program szkolenia

SZKOLENIE DLA NAUCZYCIELI
ALFABET SZTUKI, CZYLI JAK CZYTAĆ SZTUKĘ WSPÓŁCZESNĄ
Alfabet sztuki to cztery spotkania ze sztuką współczesną i twórczością wybranych artystów, których prace znajdują się w zbiorach Zachęty lub prezentowane są na aktualnych wystawach. Sztuka współczesna jest wielowątkowa,
a tematem dzieł często stają się problemy społeczne, polityczne, czy światopoglądowe. Artyści, komentując aktualne i historyczne zjawiska, posługują się różnymi mediami (film, rzeźba, fotografia, malarstwo, performans). Celem szkolenia jest prezentacja metod angażowania ucznia w samodzielną analizę dzieła sztuki oraz doskonalenie
narzędzi do interpretowania i odczytywania języka współczesnych artystów, a także nauka kreatywności poprzez
oglądanie prac, dyskutowanie o nich i branie udziału w inspirowanych nimi warsztatach. Rozmawiając z uczniami
o sztuce współczesnej, uczymy ich świadomego odbioru rzeczywistości i krytycznego stosunku do informacji kreowanych przez media. Podczas szkolenia zostaną omówione między innymi takie zagadnienia jak: sztuka w przestrzeni publicznej, sztuka zaangażowana społecznie, sztuka krytyczna, wątki historyczne w twórczości współczesnych artystów, czy projektowanie graficzne. Opowiemy również, jak twórczo wykorzystać w edukacji zasoby
portalu otwartazacheta.pl, wskażemy inne portale i strony internetowe, z których warto czerpać wiedzę o sztuce
współczesnej, zwrócimy uwagę na szanse i zagrożenia wynikające z korzystania z zasobów sieci przez uczniów
i podpowiemy, jak bezpiecznie, z poszanowaniem praw autorskich, opublikować efekty pracy uczniów w Internecie.
Szkolenie obejmujące łącznie 40 godzin lekcyjnych przeznaczone jest dla nauczycieli szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych, nauczających wiedzy o kulturze, historii sztuki, języka polskiego i przedmiotów artystycznych oraz
wszystkich tych, którzy chcą poszerzyć swoją wiedzę o sztuce współczesnej i poszukują inspiracji do prowadzenia
zajęć. Uczestnicy otrzymają zaświadczenia ukończenia kursu oraz materiały edukacyjne.
Warunkiem ukończenia szkolenia będzie zaprezentowanie zajęć (lekcji, projektu edukacyjnego) przeprowadzonych
w placówkach uczestników, do których inspirację stanowiły zajęcia lub materiały edukacyjne prezentowane w ramach szkolenia. Prezentacja odbędzie się podczas ostatniego spotkania z cyklu.
Spotkania odbywają się raz w miesiącu w soboty. Szczegółowy program kolejnych spotkań będzie przedstawiany
miesiąc wcześniej. Terminy:
28 i 29 marca 2014
25 i 26 kwietnia 2014
16 i 17 maja 2014
13 i 14 czerwca 2014
Zajęcia odbywają się w Zachęcie — Narodowej Galerii Sztuki, pl. Małachowskiego 3 w Warszawie. Organizatorzy zapewniają zakwaterowanie i zwrot kosztów podróży.
Zgłoszenia przyjmuje Elżbieta Broda z Fundacji Edukacyjnej im. prof. Romana Czerneckiego (EFC) [email protected]
i Zofia Koźniewska z Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych, [email protected].
Organizatorem szkolenia jest Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych we współpracy z Zachętą — Narodową Galerią
Sztuki i Fundacją Edukacyjną im. prof. Romana Czerneckiego (EFC).
MECENAS I EDYCJI PROJEKTU
PARTNER
28 marca 2014 (piątek)
17–18 powitanie uczestników, wprowadzenie, przedstawienie prowadzących szkolenie, sprecyzowanie oczekiwań.
