anorexia nervosa

Anoreksja
Trudne pytania
Małgorzata Starzomska
Anoreksja
Trudne pytania
Oficyna Wydawnicza „Impuls”
Kraków 2006
© Copyright by Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2006
Recenzja:
prof. dr hab. Czesław Czabała
prof. dr hab. Zbigniew Zaborowski
Redakcja wydawnicza:
Justyna Rojek
Korekta:
Agnieszka Gajewska
Ewa Ślusarczyk
Projekt okładki:
Ewa Beniak-Haremska
ISBN 83-7308-653-6
ISBN 978-83-7308-653-1
Oficyna Wydawnicza „Impuls”
30-619 Kraków, ul. Turniejowa 59/5
tel. (012) 422-41-80, fax (012) 422-59-47
www.impulsoficyna.com.pl, e-mail: impuls@impulsoficyna.com.pl
Wydanie I, Kraków 2006
Tak dumna była z konania,
Że wstyd nam twarze rumienił:
Jak mogło wszystko, co nam drogie,
Tak obce się zdać jej pragnieniu?
Tak rada była z przenosin
Tam, dokąd nikt z nas nie miał trafić
Tak rychło – że Boleść nasza
Zniżała się niemal w Zawiść –
Emily Dickinson1
1
E. Dickinson, # 1272 (So proud she was to die) [w:] E. Dickinson, Drugie 100 wierszy, tłum.
S. Barańczak, „Znak”, Kraków 1995, s. 123.
Spis treści
Diagnostyka
Czy nazwa anorexia nervosa jest prawidłowa? ........................................ 13
Jak rozpoznać osobę z anoreksją w najbliższym otoczeniu? ................... 15
Czy anoreksja jest chorobą? ................................................................... 16
Czy obecnie jedyną formą rozpoznawania anoreksji
są dwa podręczniki diagnostyczne:
DSM-IV-TR (2000) oraz ICD-10 (2000)? .......................................... 18
Czy anoreksja może być porównywana do schizofrenii? ........................ 25
Czy anoreksja jest nałogiem? ................................................................. 29
Czy święta Katarzyna ze Sieny była chora na anoreksję? ....................... 31
Uwarunkowania
Czy przyczyną anoreksji jest kultura? .................................................... 37
Czy osoba z anoreksją akceptuje własną seksualność? ............................ 39
Czy rodziny osób z anoreksją można uznać za patologiczne? ................ 42
 Spis treści
W jakich porach roku/miesiącach rodzą się osoby z anoreksją? ............. 45
Czy zwierzęta chorują na anoreksję? ...................................................... 47
Przebieg
Jakie pokarmy preferują osoby z anoreksją? ........................................... 51
Jaki jest „tajemniczy kod” osób z anoreksją? .......................................... 53
Jakie można wymienić nietypowe i patologiczne
metody odchudzania się? ....................................................................... 55
Czy osoba z anoreksją dba o swoje zdrowie? ......................................... 57
Leczenie
Czy osoby z anoreksją mogą być leczone przymusowo? ........................ 61
Dlaczego stosuje się terapię anoreksji
za pomocą poczty elektronicznej? .......................................................... 64
Czy stosowanie przestrzeni wirtualnej
w przypadku osób z anoreksją jest ryzykowne? ...................................... 68
Czy anoreksja może być leczona
za pomocą ciepła, w szczególności sauny? ............................................. 82
Czy przyrost wagi u pacjentów z anoreksją
pomaga im w walce z chorobą? .............................................................. 84
Dlaczego sztuka? .................................................................................... 90
Spis treści

Pogranicze życia i śmierci
Czy osoba z anoreksją chce umrzeć? ..................................................... 95
Czy dużo osób chorych na anoreksję umiera
i czy wyniszczenie organizmu w wyniku głodowania
jest główną przyczyną ich śmierci? ........................................................ 98
Czy powinno być dopuszczone
leczenie paliatywne osób z anoreksją? ...................................................101
Jak powinno się rozmawiać z osobą z anoreksją,
gdy jest ona bardzo wychudzona i spostrzegamy,
że jej życie jest zagrożone? ....................................................................105
Bibliografia ...........................................................................................109
O Autorce..............................................................................................127
Diagnostyka
Czy nazwa anorexia nervosa jest prawidłowa?
