docsprawozdanie
download 
Reklamacja Transkrypt
sprawozdanie
SPRAWOZDANIE Międzynarodowe warsztaty terenowe Słowacja – Austria – Włochy 1 – 9 czerwca 2013 r. Wymiana doświadczeń pomiędzy projektami LIFE dotyczącymi ochrony torfowisk Warsztaty odbyły się w ramach projektu LIFE11 NAT/PL/423 pt. „Ochrona torfowisk alkalicznych (kod 7230) w młodoglacjalnym krajobrazie Polski północnej” Przygotowania do wyjazdu trwały ponad 2 miesiące. W tym czasie nawiązaliśmy kontakt z osobami prowadzącymi projekty LIFE w innych krajach, które były przedmiotem naszego zainteresowania – na Słowacji, w Austrii i we Włoszech. Udało nam się nawiązać współpracę z 4 projektami – dwoma na Słowacji i dwoma we Włoszech. W Austrii poprzez sieć innych powiązań dotarliśmy do prof. Michaela Stainera – profesora Uniwersytetu Wiedeńskiego, który zgodził się oprowadzić nas po obiektach, na których prowadzi badania. Wykonaliśmy ramowy harmonogram pobytu i rozpoczęliśmy szczegółowe ustalenia z przewodnikami oraz przygotowania techniczno – logistyczne. Zdecydowaliśmy się jechać 5 samochodami terenowymi, z napędem 4x4 z uwagi na fakt, iż wiele miejsc, które planowaliśmy odwiedzić znajdowało się w miejscach niedostępnych i poza wyasfaltowanymi szosami. Do udziału w wyjeździe zaprosiliśmy 20 osób – pracowników i współpracowników Klubu Przyrodników. Ostatecznie w grupie znalazły się następujące osoby: Magdalena Makles (pracownik Klubu, koordynator projektu i wycieczki), Dorota Horabik (Pracownik Klubu, wsparcie logistyczne), Robert Stańko (pracownik Klubu, ekspert fitosocjolog), Lesław Wołejko (pracownik Klubu, ekspert fitosocjolog), Katarzyna Kiaszewicz (pracownik Klubu, ekspert fitosocjolog), Paweł Pawlaczyk (pracownik Klubu, uczestnik), Katarzyna Barańska (Pracownik Klubu, uczestnik), Filip Jarzombkowski (pracownik Klubu, ekspert fitosocjolog), Ewa Gutowska (pracownik Klubu, ekspert fitosocjolog), Katarzyna Kotowska (pracownik Klubu, ekspert fitosocjolog), Zofia Książkiewicz (współpracownik, ekspert malakolog), Alma Szafnagel – Wołejko (współpracownik Klubu, uczestnik), Barbara Utracka – Minko (współpracownik Klubu, uczestnik), Elwira Ahmad (współpracownik Klubu, uczestnik), Mariusz Grzęba (współpracownik Klubu, uczestnik), Marek Orlikowski (współpracownik Klubu, uczestnik), Elwira Bałdyga (pracownik RDOŚ Olsztyn – partnera projektu, uczestnik), Włodzimierz Pisarek (pracownik RDOŚ Olsztyn – partnera projektu, uczestnik), Maciej Gdaniec (pracownik RDOŚ Gdańsk – partnera projektu, uczestnik), Marta Kuczyńska (pracownik RDOŚ Gdańsk – partnera projektu, uczestnik). Tab. 1. Ramowy harmonogram wyjazdu CO? Kiedy? Przejazd Świebodzin Czarna Orawa (600 km, 7h), 6.00 - 14.00 obiad Zwiedzanie torfowisk orawskich, nocleg w 15.00 - 18.00 Chyżnym Przejazd z Czarnej Orawy do Belianskie Luky i Trstinne 7.00 - 9.00 Luky (60 km, 1h) Zwiedzanie, posiłek 9.00 - 16.00 Przejazd pod Bratysławę (350 km, 4h) , posiłek, nocleg 16.00 - 20.00 w Pezinok Zwiedzanie rezerwatu Sur 9.00 - 12.00 Czerwiec Sob Ndz Pon Wto Śro Czw Pią Sob Ndz 1 2 3 4 5 6 7 8 9 x x x x x x Strona 2 z 40 Przejazd na nizinę Zahorie (65 km, 1,5h), posiłek 12.00 - 14.00 x Zwiedzanie Mesterova Luka, 14.00 - 19.00 Orlovske vrsky x Posiłek, nocleg w Malacky x 19.00 - … Zwiedzanie rezerwatu Abrod, 8.00 - 14.00 posiłek Przejazd do Gosau, Austria (370 km, 4 h), posiłek, nocleg 