Zasady funkcjonowania sklepiku

BEZPIECZEŃSTWO ŻYWNOŚCI
Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Wejherowie
10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
Dbaj o różnorodność spożywanych produktów
Produkty zbożowe z pełnego przemiału powinny być głównym źródłem
energii.
Spożywaj codziennie co najmniej 3-4 porcje mleka, które można zastąpić
kefirem lub jogurtem.
Jedz codziennie 2 porcje produktów z grupy: mięso, ryby, jajka, nasiona
roślin strączkowych,
Spożywaj codziennie warzywa i owoce, minimum 5 porcji,
Ograniczaj spożycie tłuszczów, zwłaszcza zwierzęcych,
Zachowaj umiar w spożyciu cukru i słodyczy,
Ograniczaj spożycie soli,
Pij codziennie wystarczającą ilość wody (co najmniej 6 szklanek).
Nie zapominaj o codziennej aktywności fizycznej (zalecane codziennie
co najmniej 60 minut),
KARTA ŻYWIENIA I AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ
DZIECI I MŁODZIEŻY W SZKOLE OPRACOWANA PRZEZ
INSTYTUT ŻYWIENIA I ŻYWNOŚCI W WARSZAWIER
 Każda
szkoła powinna zapewnić uczniom racjonalne posiłki
i napoje oraz należyte warunki sanitarne i organizacyjne
do ich spożywania (…)
 Posiłki i napoje oferowane uczniom w szkole powinny
odpowiadać wymaganiom jakościowym i mieć wartość
odżywczą, w tym energetyczną, dostosowaną do wieku
uczniów.
DOSTĘP UCZNIÓW DO ŻYWNOŚCI W SZKOŁACH
 Stołówki
szkolne (własne piony kuchenne lub catering),
odpłatne lub darmowe posiłki typu śniadania lub obiady
 Sklepiki szkolne (produkty gotowe lub przygotowywane na miejscu)
 Automaty (napoje, soki, słodycze)
 Produkty spożywcze oferowane nieodpłatnie w ramach realizacji
programów zdrowotnych „Szklanka mleka” czy „Owoce w szkole”
 Sklepy spożywcze w pobliżu szkoły
PROGRAM „OWOCE W SZKOLE”
Program ma na celu ukształtowanie wśród dzieci trwałego nawyku
spożywania owoców i warzyw, poprzez udostępnianie dzieciom owoców
i warzyw oraz specjalne działania edukacyjne promujące zdrową dietę
oraz styl życia.
Skierowany jest do uczniów klas 0-III szkół podstawowych. Dzieci
otrzymują kilka razy w tygodniu porcje owocowo-warzywne, które
spożywają w szkole. Dzieciom udostępnia się:
 świeże owoce (jabłka, gruszki),
 świeże warzywa (marchew, paprykę słodką, rzodkiewki),
 soki owocowe, warzywne oraz owocowo – warzywne.
Ponadto szkoły podstawowe uczestniczące w programie realizują zajęcia
o charakterze edukacyjnym dotyczące zdrowego odżywiania.
W 2014r w programie wzięło udział 89% szkół z terenu powiatu
wejherowskiego.
PROGRAM „MLEKO W SZKOLE"
Celem programu „Mleko w szkole” jest kształtowanie wśród
dzieci i młodzieży dobrych nawyków żywieniowych poprzez
promowanie spożycia mleka i przetworów mlecznych.
Program jest administrowany przez ARR i współfinansowany
z trzech źródeł: UE, FPM, dopłaty krajowej.
W powiecie wejherowskim program jest realizowany w 94%
szkół podstawowych w klasach 0-VI.
OCENA ŻYWIENIA W STOŁÓWKACH SZKOLNYCH
uczniów z podległych szkół korzysta z ciepłych posiłków,
w tym połowa żywiona jest nieodpłatnie,
 gminy wydające najwięcej nieodpłatnych obiadów to: Gniewino
(100% uczniów), Choczewo, Szemud, Linia, Łęczyce( około 50% ),
 najniższy odsetek nieodpłatnie dożywianych uczniów ma Reda
(13%),
 około 90% placówek szkolnych wydaje obiady, w tym ponad 60%
ma własny pion kuchenny, w pozostałych funkcjonuje catering,
 do posiłków zbyt rzadko używa się świeżych warzyw, owoców
i mięsa, preferując produkty przetworzone (kostki warzywne,
rosołowe),
 obiady są zwykle jednodaniowe
 31%
SKLEPIKI SZKOLNE
W nadzorowanych szkołach funkcjonują 34 sklepiki w tym:
 5 prowadzone przez samorząd uczniowski,
 29 prowadzonych przez ajentów,
 7 sklepików szkolnych oferuje właściwe produkty spożywcze typu
kanapki, produkty mleczne, nasiona, świeże warzywa i owoce
w
niektórych sklepikach szkolnych na miejscu (w oparciu o pion
kuchenny) przygotowuje się kanapki
 w 8 szkołach dostępne są automaty z napojami i słodyczami.