18–18.45 „Żywa” kolekcja Zachęty
prowadzenie: Anna Zdzieborska
Zachęta — Narodowa Galeria Sztuki jest jedną z największych i najbardziej znanych galerii sztuki współczesnej w Polsce. Pokazywanych jest w niej kilkanaście wystaw czasowych rocznie. Są to zarówno wystawy
problemowe, jak i prezentacje twórczości wybranych artystów polskich i zagranicznych. Zachęta nie ma ekspozycji stałej, ale w jej zbiorach znajdują się prace światowej sławy współczesnych polskich artystów. Zależy
nam na tym, żeby dzieła z kolekcji były oglądane. Dlatego prawie każdego roku przygotowywany jest w Zachęcie pokaz wybranych prac, a niektóre z nich są wypożyczane na wystawy w innych galeriach i muzeach
w Polsce i za granicą. Ponadto wybrane prace prezentujemy na portalu OtwartaZacheta.pl, wraz z powiększającym się wciąż zasobem materiałów edukacyjnych przeznaczonych dla szkół i nauczycieli, udostępnianych na otwartych licencjach. W tej części szkolenia zaprezentowane zostaną pomoce, które nauczyciele
mogą wykorzystywać podczas zajęć w szkole oraz te, które mogą stanowić inspirację do twórczych zajęć
z młodzieżą.
29 marca 2014 (sobota)
9–11.15 Opowieść kolekcji
prowadzenie: Magda Staroszczyk
Czy kolekcja Zachęty może stanowić narrację? Jakie opowieści można w niej odnaleźć? Zbadamy to z pomocą niewidzialnych przedmiotów z niewidzialnych worków, gry w berka, wspólnego śnienia i wielu innych
dziwnych narzędzi. Warsztaty mają charakter opowiadania i wykorzystują techniki teatru improwizowanego
i storytellingu.
Warsztaty inspirowane grą zatytułowaną Graj w kolekcję! dostępną na www.otwartazacheta.pl
11.15 przerwa śniadaniowa
12–16 Wilhelm Sasnal — M jak Malarstwo
prowadzenie: Maria Kosińska (teoria), Zofia Hejke (praktyka)
Czy w czasach wszechobecnej technologii i cyfryzacji malarstwo nie zatraciło siły przebicia? Czy można za
jego pośrednictwem dyskutować o współczesnych problemach? Jak w nowoczesny sposób mówić o historii?
I czemu na portrecie nie sposób dostrzec twarzy?
Na te i na wiele innych pytań spróbujemy odpowiedzieć przyglądając się twórczości Wilhelma Sasnala, jednego z najbardziej rozpoznawalnych współczesnych artystów polskich na świecie, przez krytykę nazywanego
czołowym malarzem swojego pokolenia. W części warsztatowej zajmiemy się tym aspektem twórczości Sasnala, który cechuje dążenie do uchwycenia esencji poprzez syntezę, skrót, wyabstrahowanie form. Poprzez
ćwiczenia inspirowane pracami z kolekcji Zachęty, będziemy rozwijać narzędzia do interpretowania i odczytywania „języka” jego malarstwa.
25 kwietnia 2014 (piątek)
17–18.45 Lekcja widzenia, czyli wokół wystawy Henryka Tomaszewskiego w Zachęcie
1. Polska szkoła plakatu — krótki wykład ilustrowany materiałem audiowizualnym
2. Byłem, czego i wam życzę. Henryk Tomaszewski — oprowadzanie po wystawie z elementami warsztatów
prowadzenie: Karolina Iwańczyk, Marta Lissowska (edukatorki, Zachęta — Narodowa Galeria Sztuki)
26 kwietnia 2014 (sobota)
9–12.15 Warsztaty Plakat wg Mistrza Tomaszewskiego, czyli skrót pojęciowy zamiast narracji malarskiej
prowadzenie: Joanna Świerczyńska
Warsztaty nawiązywać będą do prac pokazanych na wystawie w szczególności do plakatów. Postaramy się
podpatrzeć metodę pracy Mistrza, oglądając wspólnie kilka wybranych prac. W trakcie rozmowy o plakatach
uczestnicy szkolenia dowiedzą się, jak przystąpić do samodzielnej pracy przy przygotowaniu plakatu. Naszym zadaniem będzie odnalezienie właściwej formy litery jako znaku graficznego i połączenie jej z materią
malarską — kolorem liter oraz tła, barwnymi plamami, które stanowić będą dopełnienie literniczej kompozycji. Użyjemy farb, flamastrów, skrawków papieru, nożyczek, pędzli, ołówków i dowolnych narzędzi przyniesionych przez uczestników. Warsztat graficzno-malarski, jakim będziemy dysponować podczas szkolenia, nie
będzie odbiegał od warsztatu, jakim posługiwał się Henryk Tomaszewski w czasach przedkomputerowych.
