do przepisów z zakresu ubezpieczeń społecznych i prawa

do przepisów z zakresu ubezpieczeń społecznych i prawa

do przepisów z zakresu
ubezpieczeń społecznych
i prawa pracy
Zagadnienia omawiane
na szkoleniach
Sztum - wrzesieñ - 2011
OPRACOWANIE:
copyright by
Jacek Kropkowski
DRUK I OPRAWA:
HELDRUK
Malbork, ul. Partyzantów 3b
SK£AD I £AMANIE
WYDAWCA:
OŒRODEK SZKOLENIA
Wydawnictwo JAKRO
ul. Wojciechowskiego 43
82 - 400 SZTUM
tel./fax (55) 277-71-93
tel./fax (55) 640-15-00
e-mail:[email protected]
www.jakro.com.pl
ISBN 978-83-88977-48-0
Szanowni Czytelnicy !
Mamy przyjemnoœæ zaprezentowaæ Pañstwu najnowsze wydanie KOMENTARZA, który
stanowi uzupe³nienie zbioru ujednoliconych przepisów prawnych pt. "KODEKS UBEZPIECZEÑ
SPO£ECZNYCH - PRAWO PRACY - KONTROLA". Zawarte w komentarzu wyjaœnienia
dotycz¹ce poszczególnych przepisów lub zagadnieñ prawnych, mog¹ byæ wykorzystane jako
pomoc przy realizacji zadañ, dotycz¹cych ubezpieczeñ spo³ecznych i prawa pracy, jednak
komentarz nie stanowi wyk³adni obowi¹zuj¹cej a wystêpuj¹ce w¹tpliwoœci, powinny byæ
rozpatrywane indywidualnie i w zale¿noœci od potrzeb, nale¿y uzyskaæ wyjaœnienie wi¹¿¹ce
lub decyzjê, wydawane przez w³aœciwe organy administracji pañstwowej.
W grudniu zostanie wydany ostatni KOMENTARZ z 2011r. Tradycyjnie
w KOMENTARZACH, trudna problematyka z zakresu ubezpieczeñ spo³ecznych, prawa pracy
i podatku dochodowego, zostanie omówiona w formie pytañ i odpowiedzi. W KOMENTARZU
znajduje siê równie¿ AKTUALIZACJA KODEKSU UBEZPIECZEÑ SPO£ECZNYCH, oraz opis
wprowadzonych zmian.
Od 2 wrzeœnia 2011r. s¹ organizowane na terenie ca³ego kraju szkolenia specjalistyczne,
dotycz¹ce najnowszych zmian w przepisach ju¿ obowi¹zuj¹cych i tych, które wejd¹ w 2012r.,
z zakresu ubezpieczeñ spo³ecznych, prawa pracy i podatku dochodowego. Szczegó³owy program
oraz terminy szkoleñ, podajemy na naszych stronach internetowych a bli¿szych informacji udziela
Biuro Wydawnictwa.
W 2012r. zbiór uaktualnianych na bie¿¹co przepisów pt.: KODEKS UBEZPIECZEÑ
SPO£ECZNYCH - PRAWO PRACY - KONTROLA, zostanie wydany w formie elektronicznej
na p³ycie CD, z comiesiêczn¹ AKTUALIZACJ¥ wysy³an¹ na wskazany e-mail. Zawartoœæ p³yty
wraz z aktualizacjami oraz zasoby archiwalne JAKRO, obejmuj¹ce KODEKSY i KOMENTARZE
od 2006r. jak równie¿ zbiory przepisów z zakresu ubezpieczeñ spo³ecznych siêgaj¹ce 1927r.,
bêd¹ do pobrania na www.jakro.com.pl.
Z powa¿aniem
Wydawca
JAKRO
4
KOMENTARZ - wrzesień - 2011
Spis treści KOMENTARZA:
str.
I.
Ubezpieczenia spo³eczne i prawo pracy
- w pytaniach i odpowiedziach ....................................................................................................
5
1. Sk³adki na ubezpieczenia spo³eczne i zdrowotne ................................................
5
2. Œwiadczenia z ubezpieczenia spo³ecznego
w razie choroby i macierzyñstwa .................................................................................... 28
3. Œwiadczenia emerytalne i rentowe ................................................................................. 50
4. Zatrudnianie, dokumentacja pracownicza .............................................................. 56
5. Wynagrodzenia i œwiadczenia pracownicze ............................................................ 77
6. Czas pracy i urlopy wypoczynkowe .............................................................................. 96
II. Aktualizacja KODEKSU UBEZPIECZEÑ SPO£ECZNYCH
- przepisy .................................................................................................................................................... 110
III. Najnowsze zmiany w przepisach
- komentarz ............................................................................................................................................... 140
IV. WskaŸniki, stawki, wysokoœæ œwiadczeñ ........................................................................... 156
KOMENTARZ - wrzesień - 2011
I.
5
JAKRO
UBEZPIECZENIA SPOŁECZNE I PRAWO PRACY
- w pytaniach i odpowiedziach
1. SKŁADKI NA UBEZPIECZENIA SPOŁECZNE I ZDROWOTNE
str.
1.1.
Czy od ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy, wyp³acony pracownicy,
z któr¹ przed³u¿ono umowê o pracê do dnia porodu, nale¿y naliczyæ sk³adki na Fundusz Pracy i FGŒP ? .............. 6
1.2.
Od jakiej podstawy nale¿y rozliczaæ sk³adki na ubezpieczenia spo³eczne i ubezpieczenie zdrowotne,
w przypadku pracownika m³odocianego, który bêdzie powtarza³ drugi rok nauki ? ..................................... 7
1.3.
Czy czêœciowa odp³atnoœæ za pakiety medyczne, daje mo¿liwoœæ zwolnienia wartoœci
œwiadczenia ze sk³adek na ubezpieczenia spo³eczne ? .............................................................................. 7
1.4.
