Światowy Dzień Wody

Światowy Dzień Wody
„Początkiem wszechrzeczy jest woda" - Tales z Miletu
O czym myślimy gdy do naszych oczu lub uszu dociera określenie „Błękitna Planeta”? Chyba wszystkim ludziom
kojarzy się jedno, jedyne takie miejsce we wszechświecie, gdzie my ludzie żyjemy w otoczeniu świata roślin i zwierząt,
a miejscem tym jest Ziemia. 75% powierzchni kuli ziemskiej zajmuje woda, występująca głównie w oceanach, rzekach,
jeziorach oraz w postaci stałej w lodowcach. Część znajduje się pod powierzchnią ziemi lub w atmosferze oraz jako
składnik związków chemicznych. To właśnie dzięki wodzie, Ziemia oglądana z kosmosu ma błękitny kolor.
Woda jako najbardziej ruchliwy element środowiska przyrodniczego bierze udział w nieustannym krążeniu pomiędzy
atmosferą, wodami śródlądowymi i oceanicznymi, litosferą i biosferą. Jej ilość w ziemskiej atmosferze jest stała,
zmienia się jedynie jej stan skupienia. Woda to środowisko życia, warunkujące byt całej przyrody ożywionej, jak
również surowiec w produkcji dóbr materialnych, pozwalający na rozwój życia gospodarczego.
Gdyby nie pojawienie się wody na ziemi nie byłoby najmniejszej szansy na narodzenie się życia. Los wszystkich
organizmów, w tym człowieka jest nierozerwalnie związany z losem wody w przyrodzie. Woda jest niezbędna do
rozwoju wszelkich form życia, a przerwanie jej obiegu oznacza śmierć. Woda w naszym organizmie spełnia wiele
funkcji biologicznych, m.in.:
- jest składnikiem wszystkich tkanek oraz płynów ustrojowych;
- uczestniczy w przebiegu wielu reakcji biochemicznych;
- rozpuszcza pokarm, ułatwia jego transport, uczestniczy w procesie wchłaniania pożywienia z jelit w celu odżywiania
komórek;
- zwilża błonę śluzową, powierzchnie stawów i gałki oczne;
- stanowi środek transportu wewnątrzustrojowego oraz środowisko niezbędne do usuwania końcowych produktów
przemiany materii w tym również metabolitów szkodliwych;
- utrzymuje odpowiednie wymiary i kształty komórek;
- reguluje temperaturę ciała.
Bez jedzenia możemy przeżyć kilka tygodni, ale bez wody - zaledwie kilka dni. Jest rzeczą oczywistą, że przy tak
olbrzymim znaczeniu wody dla życia ludzkiego niebagatelną sprawą jest jej odpowiednia jakość.
Bezpieczeństwo najważniejszego, masowego produktu zapewnia szereg regulacji prawnych. W Polsce są to:
1) Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo Wodne (t. j. Dz. U. z 2005 r., Nr 239, poz. 2019 z późn. zm.) reguluje m.in.:
- zarządzanie zasobami wodnymi,
- zasady podziału i korzystania z wód,
- ustala organy odpowiedzialne za gospodarowanie i stan zasobów wodnych,
- określa zasady ochrony i monitoringu jakości wód.
2) Strategię zaopatrzenia w wodę przeznaczoną do spożycia przez ludzi reguluje Ustawa z dnia 7 czerwca 2001 r. o
zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz. U. z 2015 r., poz.139).
1
3) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 listopada 2002 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać
wody powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia (Dz. U. z 2002 r.
Nr 204, poz. 1728) - dotyczy jakości wód (surowca) pobieranych przez przedsiębiorstwa uzdatniania do zaopatrzenia
ludności w wodę przeznaczoną do spożycia.
4) O ochronie sanitarnej wody surowej (przed uzdatnieniem) powierzchniowej i podziemnej mówi Rozporządzenie
Ministra Środowiska z dnia 18 listopada 2014 r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków
do wód lub do ziemi oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (Dz. U. z 2014 r., poz.
1800).
5) Zasady sprawowania kontroli nad jakością wody oraz wartości dopuszczalne dla poszczególnych parametrów
podlegających nadzorowi zawarte są w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 13 listopada 2015 r. w sprawie jakości
wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. z 2015 r. poz. 1989).
