Pobierz opis
Transkrypt
Pobierz opis
Monika Orzeł – Pankowska Uniwersytet Medyczny w Lublinie Wydział Lekarski z Oddziałem Anglojęzycznym Katedra i Zakład Patomorfologii Klinicznej Al. Racławickie 1, 20 – 059 Lublin e – mail: [email protected] „Ekspresja białek p16 i Ki-67 w dodatnich rozmazach cytologicznych szyjki macicy oraz korelacja z wybranymi danymi klinicznymi i wynikami testów HPV” Rak szyjki macicy stanowi poważny problem zdrowotny i społeczny. Jest on jednym z najczęściej występujących nowotworów złośliwych narządu rodnego. Na świecie w ciągu roku rozpoznaje się 500 000 przypadków raka szyjki macicy, a ponad połowa chorych umiera. W Polsce rak szyjki macicy jest drugim co do częstości występowania nowotworem narządów płciowych u kobiet. W każdym roku około 3500 Polek dowiaduje się, że została zdiagnozowana w kierunku raka a połowa z nich umiera gdyż zgłosiła się do lekarza zbyt późno. Jedną z głównych przyczyn zachorowania na raka szyjki macicy jest wirus brodawczaka ludzkiego HPV ( Human Papillomavirus ). Rak szyjki macicy jest nowotworem złośliwym rozwijającym się z nabłonka pokrywającego szyjkę lub kanał szyjki macicy. Wyodrębniono około 100 typów wirusa, a wśród nich wirusy wysokiego ryzyka ( onkogenne - m.in.; 16, 18, 31, 45). Zakażenie tymi wirusami może ponadto prowadzić do rozwoju innych nowotworów: warg sromowych, odbytu, waginy, penisa oraz brodawczaka/raka krtani. Powoduje też powstanie łagodnych zmian w postaci brodawek dłoni, stóp i narządów płciowych. Diagnozowanie w kierunku raka szyjki macicy zazwyczaj bazuje na badaniach cytologicznych, kolposkopowych oraz badaniach molekularnych, które identyfikują materiał genetyczny wirusa. Ostatnim innowacyjnym osiągnięciem w diagnostyce raka szyjki macicy jest wykrywanie ekspresji białek p16 i Ki-67 jako biomarkerów rakowych - ekspresja w/w białek jest tematem głównym mojej rozprawy doktorskiej. Białko p16 odgrywa nadrzędną rolę w procesie kontroli prawidłowego cyklu komórkowego. Jest częścią kaskady sygnałów, które zatrzymują podział komórki podczas różnicowania komórkowego. W całkowicie dojrzałych komórkach poziom p16 jest obniżony do ledwie wykrywalnego. Natomiast w komórkach szyjki macicy, gdzie onkogenne wirusy HPV zainicjowały niekorzystne dla zdrowia zmiany, poziom p16 jest znacznie podwyższony. Natomiast białko Ki-67 jest markerem proliferacji komórkowej. Ekspresja tego białka występuje w fazach późnej G1, S, G2, M cyklu komórkowego. Celem realizowanego przeze mnie projektu badawczego jest: ocena ekspresji białek p16 i Ki-67 oraz korelacja z wynikiem badania cytologicznego, wybranymi parametrami klinicznymi oraz badaniami HPV. Praca doktorska zawiera część praktyczną i teoretyczną. Część praktyczna polegała na wykonaniu badań na rozmazach cytologicznych pobieranych przez ginekologów w Klinice Ginekologii Uniwersytetu Medycznego PSK4 w Lublinie. Łącznie pobrano ok. 100 rozmazów od kobiet: dodatnie i kontrole ujemne; średnia wieku 35 lat (od 20 do 70 lat). Wymazy z szyjki macicy były pobierane przez lekarzy podczas rutynowych badań. Po wykonaniu konwencjonalnego rozmazu cytologicznego na szkiełku laboratoryjnym wykonano barwienie metodą Papanicolau i przeprowadzono ocenę rozmazu według systemu Bethesda 2001. Dodatnie preparaty cytologiczne zostały poddane oznaczeniom na obecność wysokoonkogennych typów wirusa HPV zgodnie z metodyką dostarczoną przez producenta testu AMPLIKOR® HPV Test (Roche Diagnostics Polska Sp. z o.o.). Test ten służy do diagnostyki in vitro wirusa brodawczaka ludzkiego w próbkach klinicznych i oparty jest na metodzie amplifikacji fragmentu DNA za pomocą reakcji łańcuchowej polimerazy (PCR), który następnie ulega hybrydyzacji ze specyficzną sondą. Wybrany zestaw wykrywa następujące typy wysokiego ryzyka (HR) DNA HPV; 16, 18, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 56, 58, 59 i 68 w komórkach pobranych z szyjki macicy. W celu wykrycia ekspresji białek P16 i Ki-67 w preparatach dodatnich wykonano oznaczenia immunocytochemiczne zgodnie z metodyką dostarczoną przez producenta testu CINtec® PLUS Kit 9531 (MTM Laboratories, Niemcy). Test CINtec®PLUS jest nowoczesnym testem wykrywającym jednocześnie ekspresję dwóch białek p16 i Ki-67 w nieprawidłowych preparatach cytologicznych. Zestaw p16/Ki-67 dzięki połączeniu dwóch biomarkerów w jednym teście zapewnia wysoką czułość i swoistość w wykrywaniu zmian nowotworowych w dodatnich próbkach pochodzących z szyjki macicy. Metodyka badania przeprowadzonego testem CINtec® PLUS Kit polegała na wykonaniu na jednym szkiełku dwóch odczynów jednocześnie przeciw białkom p16/Ki-67. Następnie preparaty zostały poddane analizie pod mikroskopem (powiększenie x 400) w poszukiwaniu komórek, które zabarwiły się podwójnie: brązowa cytoplazma świadcząca o ekspresji białka p16 i czerwone jądro mówiące o ekspresji białka Ki-67. Otrzymane wyniki zostaną poddane analizie statystycznej. Planowane jest przeprowadzenie korelacji wyników odczynów immunohistochemicznych p16/Ki-67 ze szczegółowym wynikiem badania cytologicznego i wybranymi danymi klinicznymi (wiek, stosowanie OC/HTZ, palenie, przebyte ciąże) a także przeprowadzenie korelacji badania p16/Ki-67 z wynikami badania na obecność HPV i jego typu. Cześć teoretyczna polega na zebraniu piśmiennictwa podejmującego tematykę pracy doktorskiej. Wyniki przeprowadzonych badań mają znaczenie nie tylko poznawcze ale mogą być użyteczne ze względów praktycznych. Mogą wpłynąć na obniżenie zachorowalności i umieralności raka szyjki macicy.