ROLA SKLEPIKU SZKOLNEGO
 Edukacja konsumencka i żywieniowa,


Kształtowanie prawidłowych nawyków żywieniowych,
Uzupełnienie potrzeb żywieniowych uczniów.
ASORTYMENT SKLEPIKÓW SZKOLNYCH
- PREFERENCJE KONSUMENTÓW
Badania ankietowe przeprowadzone przez
pracownika PSSE w Wejherowie na terenie
powiatu wejherowskiego w 2012/2013 roku
w ponad stu osobowej grupie uczniów w
szkole podstawowej i dwóch gimnazjach z
terenu Małego Trójmiasta Kaszubskiego.
WYSZCZEGÓLNIENIE ASORTYMENTU
KUPOWANEGO W SKLEPIKACH SZKOLNYCH
70,00%
60,00%
50,00%
40,00%
chłopcy ogółem
dziewczęta ogółem
30,00%
20,00%
10,00%
0,00%
RODZAJ ZAKUPIONYCH NAPOJÓW
60,00%
50,00%
40,00%
30,00%
20,00%
10,00%
0,00%
dziewczęta ogółem
chłopcy ogółem
RODZAJ ZAKUPIONYCH SŁODYCZY
60,00%
50,00%
40,00%
30,00%
Seria dziewczęta ogółem
20,00%
10,00%
0,00%
chłopcy ogółem
RODZAJ ZAKUPIONEGO NABIAŁU
90,00%
80,00%
70,00%
60,00%
50,00%
dziewczęta
40,00%
chłopcy
30,00%
20,00%
10,00%
0,00%
mleko
mleko
smakowe
jogurt
naturalny
jogurt
owocowy
kakao
kefir
inne
nie kupuję
ZAKUP OWOCÓW, WARZYW I NASION
80,00%
70,00%
60,00%
50,00%
40,00%
30,00%
dziewczęta
chłopcy
20,00%
10,00%
0,00%
KRYTERIA WYBORU ŚRODKA SPOŻYWCZEGO
90,00%
80,00%
70,00%
60,00%
50,00%
dziewczęta
40,00%
chłopcy
30,00%
20,00%
10,00%
0,00%
to co lubisz jeść
reklama
cena
to co koledzy
to co jest
zdrowe
LISTA PRODUKTÓW, KTÓRE WARTO
WYCOFAĆ Z ASORTYMENTU SKLEPIKU SZKOLNEGO
żywność typu fast-food (np. pizze, hod-dogi),
 słone przekąski węglowodanowo-tłuszczowe
(np. chipsy ziemniaczane, chrupki, słone paluszki, popcorn, prażynki,
krakersy),
 słodkie przekąski węglowodanowo-tłuszczowe (np. batony, wafle
przekładane słodką masą, ciastka),
 napoje owocowe z dodatkiem cukru, słodzików i barwników (gazowane i
niegazowane),
 napoje energetyzujące
 wody smakowe,
 słodycze z dodatkiem barwników sztucznych

DZIAŁANIA PODEJMOWANE PRZEZ PSSE
W WEJHEROWIE W 2014 ROKU
do szkół informujące o konieczności zmiany asortymentu w
sklepikach szkolnych,
 zachęcanie dyrektorów szkół do egzekwowania prawidłowego
zaopatrzenia sklepików
 opracowanie i rozpowszechnienie ulotki o właściwym żywieniu
dzieci i młodzieży
 zorganizowanie spotkania z przedstawicielami szkół oraz ajentami
na temat roli sklepików szkolnych w żywieniu dzieci i nowelizacji
ustawy o bezpieczeństwie żywności
 bieżący nadzór sanitarny nad sklepikami szkolnymi
 pisma
NOWELIZACJA USTAWY O
BEZPIECZEŃSTWIE ŻYWNOŚCI
W opinii ustawodawców uzasadniona jest
zmiana
zwyczajów żywieniowych wśród dzieci i młodzieży
polegająca przede wszystkim na zwiększeniu spożycia
warzyw i owoców, produktów zbożowych z pełnego
przemiału, mleka, produktów mlecznych, a także ryb,
przy równoczesnym ograniczaniu spożycia tłuszczów
pochodzenia
zwierzęcego,
słodyczy
oraz
soli
kuchennej.