1. Omówienie wybranych plakatów z wystawy
2. Typografia — czyli czym jest litera
3. Kolor, wzajemne oddziaływanie na siebie plam kolorystycznych
4. Szkic koncepcyjny do plakatu, czyli od narracji do syntezy
5. Samodzielna praca nad plakatem
Joanna Świerczyńska urodziła się w Warszawie. Ukończyła grafikę w warszawskiej ASP, uzyskała dyplom
w pracowni grafiki (linorytu) Haliny Chrostowskiej i pracowni malarstwa Jerzego Tchórzewskiego. Pracuje
w technice monotypii, maluje obrazy, rysuje oraz zajmuje się projektowaniem wnętrz. Przez osiem lat graficzka i rysowniczka „Gazety Wyborczej”. Prowadziła warsztaty malarskie Koło Gospodyń Miejskich, współpracuje z fundacjami i organizacjami pozarządowymi. Prowadzi zajęcia plastyczne i warsztaty dla dzieci,
młodzieży i dorosłych.
12.15 przerwa obiadowa
godz. 13–17 Jadwiga Sawicka — S jak Słowo
prowadzenie: Maria Kosińska (teoria), Zofia Hejke (praktyka)
O poszukiwaniu formy, okiełznaniu emocji i odnalezieniu języka, o malarstwie, fotografii i słowie w obrazie,
wreszcie o drodze, jaką trzeba przejść od ukończenia akademii do stania się świadomym artystą, zdolnym
za pomocą obrazu przekazać sens — porozmawiamy, przyglądając się twórczości Jadwigi Sawickiej, artystki znanej przede wszystkim z tworzenia instalacji i obrazów nazywanych malarstwem pisanym. Motywem
przewodnim części warsztatowej będzie ustalenie rodzaju relacji występujących między słowem i obrazem
w twórczości Sawickiej. Poprzez ćwiczenia praktyczne spróbujemy określić, jakim elementem graficznym
jest litera, a jakim słowo. Czy któryś z tych elementów jest ważniejszy?
16 maja (piątek)
16.30 — spotkanie na wystawie Aleksandra Gierymskiego w Muzeum Narodowym w Warszawie. O wystawie opowie
jedna z jej kuratorek Kamilla Pijanowska (Gabinet Rycin i Rysunków MNW)
19–19.45 — Otwarte licencje. Prawo autorskie w sieci
prowadzenie: Maria Świerżewska (Zachęta, sala warsztatowa, wejście od ul. Burschego)
Co oznaczają poszczególne licencje Creative Commons? Co można zrobić z materiałami publikowanymi
na wybranych licencjach? Co w sieci jest legalne, a co nie? O czym warto pamiętać, publikując w internecie? Podczas warsztatów zwrócimy uwagę na szanse i zagrożenia wynikające z korzystania z zasobów sieci
przez uczniów i podpowiemy, jak bezpiecznie, z poszanowaniem praw autorskich, opublikować efekty pracy
uczniów w internecie.
17 maja (sobota)
9–13 Paweł Althamer — D jak Działanie
prowadzenie: Maria Kosińska (teoria), Zofia Hejke (praktyka)
Paweł Althamer — rzeźbiarz, performer, organizator i animator akcji artystycznych, szaman w służbie sztuki
społecznej. Na najbliższym spotkaniu spróbujemy podążyć śladami jego artystycznych wyborów, od wczesnych prac, w których próbował odkryć naturę samego siebie, aż po dzieła najnowsze oparte na tworzeniu
sytuacji, które mogą uwolnić w nas twórczą energię mającą moc budowania nowych więzi społecznych. Część
praktyczna będzie we wstępie próbą symbolicznego doświadczania tworzenia i straty. Do tego eksperymentu
skłoni nas wnikliwsze przyjrzenie się pracy Łódź i skafander. Doświadczanie pozarozumowe (w skali mikro)
to jeden kierunek, a drugi to pójście tropem wykorzystywanych przez rzeźbiarza materiałów, od naturalnych
po syntetyczne.
13 — przerwa obiadowa
14–15.30 Materia geometrii — geometria materii — warsztaty na wystawie Monika Zawadzki. Bydło
prowadzenie: Karolina Żyniewicz
Monika Zawadzki mówi o złożoności żywego świata, jedności wszystkich istot żywych, krążeniu materii, posługując się językiem geometrycznego uproszczenia. Okazuje się, że zwarte, masywne, czarne znaki graficzne przetransponowane w formy przestrzenne z niezwykłą siłąrażenia sygnalizują obiektywne i bezwzględne
sprowadzenie zarówno zwierząt jak i ludzi do zbitki materii, biologicznej miazgi.
