Czy warto tworzyć Programy Edukacyjne dla pacjentów z cukrzycą

Czy warto tworzyć Programy Edukacyjne dla pacjentów z cukrzycą

DOBROSTAN A EDUKACJA
ROZDZIAŁ IX
¹Oddział Diabetologii,
Instytut Medycyny Wsi im. Witolda Chodźki w Lublinie
Department of Diabetology,
Witold Chodźko Institute of Rural Health in Lublin
²SP WSzS Poradnia Diabetologiczna w Chełmie
Independent Public Provincial Specialist Hospital, Diabetes Clinic in Chełm
³Absolwentka Wydziału Pielęgniarskiego WSZiA w Zamościu
Graduate of the Nursery Department,
Higher School of Management and Administration in Zamość
EWA KOSTRZEWA-ZABŁOCKA¹,², ELŻBIETA CZOCHRA³
Czy warto tworzyć Programy Edukacyjne dla pacjentów
z cukrzycą typu 2 w celu poszerzenia wiedzy?
Is it worth to develop educational programmes
for patients with type 2 diabetes to broaden their knowledge?
Słowa kluczowe: cukrzyca, wiedza pacjenta na temat cukrzycy, edukacja, rola pielęgniarki
Key words: diabetes, patient’s knowledge on diabetes, education, role of the nurse
Cukrzyca typu 2, nazywana epidemią XXI wieku, nadal stanowi duże wyzwanie
medyczne, społeczne i ekonomiczne. Liczba chorych z zaburzeniami gospodarki
węglowodanowej zwiększa się systematycznie, a problem ten dotyczy coraz młodszych grup wiekowych. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) w 2030
roku liczba osób z cukrzycą wzrośnie ze 176 do 366 mln. Szacuje się, że cukrzyca
typu 2 jest rozpoznawana średnio o 10 lat za późno, a u znacznej częstości chorych
już w momencie rozpoznania choroby występują ciężkie powikłania o charakterze
mikro- i/ lub makroangiopatii. Obecność przewlekłych powikłań cukrzycy wiąże się
ze znacznym pogorszeniem jakości życia oraz większą śmiertelnością w tej grupie
DOBROSTAN A EDUKACJA
pacjentów. Główną przyczyną zgonów chorych na cukrzycę są choroby układu
sercowo-naczyniowego [8]. Powikłania o charakterze mikroangiopatii prowadzą do
ślepoty, amputacji kończyn oraz niewydolności nerek. Nie do przecenienia pozostaje problem stałego, rzetelnego monitorowania cukrzycy oraz bieżącej edukacji pacjenta na temat choroby i jej powikłań w celu spowolnienia jej przebiegu [2]. Edukacja terapeutyczna jest fundamentem dla wszystkich metod leczenia i zasługuje na
pełne upowszechnienie. Funkcję edukacyjną powinni pełnić wszyscy członkowie
zespołu terapeutycznego. Wiodącą rolę w tym złożonym procesie działań przypisuje
się pielęgniarkom ze względu na ich ciągły oraz bliski kontakt z pacjentem i jego
rodziną [9].
Właściwa edukacja jest zasadniczym elementem terapii cukrzycowej. Pozwala
na łączenie wszystkich składników, które mają decydujący wpływ na proces leczenia. Ważne jest to, aby proces przekazywania wiedzy miał charakter stopniowy, ale
także stały. Świadomość na czym polega leczenie choroby jest najważniejsza, ponieważ pacjent na podstawie wiedzy ma pełną kontrolę nad chorobą. Ceniony amerykański lekarz rodzinny, dr Eliot Joslin’ który w 1923 roku wyodrębnił diabetologię jako osobną dziedzinę medycyny twierdził, że cukrzyca to taka choroba, którą
leczy sam pacjent we współpracy ze swoim lekarzem i pielęgniarką. Dlatego tak
ważne jest, aby przekazać pacjentowi jak najwięcej wiadomości o jego chorobie [1].
Dobrze przeprowadzona edukacja sprzyja wyrównaniu cukrzycy, zapobiega powstawaniu ostrych zespołów cukrzycowych oraz rozwojowi przewlekłych powikłań.
