system edukacji w polsce

SYSTEM EDUKACJI W POLSCE
MARZEC 2014
1. Populacja ucząc ych się i język nauczania
W grudniu 2012 r. liczba osób w wieku poniżej 29 lat wynosiła 14 150 000, co stanowiło 36,7 %
ogółu ludności. Językiem nauczania jest język polski.
2. Administracja i finansow anie edukacji
W roku szkolnym 2012/13 zdecydowana większość uczniów (95 %) realizujących obowiązek
szkolny uczęszczała do szkół publicznych. Większość środków finansowych przeznaczanych na
edukację pochodzi z budżetu państwa. Zgodnie z ustawą o systemie oświaty szkoły dzielą się na
publiczne, które oferują bezpłatną naukę w ramach podstawy programowej oraz szkoły
niepubliczne. Szkoły niepubliczne obejmują szkoły społeczne, szkoły związków wyznaniowych oraz
szkoły prywatne,które mogą być finansowane z czesnego wnoszonego przez rodziców uczniów.
Szkoły niepubliczne mogą także otrzymywać środki finansowe z innych źródeł, np. prywatnych
przedsiębiorstw bądź fundacji. Szkoły niepubliczne w Polsce posiadające uprawnienia szkół
publicznych mają prawo do subwencji oświatowej przyznawanej na każdego ucznia, której
wysokość równa jest 100 % średniego kosztu edukacji ucznia w szkole publicznej. Szkoły
niepubliczne mają prawo wydawać świadectwa uznawane przez szkoły publiczne i uczelnie
wyższe.
W Polsce istnieją dwa odrębne ministerstwa: Ministerstwo Edukacji Narodowej i Ministerstwo Nauki
i Szkolnictwa Wyższego. Ministerstwo Edukacji Narodowej odpowiada za cały system edukacji za
wyjątkiem szkolnictwa wyższego, które podlega Ministerstwu Nauki i Szkolnictwa Wyższego.
Szkoły zawodowe, które podlegały wcześniej innym ministerstwom, podlegają obecnie
Ministerstwu Edukacji Narodowej. Jedynie szkoły artystyczne (w zakresie przedmiotów
artystycznych) i zakłady poprawcze podlegają odpowiednio Ministerstwu Kultury i Ministerstwu
Sprawiedliwości.
Polityka edukacyjna jest tworzona i prowadzona centralnie, natomiast administracja i prowadzenie
szkół, przedszkoli i innych instytucji edukacyjnych są zdecentralizowane. Odpowiedzialność za
administrowanie przedszkoli, szkół podstawowych i gimnazjów została delegowana do władz
lokalnych Sprawy administracyjne i organizacyjne oraz decyzje dotyczące wykorzystywania
1
System edukacji w Polsce
marzec 2014
środków finansowych przez szkoły są przedmiotem konsultacji pomiędzy szkołą i organem
prowadzącym szkołę, tj. gminą (w przypadku przedszkoli, szkół podstawowych i gimnazjów) lub
powiatem (w przypadku szkół ponadgimnazjalnych).
Nadzór pedagogiczny nad szkołami sprawuje bezpośrednio Ministerstwo Edukacji Narodowej, a
w jego imieniu zadania w tym zakresie wykonują kuratoria oświaty.
Istotną funkcję doradczą przy tworzeniu polityki szkolnictwa wyższego w Polsce pełni Rada
Główna Szkolnictwa Wyższego.
3. Edukacja przedszkolna
Ten poziom edukacji uznaje się za pierwszy szczebel systemu oświaty. Edukacja przedszkolna
w Polsce rozpoczyna się w wieku 3 lat. Uczęszczanie do przedszkoli dzieci 3-4-letnich jest
dobrowolne. Decyzję w tej sprawie podejmują rodzice.
Przed rokiem szkolnym 2011/12 dzieci w wieku 6 lat obowiązkowo kończyły tzw. oddział
przedszkolny, przygotowujący do nauki w szkole podstawowej. Od 1 września 2011r., w związku
z planowanym od 2014 r. obniżeniem wieku szkolnego, obowiązkowe roczne przygotowanie
przedszkolne realizowane w przedszkolach i innych formach wychowania przedszkolnego
obejmuje dzieci 5-letnie.
