Kiedy dziecko zadaje trudne pytania

KIEDY PRZEDSZKOLAK ZADAJE „TRUDNE
SEKSUALNEJ WŁASNYCH DZIECI
PYTANIA”, CZYLI JAK
PODEJŚĆ DO EDUKACJI
Możesz być zaskoczony i lekko zażenowany , Drogi Rodzicu, że to już przyszedł ten czas,
kiedy Twoje kilkuletnie dziecko zadaje Ci pytanie „dlaczego chłopiec ma siusiaka a
dziewczynka nie” ( a bywa i tak, że dowiadujesz się, iż samo próbuje to sprawdzić, prosząc
koleżankę/ kolegę o ściągnięcie majtek ). Może wydaje Ci się, że Twoje dziecko jest jeszcze za
małe, aby myśleć i rozmawiać o mechanizmach rozmnażania i różnicach płci. W głowie lekki
zamęt; co powiedzieć i jak powiedzieć; jakich użyć słów, aby było to adekwatne do wieku
dziecka a zarazem zaspokoiło jego ciekawość poznawczą .
Po pierwsze, to właśnie rodzic jest właściwą i pierwszą osobą która powinna rozmawiać ze
swoim dzieckiem o seksualności człowieka. Mając tego świadomość, dobrze jest do tego
typu rozmowy wcześniej się przygotować. Po drugie, do rozmowy należy podejść spokojnie
i rzeczowo, bez zdenerwowania czy pospiesznego zbywania dziecka. Każde skrępowanie i
niepokój rodzica udzieli się również i dziecku i nasza pociecha wyczuwając nasz nastrój,
poczuje się także nieswojo, a nawet może poczuć się winna, że tego typu pytania zadaje
(dlatego też, często na tematy seksu starsze dzieci rozmawiają nie z rodzicami, lecz w gronie
rówieśników ). Kiedy więc, nie jesteśmy gotowi do rozmowy „na już”, lepiej odłożyć ją na
później, informując dziecko, że chętnie na ten temat porozmawiamy ale trochę później czy
jutro. Dobrze jest wybrać moment spokojnego bycia razem z dzieckiem i zaczynając metodą
małych kroków porozmawiać np. z synem o tym, co dla niego znaczy bycie chłopcem i co
dostrzega w swoim ciele różniącego go od dziewczynek. Pierwszy krok został zrobiony;
można go właśnie potraktować jako punk wyjścia do rozmowy o seksualności. Możemy
posiłkować się książką z obrazkami, ponieważ u dziecka w wieku przedszkolnym przeważa
jeszcze myślenie konkretno-wyobrażeniowe. Książka ułatwi również rodzicowi, w przypadku
pytań dziecka, wytłumaczenie bez skrępowania np. procesu poczęcia dziecka czy przebiegu
porodu . Przede wszystkim pozwoli również dziecku zobaczyć anatomiczne różnice między
chłopcami a dziewczynkami a później między mężczyznami a kobietami.
Odkrycie , że chłopcy pozostają chłopcami a dziewczynki dziewczynkami i dorastają, aby
stać się mężczyznami i kobietami jest jednym z najistotniejszych momentów w rozwoju
dziecka Nowo odkryta niezmienność płci powoduje, że Twój synek zaczyna sobie
uświadamiać , że nie tylko nigdy nie stanie się dziewczynką lecz także nigdy nie urodzi
dziecka gdy dorośnie. Twoja córeczka zaczyna rozumieć, że może urodzić dziecko, kiedy
dorośnie, lecz nigdy nie będzie miała penisa. I ponieważ dzieci wiedzą już, że ich pewne
części ciała są im dane na całe życie, ich sposób funkcjonowania oraz zastosowania staje się
nagle bardziej fascynujący niż cokolwiek innego, dlatego pytają i dociekają. Zainteresowanie
przedszkolaka seksualnością należy jednakże odbierać w kategoriach czysto biologicznych
-2i logistycznych; przedszkolak chce wiedzieć, skąd dzieci się biorą w brzuchu matki i jak się z
niego wydostają; interesuje go raczej mechanizm tego procesu a nie jego strona uczuciowa
. Nie rozumie jeszcze, co znaczy abstrakcyjne słowo „miłość”; dla niego liczy się konkret, czyli
np. przytulanie się może być dla dziecka równoznaczne z miłością. Dlatego tłumaczenie
dziecku, że mama zachodzi w ciążę, bo rodzice się kochają, niczego dziecku nie nie wyjaśnia i
nie zaspokaja jego ciekawości Nie rozumie również osobistego aspektu seksu oraz tego, że
rozmowa na ten temat może rodzica krępować. Nie jest także w stanie pojąć analogii między
„ptaszkami i pszczółkami”, (o „kapuście i boćku” nie wspominając ). Rozumie natomiast
porównania pomiędzy zachowaniami ludzi i zwierząt ( np. kiedy widzi suczkę rodzącą
szczeniaki ).
Ważne jest słownictwo jakim operujemy rozmawiając z dzieckiem na temat seksualności.