NOWELIZACJA USTAWY
1. zakaz sprzedaży oraz podawania i reklamy lub
prezentacji określonych produktów na terenie placówek
oświatowych, opiekuńczo-wychowawczych oraz oświatowowychowawczych. Zakaz ma dotyczyć sklepików i automatów
znajdujących się na terenie tych jednostek.
2. zakaz podawania posiłków zawierających określone
składniki na stołówkach szkolnych, co dotyczyłoby zarówno
posiłków przygotowywanych na miejscu oraz dostarczanych do
placówek w ramach cateringu.
Nowelizacja ma charakter profilaktycznoedukacyjny.
Zakłada ograniczenie sankcji do kar pieniężnych (w wysokości do
trzydziestokrotnego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce
narodowej za rok poprzedzający), które już w obecnym stanie prawnym są
przewidziane w ustawie za naruszenie jej przepisów i są nakładane przez
wojewódzkich inspektorów sanitarnych (art. 103 i 104 ustawy o bezpieczeństwie
żywności i żywienia w obecnym brzmieniu) na wniosek powiatowych
inspektorów.
Przyznaje dyrektorom placówek możliwości rozwiązania umowy,
na podstawie której podmiot zewnętrzny serwuje lub prowadzi na terenie szkoły
sprzedaż żywności i napojów niedozwolonych.
Obecnie trwają konsultacje społeczne
nad projektem Rozporządzenia Ministra
Zdrowia w sprawie grup środków
spożywczych
przeznaczonych
do
sprzedaży dzieciom i młodzieży w
jednostkach systemu oświaty oraz
wymagań, jakie muszą spełniać środki
spożywcze stosowane w ramach
żywienia zbiorowego dzieci i młodzieży
w tych jednostkach
Lista pozytywna
PRODUKTY Z „ZAKAZANEJ LISTY”
Syrop glukozowo-fruktozowy
podwyższa poziom „złego” cholesterolu,
nie dostarcza żadnych właściwości odżywczych,
powoduje spadek wrażliwości organizmu na hormon
– leptynę, który odpowiada za informowanie mózgu o
sytości,
może doprowadzić
do cukrzycy, podwyższonego
ciśnienia krwi, stanów zapalnych organizmu, zwiększa
ryzyko nowotworów i problemów z sercem, powstania
nadwagi i otyłości.
Kwasy tłuszczowe trans
Spożywane w nadmiernej ilości podnoszą
poziom „złego cholesterolu” (LDL), a obniżają
poziom „dobrego”(HDL), zwiększając ryzyko
chorób serca np. miażdżycy.
 Sól spożywcza
Spożywana w nadmiarze zwiększa ryzyko
chorób sercowo-naczyniowych, wiąże wodę w
organizmie.
 Glutaminian sodu
Wpływa na układ nerwowy, nadmiernie
pobudzając neurony. Może się kumulować, a jego
szkodliwe działanie może być widoczne dopiero
po latach. Zwiększa ryzyko nadwagi i otyłości,
zaburzeń hormonalnych. Może być przyczyną tzw.
syndromu chińskiej restauracji: zawrotów
głowy, palpitacji serca, nadmiernej potliwości,
niepokoju i podrażnienia śluzówki żołądka.

BARWNIKI Z SOUTHAMPTON
Na Uniwersytecie w Southampton zostały przeprowadzone
badania żywności przeznaczonej dla dzieci, w wyniku których
udowodniono, że u dzieci spożywających środki spożywcze
zawierające sztuczne barwniki można zaobserwować zmiany
w zachowaniu, dotyczące zaburzeń koncentracji.
"BARWNIKI Z SOUTHAMPTON"
to syntetyczne barwniki:
 E 102 tartrazyna,
 E 104 żółcień chinolinowa,
 E 110 żółcień pomarańczowa,
 E 122 azorubina/karmoizyna,
 E 124 pąs 4R, czerwień koszenilowa,
 E 129 czerwień allura.
Słodycze, które posiadają w swoim składzie barwniki z tej grupy
powinny na etykiecie przy nazwie barwnika lub oznaczeniu E zawierać
ostrzeżenie „produkt może mieć szkodliwy wpływ na aktywność i
skupienie uwagi u dzieci”.
" BARWNIKI Z SOUTHAMPTON"
Po spożyciu produktów zawierających te barwniki opisano zmiany
behawioralne, takie jak:
- słowotok,
- impulsywność,
- niepokój,
- nadpobudliwość ruchową,
- problemy z koncentracją.