Za uczęszczanie do przedszkoli publicznych i prywatnych można pobierać opłaty. Zgodnie
z ustawą o systemie oświaty jednym z zadań gminy jest organizowanie i prowadzenie przedszkoli
publicznych i zapewnienie w nich bezpłatnych zajęć w ramach podstawy programowej wychowania
przedszkolnego, w czasie nie krótszym niż 5 godzin dziennie. Rodzice dzieci pozostających
w przedszkolu dłużej niż 5 godzin płacą za dłuższy czas pobytu i dodatkowe zajęcia oraz posiłki.
Od września 2013 roku wysokość opłat nie może być jednak wyższa niż 1 zł za każdą dodatkową
godzinę pobytu w przedszkolu, wliczając w to koszta zajęć dodatkowych. Ponadto poszczególne
gminy, stosownie do potrzeb, organizują różne formy pomocy dla rodzin z małymi dziećmi żyjących
w szczególnie trudnych warunkach materialnych: np. zwolnienie częściowe lub całkowite z opłat za
korzystanie z przedszkoli, pomoc materialną i rzeczową.
W roku szkolnym 2012/13 funkcjonowało 20,5 tys. placówek przedszkolnych, do których
uczęszczało około 1 216,5 tys. dzieci, co stanowiło 71,6 % dzieci w wieku 3-6 lat ( w miastach:
84,4 %, na wsiach: 54,3 %)
4. Kształcenie obow iązkow e
Kształcenie obowiązkowe (od 5 do 16 roku życia) obejmuje rok obowiązkowej edukacji
przedszkolnej oraz sześć lat szkoły podstawowej i trzy lata gimnazjum (obowiązek szkolny).
Obowiązek nauki trwa do osiemnastego roku życia i obejmuje kształcenie w pełnym lub niepełnym
wymiarze, w formach szkolnych lub pozaszkolnych.
(i)
Etapy
Edukacja przedszkolna (roczna)
Wiek: 5 lat (od 2011)
Szkoła podstawowa (6-letnia)
Wiek: 6/7-13 lat (od 2014 roku od 6 lat dla dzieci
urodzonych od stycznia do czerwca 2008r., a od 2015r. –
dla wszystkich dzieci w wieku 6 lat)
Etap i (edukacja wczesnoszkolna) - 6/7-10 lat
Etap II – 10-13 lat
Gimnazjum (3-letnia szkoła średnia i stopnia)
Wiek: 13-16 lat
System edukacji w Polsce
(ii)
marzec 2014
Kryteria przyjęć
Kształcenie jest bezpłatne dla wszystkich uczniów. Jedynym kryterium przyjęcia dziecka do
pierwszej klasy szkoły podstawowej jest wiek dziecka. Obecnie rodzice mogą posłać do szkoły
podstawowej dziecko 6 lub 7-letnie. Od września 2014 r. dzieci urodzone od stycznia do czerwca
2008 r. rozpoczną obowiązkową naukę w klasie pierwszej. Od września 2015 r. wszystkie dzieci
6-letnie (i pozostałe 7-latki) obowiązkowo rozpoczną naukę w pierwszej klasie szkoły podstawowej.
Przyjęcie ucznia do gimnazjum odbywa się na podstawie świadectwa ukończenia szkoły
podstawowej (wymagane jest również przystąpienie do zewnętrznego sprawdzianu po 6 klasie
szkoły podstawowej).
W roku szkolnym 2012/13 funkcjonowało 13 555 szkół podstawowych i 7 573 gimnazja, do których
uczęszczało odpowiednio około 2,16 mln i 1,2 mln uczniów.
(iii)
Dzienny/tygodniowy/roczny wymiar zajęć
Rok szkolny obejmuje około 180 dni nauki, od września do czerwca, i jest podzielony na dwa
semestry. Lekcje przedmiotów obowiązkowych są na ogół rozłożone na pięć dni w tygodniu.