W jaki sposób nale¿y rozliczaæ sk³adki na ubezpieczenia spo³eczne i zaliczkê
na podatek dochodowy od wyp³acanego uczniom stypendium sportowego ? ............................................. 8
1.5.
Czy rozpoczêcie wykonywania dzia³alnoœci gospodarczej na rzecz pracodawcy,
u którego ubezpieczony by³ zatrudniony na umowê o pracê, pozbawia prawa
do op³acania ni¿szych sk³adek na ubezpieczenia spo³eczne ? .................................................................... 9
1.6.
Jakie zmiany zosta³y wprowadzone w zakresie dochodzenia zwrotu nienale¿nie
op³aconych sk³adek na ubezpieczenia spo³eczne ? ................................................................................... 10
1.7.
Jakie s¹ zasady op³acania sk³adek ZUS przez pracownika,
zatrudnionego u zagranicznego pracodawcy ? ........................................................................................... 11
1.8.
Czy przys³uguje zwolnienie z op³acania sk³adek na Fundusz Pracy i FGŒP
w razie kolejnej umowy o pracê, zawartej z osob¹ bezrobotn¹ ? ............................................................... 11
1.9.
Czy wyp³acona pracownikom rekompensata w zwi¹zku ze zniesieniem uprawnieñ
do nagród jubileuszowych, jest osk³adkowana ? ....................................................................................... 12
1.10. Czy przyznane niezgodnie z przepisami ustawy o ZFŒS œwiadczenia, podlegaj¹ osk³adkowaniu ? ......... 13
1.11. Czy przedsiêbiorca prowadz¹cy dzia³alnoœæ gospodarcz¹ w formie dwóch spó³ek cywilnych,
mo¿e zawiesiæ wykonywanie dzia³alnoœci w jednej ze spó³ek ? ................................................................. 14
1.12. Czy osoba wspó³pracuj¹ca przy prowadzeniu dzia³alnoœci gospodarczej i równoczeœnie
wykonuj¹ce pracê na umowê zlecenia, mo¿e dokonaæ wyboru tytu³u do ubezpieczenia spo³ecznego ? ............ 14
1.13. Czy wszystkie œwiadczenia z funduszu socjalnego, zosta³y zwolnienie z osk³adkowania ? ...................... 15
1.14. W przypadku, kiedy cz³onkowie rady nadzorczej otrzymuj¹ wynagrodzenia raz na kilka miesiêcy,
czy za ka¿dy miesi¹c, nale¿y przekazywaæ do ZUS raporty ZUS RZA ? ................................................... 16
1.15. Czy po zawieszeniu prowadzenia dzia³alnoœci gospodarczej, bêdzie zachowana
ci¹g³oœæ dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego ? ............................................................................. 16
1.16. Czy p³atnik ma obowi¹zek do ka¿dorazowego zg³aszania zleceniobiorcy do ubezpieczeñ,
je¿eli s¹ zawierane umowy zlecenia, nawet po kilka w danym miesi¹cu ? ................................................ 17
1.17. Jakiemu ubezpieczeniu podlega pracownik, wykonuj¹cy dodatkowo kilka umów zlecenia ? .................... 17
1.18. Czy status ucznia zwalnia z obowi¹zku ubezpieczeñ w ZUS, w przypadku zawarcia
z uczniem umowy zlecenia ? ..................................................................................................................... 18
1.19. Kiedy przedsiêbiorca wykonuj¹cy umowê zlecenia, podlega ubezpieczeniom
z dzia³alnoœci gospodarczej ? .................................................................................................................... 18
1.20. Czy pracodawca mo¿e przekazywaæ pracownikom raporty ZUS RMUA w formie elektronicznej ? ........... 19
1.21. Gdzie nale¿y ubezpieczyæ pracownika, zatrudnionego na obszarze innego pañstwa UE ? ...................... 19
1.22. Czy osoba, która prowadzi³a dzia³alnoœæ gospodarcz¹ w innym kraju UE, podejmuj¹c dzia³alnoœæ
w Polsce, mo¿e skorzystaæ z preferencyjnych zasad op³acania sk³adek na ubezpieczenia spo³eczne ? ........ 19
JAKRO
6
KOMENTARZ - wrzesień - 2011
1.23. W jakim celu p³atnik sk³adek mo¿e byæ zobowi¹zany do przekazania do ZUS druku ZUS KOA ? ............ 20
1.24. Z jakiego tytu³u nale¿y zg³osiæ do ubezpieczenia spo³ecznego zatrudnion¹
na umowê o pracê ¿onê jednego ze wspólników spó³ki cywilnej ? ............................................................ 20
1.25. Czy osoba prowadz¹ca dzia³alnoœæ gospodarcz¹, która na okres wakacji zatrudni³a na zlecenie
19-letniego syna, bêd¹cego uczniem liceum, musi zg³osiæ go do ubezpieczeñ w ZUS,
jako osobê wspó³pracuj¹c¹ ? ..................................................................................................................... 20
1.26. Czy wystêpuje obowi¹zek ubezpieczenia spo³ecznego przedsiêbiorcy,
bêd¹cego równoczeœnie pracownikiem ? .................................................................................................. 21
1.27. Na czym polega odpowiedzialnoœæ cz³onków zarz¹du spó³ki z o.o. za nieop³acone sk³adki
na ubezpieczenia spo³eczne ? ................................................................................................................... 21
1.28. Czy zakup us³ugi kosmetycznej w ramach nagrody dla pracownika,
podlega osk³adkowaniu i opodatkowaniu ? ................................................................................................ 22
1.29. Czy pracodawca mo¿e wyp³aciæ wszystkim pracownikom w okresie przedœwi¹tecznym
dop³aty do wypoczynku organizowanego we w³asnym zakresie z ZFŒS ? ................................................ 23
1.30. Czy pracodawca jest zobowi¹zany do odprowadzenia sk³adek na ubezpieczenie spo³eczne
i zdrowotne za pracowników i cz³onków rady nadzorczej, od wartoœci pakietów medycznych ? ............... 23
1.31. Czy œwiadczenia z ZFŒS wyp³acone pracownikom bez uwzglêdnienia ich sytuacji
materialnej i socjalnej, podlegaj¹ osk³adkowaniu ? .................................................................................... 24
1.32. Czy od wynagrodzenia radcy prawnego za zastêpstwo procesowe, nale¿y potr¹ciæ sk³adki
na ubezpieczenia spo³eczne ? ................................................................................................................... 25
1.33. Czy prowadzenie dzia³alnoœci gospodarczej przez rolnika, pozwala na pozostanie
w ubezpieczeniu spo³ecznym w KRUS ? ................................................................................................... 26
1.34. Jakiemu ubezpieczeniu podlega pracownik na urlopie bezp³atnym,
wykonuj¹cy dzia³alnoœæ gospodarcz¹ i równoczeœnie umowê zlecenia ? .................................................. 27
1.1.