Ponadto obserwowano nasilone objawy astmy oraz reakcje alergiczne.
NAPOJE ENERGETYCZNE, ENERGETYZUJĄCE, ENERGETYZERY
Poprawiają psychiczną i fizyczną kondycję człowieka poprzez
dostarczenie organizmowi energii, która ma być łatwo i szybko
przyswajalna.
Tymczasem….
 organizm człowieka czerpie energię ze spalania węglowodanów,
białek i tłuszczów, pobieranych z pożywienia
 a w napojach energetyzujących z tych składników znajduje się
jedynie glukoza lub sacharoza (węglowodany) i to w ilości
zaspokajającej jedynie 2-3% dziennego zapotrzebowania na kalorie
NAPOJE ENERGETYCZNE, ENERGETYZUJĄCE, ENERGETYZERY
 Red
bull- czerwony byk
 Monster- potwór
 Demon
 Tiger- tygrys
 Burn- palić, spalić
 Las Vegas –
Miasto Grzechu
CO ZNAJDZIEMY W PUSZCE ENERGETYZERA?
WĘGLOWODANY
 cukry
pozyskiwane głównie z buraków cukrowych –
sacharoza i glukoza
 100ml energy- drinku zawiera około 10-12 g
węglowodanów
KOFEINA
 główny
biostymulator występujący we wszystkich energy
drinkach
 jedna puszka energetyzera = nawet 5 filiżanek kawy
 poprawia koncentrację i refleks, polepsza nastrój
 wywołuje efekt czuwania
 jest środkiem psychoaktywnym, ponieważ stymuluje centralny
układ nerwowy i może powodować fizyczne i psychiczne
uzależnienie, zwłaszcza u młodych
 wywołuje objawy odstawienia typu bóle głowy, mięśni,
rozdrażnienie, czasowa depresja.
GUARANA
 Paullinia
cupana jest pnączem występującym w Ameryce
Południowej
 zawiera
dużą ilość kofeiny (nawet 3 razy więcej niż w
nasionach kawy)
 pozwala
zredukować skutki zmęczenia fizycznego i
psychicznego, ogranicza uczucie senności i zmęczenia,
zwiększa zdolność koncentracji
TAURYNA
 jest
psychosymulatorem
 wydłuża czasu czuwania
 znosi lęk
 zwiększa siłę skurczową mięśnia sercowego
 pobudza pracę mięśni
 przyspiesza regeneracja mięśni po wysiłku
Ze względu na kofeinę i taurynę napoje energetyzujace
szczególnie upodobali sobie sportowcy z dyscyplin
motorowych i ekstremalnych
DZIAŁANIA SZKODLIWE
Napoje energetyzujące mogą uzależniać !
Długotrwałe, regularne spożycie może powodować:
 problemy z mięśniem sercowym, zaburzenia pracy wątroby,
 bezsenność, stany lękowe, depresję, drażliwość
 zaburzenia koncentracji i pamięci
Odkryto związek miedzy spożywaniem energetyzerów, a
wzrastającym poziomem agresji młodzieży. Zagrożenie
zwiększa ponadto, modne wśród młodzieży, mieszanie
energetyzerów z alkoholem.
KONSUMENCI
Główni konsumenci napojów energetycznych to:
 młodzież (15-25 lat), czyli uczniowie i studenci
 młodzi dorośli (25-35 lat), intensywnie pracujący, mieszkańcy
dużych miast
 w młodszej grupie spożycie rośnie w okresie egzaminów, a w
starszej zwiększa się głównie w weekendowe wieczory,
podczas różnego rodzaju imprez, gdzie modne jest robienie
tzw. energetycznych koktajli.
NAPOJE ENERGETYZUJĄCE SĄ
NIEWSKAZANE DLA:
 kobiet w ciąży i karmiących
 chorych na cukrzycę
 cierpiących na zaburzenia rytmu
serca, z
nadciśnieniem tętniczym
 chorych z padaczką
 osób z refluksem żołądkowo-przełykowym i
chorobą wrzodową
 dzieci i młodzieży do 16 roku życia
ENERGETYZERY, A PRAWO
 We
Włoszech i Francji wprowadzenie na rynek ,,energy
drinka” wymaga zezwolenia Ministra Zdrowia, w Austrii i
Belgii napoje te są traktowane jako środki spożywcze
specjalnego przeznaczenia żywieniowego, zaś w Niemczech
są one uznawane za zwyczajne napoje
W
UE brak jednoznacznej definicji energy drinka i
szczegółowych przepisów prawnych dotyczących ich składu
czy oznakowania
BEZPIECZEŃSTWO ŻYWNOŚCI
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