Prakriti - fragment

Osoby typu pitta mają dobry apetyt i naprawdę lubią jeść. Zawsze chętnie jedzą
– rano, w południe, wieczorem i o północy – i bardzo nie lubią omijać posiłków.
Jeśli osoby typu pitta nie zjedzą czegoś, kiedy są głodne, stają się opryskliwe lub
rozdrażnione, ponieważ ich ciało ciągle potrzebuje nowej energii. Rzadko są
skłonne pościć.
Osoby typu kapha mają regularny i zazwyczaj umiarkowany apetyt, choć mogą
mieć skłonność do jedzenia pod wpływem emocji. Mogą przetrwać cały dzień
jedynie o wodzie lub soku, nie czując przy tym fizycznych dolegliwości, ponieważ
w naturalny sposób magazynują duże ilości energii, spodziewając się okresów
braku jedzenia.
Śniadanie
Osobom typu wata trudno jest funkcjonować, jeśli nie zjedzą śniadania, ponieważ w miarę upływu czasu spada u nich poziom cukru we krwi i wyczerpuje się
energia, zaczynają więc odczuwać niepokój lub senność. U niektórych osób o tej
konstytucji pokarm szybko ulega spaleniu, dlatego starają się one zrekompensować to sobie obfitym śniadaniem. Większość jednak czuje się lepiej po spożyciu
lekkiego śniadania, a następnie wczesnego lunchu.
Osoby typu wata zazwyczaj potrzebują kofeiny zawartej w kawie lub herbacie, by
się dobudzić i funkcjonować rano. Niestety te zdradliwe napoje pozbawiają ich
energii w ciągu dnia, a ostatecznie wyczerpują je całkowicie, ponieważ działają
wysuszająco na gruczoły dokrewne. Energia typu wata tak czy inaczej pojawia się
cyklicznie, a sztuczne pobudzenie za pomocą kofeiny lub cukru szybko uszczupla
ograniczone zasoby energetyczne wata.
Osoby typu pitta w razie potrzeby potrafią zrezygnować ze śniadania, zwłaszcza
jeśli dążą do jakiegoś celu, ale w czasie lunchu zaczynają się czuć rozdrażnione i tak
naprawdę uspokajają się dopiero po dobrym posiłku. Niekiedy, szczególnie jeśli
nie jadły zbyt długo, cierpią na zgagę. Lubią substancje pobudzające i zazwyczaj
nadużywają kawy i herbaty – zarówno rankiem, aby się obudzić, jak i podczas
dnia, żeby utrzymać wysoki poziom wydatkowania energii.
Osoby typu kapha najlepiej czują się wtedy, kiedy zjedzą lekkie śniadanie, na
przykład w postaci owoców. Często chętnie w ogóle nie spożywają porannego
posiłku, zazwyczaj mogą także bez szkody nie zjeść lunchu. Z natury nie przepadają za substancjami pobudzającymi, lecz z przyjemnością wypijają rano filiżankę
kawy lub herbaty, by łatwiej im było zabrać się do pracy.
56
Prakriti
Trawienie i wydalanie
Każdy, kto nie wypróżnia się regularnie przynajmniej raz dziennie bez trudu lub
z użyciem środków przeczyszczających, może uznać, że ma zaparcia. Biegunka
to stan, kiedy wydala się luźne stolce trzy razy dziennie lub częściej. W przypadku zdrowych jelit wypróżnienie następuje samoistnie jeden lub dwa razy
dziennie.
Niektóre osoby o konstytucji wata przez całe życie cierpią na zaparcia, mają
też tendencję do wydalania twardych, ciemnych stolców oraz częstych wzdęć
i odbijania. U innych osób tego typu wydalanie jest zmienne – po okresach
zaparć następują okresy z biegunkami lub luźnymi stolcami. Wiele osób typu
wata wie z doświadczenia, że zdrowe nawyki żywieniowe są niezwykle ważne,
aby mieć dobre trawienie. Osobom o czystej konstytucji wata w przypadku
zaparć często pomagają tylko silne środki przeczyszczające, takie jak senes lub
olej rycynowy.
Osoby typu pitta rzadko miewają zaparcia, toteż zazwyczaj wypróżniają się
regularnie i często. Ich stolec ma zazwyczaj żółtawy odcień i jest dobrze uformowany, choć niekiedy może też być luźny i powodować uczucie gorąca lub
pieczenia, zwłaszcza po spożyciu ostrych, pikantnych posiłków. Intensywnie
żółty lub pomarańczowy odcień stolca wskazuje na nadmiar pitta w ciele. Na
wiele osób tego typu przeczyszczająco działają takie pokarmy jak mleko, figi,
rodzynki lub daktyle.