Używajmy prawidłowych sformułowań określających genitalia oraz narządy rozrodcze,
wypowiadajmy się treściwie i rzeczowo, np.” tata wkłada penisa do pochwy mamy i wydziela
spermę. Sperma zapładnia jajeczko w jej ciele, które zamienia się w dziecko. Dziecko rośnie
w ciele mamy przez dziewięć miesięcy aż staje się gotowe do przyjścia na świat i wtedy
mama wypycha je ze swojej pochwy która potrafi bardzo się rozszerzać i dziecko się rodzi ’’.
Dzieci nie zrozumieją wszystkiego lecz będą miały ogólne pojęcie i co najważniejsze- usłyszą
prawdę .Będą miały również zaufanie do rodzica oraz poczucie, że bez wstydu mogą go o
wszystko zapytać i zawsze otrzymają wyczerpującą odpowiedź.
Bardzo ważna jest rozmowa na temat intymnych części ciała dzieci i tego, kto może je
dotykać. Trudno jest zachować spokój, kiedy zdarzy się nam przyłapać nasze pociechy na
„zabawie w doktora”. Nie zawstydzajmy jednak wtedy dziecka, nie krzyczmy na nie, lecz
wyraźnie i stanowczo zakomunikujmy mu, że nie wolno pokazywać nikomu swoich
genitaliów ani dotykać genitaliów innych osób ( wyjaśniając np. że miejsca intymne są
zakryte majteczkami właśnie dlatego, żeby ich nie pokazywać i tylko rodzice myjąc małe
dziecko mają prawo je dotykać) Ze względu na potencjalne zagrożenie ze strony pedofilów
oraz różnych form molestowania seksualnego dziecka , do rozmowy na temat „nietykalnych
części ciała” trzeba powracać. Na początku rozmowy , należałoby wyjaśnić, które części ciała
są „nietykalne i tylko moje, czyli że „ że penis, moszna i odbyt synka oraz piersi, pochwa i
odbyt córeczki są nietykalne i nikt nie powinien ich dotykać bez pozwolenia ; jedyny wyjątek
stanowi konieczne badanie lekarskie oraz zabiegi pielęgnacyjne wykonywane przez rodzica .
Nauczmy dzieci również właściwego postępowania w sytuacjach, gdy ktoś prosi je o
pokazanie mu intymnych części ciała lub prosi ich o dotykanie tych części ciała u innych
osób. Bez względu na okoliczności ( jeśli proponuje to osoba znana dziecku , dziecko
nakłanianie jest do milczenia czy zachowania wspólnej tajemnica, ma obiecaną atrakcyjną
zabawkę ), dziecko musi umieć odmówić, odejść, a następnie powiedzieć o wszystkim
rodzicom. Nierzadko dzieci 5-6 letnie odczuwają już zawstydzenie przed rodzicem
odmiennej płci i dziewczynki chcą, by myła je tylko mama a chłopcy by robił to tato.
-3-
Rozgraniczenie to jest normalne i w pewnym wieku dziecka jak najbardziej wskazane. Każde
prawidłowo rozwijające się dziecko prędzej czy później zechce „ prywatności” podczas
korzystania z łazienki i to stanowi dobry znak. Zamykanie drzwi do łazienki ( ubikacji ) niech
stanie się stałym nawykiem, podobnie jak czekanie aż ktoś inny z niej wyjdzie . Uszanujmy tę
potrzebę prywatności ( a zarazem i samodzielności ) dziecka i dyskretnie czuwajmy nad jego
bezpieczeństwem np. w czasie kąpieli .
Czasami bywa i tak, że dzieci nie zadają standardowego pytania „skąd się biorą dzieci” i
wydają się w ogóle nie interesować wiedzą na temat seksualności człowieka. Wynikać to
może z ich nieśmiałości, wstydliwości, ale i również z możliwości posiadania informacji na ten
temat uzyskanych z innych źródeł ( internet, rówieśnicy, starsi koledzy). Dziecko może zostać
w niezdrowy sposób „zafascynowane” i pobudzone tymi informacjami ale może również być
i nimi przestraszone. Dobrze jest więc sprawdzić ,co nasze dziecko już wie na tematy
seksualne i przy sprzyjającej okazji ,kiedy np. w czasie wspólnego spaceru dziecko widzi
kobietę w ciąży bądź ogląda odpowiednią scenę w telewizji ( np. z oddziału położniczego w
szpitalu) , po prostu je zapytać „skąd jego zdaniem biorą się dzieci”. Niech nasza pociecha
wie, że wolno jej zadawać pytania na ten temat i że są to pytania równie ważne i naturalne
jak tysiące innych pytań zadawanych nieustannie rodzicom.
Edukacja seksualna małego dziecka nie powinna być w rodzinie tematem tabu.
Na podstawie książki l.Berkenkamp, S.C. Watkins, Ch.Woglom „Bocian czy kapusta? Jak
rozmawiać z dziećmi o seksie” opracowała Danuta Korolow