Aglomerację warszawską liczącą 1765 000 mieszkańców w wodę przeznaczoną do spożycia zaopatruje przede
wszystkim Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w m. st. Warszawie S.A. Woda do produkcji ujmowana
jest z głównie z wód powierzchniowych. Ujęcie wody zlokalizowane na Zalewie Zegrzyńskim, mieszczące się na
terenie powiatu legionowskiego, zasila Zakład Wodociągu Północnego w Wieliszewie. Źródłem wody dla dwóch
pozostałych zakładów ujmujących wodę powierzchniową i infiltracyjną tj. Zakładu Wodociągu Centralnego i Zakładu
Wodociągu Praskiego jest rzeka Wisła. Wodociągi warszawskie ujmują także wody głębinowe. Teren dzielnicy
Warszawy Wawer zaopatrywany jest w wodę z lokalnych stacji uzdatniania wody SUW „Falenica” i SUW „Radość” oraz
w dzielnicy Warszawa Wesoła. Warszawski system wodociągowy obejmuje swym zasięgiem ok. 80% terenów w
granicach administracyjnych miasta Warszawy i zaspokaja potrzeby 95,5% mieszkańców stolicy. Woda po
uzdatnieniu za pomocą systemów pompowych oraz poprzez sieć dystrybucyjną dostarczana jest do odpowiednich
stref, na które jest podzielone miasto. Lewobrzeżna Warszawa, z wyłączeniem Powiśla, Sadyby i Wilanowa zasilana
jest w wodę z Zakładu Wodociągu Centralnego i uzupełniana z Zakładu Wodociągu Północnego poprzez
przepompownię znajdującą się na Marymoncie. Prawobrzeżną część Warszawy oraz tereny podskarpowe (Powiśle,
Sadyba, Wilanów) zaopatrywana jest przez Zakład Wodociągu Praskiego i Zakład Wodociągu Północnego poprzez
stację strefową zlokalizowaną na Białołęce. Jak deklaruje MPWiK w m. st. Warszawie S.A. zasięg działania
poszczególnych Zakładów nie jest stały i może ulegać zmianie w zależności od układu ciśnienia i zapotrzebowania
wody poprzez różne rejony miasta. W zależności od potrzeb poszczególne zakłady mogą się również wzajemnie
uzupełniać i zastępować w dostawie wody. Wodociągi warszawskie sprawują wewnętrzną kontrolę jakości wody
spełniając dyspozycje odpowiednich przepisów. Podstawowym źródłem informacji określającym jakość wody są
badania prowadzone na wyjściach do sieci oraz hydrantach zlokalizowanych na terenie miasta. Aktualne wyniki z
badań wody zamieszczane zostają na stronie informacyjnej MPWiK w m. st. Warszawie S.A. Raz w miesiącu na łamach
Gazety Wyborczej pojawia się informacja o jakości wody opatrzona komentarzem Państwowego Powiatowego
Inspektora Sanitarnego w m. st. Warszawie.
Na mocy ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz.
U. z 2015 r., poz. 139) oraz ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. z 2015 r., poz.
1412) nadzór nad urządzeniami wodnymi oraz ocenę jakości wody przeznaczonej do spożycia prowadzą organy
Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Bieżący nadzór sanitarny nad jakością wody sprawowany jest w formie monitoringu –
cyklicznych badań próbek wody, które pobiera się z ustalonych, stałych punktów, zaś oceny dokonuje się na
podstawie uzyskanych wyników z w/w badań w odniesieniu do limitów przedstawionych w rozporządzeniu Ministra
Zdrowia z dnia 13 listopada 2015 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. z 2015 r.,
poz. 1989).
Oprócz powyższych na każdym wodociągu wyznaczony jest punkt, w którym prowadzony jest monitoring codzienny. Z
punktów zlokalizowanych na sieci próbki wody pobierane są raz na miesiąc celem przeprowadzenia wymaganych,
podstawowych oznaczeń mikrobiologicznych i fizyko – chemicznych zaś w próbkach wody pobieranych raz na kwartał
z wyjść u „producenta” oraz w kilku innych punktach na sieci przeprowadzane są oznaczenia w zakresie monitoringu
przeglądowego, który ocenia dodatkowo poziom zawartości metali ciężkich, pestycydów oraz innych szkodliwych
substancji wymienionych w przywołanym powyżej rozporządzeniu. Oprócz powyższych na każdym wodociągu
wyznaczony jest punkt, w którym prowadzony jest monitoring codzienny.
2
Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w m. st. Warszawie prowadzi nadzór nad jakością wody ujmowanej z ujęć
głębinowych, studni oligoceńskich, które stanowią alternatywne źródło zaopatrzenia ludności w wodę. W obecnej
chwili do użytku mieszkańców przeznaczonych jest 100 takich ujęć.