Osoby typu kapha wypróżniają się regularnie i zazwyczaj raz dziennie. Niekiedy
wypróżnianie się jest powolne. Ich kał jest zazwyczaj dobrze uformowany, lecz
rzadko twardy. W przypadku zaparcia skuteczne są dla nich średnio silne środki
przeczyszczające.
Menstruacja
Kobiety typu wata zazwyczaj mają bardzo nieregularne cykle. Niekiedy miesiączka może w ogóle nie wystąpić, szczególnie jeśli dużo ćwiczą lub mają małą
wagę. Odstęp pomiędzy miesiączkami często jest dłuższy niż miesiąc. Upływ
krwi bywa skąpy, mogą też pojawiać się skrzepy. Oba te objawy są spowodowane
suchością wata. Ich krew zazwyczaj ma ciemny kolor. Tuż przed krwawieniem
mogą się pojawiać zaparcia i silne skurcze, niekiedy występujące naprzemiennie.
Podbrzusze może być napięte i twarde. U kobiet typu wata skurcze są zazwyczaj bardziej intensywne niż u pitta lub kapha, ponieważ są one wywoływane
przez wata. W przypadku zaburzeń wata przed miesiączką mogą się pojawić
Cechy poszczególnych konstytucji
57
niepokój, zaburzenia snu, napięcie nerwowe, huśtawka nastrojów oraz poczucie
dezorientacji.
Kobiety typu pitta zazwyczaj mają regularne cykle, lecz krwawią dłużej i obficiej
ze względu na wrodzone gorąco. Odstęp między okresami bywa krótszy niż cztery
tygodnie. Krew, która może wydawać się „gorąca”, zazwyczaj ma intensywny,
jasny kolor, lecz w przypadku zaburzeń pitta może mieć odcień sinawy, żółty
lub czarny. Kobiety typu pitta tuż przed miesiączką lub w jej trakcie mogą mieć
biegunkę oraz średnio silne skurcze. Przedmiesiączkowe zaburzenia typu pitta
mogą wywoływać rozdrażnienie, intensywną chęć na jakiś pokarm, wysypkę lub
wypryski skórne oraz ból głowy (zwłaszcza migrenowy).
Kobiety typu kapha zwykle miewają bezproblemowe, regularne okresy, ze średnim
upływem krwi dość jasnego koloru. Zaburzenia kapha mogą sprawiać, iż we krwi
pojawi się śluz. Skurcze są raczej łagodne i tępe niż intensywne. Kobiety typu
kapha mają skłonność do zatrzymywania wody. Przedmiesiączkowe zaburzenia
typu kapha sprzyjają zatrzymaniu płynów w organizmie, odbijaniu, obrzmieniu
piersi, świądowi pochwy, spowolnieniu trawienia oraz ospałości.
Preferencje dotyczące klimatu
Osoby typu wata są do tego stopnia zimnokrwiste, iż zawsze kochają ciepło. Musi
być rzeczywiście gorąco, aby zaczęły się pocić. Słońce ożywia je, zimą natomiast
tracą siłę. Ubierają się ciepło i lubią zewnętrzne źródła ciepła, za pomocą których
rekompensują sobie skąpą produkcję wewnętrznego ciepła.
Osoby o czystej konstytucji pitta preferują szerokości geograficzne, na których
jest zimniej, a gorący klimat bywa dla nich nie do zniesienia. Ponieważ wytwarzają dużo wewnętrznego gorąca, często lubią spać z oknami otwartymi nawet
zimą. Osoby o mieszanej konstytucji pitta lepiej znoszą upał, lecz zazwyczaj
wolą chłodniejszy klimat.
Osoby typu kapha są wystarczająco stabilne, by nie przeszkadzały im zbytnio
żadne ekstremalne warunki klimatyczne, często jednak przyznają, iż wolą wyższe
temperatury i nie lubią wilgoci.
Popęd seksualny
Osoby typu wata często myślą o seksie, a ich fantazje niekiedy zaspokajają ich
do tego stopnia, iż tracą zainteresowanie samym aktem fizycznym. Kiedy jednak
mają chęć na seks, stają się bardzo pobudzone. Ich namiętność szybko wybucha
i osiąga szczytowy poziom, ponieważ całą dostępną energię zużywają podczas
58
Prakriti
aktu seksualnego. Podobnie jak w przypadku innych rodzajów apetytu także
apetyt seksualny zmienia się u nich z dnia na dzień, choć często osoby te mają
skłonność do nadmiernego folgowania potrzebom seksualnym, przez co bywają
wyczerpane. Zazwyczaj ich płodność plasuje się poniżej średniej.