15.00 - 21.00 w Gosau Zwiedzanie Salzkammergut 09.00 - 18.00 Kolacja, nocleg w Gosau 19.00 - … x x x x Przejazd do St. Margareten (120 km, 2h) 09.00 - 11.00 x Zwiedzanie, posiłek 11.00 - 15.00 x Przejazd do Pordenone, Włochy (260 km, 3 h) 15.00 - 18.00 x Zwiedzanie obiektów Virco and Flambro, szklarnie w 9.00 - 18.00 Palazzolo dello Stella x Posiłek, nocleg w Pordenone 18.00 - … x Przejazd do Danta di Cadore 9.00 - 11.00 Zwiedzanie Danta di Cadore, 11.00 - 17.00 posiłek Powrót do Pordenone, 17.00 – nocleg 19.00 Przejazd Pordenone Świebodzin (900 km - 10 h) x x x x 6.00 - … Zdj. Siegfried Gamsjager Zdj. 1: Uczestnicy wyjazdu w Austrii Strona 3 z 40 1 czerwca 2013 r., sobota Mapa 1: trasa podróży pierwszego dnia Mapa 2. A: obiekt nad potokiem Bembeńskim, B: obiekt nad Zbiornikiem Orawskim. Wyruszyliśmy z różnych miejsc Polski – ze Szczecina, Gdańska, Słupska, Olsztyna, Warszawy, Krakowa i Świebodzina. Dla wielu podróż rozpoczęła się już 31.05. W sobotę miejscem spotkania całej grupy była restauracja w miejscowości Jabłonka. Z różną skutecznością i z różnym czasem cała grupa stawiła się w wyznaczonym miejscu spotkania. Po pierwszym wspólnym posiłku odbyło się spotkanie organizacyjne, podczas którego zostały uczestnikom przekazane najważniejsze informacje logistyczne oraz organizacyjne, rozdaliśmy także krótkofalówki, które służyły nam przez całą podróż do komunikacji między poszczególnymi samochodami. Następnie pod przewodnictwem Roberta Stańko ruszyliśmy po raz pierwszy w czasie wyprawy w teren by zobaczyć obiekty na terenie torfowisk położonych w zlewni Czarnej Orawy. Pierwszym zwiedzanym obiektem było torfowisko niedaleko Jabłonki położone w dolinie Potoku Bembeńskiego. Strona 4 z 40 Zdj. Dorota Horabik Zdj. 1. Robert Stańko opowiada o torfowisku orawskim w dolinie potoku Bembeńskiego Zdj. 2. Na torfowisku słuchając prof. Wołejko i Roberta Stańko Pracownicy Klubu Przyrodników wykonywali dla tego terenu inwentaryzację przyrodniczą i choć obiekt jest przykładem dobrze zachowanego torfowiska alkalicznego, mimo wszelkich elementów kwalifikujących je jako obszar Natura 2000 ostatecznie nie został zakwalifikowany do sieci Natura 2000. Na miejscu mieliśmy okazję zobaczyć kwitnące tłustosze Pinguicula vulgaris, wełnianki Eriophorum angustifolium czy turzycę Davalla Carex davalliana. W wyższych partiach tego obiektu widoczne były zarośnięte już zagłębienia po dawnych poborach torfu z widocznymi złożami trawertynu. Strona 5 z 40 Zdj. Katarzyna Kiaszewicz Zdj. 3: Kwitnące tłustosze (fioletowe) na widocznym złożu trawertynu Zdj. Dorota Horabik Zdj. Katarzyna Kiaszewicz Zdj. 4: Kwitnące storczyki szerokolistne Dactylorhiza majalis Kolejnym obiektem było torfowisko położone niedaleko zbiornika zaporowego na Czarnej Orawie. Był to przykład torfowiska niskiego z częścią przejściową i wysoką. Strona 6 z 40 Zdj. Magdalena Makles Zdj. 5: Kwitnące wełnianki w okolicach zbiornika orawskiego Zdj. Dorota Horabik Zdj. 6. Torfowisko nad Zbiornikiem Orawskim Strona 7 z 40 2 czerwca 2013 r., niedziela Następnego dnia po noclegu w hotelu w Chyżnym z samego rana udaliśmy się na słowacką stronę Tatr. Tam w pobliżu miejscowości Spiska Bela spotkaliśmy się z Tomasem Drazilem – pracownikiem słowackiego Tatrzańskiego Parku Narodowego, który był naszym przewodnikiem po obszarze Natura 2000 „Bielanskie