Edukacja mobilizuje chorego do podejmowania wyzwań i trudów związanych z
leczeniem, do samodzielnego pogłębiania wiedzy. Zapobiega powstawaniu lęku i
depresji, znosi niepewność przed przyszłością. Bardzo ważne jest, aby edukacją
objąć nie tylko chorego, ale również jego najbliższą rodzinę i otoczenie. Umożliwi
to pacjentowi szybsze zaakceptowanie choroby. Dzięki stałej edukacji pacjenci
czują się samodzielni i niezależni oraz odpowiedzialni za przebieg swojej choroby
[1].
W czasie nauczania grupowego pacjenci mają okazję do wzajemnego poznania
się, nawiązania bliższych kontaktów, wymiany poglądów, doświadczeń. Mogą wzajemnie podtrzymywać i wzmacniać swoje motywacje. Ta forma pozwala na lepsze
wykorzystanie czasu osoby uczącej, ale zarazem wymaga podjęcia starań organizacyjnych, jak również dobrania członków grupy. Nie uwzględnia różnych potrzeb
poszczególnych osób w grupie.
Edukacja indywidualna ułatwia bezpośredni kontakt pacjenta z pielęgniarką. Pozwala na dopracowanie zakresu nauczania do potrzeb pacjenta. Sprzyja lepszej ocenie przez pielęgniarkę jego możliwości i postępów w nauce, obaw i niepowodzeń,
ale zarazem jest czasochłonna.
Podczas zajęć indywidualnych czy grupowych, wykorzystuje się materiały pomocnicze: plansze, broszurki, filmy, przezrocza, programy komputerowe, testy
kontrolne. Stopniowo, ale systematycznie zaleca się wprowadzanie i objaśnianie
terminologii medycznej w celu umożliwienia pacjentowi samodzielnego korzystania
z materiałów szkoleniowych. Niezrozumienie swojej choroby oraz płytka wiedza na
jej temat, może przyczynić się do biernej postawy wobec leczenia oraz braku poprawy jego wyników, co w zdecydowany sposób pogarsza jakość życia pacjenta [1].
128
Ewa Kostrzewa-Zabłocka, Elżbieta Czochra
Czy warto tworzyć Programy Edukacyjne dla pacjentów z cukrzycą typu 2
w celu poszerzenia wiedzy?
CEL PRACY
Ocena wiedzy na temat cukrzycy oraz zebranie informacji o uczestniczeniu
w programach edukacyjnych przez osoby z cukrzycą typu 2.
MATERIAŁ I METODY
Zastosowano technikę ankiety, a narzędziem badawczym był kwestionariusz
ankiety własnej konstrukcji, który składał się z 26 pytań, z czego 5 to pytania dotyczące płci, wieku, wykształcenia, miejsca zamieszkania. Pozostałe pytania miały na
celu uzyskanie informacji na temat poziomu wiedzy o cukrzycy oraz uczestniczeniu
w programach edukacyjnych.
Badaniem objęto 84 osób z cukrzycą typu 2, hospitalizowanych w Oddziale
Wewnętrznym i zamieszkujące powiat zamojski.
Badania ankietowe przeprowadzono w listopadzie w 2014 roku.
Uzyskane wyniki poddano analizie statystycznej. Wartości analizowanych parametrów niemierzalnych, przedstawiono przy pomocy liczności i odsetka. Do opracowania i analizy danych z ankiet wykorzystano program komputerowy Microsoft
Office Excel.
WYNIKI
Jako metodę badawczą zastosowano kwestionariusz ankiety własnego autorstwa.
Grupą badawczą stanowiły 84 osoby (51 kobiet i 33 mężczyzn).
Zdecydowaną większość stanowiły osoby zamieszkujące wieś (65,48%,). W
mieście mieszkało 34,52% ogółu badanych. Najliczniejszą grupę reprezentowały
osoby powyżej 60 roku życia (51,19%). Wśród ankietowanych przeważali pacjenci
z wykształceniem zasadniczym - zawodowym (38,10%). Drugą liczną grupę reprezentowali osoby ze średnim wykształceniem (33,33%). Najmniej (19,05%) posiadało wykształcenie podstawowe i wyższe (9,52%). W zdecydowanej większości
77,39% badanych, byli to ludzie nieaktywni zawodowo (renciści, emeryci,
bezrobotni), a tylko 22.62% ankietowanych pracowała zawodowo (Wykres 1).