Osoby typu pitta, jako gorącokrwiste, zwykle mają duże potrzeby seksualne,
wiedzą czego i kiedy chcą oraz szybko przekształcają pragnienie w działanie.
Niezależnie jednak od tego, czy ich pożądanie jest silne, czy słabe, osoby typu
pitta potrafią znaleźć równowagę między pożądaniem a jego zaspokojeniem.
Jeśli coś przeszkodzi im w zaspokojeniu potrzeb seksualnych lub je opóźni, to
wybuchają gniewem. Ich płodność znajduje się na średnim poziomie.
Osoby typu kapha doświadczają pożądania na stabilnym poziomie i zazwyczaj
seks sprawia im przyjemność, choć nie są nim zafascynowane ze względu na to,
że z natury niechętnie „wydatkują” energię. Kiedy jednak seks przyciągnie ich
uwagę, ich apetyt seksualny znacznie wzrasta. Rozbudzają się powoli, lecz kiedy
już są pobudzone, ich namiętność trwa długo. Zazwyczaj są bardzo płodne.
Siła fizyczna i wytrzymałość
Chociaż osoby typu wata są aktywne do tego stopnia, że często odczuwają niepokój, na ogół są mało wytrzymałe. Szybko męczą się energicznymi ćwiczeniami,
które wysuszają je oraz wywołują u nich głód. Niestety osoby te często przesadzają
z wysiłkiem fizycznym i wyczerpują się z powodu swej nadaktywności, ponieważ
są przekonane, że „im więcej, tym lepiej”. Lubią też wydatkować energię, jeśli
tylko ją mają. Mogą uzależnić się od energicznych ćwiczeń, gdyż dzięki nim
uspokajają się – przynajmniej na chwilę – odczuwają błogość i pozbywają się
bólu. Tonus ich mięśni jest zazwyczaj słaby i muszą one aktywnie skupiać się na
rozwijaniu koordynacji mięśniowej.
Osoby typu pitta mogą ćwiczyć energicznie dopóty, dopóki nadmiernie ich to
nie rozgrzeje. Po dobrym treningu zazwyczaj są i głodne, i spragnione. Jeśli chcą,
mogą ćwiczyć w odpowiednim tempie, lecz ponieważ z natury są kompulsywne
i lubią rywalizować, często nie dostrzegają, kiedy należy przestać. Ich tonus
mięśni i koordynacja są przeciętne.
Osoby typu kapha zazwyczaj mają doskonały tonus mięśni i naturalnie dobrą
koordynację. Spośród wszystkich konstytucji one najlepiej znoszą forsowne
ćwiczenia, lecz częstokroć są nimi najmniej zainteresowane, co jest odzwierciedleniem niechęci do wydatkowania energii. Kiedy jednak mają motywację,
odnoszą duże korzyści z regularnych ćwiczeń, które sprawiają im przyjemność,
ponieważ dzięki nim czują się lepiej. Po ćwiczeniach rzadko bywają głodne.
Cechy poszczególnych konstytucji
59
Puls
Badanie pulsu należy przeprowadzać wcześnie rano przed jedzeniem. Należy
usiąść spokojnie, z wyprostowanymi plecami i dłońmi ułożonymi na udach, na
pięć lub dziesięć minut przed badaniem, oddychając powoli i regularnie, aby
odczyt był dokładny. Badanie powinno się przeprowadzać na nadgarstku, poniżej
kciuka. Do badania używa się tylko trzech palców: wskazującego, środkowego
i serdecznego. Należy położyć palec wskazujący bliżej kciuka, a serdeczny dalej
od niego, w kierunku łokcia.
U osób wata puls jest płytki, nieregularny i szybki, o rytmie przerywanym lub
zmiennym. Niekiedy zdarza się, że brakuje któregoś z uderzeń. U osób o czystej
konstytucji wata puls wydaje się wić jak wąż, a tętnice są twarde i chłodne lub
zimne w dotyku. Najsilniej wyczuwa się go pod palcem wskazującym.
U osób typu pitta puls jest pełny, regularny i silny, o średniej szybkości i rytmie.
U osób o czystej konstytucji pitta puls często przypomina skaczącą żabę. Tętnice
w dotyku są ciepłe i miękkie. Najsilniej czuć go pod palcem środkowym.
U osób typu kapha puls jest silny, pełny, powolny i rytmiczny jak płynący łabędź,
a tętnice sprawiają wrażenie chłodnych i gumowych. Najsilniej czuje się go pod
palcem serdecznym.