Czy od ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy, wypłacony
pracownicy, z którą przedłużono umowę o pracę do dnia porodu, należy
naliczyć składki na Fundusz Pracy i FGŚP ?
Zgodnie z przepisami ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz
ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy,
pracodawca od wypłaconego byłej pracownicy ekwiwalentu za niewykorzystany urlop
wypoczynkowy, powinien rozliczyć i opłacić składki na Fundusz Pracy i Fundusz
Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Zwolnienie z obowiązku opłacania składek
na wymienione fundusze, przysługuje pracodawcy tylko w odniesieniu do pracowników,
którzy powrócili po urlopie macierzyńskim lub wychowawczym, jaki został im udzielony
przez tego pracodawcę. Pracodawca opłaca składki na Fundusz Pracy od kwot
stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, bez
stosowania rocznego ograniczenia, wynoszących w przeliczeniu na okres miesiąca, co
najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę, a w przypadku pracowników w pierwszym
roku pracy co najmniej 80 % tego wynagrodzenia. Składki na FGŚP za pracowników
opłaca również pracodawca, objęty przepisami ustawy o ochronie roszczeń
pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy i ustala się je od wypłat
stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, bez
stosowania rocznego ograniczenia. Wypłacony przez pracodawcę ekwiwalent za
JAKRO
2.
28
KOMENTARZ - wrzesień - 2011
ŚWIADCZENIA Z UBEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO
W RAZIE CHOROBY I MACIERZYŃSTWA
str.
2.1.
Czy do podstawy wymiaru zasi³ku chorobowego, nale¿y przyj¹æ nowy sk³adnik wynagrodzenia,
wprowadzony do regulaminu p³acowego w okresie, z którego przyjmuje siê zarobki do naliczenia
œwiadczeñ chorobowych ? ......................................................................................................................... 30
2.2.
W jaki sposób nale¿y wyp³acaæ œwiadczenia chorobowe dla pracownika,
zatrudnionego na podstawie dwóch umów o pracê ? ................................................................................ 30
2.3.
Czy podjêcie wspó³pracy z osob¹ prowadz¹c¹ dzia³alnoœæ gospodarcz¹,
daje prawo do œwiadczeñ z tytu³u choroby i macierzyñstwa ? ................................................................... 30
2.4.
Jakie œwiadczenia przys³uguj¹ poszkodowanemu, z tytu³u wypadków przy pracy ? ................................. 31
2.5.
W jakim przypadku, nagrody za rok poprzedni, nie wlicza siê do podstawy wymiaru zasi³ków ? .............. 31
2.6.
W jaki sposób nale¿y ustaliæ podstawê wymiaru wynagrodzenia chorobowego,
po zmianie wymiaru czasu pracy ? ............................................................................................................ 32
2.7.
Czy nale¿y pracownikowi wyp³aciæ zasi³ek opiekuñczy w razie zamkniêcia przedszkola
z powodu przerwy letniej ? ......................................................................................................................... 32
2.8.
W jakim terminie ZUS dokonuje wyp³aty œwiadczeñ chorobowych ? ......................................................... 33
2.9.