(iv)
Wielkość klas/podział uczniów na klasy
W roku szkolnym 2012/13 stosunek liczby uczniów do liczby nauczycieli w szkole podstawowej
wynosił 13:1, a w gimnazjum 11:1. Przepisy określają normy dotyczące wielkości klas tylko dla klas
I-III szkoły podstawowej - liczba dzieci w klasie nie może przekraczać 26 (od września 2014r. –
25). Podstawowym kryterium podziału uczniów na klasy jest wiek.
Na i etapie kształcenia (klasy I-III) wszystkich przedmiotów uczy jeden nauczyciel z wyjatkiem
zajęć z języka obcego, które są prowadzone przez nauczyciela przedmiotu. Od IV klasy lekcje
prowadzą nauczyciele poszczególnych przedmiotów.
(v)
Programy i treści nauczania
Na pierwszym etapie szkoły podstawowej nauczanie odbywa się w formie zintegrowanej, od drugiego
etapu szkoły podstawowej i w gimnazjum - w podziale na przedmioty. Podstawy programowe dla
nauczania zintegrowanego i przedmiotowego są takie same dla wszystkich uczniów i powstają na
poziomie centralnym (są tworzone przez zespoły ekspertów powołane przez MEN).
Szkoły (nauczyciele) mogą wybierać podręczniki z listy zatwierdzonej przez Ministerstwo Edukacji
Narodowej, a także samodzielnie decydować o stosowanych metodach nauczania i oceny,
wprowadzaniu innowacyjnych metod nauczania i wyborze programów nauczania lub opracowywać
własne programy nauczania oparte na podstawie programowej. Zestaw programów nauczania
obowiązujący w szkole zatwierdza dyrektor szkoły.
Obowiązkowe zajęcia edukacyjne:
•
I etap edukacyjny (klasy I-III szkoły podstawowej)- edukacja wczesnoszkolna (w tym edukacja
polonistyczna, edukacja społeczna, edukacja przyrodnicza, edukacja matematyczna i zajęcia
techniczne) oraz język obcy nowożytny, edukacja muzyczna, edukacja plastyczna, zajęcia
komputerowe, wychowanie fizyczne
•
II etap edukacyjny (klasy IV-VI szkoły podstawowej): język polski, historia i społeczeństwo,
język obcy nowożytny, matematyka, przyroda, muzyka, plastyka, zajęcia techniczne, zajęcia
komputerowe, wychowanie fizyczne, zajęcia z wychowawcą
•
III etap edukacyjny (klasy 1-3 gimnazjum): język polski, historia, wiedza o społeczeństwie, dwa
języki obce nowożytne, matematyka, fizyka, chemia, biologia, geografia, plastyka, muzyka,
zajęcia techniczne, zajecia artystyczne, informatyka, edukacja dla bezpieczeństwa,
wychowanie fizyczne, zajęcia z wychowawcą.
3
System edukacji w Polsce
(vi)
marzec 2014
Ocena, promocja i kwalifikacje
Ocena wiedzy i umiejętności uczniów w ciągu roku szkolnego nie jest ujednolicona w skali kraju
i pozostaje w ramach wewnątrzszkolnego systemu oceniania w gestii nauczycieli. Oceny dokonuje
się na podstawie regularnych sprawdzianów pisemnych i ustnych. Wyniki uzyskane przez uczniów
na zakończenie każdego semestru muszą zostać zatwierdzone przez radę pedagogiczną szkoły.
Uczniowie, którzy nie uzyskali zadowalających wyników mogą decyzją rady pedagogicznej
powtórzyć klasę.
System oceny zewnętrznej w ramach kształcenia obowiązkowego obejmuje następujące
ujednolicone sprawdziany i egzaminy:
Na zakończenie 6-letniej szkoły podstawowej (uczniowie w wieku 13 lat) – powszechny,
obowiązkowy sprawdzian umiejętności wymaganych w podstawie programowej, niemający funkcji
selekcyjnej. Przystąpienie do tego sprawdzianu umożliwia rozpoczęcie nauki w gimnazjum, a jego
wyniki dostarczają uczniom, rodzicom i obydwu szkołom, tj. szkole podstawowej i gimnazjum,
informacji o poziomie osiągnięć uczniów.
Na zakończenie 3-letniego gimnazjum (uczniowie w wieku 16 lat) – powszechny, obowiązkowy
egzamin. Począwszy od roku 2012 egzamin jest dostosowany do nowej podstawy programowej.