Luky”. Mapa 3. Trasa podróży Mapa 4. D: Obiekt Belianskie Luky Belianskie Luky to największe torfowisko alkaliczne zasilane wodami podziemnymi na Słowacji. Łąki te były tradycyjnie użytkowane kośnie, ale w latach 80-tych XX wieku zaprzestano użytkowania i obiekt zaczął zarastać. W roku 2004 organizacja ekologiczna Daphne wspólnie z zarządcami terenu rozpoczęła projekt mający na celu przywrócenie Strona 8 z 40 tradycyjnego sposobu użytkowania tego terenu. Mimo rozległych powierzchni podlegających wykoszeniu używa się metod i technologii, które nie zaburzają mikrorzeźby terenu, która dla tego typu siedliska jest niezwykle istotna dla zachowania jego bioróżnorodności. Podobnie wygląda to na torfowiskach w północnej Polsce. Zdj. Robert Stańko Zdj. 7. Tomas Drazil (w czarnym polarze) objaśniający grupie historię i specyfikę obszaru Na torfowisku tym występuje bardzo ciekawe, z naukowego punktu widzenia, zjawisko. Na zboczach tego torfowiska źródliskowego występują niewielkie baseny, które zazwyczaj są umieszczone w części płaskiej torfowiska i są mniej lub bardziej wydłużone i ułożone prostopadle do stoku. Ale w wielu przypadkach zajmują strome części stoku. W okresie zimowym, baseny te często nie zamarzają, nawet wtedy, gdy temperatura powietrza jest niższa od zera co wskazuje na obecność silnego zasilania wodami gruntowymi. Można by oczekiwać, że latem odprowadzanie wód może mieć efekt chłodzenia wody w basenach, ale tak się jednak nie dzieje. Najwyraźniej przepływ wód w basenach jest tak długi, że baseny zawierają bardzo ciepłą wodę w okresie letnim. Badania wykazały, że wody gruntowe wypływają na jednej stronie basenu i naciekają ponownie w warstwę torfu na drugim z boku zgodnie z nachyleniem zbocza. W związku z tym, gleba między basenami jest także rozgrzana. Wysokie temperatury i rośliny wodne w basenach sprzyjają wytrącaniu się węglanu wapnia. Dlatego większa część węglanu wapnia pochodząca z procesu petryfikacji znajduje się w samych basenach. Strona 9 z 40 Zdj. Katarzyna Kiaszewicz Zdj. 8. Widoczne baseny z wytrącającym się węglanem wapnia Zdj. Katarzyna Kiaszewicz Zdj. 9. Prof. Wołejko wyjaśnia działanie basenów i procesu w nich zachodzącym Strona 10 z 40 Zdj. Katarzyna Kiaszewicz Zdj. 10. Primula farinosa, która w Polsce ma tylko jedno stanowisko… Zdj. Katarzyna Kiaszewicz Zdj. 11. Widok na Belianskie Luki Strona 11 z 40 3 czerwca 2013r., poniedziałek Następnego dnia rano odebraliśmy z dworca w miejscowości Pezinok naszego kolejnego przewodnika – Jaromira Sibl’a, który jest pracownikiem słowackiej organizacji ekologicznej BROZ. Jaromir oprowadził nas po rezerwacie Sur pod Bratysławą (LIFE03 NAT/SK/000096 „Restoration of Water Regime in Sur Fen Nature Reserve”) oraz po miejscach realizacji projektu LIFE05 NAT/SK/112 „Restoration of the Wetlands of Zahorie Lowland”. Mapa 4. Trasa podróży Rezerwat Sur został założony w 1952 r. Jest objęty formą ochrony zarówno krajowej (jako rezerwat), a także międzynarodowej jako rezerwat Ramsar oraz obszar Natura 2000. Głównym celem projektu realizowanego na terenie rezerwatu było przywrócenie stosunków wodnych w rezerwacie i osiągnięcie odpowiedniego stanu zachowania populacji olchy występującej na tym siedlisku łęgowym. Projekt był realizowany w latach 2003 - 2007. Zniszczone i przestarzałe urządzenia wodne zostały zrekonstruowane. Potok