129
DOBROSTAN A EDUKACJA
Wykres 1. Aktywność zawodowa
Przeważającą grupę reprezentowały osoby chore na cukrzycę powyżej 11 lat
(41,67%). Okazałą część grupy stanowiły osoby zmagające się ze swoją chorobą do
10 lat (27,38%). W przedziale 0–5 lat zadeklarowało 17,86% chorych. Najmniejszą
część (13,10%) stanowili pacjenci chorujący na cukrzycę powyżej 20 lat (Wykres
2).
Wykres 2. Czas trwania cukrzycy
U większości pacjentów (80%) była rozpoznana cukrzyca typu 2.
Ponad połowa ankietowanych deklarowała opiekę w Poradni Diabetologicznej
(58,33%), ale też niespełna połowa (41,67%) korzystała wyłącznie z pomocy
130
Ewa Kostrzewa-Zabłocka, Elżbieta Czochra
Czy warto tworzyć Programy Edukacyjne dla pacjentów z cukrzycą typu 2
w celu poszerzenia wiedzy?
Lekarza Rodzinnego (Wykres 3).Większość osób (60,71%) po porady zgłaszała się
raz w miesiącu.
Wykres 3. Opieka diabetologiczna
Najwięcej osób (42,86%) wiedzę o cukrzycy czerpało z rozmów podczas wizyt
lekarskich, a rzadziej podczas rozmów z pielęgniarkami. Dobrą formą zdobywania
wiedzy były książki, czasopisma. Bardzo mała grupa pacjentów (11,31%), brała
udział w programach edukacyjnych (Wykres 4).
Wykres 4. Źródło wiedzy na temat cukrzycy
.
131
DOBROSTAN A EDUKACJA
Ponad połowa badanych (75%) potwierdziła znajomość i stosowanie diety cukrzycowej, a tylko 25% stosowała ją częściowo.
Za regularnym wysiłkiem fizycznym opowiedziała się tylko 1/3 ankietowanych.
Prawie tyle samo osób, ćwiczenia fizyczne uprawiali nieregularnie. Aż 29,76%
ankietowanych nie podejmowało żadnego wysiłku fizycznego, jak sami określali, z
powodu wielu innych przeciwwskazań zdrowotnych.
Prawie połowa ankietowanych kontrolowała ciśnienie tętnicze. Tylko 19,05%
osób pomiary wykonywało sporadycznie, a 6% ankietowanych nie prowadziło kontroli ciśnienia tętniczego. Wartości prawidłowego poziomu glikemii znała ponad
połowa badanych (57,14%). Prawie połowa ankietowanych (48,81%) znała wszystkie objawy towarzyszące hipoglikemii. Tylko 12 osób (14,28%) wykazało całkowitą
niewiedzę na temat postępowania podczas pojawienia się niskiego poziomu cukru
we krwi.
Prawie ¾ osób (71,43%) odpowiedziało prawidłowo, że niewłaściwym sposobem pielęgnacji stóp jest wycinanie skórek. Mało osób (8,33%) zdaje sobie sprawę,
że bardzo ważna jest codzienna kontrola kończyn dolnych pod kątem otarcia naskórka, skaleczenia i zadrapania (Wykres 5).
Wykres 5. Pielęgnacja stóp
Wiedzę o cukrzycy pacjenci czerpali podczas wizyt lekarskich, rozmów z
pielęgniarkami oraz z broszur i ulotek. W zorganizowanej edukacji uczestniczyło
bardzo mało osób ankietowanych. Ponad połowa pacjentów (53,57%) biorących
udział w ankiecie nigdy nie uczestniczyła w programie edukacyjnym związanym z
cukrzycą. 27,38% odpowiedziało, że jeden raz w okresie choroby brało udział w
szkoleniu na temat cukrzycy. Tylko 19,05% deklarowało kilkukrotną obecność w
programach edukacyjnych (Wykres 6).