Opiera się na wymaganiach zawartych w podstawie programowej, a nie jak poprzednio na
standardach wymagań określonych w odrębnych przepisach. Egzamin składa się z trzech części:
humanistycznej obejmującej dwa odrębne zakresy: historię i wiedzę o społeczeństwie i język
polski; matematycznej i przyrodniczej obejmującej: wiedzę przyrodniczą (biologia, chemia, fizyka
i geografia) oraz matematykę; języka obcego nowożytnego.
Wyniki egzaminu wraz z końcową oceną osiągnięć uczniów odnotowaną na świadectwie decydują
o ich przyjęciu do szkół średnich II stopnia.
Wszystkie sprawdziany i egzaminy zewnętrzne są przeprowadzane przez specjalnie utworzone
instytucje: 8 Okręgowych Komisji Egzaminacyjnych, wspomaganych i nadzorowanych przez
Centralną Komisję Egzaminacyjną.
5.
Kształcenie ponadobow iązkow e/ Szkolnictw o średnie II
stopnia i policealne
(i)
Rodzaje kształcenia
Kształcenie obowiązkowe w pełnym lub niepełnym wymiarze,
i pozaszkolnych, trwa do osiemnastego roku życia (Konstytucja RP).
w formach
szkolnych
Liceum ogólnokształcące
Wiek: 16-19 lat
Technikum
Wiek: 16-20 lat
Zasadnicza szkoła zawodowa
Wiek: 16-19 lat
Szkoła policealna
Wiek: 19-21 lat (b. rzadko: 20 lat)
W roku szkolnym 2012/13 zarejestrowano 2 352 liceów ogólnokształcących dla młodzieży, do
których uczęszczało około 580 000 uczniów, 1 978 techników dla młodzieży, do których
uczęszczało około 520 000 uczniów, 1 378 zasadniczych szkół zawodowych dla młodzieży do
których uczęszczało około 184 000 uczniów, oraz 2 735 policealnych, do których uczęszczało
około 323 000 uczniów.
4
System edukacji w Polsce
(ii)
marzec 2014
Kryteria przyjęć
O przyjęciu ucznia do szkoły średniej II stopnia decyduje liczba punktów na świadectwie
gimnazjalnym (obliczana na podstawie ocen z określonych przedmiotów i innych osiągnięć),
łącznie z liczbą punktów uzyskanych z egzaminu gimnazjalnego. Szczegółowe zasady przyjęć są
określane przez poszczególne szkoły ponadgimnazjalne.
(iii)
Programy i treści nauczania
Na poziomie szkoły średniej II stopnia obowiązuje nauczanie przedmiotowe. Ministerstwo Edukacji
określa podstawę programową kształcenia ogólnego dla każdego rodzaju szkoły i dla każdego
przedmiotu. Przedmioty są nauczane na poziomie podstawowym lub rozszerzonym (uczeń wybiera
od dwóch do czterech przedmiotów, które realizuje w zakresie rozszerzonym pod kątem egzaminu
maturalnego w tym przynajmniej jeden spośród następujących - historia, geografia, biologia,
chemia lub fizyka). Nauczyciele mogą wybierać podręczniki z listy zatwierdzonej przez
Ministerstwo, a także samodzielnie decydować o stosowanych metodach nauczania i oceny,
wprowadzaniu innowacyjnych metod nauczania i wyborze programów nauczania, które zatwierdza
do stosowania w danej szkole dyrektor szkoły. Nauczyciele mogą również opracowywać własne
programy nauczania oparte na podstawie programowej i przedkładać je dyrektorowi szkoły do
zatwierdzenia.
Przedmioty ujęte w ramowych planach nauczania:
Liceum ogólnokształcące
Język polski, 2 języki obce nowożytne, historia, wiedza o społeczeństwie, wiedza o kulturze,
matematyka, fizyka, chemia, biologia, geografia, podstawy przedsiębiorczości, informatyka,
wychowanie fizyczne, edukacja dla bezpieczeństwa, zajecia z wychowawcą, przedmioty w zakresie
rozszerzonym. Dodatkowo bloki przedmiotowe: przyroda (dla uczniów, którzy nie wybrali zajęć
rozszerzonych z geografii, biologii, fizyki czy chemii) i historia i społeczeństwo (dla uczniów, którzy
nie wybrali rozszerzonej historii). Uczniowie, którzy wybierają mniej przedmiotów rozszerzonych
uczeszczają ponadto na zajęcia dodatkowe: zajęcia artystyczne oraz ekonomię w praktyce lub inne
zajęcia organizowane przez szkołę zgodnie z jej programem.