Fanglovsky, który zasila w wodę tereny rezerwatu został oczyszczony, a na jego końcu został zbudowany nasyp, w celu zatrzymywania wody w rezerwacie. Ważne było również skonstruowanie odpowiednich urządzeń spustowych na kanale Chlebnickim oraz zwiększenie grobli na strumieniu Czerna Voda, aby uniknąć wysychania pokładów torfu w rezerwie. W ten sposób umożliwiono uwalnianie nadmiaru wody w okresie wysokiego jej poziomu, dzięki czemu unika się zalania okolicznych pól przy jednoczesnym zachowaniu odpowiedniego poziomu wody dla tego siedliska. Na terenie rezerwatu notuje się ponad 120 gatunków roślin, wymienionych w Czerwonej Liście, ponad 50 gatunków uznawanych za rzadkie, narażone lub zagrożone. Są to głównie olchowe lasy bagienne. Wyjątkowym jest również fakt, że w obszarze rezerwatu Sur, istnieją dwa różne ekosystemy: łęgi olchowe, podmokłe łąki i biotopy bagienne oraz „gaj pannoński”, który jest ostatnią pozostałością lasów dębowych prerii na Nizinie Naddunajskiej. Strona 12 z 40 Mapa 5. Położenie rezerwatu Sur Zdj. Dorota Horabik Zdj. 12. Jaromir Sibl przed tablicą informacyjną o rezerwacie Sur Strona 13 z 40 Zdj. Dorota Horabik Zdj. 13. Wnętrze łęgu w rezerwacie Sur Zdj. Dorota Horabik Zdj. 14. Wnętrze łęgu w rezerwacie Sur Strona 14 z 40 Kolejnym miejscem, do którego pojechaliśmy były miejsca realizacji kolejnego projektu LIFE – obiekty Mesterova Luka i Orlovskie vrsky (LIFE05 NAT/SK/112 „Restoration of the Wetlands of Zahorie Lowland”). Głównym celem projektu było przyczynienie się do rozwoju sieci Natura 2000 na terytorium Niziny Zahorie poprzez ochronę, odtworzenie i zachowanie ważnych siedlisk podmokłych i związanych z nimi gatunków. W czasie projektu wykonano plany zarządzania dla 8 obszarów Natura 2000, uaktualniono plany urządzania lasu tak by odpowiadały potrzebom siedlisk na tych obszarach, podjęto działania edukacyjne z zakresu ochrony czynnej wykonano następujące zadania: blokowanie i wypełnianie materiałem ziemnym drenów, odtwarzanie niewielkich strumieni, budowa przepławki na rzece Rudava, odtworzenie bogatych gatunkowo łąk kośnych wzdłuż rzeki Rudava. Mokradła Zahorie leżą w obniżeniach pomiędzy wydmami piaskowymi i są oazami pośrodku piasków i plantacji sosny. Są niezwykłe ze względu na swoje bogactwo gatunków. Można tam spotkać: Drosera rotundifolia, Calla palustris, Liparis loeselii, Iris pseudoacorus, Hottonia palustris czy Trichophorum alpinum. Mapa 6. Miejsce realizacji projektu na nizinie Zahorie. Górna strzałka to „Mesterova Luka”, dolna to „Orlovskie vrsky” Niestety w czasie całej wycieczki na nizinę Zahorie padał deszcz więc nie mogliśmy nacieszyć się pobytem na miejscu, choć spacer okazał się niezwykle wesoły. Strona 15 z 40 Zdj. Magdalena Makles Zdj. 15. Mesterova Luka Zdj. Dorota Horabik Zdj. 16. Tablica informacyjna na Mesterovej Luce. Strona 16 z 40 Zdj. Dorota Horabik Zdj. 17. Iris pseudoacoris Zdj. Magdalena Makles Zdj. 18. Rzadki przykład łęgu sosnowego ;) Strona 17 z 40 4 czerwca 2013 r., wtorek We wtorek rano w hotelowym holu spotkaliśmy się z pracownikiem Daphne – słowackiej organizacji ekologicznej – Vierą Stanovą, która oprowadziła nas po rezerwacie Abrod. Po zwiedzaniu rezerwatu mieliśmy się spotkać pod Wiedniem z prof. Michael’em Steinerem i wspólnie dojechać do hotelu w Gosau. Po drodze jednak okazało się, ze mamy problemy