W jaki sposób nale¿y wykazywaæ wynagrodzenia w zaœwiadczeniu ZUS Z-3 ? ........................................ 33
2.10. Czy pracownik ma nadal prawo do zasi³ku chorobowego,
po zakwestionowaniu zaœwiadczenia lekarskiego przez pracodawcê ? .................................................... 34
2.11. Czy pracownicy przys³uguje prawo do zasi³ku macierzyñskiego
w okresie œwiadczenia rehabilitacyjnego ? ................................................................................................ 34
2.12. Jakie s¹ zasady wyp³acania wynagrodzenia chorobowego ? .................................................................... 35
2.13. W jaki sposób jest ustalany okres wyczekiwania na prawo do œwiadczeñ chorobowych
w przypadku korzystania przez pracownicê z urlopu wychowawczego ? .................................................. 35
2.14. Czy premiê uznaniow¹ nale¿y wliczaæ do podstawy wymiaru œwiadczeñ chorobowych ? ........................ 35
2.15. Czy pracownik ma prawo do zasi³ku z tytu³u opieki nad zdrowym trzytygodniowym dzieckiem,
je¿eli matka dziecka korzysta z urlopu macierzyñskiego ? ........................................................................ 36
2.16. Czy do okresu wyczekiwania na prawo do wynagrodzenia chorobowego,
nale¿y wliczyæ okres ubezpieczenia chorobowego sprzed pobierania zasi³ku dla bezrobotnych ? ........... 37
2.17. Jakie s¹ zasady ustalania podstawy wymiaru zasi³ku chorobowego po urlopie wychowawczym ? ........... 37
2.18. Jakie s¹ zasady przeliczenie podstawy wymiaru zasi³ku w zwi¹zku
z zaprzestaniem wyp³aty dodatku za zastêpstwo ? ................................................................................... 38
2.19. Jakie s¹ zasady wyp³aty zasi³ku chorobowego dla zleceniobiorcy ? .......................................................... 38
2.20. Czy do podstawy wymiaru œwiadczenia chorobowego,
nale¿y uwzglêdniæ nagrodê jubileuszow¹,
która jest wyp³acana pracownikom raz na piêæ lat ? .................................................................................. 38
2.21. Czy do podstawy wymiaru œwiadczeñ chorobowych nale¿y wliczaæ premie,
które s¹ wyp³acane nieregularnie ? ............................................................................................................ 38
2.22. Czy do podstawy wymiaru œwiadczenia chorobowego, nale¿y wliczyæ wynagrodzenie
za dy¿ury pe³nione przez pracownika w miesi¹cach poprzedzaj¹cych chorobê ? ..................................... 39
2.23. Jak obliczyæ wysokoœæ zasi³ku macierzyñskiego, bezpoœrednio po zasi³ku chorobowym,
je¿eli w trakcie jego pobierania, wprowadzono podwy¿kê wynagrodzenia ? ............................................. 39
2.24. W jaki sposób do podstawy wymiaru œwiadczeñ chorobowych bêd¹ wliczane premie kwartalne ? .......... 39
KOMENTARZ - wrzesień - 2011
29
JAKRO
2.25. Czy dodatek sta¿owy, do którego pracownica zachowuje prawo w okresach
pobierania œwiadczeñ chorobowych, nale¿y wliczaæ do podstawy wymiaru
zasi³ku macierzyñskiego, nastêpuj¹cego bezpoœrednio po okresie choroby ? .......................................... 39
2.26. Czy pracownik tymczasowy ma zagwarantowan¹ minimaln¹ podstawê
wymiaru œwiadczeñ z tytu³u choroby ? ....................................................................................................... 40
2.27. Czy okres pracy tymczasowej, wlicza siê do okresu wyczekiwania
na prawo do œwiadczeñ chorobowych ? .................................................................................................... 40
2.28. Jak prawid³owo nale¿y wyrównaæ zasi³ek chorobowy, je¿eli w ci¹gu roku
by³a regulacja wynagrodzeñ i miêdzy zasi³kami jest przerwa ponad 3 miesiêczna ? ................................ 41
2.29. Czy ustalaj¹c podstawê zasi³ku chorobowego, nale¿y uwzglêdniæ nagrodê roczn¹
po uprzednim uzupe³nieniu, je¿eli zosta³a ona pracownikowi zmniejszona z powodu choroby ? .............. 41
2.30. W jaki sposób nale¿y wliczaæ wynagrodzenia za nadgodziny do podstawy
wymiaru œwiadczeñ chorobowych pracownikowi, zatrudnionemu w po³owie miesi¹ca,
je¿eli zachorowa³ w ostatnim dniu tego miesi¹ca ? .................................................................................... 42
2.31. W jaki sposób obliczyæ wysokoœæ œwiadczenia chorobowego pracownikowi,
z którym zawarto kolejn¹ umowê o pracê ? ............................................................................................... 42
2.32. Czy jednorazowy dodatek uzupe³niaj¹cy dla nauczycieli, nale¿y wliczaæ do podstawy
wymiaru œwiadczeñ chorobowych ? ........................................................................................................... 43
2.33. Jakie s¹ sposoby dokonywania korekty w razie wyp³aty wynagrodzenia chorobowego,
zamiast zasi³ku ? ........................................................................................................................................ 43
2.34. Czy do kwoty wyrównania wyp³aconych œwiadczeñ z tytu³u choroby,
wobec by³ego pracownika, nale¿y stosowaæ koszty uzyskania przychodów ? .......................................... 44
2.35. Jakie s¹ zasady uzupe³niania wynagrodzenia pracownika za miesi¹c,
w którym przebywa³ on na urlopie wypoczynkowym i bezp³atnym, dla celów ustalenia
podstawy wymiaru œwiadczenia chorobowego ? ....................................................................................... 45
2.36. W jakich przypadkach nale¿y uwzglêdniaæ premie miesiêczne,
w podstawie wymiaru œwiadczeñ chorobowych ? ...................................................................................... 46
2.37. Czy zmiana rodzaju zasi³ku, wymaga przeliczenia podstawy wymiaru ? ................................................... 46
2.38. Czy zatrudniony na etacie lekarz, mo¿e dla siebie wystawiæ zaœwiadczenia ZUS ZLA
w celu uzyskania zasi³ku opiekuñczego ? .................................................................................................. 47
2.39. Czy ka¿dy lekarz mo¿e wystawiæ zaœwiadczenie o niezdolnoœci do pracy na druku ZUS ZLA ? ............... 47
2.40. Czy ZUS ograniczy podstawê wymiaru zasi³ku chorobowego,
przys³uguj¹cych przedsiêbiorcy za okres choroby,
przypadaj¹cej po zawieszeniu dzia³alnoœci ? ............................................................................................. 47
2.41. Czy kolejne zwolnienie lekarskie pracownika, które nak³ada siê na poprzednie orzeczenie
o niezdolnoœci do pracy, wymaga wyp³acenia podwójnego zasi³ku chorobowego ? .................................. 48
2.42. W jaki sposób s¹ ustalane okresy zasi³kowe ? .......................................................................................... 48
2.43. Jakie dokumenty pracownica powinna przed³o¿yæ w celu wyrównania zasi³ku
do 100 % podstawy wymiaru, je¿eli przed porodem dostarcza³a
zwolnienia lekarskie bez kodu B ? ............................................................................................................. 48
2.44. Jaka bêdzie wysokoœæ zasi³ku chorobowego w przypadku poronienia
i niezdolnoœci do pracy z powodu powik³añ poci¹¿owych ? ....................................................................... 49
2.45. W jaki sposób dodatek przyznany na czas okreœlony, jest wliczany do podstawy
wymiaru œwiadczeñ z tytu³u choroby i macierzyñstwa ? ............................................................................ 49
JAKRO
50
KOMENTARZ - wrzesień - 2011
3. ŚWIADCZENIA EMERYTALNE I RENTOWE
str.