Termin anorexia oznacza w tłumaczeniu z języka greckiego brak
(gr. an) apetytu (gr. orexis) i jest „ogólnym określeniem na brak łaknienia
lub awersję do pokarmu” ( Anoreksja i bulimia..., 1999, s. 17).
Według Davida H. Malana (1997), wielu badaczy jest zgodnych co do
tego, że słowo anorexia, które oznacza „nieobecność apetytu”, jest w rzeczywistości niewłaściwe. Ten termin z pewnością jest odpowiedni na określenie braku apetytu (wręcz wstrętu do pokarmu) występującego w chorobach nowotworowych, czyli anorexia-cachexia (por. Starzomska, 2001a,
2006), natomiast, chociaż osoby z anoreksją1 zaprzeczają, jakoby odczuwały
głód, podczas psychoterapii ujawnia się „ściśle strzeżony sekret tortury ich
samo-głodzenia”2 (Bruch, 1973, s. 265, cyt. za: Malan, 1997, s. 31).
Podobnie Arthur H. Crisp (1995) twierdzi, że jednym z najdotkliwszych cierpień osoby z anoreksją jest rozdarcie między pragnieniem jedzenia
a lękiem przed konsekwencjami spożycia pokarmu. Nawet jeśli przyjmie
się, że u osób z anoreksją występuje zaburzenie w doznawaniu głodu, jak
twierdzą niektórzy badacze, z pewnością nie można mówić w tym wypadku
o braku apetytu.
Termin „jadłowstręt psychiczny” używany w ICD-10 (2000) jako
odpowiednik terminu anorexia nervosa w DSM-IV-TR (2000), również
rodzi pewne wątpliwości co do trafności z tych samych powodów, które
zostały wymienione wyżej, chociaż ta nazwa, jak się wydaje, lepiej tłumaczy
1
2
W niniejszej książce zdecydowano się używać spolszczonej nazwy „anoreksja”.
Wszystkie cytaty z tekstów obcojęzycznych podaję w tłumaczeniu własnym.
 Diagnostyka
psychopatologię zaburzeń odżywiania się: unikanie pokarmu i lęk przed
jego spożywaniem.
Należy dodać, że używanie terminu anorexia jako synonimu chorobliwego odchudzania się ma jeszcze jeden minus. Jak już wspomniano, taka
sama nazwa, co prawda bez dopisku nervosa, pojawia się w opisie objawów choroby nowotworowej. Dlatego osoby mniej zorientowane mogą
automatycznie kojarzyć zaburzenia jedzenia w przebiegu nowotworów
z zaburzeniami jedzenia o charakterze psychopatologicznym. Nie trzeba
dodawać, jak bardzo jest to krzywdzące dla pacjentów onkologicznych (por.
Starzomska, 2006).
Jak rozpoznać osobę z anoreksją
w najbliższym otoczeniu?
1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
8)
9)
10)
11)
12)
13)
Osoba taka:
nagle zaczyna się intensywnie odchudzać;
je mało i niechętnie;
dobrze orientuje się, ile kalorii mają różne produkty;
chętnie przygotowuje dla domowników potrawy, nierzadko wyszukane, których jednak sama nie je;
unika produktów wysokokalorycznych, na przykład jak ognia unika
masła, a głód zaspokaja na przykład sałatą czy marchewką;
kiedy zaprasza się ją do posiłku, prawie zawsze mówi: „Przed chwilą
jadłam”;
dużo mówi o jedzeniu;
nie je z apetytem;
nie mówi o własnych uczuciach i lękach, a na pytanie: „Jak się czujesz?”
z reguły odpowiada: „Świetnie”; w późniejszych fazach choroby zaczyna narzekać na swoje liczne dolegliwości (por. Zerbe, 1993);
intensywnie się gimnastykuje, biega, pływa;
nakłada albo bardzo obcisłe, albo bardzo luźne ubrania (por. Krasnow,
1996);
obserwując ruchy, jakie taka osoba wykonuje przy stole, ma się wrażenie, że je, ale po pewnym czasie okazuje się, że jedzenie nie zostało
praktycznie przez nią ruszone;
po zrzuceniu wagi, nadal się odchudza, nie dostrzega, że jest już skrajnie wychudzona.
Niedostępne w wersji demonstracyjnej.
Zapraszamy do zakupu pełnej wersji książki