132
Ewa Kostrzewa-Zabłocka, Elżbieta Czochra
Czy warto tworzyć Programy Edukacyjne dla pacjentów z cukrzycą typu 2
w celu poszerzenia wiedzy?
Wykres 6. Udział pacjentów w programach edukacyjnych
Spośród ankietowanych pacjentów 38,10% uznało, że tylko przyjmowanie
leków sprzyja utrzymaniu prawidłowego poziomu cukru we krwi. 23,81% odpowiadających w ankiecie wyraziło opinię, że wszystkie działania przedstawione w
ankieciw tzn. przyjmowanie leków, redukcja masy ciała, przestrzeganie diety i
regularny wysiłek mają wpływ na prawidłową glikemię.
DYSKUSJA
Wielu autorów podkreśla, ze prawidłowo prowadzona edukacja odgrywa istotną
rolę w dążeniu do uzyskania wyrównania metabolicznego cukrzycy [4]. Z piśmiennictwa wynika, że w kształtowaniu postaw, wiedzy i umiejętności osób przewlekle
chorych istotne jest edukowanie w sposób ciągły i systematyczny. Ważne jest nie
tylko dostarczenie nowej wiedzy, ale także przypominanie i utrwalanie zdobytych
już wcześniej informacji na temat choroby oraz umiejętności związanych z samokontrolą [6].
Chory na cukrzycę powinien wiedzieć, w jaki sposób zapobiegać powikłaniom i
rozwiązywać problemy związane z chorobą. Nawet dla doświadczonego zespołu
diabetologicznego nie jest łatwe zadanie. Wymaga poświęcenia dużej ilości czasu
pacjentowi i jego rodzinie. Niewielu lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej ma
odpowiednią wiedzę, umiejętności, a przede wszystkim możliwości prowadzenia
edukacji, co potwierdzają badania Majkowskiej [4]. W badaniach własnych stwierdzono, że tylko 41,67% ankietowanych uzyskało informacje na temat choroby od
lekarza rodzinnego.
Istnieją różne metody prowadzenia edukacji, np. zbiorowe i indywidualne. Zazwyczaj bardzo dobrze sprawdzają się szkolenia prowadzone przez pielęgniarki
133
DOBROSTAN A EDUKACJA
diabetologiczne, pracujące w poradniach lub na oddziałach diabetologicznych. W
badaniu przeprowadzonym w Kalifornii w 1998 r. wykazano, że właściwa edukacja
chorych, zorganizowana przez specjalnie przygotowaną i przeszkoloną pielęgniarkę,
połączona z dalszym sprawowaniem przez nią opieki oraz kontaktami telefonicznymi z chorymi, umożliwia uzyskanie istotnej poprawy nawet u osób z bardzo źle
wyrównaną cukrzycą [7].
W badaniu United Kingdom Server Prospective Diabetes Study (UKPDS),
w którym wieloletnią obserwacją objęto kilka tysięcy chorych, wykazano jednocześnie, że poprawa opieki diabetologicznej i lepsze wyrównanie cukrzycy bardzo
istotnie wpływają na zmniejszenie ryzyka rozwoju powikłań cukrzycy [7].
Celem edukacji jest zmiana zachowań pacjentów oraz poprawa w przestrzeganiu
zaleceń lekarskich dotyczących noszenia właściwego obuwia. We własnym badaniu
prawie ¾ osób znało zasady prawidłowej pielęgnacji stóp. Pacjenci powinni mieć
świadomość potencjalnych problemów, jakie mogą dotyczyć stóp i odpowiednio
wcześnie szukać pomocy medycznej. Edukacja powinna być zwięzła, prosta, polegać na przekazywaniu odpowiednich informacji, które należy systematycznie powtarzać [5].
Z badań Szybińskiego wynika, że głównym źródłem wiadomości o chorobie
dla pacjentów są książki, czasopisma i wiadomości ze szkoleń [10]. Z badań własnych wynika, że 42,86% czerpało wiedzę z wizyt lekarskich, 16,67% z rozmów z
pielęgniarką, 17,26% z książek, czasopism i 11,31% z programów edukacyjnych.