Technikum
Język polski, 2 języki obce, historia, wiedza o społeczeństwie, wiedza o kulturze, matematyka,
fizyka, chemia, biologia, geografia, podstawy przedsiębiorczości, informatyka, wychowanie
fizyczne, edukacja dla bezpieczeństwa, zajęcia z wychowawcą, przedmioty w zakresie
rozszerzonym i dodatkowe, kształcenie zawodowe teoretyczne, kształcenie zawodowe praktyczne.
Zasadnicza szkoła zawodowa
Język polski, język obcy nowożytny, historia, wiedza o społeczeństwie, matematyka, fizyka,
geografia, biologia, chemia, podstawy przedsiębiorczości, informatyka, wychowanie fizyczne,
edukacja dla bezpieczeństwa, kształcenie zawodowe teoretyczne, kształcenie zawodowe
praktyczne, zajęcia z wychowawcą.
(iv)
Ocena, promocja i kwalifikacje
Na tym poziomie szkolnictwa uczniów ocenia się w ciągu roku w podobny sposób, jak w ramach
kształcenia obowiązkowego.
Uczeń jest promowany do następnej klasy, jeśli otrzymał ocenę dopuszczającą lub wyższą ze
wszystkich przedmiotów obowiązkowych na koniec roku szkolnego. w przypadku jednej oceny
niedostatecznej może zdawać egzamin poprawkowy. Uczeń, który nie zdał egzaminu
poprawkowego, nie otrzymuje promocji i musi powtarzać klasę. (Rada pedagogiczna szkoły może
zdecydować o warunkowym promowaniu ucznia, który otrzymał ocenę niedostateczną z jednego
przedmiotu raz w ciągu trwania nauki w określonym typie szkoły średniej).
5
System edukacji w Polsce
marzec 2014
Na zakończenie nauki wszystkie szkoły (z wyjątkiem szkół zasadniczych) przeprowadzają
egzaminy maturalne. Uczniowie liceów ogólnokształcących i techników, którzy zdali egzamin
maturalny, otrzymują świadectwo maturalne (wymagane do ubiegania się o przyjęcie na studia
wyższe). Egzaminy na zakończenie szkoły średniej II stopnia są ujednolicone i zewnętrzne.
Egzamin maturalny, którego zdanie uprawnia do ubiegania się o przyjęcie na studia, składa się
z dwóch części: zewnętrznego egzaminu pisemnego (przygotowywanego i ocenianego przez
zewnętrzne komisje egzaminacyjne) i wewnętrznego egzaminu ustnego (ocenianego przez
nauczycieli szkolnych).
Począwszy od 2015 roku egzamin maturalny dla absolwentów liceów ogólnokształcących będzie
przeprowadzany na nowych zasadach. Podstawę przeprowadzania egzaminu maturalnego będą
stanowiły wymagania zawarte w podstawie programowej, podczas gdy obecnie taką podstawą są
standardy wymagań określone w odrębnych przepisach.
Egzamin potwierdzający kwalifikacje w zawodzie jest oceną poziomu opanowania przez ucznia
wiedzy i umiejętności z zakresu danej kwalifikacji, opisanej w podstawie programowej kształcenia
w zawodach. Egzamin potwierdzający kwalifikacje w zawodzie przeprowadzany jest w zakresie
jednej kwalifikacji. Liczba egzaminów w danym zawodzie jest zależna od liczby wyodrębnionych
kwalifikacji, w praktyce będzie to jeden, dwa lub trzy egzaminy w danym zawodzie.