techniczne z jednym z samochodów i musieliśmy awaryjnie lądować w serwisie Toyoty w Bratysławie. Na szczęście okazało się, iż problem jest łatwy do usunięcia i po dwóch godzinach przymusowego postoju ruszyliśmy dalej. Mapa 7: Trasa podróży Mapa 8: Lokalizacja rezerwatu Abrod Strona 18 z 40 Rezerwat Abrod został utworzony w 1964 roku i należy do najlepiej poznanych rezerwatów na Nizinie Borskiej. Obszar został objęty ochroną z uwagi na występowanie rzadkich roślin ze związku Caricion davallianae i Molinion jak również rzadkie gatunki zwierząt. Obszar ten podlegał zagospodarowaniu przez człowieka z uwagi na jego położenie. W 1923 roku rozpoczęto prace melioracyjne – wykopano rowy odwadniające, wykonano regulacje okolicznego potoku Porec, co spowodowało drastyczne obniżeniem lustra wody podziemnej w całej zlewni w latach 1962 – 66, kiedy teren ten był już objęty ochroną rezerwatową. Te działania miały wpływ na rezerwat zwłaszcza na siedliska torfowiskowe. Pierwotnie mechowisko zajmowało ok. 11 ha (z 90 ha powierzchni rezerwatu) we wschodniej części rezerwatu. Na szczęście najcenniejsza część rezerwatu przetrwała. Od 1994 roku Daphne we współpracy z administracją rezerwatu podjęło działania mające na celu poznanie florystyczne, hydrologiczne i geologiczne terenu rezerwatu. Działania te poskutkowały złożeniem szeregu wniosków aplikacyjnych mających na celu ochronę tego obszaru. Zdj. Dorota Horabik Zdj. 19. W hotelu w Malacky – Viera i jej kolega opowiadają o rezerwacie Abrod Zdj. Dorota Horabik Zdj. 20. Na terenie rezerwatu – Viera opowiada o miejscu w jakim się znajdujemy Strona 19 z 40 Zdj. Katarzyna Kiaszewicz Zdj. 21. Rezerwat Abrod w części gdzie dominują łąki wilgotne i torfowiska Zdj. Dorota Horabik Zdj. 22. Rezerwat Abrod Strona 20 z 40 5 czerwca 2013 r., środa Po długiej podróży z przygodami dnia poprzedniego, w środę wyruszyliśmy na zwiedzanie torfowisk w pięknym otoczeniu Alp austriackich. Wraz z prof. Stainerem oraz towarzyszącym mu pracownikiem Austriackich Lasów Państwowych – Gerhard’em Fischerem, mieliśmy zobaczyć 2 torfowiska w łańcuchu Dachstein – Löckernmoos i Langmoos. Mapa 9: D: Lockernmoos, C: Langmoos Najpierw pojechaliśmy na teren obszaru Salzkammergut na torfowisko o nazwie Langmoos. Na jego terenie od XVIII wieku działała kopalnia soli. Jej wydobycie polegało na przepuszczaniu przez złoża soli strumieni wody z pobliskiego torfowiska, a następnie odparowywaniu z powstałej solanki wody. Podczas prac renaturyzacyjnych na tym obiekcie odkryto skomplikowany i zastosowany na szeroką skalę system rur ceramicznych i drewnianych kanałów, które systematycznie odprowadzały stosunkowo niewielkie ilości wody z torfowiska. Ilość wody pobieranej była na tyle niewielka, że nie zrujnowała całego ekosystemu torfowiska, ale na tyle duża by przesuszyć siedlisko i spowodować, iż zaczęły na niego wkraczać gatunki tj. skarłowaciała sosna alpejska, które dodatkowo zacieniają i przesuszają całą powierzchnię przyspieszając tym samym degradację torfowiska i wycofywanie się gatunków torfowiskowych. W celach ochrony tego terenu usunięto przeważającą część systemu drenów oraz kanałów a także zbudowano wzdłuż zbocza kilkadziesiąt prostych zastawek, które spowalniają erozję oraz wypływ wody z terenu wyżej położonego torfowiska. Usunięto też część nalotów sosny jednakże liczy się na to, iż