3.1.
Jakie s¹ zasady wyp³acania emerytury po 30 wrzeœnia 2011r. dla zatrudnionych emerytów ? ................. 50
3.2.
Czy pracownikowi, który by³ zawodowym kierowc¹ samochodu ciê¿arowego powy¿ej 3,5 tony,
przys³uguje emerytura wczeœniejsza ? ....................................................................................................... 51
3.3.
W jaki sposób jest obliczana wysokoœæ emerytury kapita³owej ? ............................................................... 52
3.4.
Czy pracownik mo¿e zrzec siê prawa do odprawy emerytalnej ? .............................................................. 52
3.5.
Komu przys³uguje emerytura pomostowa ? ............................................................................................... 52
3.6.
W jaki sposób dzielona jest sk³adka emerytalna, finansowana przez pracownika
bêd¹cego cz³onkiem OFE ? ....................................................................................................................... 53
3.7.
Jakie warunki musi spe³niæ kobieta bêd¹ca cz³onkiem OFE,
aby nabyæ prawo do okresowej emerytury kapita³owej ? ........................................................................... 53
3.8.
Na podstawie jakiego przepisu mo¿e przejœæ na emeryturê ubezpieczona, urodzona po 1948r. ? ........... 54
3.9.
Czy na podstawie zaœwiadczenia o przychodach za rok poprzedni,
ZUS doliczy okres pracy do sta¿u i przeliczy wysokoœæ emerytury ? ......................................................... 55
3.1.
Jakie są zasady wypłacania emerytury po 30 września 2011r. dla
zatrudnionych emerytów ?
Zgodnie z przepisami ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych, prawo do emerytury ulega zawieszeniu bez względu na wysokość
przychodu uzyskiwanego przez emeryta, z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez
uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał
pracę bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, ustalonym w decyzji
organu rentowego. Od 1 października 2011r. ZUS wstrzyma wypłaty emerytur
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i okresowych emerytur kapitałowych, przyznanych
w roku 2010 i w latach wcześniejszych, osobom które nie rozwiązały stosunku pracy,
zawartego przed nabyciem prawa do emerytury. Wstrzymana zostanie również wypłata
okresowej emerytury kapitałowej, wypłacanej z innym niż emerytura z Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych świadczeniem, do którego prawo ustalił oddział ZUS albo inny
organ emerytalny lub rentowy. ZUS nie zawiesi wypłaty emerytur osobom, które rozwiązały
stosunek pracy zawarty przed przyznaniem emerytury wcześniejszej, a następnie po
nawiązaniu nowego stosunku pracy, nabyły prawo do emerytury powszechnej w związku
z osiągnięciem wieku emerytalnego, tj. 60 lat kobieta i 65 lat mężczyzna. ZUS nie wstrzyma
z dniem 1 października 2011r. wypłaty emerytury przyznanej przed dniem 1 stycznia
2011r. osobie uprawnionej do emerytury powszechnej, która przed przyznaniem tej
emerytury, była uprawniona do emerytury wcześniejszej i rozwiązała stosunek pracy
zawarty przed nabyciem prawa do tej emerytury, a następnie zawarła kolejny stosunek
pracy i nadal wykonuje zatrudnienie w ramach tego stosunku pracy. Osoby, które już
rozwiązały stosunek pracy zawarty przed nabyciem prawa do emerytury i nie powiadomiły
o tym organu wypłacającego świadczenie oraz osoby, które stosunek pracy rozwiążą
przed dniem 1 października 2011r., dla uniknięcia wstrzymania wypłaty emerytury od
1 października 2011r. powinny niezwłocznie przedłożyć w oddziale ZUS świadectwo
pracy lub zaświadczenie pracodawcy, potwierdzające fakt rozwiązania stosunku pracy.
JAKRO
56
KOMENTARZ - wrzesień - 2011
4. ZATRUDNIANIE, DOKUMENTACJA PRACOWNICZA
str.
4.1.
Czy pracodawca jest obowi¹zany dokonywaæ potr¹ceñ na poczet alimentów na wniosek wierzyciela ? ......... 57
4.2.
Jakie skutki dla pracodawcy ma niewydanie pracownikowi œwiadectwa pracy ? ....................................... 57
4.3.
Kogo obejmuje ustawowy zakaz pracy w œwiêta, w placówkach handlowych ? ........................................ 58
4.4.
Czy firma mo¿e zawrzeæ umowê o praktykê absolwenck¹ z osob¹ w wieku do 30 lat,
która w ubieg³ym roku ukoñczy³a studia i ju¿ by³a na praktyce w innym zak³adzie pracy ? ....................... 59
4.5.
Jaki jest ustawowy zakres informacji udzielanych pracodawcy ? .............................................................. 59
4.6.
W jakich sytuacjach stosuje siê dwutygodniowy okres wypowiedzenia umowy o pracê ? ......................... 60
4.7.
Czy w treœci œwiadectwa pracy, nale¿y podaæ informacjê o trybie i okolicznoœciach
rozwi¹zania umowy o pracê ? .................................................................................................................... 60
4.8.
Jakie s¹ zasady funkcjonowania w zak³adzie pracy zespo³u powypadkowego i s³u¿by bhp ? .................. 61
4.9.