Jakość wody w wodociągach warszawskich oraz z ujęć oligoceńskich kwestionowana była ze względu na
ponadnormatywne zawartości związków żelaza, amoniaku i manganu a także związaną z tym podwyższoną mętność i
barwę wody. Wystąpienie przekroczenia w/w parametrów są wynikiem wtórnego zanieczyszczenia sieci
wodociągowej. Ponowne badania nie wykazywały jednak obecności mikroorganizmów chorobotwórczych.
Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w m. st. Warszawie w ramach bieżącego nadzoru sanitarnego sprawuje
także kontrolę nad jakością wody ciepłej w kierunku obecności pałeczek bakterii Legionella sp. Sztucznym
rezerwuarem tych bakterii są systemy ciepłej wody i urządzenia wentylacyjne dlatego mikroorganizmy te kolonizują
baseny perełkowe, głowice natryskowe, inhalatory, turbiny dentystyczne, urządzenia klimatyzacyjne, wieże
chłodnicze, nawilżacze powietrza, prysznice, fontanny oraz inne urządzenia wytwarzające mgłę wodną. Obecność
bakterii Legionella sp. w wodzie, w przypadku ludzi starszych oraz pacjentów o obniżonej odporności, może stać się
przyczyną wystąpienia niebezpiecznych legionelloz. Najczęściej identyfikowane typy zachorowań wywołane przez
wspomniane mikroorganizmy to choroba legionistów (ciężkie zapalenie płuc) oraz gorączka Pontiac.
Art. 4, ust. 1 Ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej, który brzmi: „Do zakresu działania
Inspekcji Sanitarnej w dziedzinie bieżącego nadzoru sanitarnego należy kontrola przestrzegania przepisów
określających wymagania higieniczne i zdrowotne, w szczególności dotyczących: higieny środowiska, a zwłaszcza
wody do spożycia, czystości powietrza atmosferycznego, gleby, wód i innych elementów środowiska w zakresie
ustalonym w odrębnych przepisach” – zobowiązuje organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej do prowadzenia nadzoru
nad akwenami będącymi miejscem rekreacji i uprawnia sportów wodnych. W związku z powyższym PPIS w m. st.
Warszawie uwzględnił konieczność monitoring jakości wody z basenów kąpielowych, który jest prowadzony przez
właścicieli obiektów.
Większość ludzi niewiele wie o jakości wody, którą pije. Ludwik Pasteur twierdził, że z wodą wypijamy 90% swoich
chorób i niewiele się pomylił. Aktualnie na świecie 80% wszystkich zachorowań jest związane z zanieczyszczeniem
wody pitnej. Dotyczy to przede wszystkim krajów Afryki, Azji i Ameryki Południowej. Szacuje się że aż miliard ludzi na
świecie nie ma bezpośredniego dostępu do wody pitnej a choroby wynikające z braku czystej wody każdego dnia
powodują śmierć wielu tysięcy ludzi. Woda to najbardziej uniwersalny rozpuszczalnik w przyrodzie, może rozpuścić
wszystko, jest to tylko kwestia czasu. W wodzie rozpuszcza się łatwo ponad 2500 różnych substancji chemicznych,
ponad 90% z nich nie jesteśmy w stanie w jakikolwiek sposób wyczuć. Należy zatem uświadomić sobie fakt, że
wszystkie odpady mają bezpośrednią styczność z wodami gruntowymi i powierzchniowymi, które wykorzystuje się
następnie jako surowiec do produkcji wody do spożycia. Spróbujmy zatem chronić nasze zasobu wody, których na
terenie naszego kraju jest stosunkowo niewiele. Dbajmy o środowisko już w naszym gospodarstwie domowym.
Stosujmy w rozsądnych ilościach środki do pielęgnacji ciała, ochrony czystości oraz zażywanie leków. Wszystkie te
produkty jako ścieki komunalne trafiają do środowiska zmieniając jego jakość, a tym samym jakość naszego życia.
Z tego krótkiego przeglądu faktów wynika, że człowiek powinien myśleć o wodzie z nieustannym zachwytem, to dzięki
niej powstało Życie na Ziemi. Woda jest źródłem życia i piękna, ale może okazać się groźnym żywiołem, jeśli nie
będziemy traktować jej z szacunkiem i chronić przed samymi sobą.
„Wodo, nie masz ani smaku, ani koloru, ani zapachu, nie można ciebie opisać, pije się ciebie nie znając
ciebie. Nie jesteś niezbędna do życia; jesteś samym życiem” – A. Saint - Exupery
3