Celem edukacji chorych na cukrzycę w zakresie samokontroli jest optymalizacja
kontroli metabolicznej, zapobieganie ostrym i przewlekłym powikłaniom cukrzycy i
poprawa jakości życia. Według Diabetes Education Group podstawowy, inicjujący
kurs dla chorych na cukrzycę leczonych insuliną powinien trwać 17 godzin. Zdaniem Tatonia nauczanie samokontroli i samoopieki powinno odbywać się w 5dniowych cyklach, a zajęcia powinny trwać 5-7 godzin dziennie [10].
Edukację pacjenta określa się jako świadome komunikowanie się z nim, którego
celem jest pomaganie w podejmowaniu decyzji związanych ze zdrowiem, rozwijanie pozytywnych postaw wobec zdrowia oraz inicjowanie i utrzymanie pożądanych
zachowań zdrowotnych. Właściwie prowadzona edukacja umożliwia pacjentowi
uzyskanie niezbędnej wiedzy o chorobie i sposobach radzenia sobie z jej skutkami
[3].
Ulepszanie opieki medycznej i społecznej nad dwumilionową subpopulacją chorych na cukrzycę w Polsce stało się na początku XXI wieku jednym z priorytetów
systemu ochrony zdrowia. Wiele osób i instytucji odpowiedzialnych za kształtowanie opieki diabetologicznej nie jest w stanie wystarczająco jasno sobie to uświadomić. W roku 2006 opracowano tymczasowy program zwalczania cukrzycy w Polsce
na lata 2006-2008. Okres jego realizacji się zakończył. Należy więc pilnie opracować nowy, uniwersalny, pragmatyczny program realizacji zadań badawczych, prewencyjnych i leczniczych w Polsce. Jest to bezwzględna konieczność, która powinna wpłynąć na podjęcie odpowiednich decyzji przez władze administracji państwowej, NFOZ, samorządy, organizacje pozarządowe. Wymagają tego także zalecenia
WHO, IDF oraz Unii Europejskiej. Wiedza, uwarunkowania społeczne i ekono134
Ewa Kostrzewa-Zabłocka, Elżbieta Czochra
Czy warto tworzyć Programy Edukacyjne dla pacjentów z cukrzycą typu 2
w celu poszerzenia wiedzy?
miczne podlegają ciągłym zmianom, są dynamiczne. Nowe potrzeby, to nowe programy [11].
WNIOSKI
1. Wiedza pacjentów na temat cukrzycy jest niewystarczająca i dlatego należy
edukować i reedukować pacjentów.
2. Systematyczne szkolenia pacjentów przygotowują ich do aktywnego udziału w
terapii cukrzycy i profilaktyki powikłań, do umiejętnego prowadzenia samokontroli, zmniejszają liczbę powikłań, a także bezpośrednie koszty opieki.
3. Należy opracować potrzebny, uniwersalny i pragmatyczny program kontroli
cukrzycy w Polsce, zwiększający szanse uzyskania lepszych wyników opieki
medyczno-społecznej dla osób z cukrzycą typu 2.
PIŚMIENNICTWO
1. Glińska J., Kaźmierczak J., Lewandowska M., Poziom wiedzy chorych na cukrzycę typu 2 dotyczący powikłań późnych-edukacja pacjenta. Problemy Pielęgniarstwa 2011, tom 19, zeszyt nr 4, s. 454-462.
2. Golay A., Lagger G., Chambouleyron M., Therapeutic education of diabetic
patients. Diabetes Metabolism Research and Reviews 2008, 24, 192-196.
3. Łagoda K., Kamińska K., Kobus G., Ocena wiedzy pacjentów na temat profilaktyki zespołu stopy cukrzycowej. Przegląd Kardiodiabetologiczny 2009, 4/2, 6570.
4. Majkowska L. (red.), Ocena poziomu edukacji chorych na cukrzycę typu 2 w
Szczecinie i okolicach. Diabetologia Doświadczalne i Kliniczna 2003, 3; 501507.
5. Marcinkowska M., Poziom edukacji zdrowotnej w opinii chorych na cukrzycę z
terenu województwa poznańskiego. Diabetologia Polska 1999, 6, 96-101.