Geometria jako wytwór kultury, człowieka a nie natury, nie jest czymś absolutnie odcieleśnionym. Ona została
niejako z natury wypreparowana.
Czy można zatem mówić o cielesności geometrii? Bo o geometrii ciała z pewnością.
Podczas warsztatów spróbujemy opowiedzieć coś o sobie jako ciele „od linijki” — używając przyrządów kreślarskich.
Więcej o wystawie: http://www.zacheta.art.pl/article/view/1908/monika-zawadzki-bydlo
13 czerwca (piątek)
16.30 — spotkanie w Muzeum Historii Żydów Polskich
18.30–20 — warsztaty na wystawie Alicja. Po drugiej stronie
prowadzenie: Marta Lissowska (edukatorka w galerii Zachęta)
Na wystawie Alicja po drugiej stronie podyskutujemy o inspiracjach artystów, poszukamy wspólnych tropów
między zagadkowymi obiektami i wykonamy własny dekonstruktywistyczny bestiariusz postaci, które pojawiają się w świecie Alicji. Przypomnimy sobie najbardziej abstrakcyjne przygody, które Alicja przeżywała po
drugiej stronie lustra i spróbujemy ubrać je w namacalny kształt.
14 czerwca (sobota)
9–13— Zbigniew Libera — K jak Krytyka
prowadzenie: Maria Kosińska (teoria), Zofia Hejke (praktyka)
W latach 90. w polskiej sztuce pojawiło się zjawisko określane przez krytyków mianem sztuki krytycznej.
Artyści nastawieni byli na baczną obserwację szybko zmieniającej się po transformacji politycznej z roku
1989 rzeczywistości. Sztuka miała demaskować, zadawać pytania, zwracać uwagę na mechanizmy rządzące
życiem społecznym i politycznym, prowokować dyskusje. Wśród artystów zaliczanych do tego nurtu znaleźli się absolwenci „Kowalni”, pracowni prowadzonej na warszawskiej ASP przez Grzegorza Kowalskiego,
ale także twórcy aktywni już w latach 70. i 80., jak na przykład duet KwieKulik czy Atanazy Wiśniewski. Ze
sztuką krytyczną wiązane jest także nazwisko Zbigniewa Libery, artysty, który wyprzedził swój czas, tworząc
już w pierwszej połowie lat 80. prace zaliczane obecnie do kanonu sztuki krytycznej. Bezkompromisowa postawa, konsekwencja i ostre spojrzenie na rzeczywistość i kondycję człowieka sprawiają, że Libera stał się
jednym z najważniejszych współczesnych artystów nie tylko w Polsce.
W części praktycznej nawiążemy do formy dziecięcych zabawek — fetyszy popkultury pojawiających się
w pracach Libery. Odpowiemy sobie na pytanie, czym jest zabawka w rękach artysty, jaką ma rolę i co wyraża
fetysz Barbie. Obecność zabawek nie zapowiada bynajmniej lekkiej, rozrywkowej tematyki. Pokażemy za ich
pomocą, jak łatwo zamienić konwencję w przerażającą zabawę, co zbyt często czyni nasza kanibalistyczna
kultura.
13 — obiad w Zachęcie (bistro Po Prostu)
14–15.30 —prezentacje uczestników szkolenia
Chcielibyśmy się dowiedzieć czy i w jaki sposób zajęcia przeprowadzone w ramach szkolenia zainspirowały
Państwa do poprowadzenia lekcji w szkole. Czy poprowadziliście warsztaty według scenariusza zaprezentowanego podczas szkolenia? Co zmieniliście? A może wymyśliliście całkiem inne warsztaty wokół twórczości
Jadwigi Sawickiej, Pawła Althamera i Wilhelma Sasnala? Być może zainspirowały was inne zajęcia, które
odbyły się podczas naszych spotkań, na przykład wspólnie zwiedzone wystawy lub Gra w kolekcję? A może
wypróbowaliście metody pracy, którymi posługują edukatorzy Zachęty, a nie konkretne scenariusze? Jaki
odebrali to uczniiowie? Jakie elementy szkolenia uważacie za wartościowe? A jakie uważacie za niemożliwe
do zrealizowania w szkole? Każdy uczestnik będzie miał 5 minut na krótką relację, którą można zilustrować
zdjęciami dokumentującymi zajęcia lub efekty pracy.