Sen
Osoby typu wata mają lekki sen, przewracają się z boku na bok i ciężko im zasnąć
lub też budzą się kilkukrotnie w ciągu nocy bez konkretnego powodu. W zależności od nocy ich sen bywa zmienny. Niekiedy, zwłaszcza kiedy są wyczerpane,
śpią tak głęboko i długo, że niemal nie można ich dobudzić. Na ogół jednak śpią
niespokojnie i łatwo budzą się pod wpływem zewnętrznych hałasów. Niezależnie
od tego, jak długo i głęboko śpią, często budzą się rano zmęczone. Lunatykowanie i mówienie przez sen także wskazuje na cechy wata. Osoby, które zgrzytają
zębami w nocy, często mają konstytucję wata lub są pobudzone przez wata.
Osoby typu pitta z łatwością zasypiają, śpią lekko i wstają wypoczęte. Nawet
jeżeli budzą się w środku nocy, szybko znowu zasypiają. Zazwyczaj śpią spokojnie, a jeśli nawet przez kilka nocy z rzędu nie dosypiają, nie wpływa to na nich
negatywnie. Jeżeli mają problemy ze snem, to zazwyczaj dzieje się tak z powodu
nadmiernego pochłonięcia pracą.
Osoby typu kapha szybko zasypiają oraz śpią ciężko i głęboko, lecz budzą się
wypoczęte. Jeśli mają możliwość, to śpią długo i w ten sposób oszczędzają energię.
Rzadko zdarza się, aby osoba typu kapha miała problemy ze snem.
60
Prakriti
Marzenia senne
Osoby typu wata dużo śnią, ale z łatwością zapominają swoje sny. Rano zwykle
wiedzą, że coś im się śniło, lecz pamiętają jedynie urywki marzeń sennych. Zdarza się, iż po okresach, gdy wydaje im się, że nic im się nie śniło, następują dni
lub tygodnie, kiedy mają żywe sny. Niekiedy zapamiętują je – często sny te są
intensywne, pełne przemocy i aktywności. Ich umysł wydatkuje energię, mimo
że osoby te powinny dużo wypoczywać. Ruch, zwłaszcza latanie w powietrzu,
jest typowe dla marzeń sennych wata, podobnie jak sny o tym, że ktoś lub coś
nas ściga.
Osoby typu pitta zazwyczaj pamiętają, co im się śniło. Ich sny są nierzadko pełne
pasji lub intensywne, często występuje w nich żar, światło lub jakiś inny rodzaj
energii. Osoby tego typu zwykle kontrolują swój sen. Jeśli jest to marzenie senne
o ściganiu, na ogół to osoba pitta jest osobą ścigającą, a nie na odwrót. Nawet
sny o kupowaniu lub sprzedawaniu mają charakter pitta, ponieważ są związane
z przekazywaniem pieniędzy („zielona” energia). Osoby typu pitta zazwyczaj
mają kolorowe sny.
Osoby typu kapha najczęściej mają bardzo spokojne, ciche, zrównoważone sny,
w których nic się nie dzieje, na przykład sny o sielskim pobycie na wsi, o odpoczynku w altance nad jeziorem, po którym pływają łabędzie, czy o smacznej
przekąsce podczas podwieczorku. Zazwyczaj nie zależy im na tym, aby zapamiętywać takie sny. Zwykle pozostają im w pamięci intensywne emocjonalne
marzenia senne.
Głos
Osoby typu wata, które nie były szkolone w posługiwaniu się głosem, często
mówią dyszkantem, nierzadko pojawia się u nich chrypka, a pod wpływem napięcia głos im się łamie. Te naturalne defekty mogą pokonać dzięki szkoleniom
z emisji głosu. Osoby te zazwyczaj mówią szybko, często z intonacją wznoszącą
się na końcu zdania. Mają też tendencję, by robić dygresje. Na ogół są gadatliwe i mogą rozmawiać niemal na każdy temat ze wszystkimi – nawet z kotem,
rośliną czy ścianą. Mówią, ponieważ lubią mówić. Mówienie to duży wydatek
energetyczny i właśnie między innymi dlatego tak je lubią. Rozmowy z nimi
przypominają czasem monologi. Dwie osoby wata mogą całymi godzinami
mówić do siebie nawzajem, wcale z sobą nie rozmawiając i niewiele się o sobie
dowiadując, a mimo to są zadowolone. Słabość ich głosu częściowo jest wynikiem
tego, że są zbyt gadatliwe.
Cechy poszczególnych konstytucji
61