pozostała część wycofa się samoistnie po ustabilizowaniu wysokiego poziomu wody w torfowisku. Wiele z tych budowli jest stosunkowo a więc i efekt ich działania nie był jeszcze widoczny w zakresie wpływu na siedlisko, lecz można było zaobserwować utrzymujący się wysoki poziom wody. . Strona 21 z 40 Zdj. Dorota Horabik Zdj. 23. Prof. Steiner objaśnia historię i specyfikę obszaru Langmoos Zdj. Magdalena Makles Zdj. 24. Na terenie obiektu Langmoos Strona 22 z 40 Zdj. Dorota Horabik Zdj. 25. Drewniane wypełnienie kanału i elementy ceramicznego systemu drenów Zdj. Dorota Horabik Zdj. 26. Debaty… Prof. Steiner, prof. Wołejko, Gerhard Fisher i Robert Stańko Strona 23 z 40 Kolejnym obiektem jaki tego dnia pojechaliśmy zobaczył było torfowisko w okolicach Gosau – Löckernmoos. Tu również zbudowano system zastawek hamujących odpływ wody z torfowiska. Są tu również miejsca gdzie mechowisko przechodzi w część przejściową a następnie wysoką. Na tym torfowisku zbudowany system zastawek wykorzystuje opracowaną przez zespół realizujący metodologię budowy zastawek, gdzie woda przelewa się przez charakterystyczny Vkształtny metalowy przelew. Ten kształt przelewu pozwala na brak konieczności zastosowania regulowanych szandorów a także zapewnia właściwe tempo odpływu wody – niewielka ilość w czasie niskich stanów i większa w czasie wysokich. Zdj. Magdalena Makles Zdj. 27. Miejsce przechodzenia torfowiska niskiego w przejściowe i wysokie. Ciemnymi liniami zaznaczono schematycznie granice. Strzałką zaznaczono kierunek przejścia. Zdj. Magdalena Makles Zdj. 28. Zastawka z V-kształtnym metalowym przelewem Strona 24 z 40 Zdj. Katarzyna Kiaszewicz Zdj. 29. Przegrody spowalniające spływ powierzchniowy prawie całkowicie wtopiły się już w krajobraz Zdj. Dorota Horabik Zdj. 30. Dość częsty widok…. Próba oznaczenia nowego znaleziska. Strona 25 z 40 6 czerwca 2013 r., czwartek Następnego dnia mieliśmy zobaczyć rzadkie zjawisko i stosunkowo nowo opisane siedlisko nazwane „mechowiskiem kondensacyjnym” (condensation mire) oraz kolejny przykład działań renaturyzacyjnych prof. Steinera. Po zobaczeniu tych miejsc ruszyliśmy w drogę do Włoch. Mapa 10. Trasa podróży Mapa 11. Lokalizacja obiektów: B: Rohrmoos, C: Saumoos Strona 26 z 40 Pierwszym miejscem do jakiego pojechaliśmy był obiekt po drugiej stronie łańcucha Dachstein w dolinie rzeki Talbach. W przeciwieństwie do obiektów, które widzieliśmy wcześniej tu panują głównie warunki kwaśne. Jednak jednym z warunków koniecznych jakie muszą istnieć by powstało „mechowisko kondensacyjne” jest chłodzący efekt tuby z zimnym powietrzem jaki powstaje na zboczu górskim pomiędzy kamieniami na nim usadowionymi. W zimie, stosunkowo ciepłe powietrze w tej „tubie” unosi się do góry (jak w kominie) natomiast zimne opada na dno tuby utrzymując niską temperaturę skały. Raz w roku (zwykle w kwietniu) zjawisko to ulega odwróceniu zachowując jednak trwale niską temperaturę gruntu w lecie. W takich warunkach wokół otworów wylotowych zimnego powietrza kondensująca się para wodna umożliwia rozwój wiszących nad otworami i wokół nich skupisk mszaków tworząc tym samym warunki do rozwoju tego siedliska. Zdj. Dorota Horabik Zdj. 31. Stok porośnięty torfowiskiem - Rohrmoos Zdj. Magdalena Makles Zdj. 32. Fragment tablicy informacyjnej ze schematem przepływu powietrza pomiędzy kamieniami na