Czy w ka¿dym przypadku rozwi¹zania albo wygaœniêcia stosunku pracy,
pracodawca ma obowi¹zek wydania œwiadectwa pracy ? ......................................................................... 62
4.10. Jakie s¹ zasady sporz¹dzania protoko³u powypadkowego ? ..................................................................... 63
4.11. Czy ukoñczenie studiów podyplomowych w zakresie bhp, zwalnia ze szkoleñ okresowych ? .................. 64
4.12. Jakie s¹ zasady wyp³aty odprawy dla nauczycieli w zwi¹zku z rozwi¹zaniem stosunku pracy ? ............... 64
4.13. Czy pracownica mo¿e ³¹czyæ dodatkowy urlop macierzyñski,
z prac¹ wykonywan¹ u dotychczasowego pracodawcy ? .......................................................................... 65
4.14. Jakie skutki prawne powoduje kolejna umowa na czas okreœlony w œwietle ustawy antykryzysowej ? ..... 65
4.15. W jakim terminie pracownik powinien odbyæ wstêpne szkolenie w zakresie bhp ? ................................... 66
4.16. W jakich przypadkach pracodawca sporz¹dza kartê statystyczn¹ wypadku ? .......................................... 67
4.17. Czy w okresie urlopu macierzyñskiego, pracownica mo¿e u w³asnego pracodawcy
podj¹æ pracê na podstawie umowy cywilnoprawnej ? ................................................................................ 67
4.18. Czy pracodawca mo¿e konsultowaæ zamiar wypowiedzenia pracownikowi umowy
o pracê ze zwi¹zkami zawodowymi w trakcie zwolnienia lekarskiego pracownika ? ................................. 68
4.19. Czy jest mo¿liwe ustalenie d³u¿szego okresu wypowiedzenia w umowie na czas okreœlony ? ................. 68
4.20. Czy mo¿na rozwi¹zaæ umowê o pracê w trybie dyscyplinarnym z pracownikiem,
który w czasie urlopu bezp³atnego, dokona³ kradzie¿y mienia pracodawcy ? ............................................ 69
4.21. Jakie obowi¹zki ma podmiot, organizuj¹cy sta¿ ? ..................................................................................... 69
4.22. Jakie mog¹ byæ rodzaje umowy o pracê, zawartej z cz³onkiem zarz¹du spó³ki prawa handlowego ? ....... 71
4.23. Co regulujê uk³ady zbiorowe pracy ? ......................................................................................................... 71
4.24. Czy pracownik s³u¿by bhp, który ukoñczy³ podyplomowe studia z tego zakresu,
jest obowi¹zany odbywaæ szkolenia okresowe w dziedzinie bezpieczeñstwa i higieny pracy ? ................ 72
4.25. Jakie zmiany zosta³y wprowadzone do ustawy o Pañstwowej Inspekcji Pracy ? ....................................... 73
4.26. Czy pracodawca mo¿e sprostowaæ œwiadectwa pracy z w³asnej inicjatywy ? ........................................... 73
4.27. Jakie postanowienia powinna zawieraæ umowa o pracê pracownika,
zatrudnionego w zadaniowym czasie pracy ? ............................................................................................ 74
4.28. Jak prawid³owo ustaliæ w treœci umowy o pracê, miejsce œwiadczenia pracy
przez pracowników budowlanych ? ............................................................................................................ 74
4.29. Czy mo¿na odwo³aæ siê do s¹du od zawartego porozumienia zmieniaj¹cego ? ........................................ 75
4.30. Czy pracodawca ma prawo do przegl¹dania s³u¿bowej skrzynki e-mailowej pracownika ? ...................... 76
KOMENTARZ - wrzesień - 2011
77
JAKRO
5. WYNAGRODZENIA I ŚWIADCZENIA PRACOWNICZE
5.1.
str.
Jakie warunki musz¹ zostaæ spe³nione w celu wyp³aty odprawy emerytalnej
dla pracownika samorz¹dowego ? ............................................................................................................. 78
5.2.
W jaki sposób nale¿y dokonaæ potr¹cenia, w przypadku zajêcia przez uprawnione organy
na poczet nale¿noœci alimentacyjnych oraz po¿yczki bankowej, je¿eli pracownik ca³y miesi¹c
chorowa³ i za jego czêœæ otrzyma³ wynagrodzenie chorobowe, a za czêœæ zasi³ek chorobowy ? .............. 78
5.3.
Jakie s¹ zasady naliczania wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy ? ...................................................... 79
5.4.
Czy pracownik, którego wynagrodzenie jest ustalane w stawce godzinowej, nabywa prawo
do wynagrodzenia za dzieñ wolny, udzielony w tym samym miesi¹cu w zamian za pracê w œwiêto ? ............ 81
5.5.
Jak obliczyæ ekwiwalent za urlop wypoczynkowy lekarzowi lub pielêgniarce,
rozwi¹zuj¹cym umowy o pracê z publicznym ZOZ ? ................................................................................. 81
5.6.
Jaka jest kwota wolna od potr¹ceñ, dla pracownika w pierwszym roku pracy ? ........................................ 82
5.7.
Czy premia uznaniowa stanowi sk³adnik wynagrodzenia urlopowego ? .................................................... 82
5.8.
Jakie s¹ zasady wyp³acania nagrody jubileuszowej ? ............................................................................... 83
5.9.
