partnerstwa skupiono liderów społeczności
lokalnej. Cieszyć może fakt, że tak liczna grupa osób uczestniczyła w budowaniu strategii.
Najważniejszy był fakt skupienia wszystkich sektorów życia społecznego: urzędów
publicznych, mieszkańców, rolników, przedsiębiorców, organizacji pozarządowych.
Konsultacje były trudne ale uwieńczone zostały sukcesem. Niezwykle pomocną metodą w
budowaniu strategii okazała się pomoc dzieci i młodzieży. Podczas zorganizowanych konkursów
plastycznych i literackich dzieci i młodzież ukazały potrzeby i wizje swojej okolicy. Te wizje,
marzenia, problemy zostały wykorzystane przez członków Lokalnej Grupy Działania tworzącej
Strategię.
Uczestnicy warsztatów sami tworzyli Strategię i harmonogram rzeczowo-finansowy przy udziale
ekspertów. Nie przewiduje się więc zmian i konfliktów wokół realizowanego planu rzeczowofinansowego. Jest on spójny i odpowiada potrzebom regionu, które zostały wskazane w diagnozie.
Lokalna
Grupa
zaprezentowana
Działania
została
podczas
festynu
połączonego z konferencją prasową. W
festynie wzięli udział mieszkańcy a także
wójtowie sześciu gmin, starosta powiatu
skierniewickiego, który obiecał pomoc dla
powstałej grupy.
80
Uczestnicy obejrzeli występ Amatorskiego
Zespołu
Regionalnego
im.
Wł.
St.
Reymonta, który zaprezentował program
pt. Wesele Boryny, występ Orkiestry OSP
Maków oraz występ rockowego zespołu
Brooklyn ze Skierniewic.
Festyn
był
pierwszym
przedsięwzięciem
tego
na
typu
terenie
województwa łódzkiego. Po raz pierwszy
zaprezentowano Lokalną Grupę Działania
– czyli partnerstwo trójsektorowe, które
będzie dbać o region.
Cieszy tak liczny udział mieszkańców w
festynie.
Wystąpiły
lokalne
zespoły,
dzieciom i młodzieży wręczono nagrody
za udział w konkursie plastycznym i
literackim.
81

ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH

Transkrypt

Podobne dokumenty

Przemówienie wyg³oszone w dniu 11 listopada podczas mszy

POINT OF VIEW - KAWĘCZYN

Szczep Czerwonych Maków im. Bohaterów Monte Cassino Spis