Egzamin składa się z dwóch części: pisemnej i praktycznej. Część pisemna jest przeprowadzana
w formie testu, natomiast część praktyczna polega na wykonaniu zadania egzaminacyjnego,
sprawdzającego praktyczne umiejętności z zakresu kwalifikacji w danym zawodzie. Po uzyskaniu
świadectw potwierdzających wszystkie kwalifikacje wyodrębnione w zawodzie oraz po uzyskaniu
odpowiedniego poziomu wykształcenia, absolwent lub osoba dorosła otrzymuje dyplom
potwierdzający kwalifikacje zawodowe. Egzamin zawodowy jest przeprowadzany dla: uczniów
zasadniczych szkół zawodowych i techników oraz uczniów (słuchaczy) szkół policealnych,
absolwentów zasadniczych szkół zawodowych, techników i szkół policealnych, osób, które
ukończyły kwalifikacyjny kurs zawodowy.
Wszystkie sprawdziany i egzaminy są przeprowadzane przez specjalnie utworzone instytucje –
8 Okręgowych Komisji Egzaminacyjnych, wspomaganych i nadzorowanych przez Centralną
Komisję Egzaminacyjną.
6. Szkolnictw o w yższe
(i)
Rodzaje uczelni
Wyróżnia się następujące typy uczelni: uniwersytety, wyższe szkoły techniczne, wyższe szkoły
rolnicze, wyższe szkoły ekonomiczne, wyższe szkoły pedagogiczne, akademie medyczne, wyższe
szkoły morskie, akademie wychowania fizycznego, uczelnie artystyczne, wyższe szkoły
teologiczne, uczelnie wojskowe, uczelnie służb państwowych. Wszystkie powyższe typy uczelni
mogą mieć status uczelni akademickich, jeśli przynajmniej jedna jednostka organizacyjna
w ramach ich struktur posiada uprawnienie do nadawania stopnia naukowego doktora. Uczelnie,
które nie mają tych uprawnień mają status uczelni nieakademickich (zawodowych).
Ustawa z 27 lipca 2005 r. „Prawo o szkolnictwie wyższym” wyróżnia następujące systemy studiów:
stacjonarne i niestacjonarne. Podstawowym systemem studiów są studia stacjonarne, chyba że
statut uczelni stanowi inaczej. Studia stacjonarne w uczelni państwowej są bezpłatne z wyjątkiem
powtarzania zajęć dydaktycznych z powodu niezadowalających wyników w nauce.
W roku akademickim 2012/13 w Polsce istniały 453 uczelnie (publiczne i niepubliczne), w których
kształciło się 1 677 000 studentów.
6
System edukacji w Polsce
(ii)
marzec 2014
Warunki wstępu
Warunkiem ubiegania się o przyjęcie na studia we wszystkich uczelniach jest posiadanie
świadectwa maturalnego. Przyjęcia odbywają się na podstawie wyników egzaminu maturalnego.
Poszczególne uczelnie i wydziały mogą wprowadzać dodatkowe wymogi (np. sprawdziany
predyspozycji na kierunkach artystycznych i sportowych).
(iii)
Kwalifikacje
Studia pierwszego stopnia wg Ustawy z 27 lipca 2005 roku: „Prawo o szkolnictwie wyższym” trwają
min. 6 lub 7 semestrów. Kończą się uzyskaniem dyplomu kwalifikacji zawodowych i tytułu
zawodowego licencjata lub inżyniera, który uprawnia do podjęcia pracy lub kontynuowania nauki
na studiach drugiego stopnia i uzyskania tytułu magistra lub tytułu równorzędnego. Tylko studia
stacjonarne na uczelniach państwowych są nieodpłatne.
Jednolite studia magisterskie (prowadzone wyłącznie na kierunkach takich jak: kierunek lekarski,
prawo, psychologia, itp.) trwają od 9 do 12 semestrów i są prowadzone w uniwersytetach i innych
uczelniach akademickich.
W wyniku ukończenia studiów drugiego stopnia bądź jednolitych studiów magisterskich studenci
otrzymują dyplom ukończenia studiów wyższych i tytuł zawodowy magistra, magistra sztuki,
magistra inżyniera, magistra inżyniera architekta, magistra inżyniera architekta krajobrazu,
magistra inżyniera pożarnictwa lub lekarza, lekarza dentysty, lekarza weterynarii, magistra
pielęgniarstwa, magistra położnictwa, magistra farmacji – zależnie od kierunku studiów.