W jaki sposób nale¿y obliczyæ odszkodowanie za skrócony okres wypowiedzenia ? ................................ 83
5.10. Jak nale¿y rozumieæ pojêcie wynagrodzenie za pracê ? ........................................................................... 84
5.11. Czy œwiadczenia wyp³acane z ZFŒS, podlegaj¹ egzekucji komorniczej ? ................................................. 84
5.12. W jaki sposób jest naliczane wynagrodzenie za pracê w porze nocnej ? .................................................. 85
5.13. Czy wyp³ata z tytu³u odbywanej praktyki absolwenckiej jest opodatkowana ? ........................................... 85
5.14. Czy ka¿demu pracownikowi przys³uguje odprawa w zwi¹zku
z rozwi¹zaniem umowy o pracê z przyczyn niedotycz¹cych pracownika ? ............................................... 86
5.15. Jakie s¹ zasady wyp³acania odprawy pieniê¿nej, na podstawie przepisów o zwolnieniach grupowych ? ........ 86
5.16. W jaki sposób okreœla siê wynagrodzenie zasadnicze pracownika ? ........................................................ 87
5.17. Czy ka¿dy pracodawca musi wprowadziæ regulamin wynagradzania ? ..................................................... 87
5.18. Czy wartoœæ zakupionych z ZFŒS elektronicznych kart p³atniczych i wydanie ich pracownikom,
podlega osk³adkowaniu i opodatkowaniu ? ................................................................................................ 88
5.19. Jakie sk³adniki wynagrodzenia uwzglêdniane s¹ w podstawie wymiaru wynagrodzenia urlopowego ? ........... 88
5.20. Czy za czas niewykonywania pracy w zwi¹zku z badaniami profilaktycznymi,
pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia ? ..................................................................................... 89
5.21. Czy pracownik musi zwróciæ œwiadczenie urlopowe w razie
niewykorzystania 14 dni urlopu wypoczynkowego ? .................................................................................. 89
5.22. W jakim terminie nale¿y wyp³aciæ pracownikowi ekwiwalent za urlop wypoczynkowy ? ............................ 89
5.23. W jaki sposób nale¿y wyliczyæ wartoœæ ekwiwalentu pieniê¿nego
za nieudzielenie urlopu wypoczynkowego ? .............................................................................................. 90
5.24. Kiedy pracownik nabywa prawo do ekwiwalentu pieniê¿nego za urlop wypoczynkowy ? ......................... 90
5.25. W jaki sposób jest ustalana kwota wolna od potr¹ceñ ? ............................................................................ 91
5.26. Czy pracownikowi, który przed³o¿y³ orzeczenie o zaliczeniu do osób niepe³nosprawnych
w stopniu umiarkowanym, przez co skrócono mu dniówkê robocz¹,
przys³uguje wyrównanie wynagrodzenia ? ................................................................................................. 92
5.27. Czy pracownik zatrudniony w ramach umowy o pracê na zastêpstwo,
mo¿e korzystaæ ze œwiadczeñ z ZFŒS ? .................................................................................................... 92
5.28. Czy przedsiêbiorca zatrudniaj¹cy kilkadziesi¹t osób w przeliczeniu na pe³ne etaty,
mo¿e zrezygnowaæ z tworzenia zak³adowego funduszu œwiadczeñ socjalnych,
w trakcie roku kalendarzowego ? ............................................................................................................... 92
JAKRO
78
KOMENTARZ - wrzesień - 2011
5.29. Czy nale¿y uzupe³niæ podstawê wymiaru ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy,
sk³adaj¹c¹ siê z wynagrodzenia i dodatków za pracê nadliczbow¹ oraz dodatków
nocnych w razie kilkudniowej nieobecnoœci pracownika w pracy w przyjmowanym okresie ? .................. 93
5.30. Czy premia regulaminowa jest œwiadczeniem roszczeniowym ? ............................................................... 93
5.31. Jakie dodatkowe sk³adniki wynagrodzenia, mog¹ byæ wyp³acane zatrudnionym pracownikom ? ............. 94
5.32. Czy ustalaj¹c przeciêtn¹ liczbê zatrudnionych, w celu naliczania odpisu na ZFŒS,
s¹ równie¿ zaliczane osoby przebywaj¹ce na urlopach wychowawczych ? .............................................. 94
5.33. Jakie s¹ zasady obliczania stawki urlopowej, przy przesuniêciu terminu wyp³aty premii
albo w razie ca³kowitego jej braku ? ........................................................................................................... 95
5.1.
Jakie warunki muszą zostać spełnione w celu wypłaty odprawy emerytalnej
dla pracownika samorządowego ?
Zgodnie z obowiązującymi przepisami, pracownica przechodząca na emeryturę, nabędzie
prawo do odprawy, jeżeli wcześniej takiego świadczenia nie otrzymała. Wynagrodzenie
oraz inne świadczenia ze stosunku pracy pracowników samorządowych, zostały
uregulowane w ustawie o pracownikach samorządowych oraz rozporządzeniu Rady
Ministrów w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych. Pracownikowi
samorządowemu przysługuje jednorazowa odprawa w związku z przejściem na
emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy. Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy,
pracownikowi spełniającemu warunki uprawniające do renty z tytułu niezdolności do
pracy lub emerytury, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na rentę lub
emeryturę, przysługuje odprawa pieniężna, w wysokości jednomiesięcznego
wynagrodzenia. Pracownik, który otrzymał odprawę, nie może ponownie nabyć do niej
prawa. Prawo do omawianego świadczenia nabywa się tylko raz, niezależnie od tego
na jakie świadczenie pracownik przechodzi, tj. rentę, wcześniejszą emeryturę, emeryturę
ze względu na wiek. Pracodawca, który wypłacił pracownikowi odprawę z powodu
renty, nie musi po jego powrocie do pracy, wypłacać mu kolejnej odprawy, gdy ten
będzie przechodził na emeryturę. Ustawodawca określił prawo do odprawy emerytalnej
jako uprawnienie jednorazowe, a także uwzględnił możliwość wielokrotnego, a nie
jednorazowego przechodzenia pracowników na emeryturę lub rentę. Dla celów nabycia
prawa do odprawy emerytalnej nie ma również znaczenia, czy pracownik przechodzi
na wcześniejszą emeryturę, czy emeryturę ze względu na osiągnięcie powszechnego
wieku emerytalnego. Do okresów pracy uprawniających do jednorazowej odprawy
w związku z przejściem na emeryturę lub rentę, wlicza się wszystkie poprzednio
zakończone okresy zatrudnienia oraz inne okresy, jeżeli z mocy odrębnych przepisów,
podlegają wliczeniu do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze.