zboczu. Strona 27 z 40 Zdj. Robert Stańko Zdj. 33. Wiszące torfowisko z bliska Zdj. Magdalena Makles Zdj. 34. Wylot zimnego powietrza i kształtujące się wokół torfowisko Strona 28 z 40 Kolejnym obiektem był położone niedaleko miejscowości St. Marghareten torfowisko Saumoos. Torowisko to zostało bardzo silnie zdegradowane poprzez rabunkową gospodarkę – bardzo duże jego partie zostały zniszczone przez trwające tu wydobycie torfu. Torf był wydobywany na potrzeby ściółkowania dla bydła. Rabunkowa gospodarka leśna prowadzona na tych terenach polegająca na obcinaniu gałęzi i przeznaczaniu ich na podściółkę, a pozostałe części drzew na pulpę drzewną i do produkcji sklejki spowodowała wylesienie tego terenu. Dlatego jako podściółkę zaczęto używać wydobywanego na tych terenach torfu. Na obiekcie, który oglądaliśmy prace renaturyzacyjne polegały głównie na łagodzeniu rzeźby terenu wyrobisk oraz transplantacji roślin z powierzchni przylegających a także budowie zastawek blokujących spływ wody z powierzchni torfowisk. Usuwano także naloty brzozy. . Zdj. Dorota Horabik Zdj. 35. Saumoos. Widoczne złagodzone zbocza dawnego wyrobiska. Roślinność widoczna została tam transplanowana Zdj. Dorota Horabik Zdj. 36. Znów jakieś dyskutowane znalezisko Strona 29 z 40 Zdj. Robert Stańko Zdj. 37. Saumoos Zdj. Robert Stańko Zdj. 38. Saumoos Strona 30 z 40 7 czerwca 2013 r., piątek Dzień wcześniej z St. Marghareten zdecydowaliśmy się jechać do Pordenone okrężną drogą – trasami lokalnymi tak by móc podziwiać widoki. Wybraliśmy krętą trasę wiodącą przez Park Narodowy Nocalmberge oraz przełęcz w Alpach Karnickich. Widoki niektórym rzeczywiście odbierały oddech, a niektórym przyspieszały tętno. Jednak wszyscy jednoznacznie stwierdzili, iż choć dotarliśmy do hotelu koło północy (czyli jechaliśmy 11 godzin…) trasa była tego warta. Mapa 12. Trasa podróży Mapa 13. Lokalizacja rezerwatów Virco i Flambro. Strona 31 z 40 W piątek w okolicach miejscowości Flambro spotkaliśmy się z przedstawicielami projektu LIFE 06 NAT/IT/000060 „Conservation and restoration of calcareous fens in Friuli” – Daniele de Luca i Giuseppe Oriolo. Projekt ten jest poświęcony ochronie ostatnich zachowanych torfowisk alkalicznych na nizinie Friuli, ich odnowę z terenów niegdyś użytkowanych rolniczo i ochrona ich endemicznych gatunków roślin, które wciąż przetrwały na tych terenach. Projekt realizowano na 4 obiektach, z których dwa odwiedziliśmy – Virco i Flambro. Na terenie obiektów głównymi typami siedlisk jakie występują to źródliska nawapienne, torfowi nakredowe z Cladium mariscus, torfowiska alkaliczne i wilgotne łąki z Molinia sp. W ramach projektu wykupiono na rzecz Administracji Regionu Friuli Venezia Giulia tereny torfowisk i objęto je ochroną prawną. Przywrócono tradycyjna gospodarkę kośną z usuwaniem biomasy oraz zbierano nasiona. Celem zbioru nasion było stworzenie banku nasion oraz transplantacja wyhodowanych z nich siewek na nowe miejsca (wzmacnianie populacji). Ale najważniejszymi działaniami związanymi z ochroną czynną było przywracanie dawnych stosunków wodnych na tym terenie. Olbrzymimi nakładami sił i pieniędzy w latach 50tych XX wieku tereny te zostały przystosowane do upraw rolnych (wierzba oraz kukurydza). Dopiero w 2010 roku w ramach projektu podjęto próbę odtworzenia poprzednich warunków glebowo – hydrologicznych. Usunięto