Absolwenci posiadający tytuł zawodowy magistra mogą ubiegać się o przyjęcie na studia
doktoranckie (studia trzeciego stopnia).
7. Kształcenie specjalne
Kształcenie specjalne stanowi integralną część polskiego systemu edukacji, co znajduje
odzwierciedlenie
we
wspólnych
przepisach
dotyczących
kształcenia
w placówkach
ogólnodostępnych i kształcenia specjalnego.
Dzieci objęte są odpowiednią formą kształcenia specjalnego na podstawie orzeczenia wydanego
przez zespół specjalistów poradni psychologiczno-pedagogicznej lub zespół orzeczniczy spoza
poradni na podstawie wyników badań psychologicznych, pedagogicznych i lekarskich.
Około połowa dzieci z orzeczeniem o specjalnych potrzebach edukacyjnych kształci się w szkołach
specjalnych lub klasach specjalnych w szkołach ogólnodostępnych, pozostałe dzieci z orzeczeniem
kształcą się w klasach i szkołach integracyjnych oraz ogólnodostępnych. Dzieci z orzeczeniem
stanowią około 2,7% ogółu uczniów objętych kształceniem w szkołach podstawowych i 4,3%
w szkołach średnich i stopnia. Kształcenie dziecka mającego specjalne potrzeby w placówce
ogólnodostępnej wymaga pozytywnej opinii właściwego organu i/lub zgody rodziców.
8. Naucz yciele
Nauczyciele muszą posiadać wyższe wykształcenie. Rodzaj wymaganych studiów zależy od etapu
edukacyjnego. Rozporządzenie w sprawie standardów kształcenia przygotowującego do
wykonywania zawodu nauczyciela z 17 stycznia 2012 r. definiuje następujące wymagania dla
poszczególnych poziomów:
I. Poziom przedszkola i szkoły podstawowej: nauczyciel musi ukończyć minimum studia
pierwszego stopnia kończące się tytułem zawodowym licencjata.
II. Poziom gimnazjum i szkoły ponadgimnazjalnej: wymagany tytuł zawodowy magistra.
Kształcenie przygotowujące do wykonywania zawodu nauczyciela w zakresie nauczania
pierwszego przedmiotu (prowadzenia zajęć) składa się z trzech modułów obowiązkowych
7
System edukacji w Polsce
obejmujących przygotowanie w zakresie merytorycznym,
pedagogiczne i przygotowanie w zakresie dydaktycznym.
marzec 2014
przygotowanie
psychologiczno-
Karta Nauczyciela określa cztery następujące stopnie awansu zawodowego nauczyciela:
• nauczyciel stażysta,
• nauczyciel kontraktowy,
• nauczyciel mianowany,
• nauczyciel dyplomowany.
Nauczyciele dyplomowani z wybitnymi osiągnięciami mogą również otrzymać tytuł honorowego
profesora oświaty.
Nauczyciele stażyści i nauczyciele kontraktowi mają status pracowników zatrudnionych na
podstawie umowy o pracę, w oparciu o przepisy Karty Nauczyciela (w przypadku nauczycieli
stażystów jest to umowa na czas określony, w przypadku nauczycieli kontraktowych na czas
nieokreślony); nauczyciele mianowani i dyplomowani są zatrudniani na podstawie mianowania,
również w oparciu o przepisy Karty Nauczyciela.
W roku szkolnym 2012/13 w Polsce było zatrudnionych około 479 000 nauczycieli ( w przeliczeniu
na etaty), z czego 3,3 %, stanowili nauczyciele stażyści, 17,0 %, nauczyciele kontraktowi, 27,1 %
nauczyciele mianowani i 50,5 % nauczyciele dyplomowani. Nauczyciele bez stopnia awansu
stanowili 2,3 %
Nauczyciele akademiccy podlegają odrębnym przepisom.
Informacje opracowane przez Polskie Biuro Eurydice.
Bardziej szczegółowy opis polskiego systemu edukacji w języku polskim znajduje się
na stronach Eurypedii – europejskiej encyklopedii krajowych systemów edukacji
http://eacea.ec.europa.eu/education/eurypedia.
8