Jednorazowa odprawa w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu
niezdolności do pracy, powinna być wypłacona w dniu ustania stosunku pracy.
5.2.
W jaki sposób należy dokonać potrącenia, w przypadku zajęcia przez
uprawnione organy na poczet należności alimentacyjnych oraz pożyczki
bankowej, jeżeli pracownik cały miesiąc chorował i za jego część otrzymał
wynagrodzenie chorobowe, a za część zasiłek chorobowy ?
Zgodnie z obowiązującymi przepisami, w przypadku dokonania zajęcia przez uprawnione
organy na poczet należności alimentacyjnych oraz pożyczki bankowej, jeżeli pracownik
JAKRO
96
6. CZAS PRACY I URLOPY WYPOCZYNKOWE
KOMENTARZ - wrzesień - 2011
str.
6.1.
Jakie s¹ zasady obliczania dodatku za pracê w godzinach nadliczbowych ? ............................................ 97
6.2.
Jakie s¹ zasady udzielania urlopu wypoczynkowego pracownikom niepe³nosprawnym ? ........................ 97
6.3.
Na podstawie jakich dokumentów, jest udzielany urlop macierzyñski ? ..................................................... 97
6.4.
Ile lat nale¿y zaliczyæ pracownikowi do sta¿u urlopowego, z tytu³u uzyskania tytu³u licencjata ? .............. 98
6.5.
Czy niepe³nosprawny pracownik z orzeczonym umiarkowanym stopniem niepe³nosprawnoœci,
mo¿e wykorzystaæ urlop dodatkowy w nastêpnym roku kalendarzowym,
je¿eli w roku bie¿¹cym z powodu choroby nie by³o takiej mo¿liwoœci ? ..................................................... 98
6.6.
W jaki sposób s¹ udzielane urlopy wypoczynkowe nauczycielom ? .......................................................... 99
6.7.
Czy ka¿demu zwalnianemu pracownikowi, przys³uguj¹ dni wolne na poszukiwanie pracy ? .................... 99
6.8.
Czy pracownica ciê¿arna, ma prawo do zwolnienia z pracy na badania lekarskie,
z zachowaniem prawa do wynagrodzenia ? ............................................................................................ 100
6.9.
Czy odpracowanie wyjœæ prywatnych, stanowi pracê w nadgodzinach ? ................................................. 100
6.10. Kiedy pracodawca mo¿e zwolniæ pracownika z obowi¹zku wykonywania pracy ? .................................. 100
6.11. W jakim wymiarze udziela siê urlopu wypoczynkowego pracownikowi,
legitymuj¹cemu siê umiarkowanym stopniem niepe³nosprawnoœci,
który podj¹³ pierwsz¹ w ¿yciu pracê w bie¿¹cym roku ? .......................................................................... 100
6.12. W jaki sposób ustala siê podstawê wymiaru wynagrodzenia urlopowego ? ............................................ 101
6.13. W jaki sposób nale¿y udzieliæ dnia wolnego za pracê w sobotê ? ........................................................... 101
6.14. Czy w razie choroby b¹dŸ innej nieobecnoœci pracownika w dniu wolnym od pracy,
z tytu³u rozk³adu czasu pracy, w przeciêtnie piêciodniowym tygodniu,
nale¿y takiemu pracownikowi udzieliæ innego dnia wolnego ? ................................................................. 102
6.15. Czy pracodawca mo¿e wprowadziæ rozk³ad czasu, w ramach którego praca
by³aby œwiadczona przez dwie soboty w miesi¹cu, przy skróceniu liczby godzin pracy w tygodniu ? ............... 103
6.16. W jakich przypadkach, pracodawca mo¿e wyp³aciæ pracownikowi, rycza³t za godziny nadliczbowe ? .............. 103
6.17. Czy pracownik nabywa prawo do urlopu, lub ekwiwalentu, je¿eli jest to jego pierwsza praca
ale nastêpnego dnia po zatrudnieniu, otrzyma³ zgodê na rozwi¹zanie stosunku pracy
za porozumieniem stron ? ........................................................................................................................ 104
6.18. Z jakich przerw w czasie pracy, korzystaj¹ pracownicy ? ......................................................................... 104
6.19. Jakie s¹ zasady funkcjonowania skróconego systemu tygodnia pracy ? ................................................. 105
6.20. Na czym polega system pracy weekendowej ? ....................................................................................... 105
6.21. Czy czas pe³nienia dy¿uru przez lekarza, wlicza siê do czasu pracy ? .................................................... 105
6.22. Jaki urlop przys³ugiwa³ pracownicy, której przed rozwi¹zaniem umowy o pracê,
zabrak³o kilku dni do osi¹gniêcia 10-letniego sta¿u urlopowego ? ........................................................... 106
6.23. Jakie s¹ zasady obliczania wymiaru czasu pracy w systemie równowa¿nym ? ...................................... 106
6.24. Jaka jest definicja podró¿y s³u¿bowej ? ................................................................................................... 107
6.25. Jak obliczyæ wymiar urlopu uzupe³niaj¹cego ? ........................................................................................ 107
6.26. Jaki jest czas pracy pracowników medycznych, wg ustawy o dzia³alnoœci leczniczej ? .......................... 108
6.27. Czy pracownik niepe³nosprawny ma zawsze prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego ? .......... 108
6.28. Jak traktowaæ okres pracy za granic¹ dla celów urlopowych ? ................................................................ 109
Zapraszamy do korzystania z naszych us³ug
szkoleniowych i wydawniczych
JAKRO