olbrzymie masy ziemi odsłaniając pierwotną warstwę torfu, piaskowo – mułową oraz żwirowo – kamienistą. Dzięki temu woda gruntowa spływająca z pobliskich Alp, nasycona węglanem wapnia, znów zaczęła się wydobywać źródliskami na powierzchnię odtworzonych „torfowisk”. Dodatkowo z banku nasion pobieranego z pobliskich obiektów hodowano siewki, które następnie w ilości 12 000 sztuk nasadzono na powstałe powierzchnie. Dodatkowo jako wzmocnienie banku nasion, a także sposób nawożenia tego terenu, przenoszono tutaj zmulczowaną biomasę z pobliskich podmokłych łąk. Parafrazując słowa polskiego piosenkarza… „tu teraz jest ściernisko ale będzie torfowisko” można powiedzieć, że w ten sposób po ponad 3 lat od zakończenia prac ziemnych teren ten z pola kukurydzy przeobraził się w torfowisko nakredowe. Zdj. Dorota Horabik Zdj. 39. Giuseppe Oriolo i Daniele de Luca – nasi przewodnicy opowiadają o miejscu, które będziemy oglądać Strona 32 z 40 Zdj. 40. Na ścieżce edukacyjnej przy źródliskach nawapiennych. Zdj. 41. Tutaj teraz jest ściernisko ale będzie torfowisko… Zdj. Dorota Horabik Zdj. Dorota Horabik Strona 33 z 40 Zdj. Dorota Horabik Zdj. 42. Giuseppe wyjaśnia Zdj. Dorota Horabik Zdj. 43. Niedawne pola kukurydzy… A resztę popołudnia spędziliśmy na wędrówkach po plaży :) Strona 34 z 40 8 czerwca 2013 r., sobota Kolejnego, ostatniego już dnia naszej wycieczki pojechaliśmy na torfowiska Danta di Cadore, na terenie których był prowadzony kolejny projekt LIFE 04 NAT/IT/177 „Danta di Cadore peatbogs”. Mapa 14. Trasa podróży Mapa 15. Lokalizacja torfowiska Danta di Cadore (na prawo od punktu B) Strona 35 z 40 Po torfowiskach Danta di Cadore oprowadzał nas Mauro Varaschin, który był profesjonalnym przewodnikiem – freelancerem. Osobny prowadzące nie były w stanie poświęcić nam czasu w tych dniach a nie chcąc rezygnować z możliwości zobaczenia tych ciekawych miejsc zwróciliśmy się do przewodnika. Projekt objął 20 ha torfowisk. Obiekt jest jednym z najcenniejszych fitosocjologicznie obiektów na terenie Włoch. Większość stanowią torfowiska alkaliczne, nakredowe oraz aktywne torfowiska wysokie. Podobnie jak na wielu tego typu obiektach tak i tutaj powodem zaniku siedliska okazało się zarzucenie tradycyjnego użytkowania kośnego. W ramach projektu przywrócono to ekstensywne użytkowanie kośne – koszenie odbywa się za pomocą niewielkiego traktorka, jesienią z uwagi na fakt, iż wówczas ziemia na tej wysokości jest już zamarznięta a nie ma jeszcze pokrywy śnieżnej. Taki sposób koszenia nie niszczy darni i mikrorzeźby terenu. Zdj. Dorota Horabik Zdj. 44. Mauro objaśnia historię i specyfikę obiektu – Danta di Cadore Zdj. Dorota Horabik Zdj. 45. Torfowiska z widokiem na Alpy Strona 36 z 40 Zdj. Dorota Horabik Zdj. 46. Tu podobnie jak na obiekcie Belianskie Luky tworzą się baseny Zdj. Dorota Horabik Zdj. 47. Zastawka zbudowana w czasie projektu Strona 37 z 40 Ale były też w czasie tych 8 dni i takie chwile: Zdjęcia: Dorota Horabik, Katarzyna Kiaszewicz, Alma Szafnagel-Wołejko. Strona 38 z 40 Zdjęcia: Dorota Horabik, Katarzyna Kiaszewicz, Magdalena Makles. Strona 39 z 40 Zdjęcia: Dorota Horabik, Katarzyna Kiaszewicz. … dużo się nauczyliśmy, zebraliśmy mnóstwo wiedzy i doświadczenia ale przede wszystkim zżyliśmy się ze sobą i dobrze się bawiliśmy! Magdalena Makles Świebodzin, 27.06.2013 r. Strona 40 z 40