6. Niebrój L., Kosińska M., Edukacja zdrowotna i rehabilitacja. Wydawnictwo
SAM, Katowice 2003, 73.
7. Ostegon MM., Redekop WK., Niessen LW., Cost-effectiveness of prevention
and treatment of the diabetic foot a Makov analysis. Diabetes Care 2004, 27,
901-907.
8. Pisarczyk-Wiza D., Wierusz-Wysocka B., Borkowski M., Zastosowanie preparatów insuliny-Gensulin N oraz Gensulin R u chorych na cukrzycę typu 2 z wtórną
nieskutecznością doustnych leków przeciwcukrzycowych. Medycyna Metaboliczna 2009, tom XIII, nr 4, 34.
9. Swoboda R., Biedak M., Sirek S. Analiza wiedzy o chorobie oraz częstość prowadzenia samokontroli glikemii u pacjentów z typem 2 cukrzycy. Problemy Medycyny Rodzinnej. November 2010, Vol. XII, No 3, s.6.
135
DOBROSTAN A EDUKACJA
10. Tatoń J., Edukacja terapeutyczna pacjenta z cukrzycą. Gabinet Prywatny 2004;
1, 57-62.
11. Tatoń J., Jak opracować pilnie potrzebny, uniwersalny i pragmatyczny program
kontroli cukrzycy w Polsce, zwiększający szanse uzyskania lepszych wyników
opieki medyczno-społecznej dla 2 mln osób z cukrzycą?. Medycyna Metaboliczna 2009, tom XIII, 4, 9-17.
STRESZCZENIE
Prawidłowo przeprowadzona edukacja jest zasadniczym elementem terapii cukrzycowej. Pozwala na łączenie wszystkich składników, które mają decydujący
wpływ na proces leczenia. Świadomość na czym polega leczenie choroby jest najważniejsza, ponieważ pacjent na podstawie wiedzy ma pełną kontrolę nad chorobą.
Dobrze przeprowadzona edukacja sprzyja wyrównaniu cukrzycy, zapobiega powstawaniu ostrych zespołów cukrzycowych oraz rozwojowi przewlekłych powikłań.
Edukacja mobilizuje chorego do podejmowania wyzwań i trudów związanych z
leczeniem, do samodzielnego pogłębiania wiedzy. Zapobiega powstawaniu lęku i
depresji, znosi niepewność przed przyszłością. Bardzo ważne jest, aby edukacją
objąć nie tylko chorego, ale również jego najbliższą rodzinę i otoczenie. Umożliwi
to pacjentowi szybsze zaakceptowanie choroby. Dzięki stałej edukacji pacjenci
czują się samodzielni i niezależni oraz odpowiedzialni za przebieg swojej choroby.
Celem pracy była ocena wiedzy na temat cukrzycy oraz zebranie informacji o
uczestniczeniu w programach edukacyjnych przez osoby z cukrzycą typu 2. Badaniem objęto 84 osób z cukrzycą typu 2, hospitalizowanych w Oddziale Wewnętrznym i zamieszkujące powiat zamojski. Badania ankietowe przeprowadzono w listopadzie w 2014 roku. Uzyskane wyniki poddano analizie statystycznej. Wiedzę o
cukrzycy pacjenci z cukrzycą typu 2 czerpali podczas wizyt lekarskich, rozmów z
pielęgniarkami oraz z broszur i ulotek. W zorganizowanej edukacji uczestniczyło
bardzo mało osób ankietowanych. Ponad połowa pacjentów (53,57%) biorących
udział ankiecie nigdy nie uczestniczyła w programie edukacyjnym związanym z
cukrzycą. Tylko 19,05% deklarowało kilkukrotną obecność w programach
edukacyjnych. Wiedza pacjentów na temat cukrzycy jest niewystarczająca i dlatego
należy edukować i reedukować pacjentów. Systematyczne szkolenia pacjentów
przygotowują ich do aktywnego udziału w terapii cukrzycy i profilaktyki powikłań,
do umiejętnego prowadzenia samokontroli, zmniejszają liczbę powikłań, a także
bezpośrednie koszty opieki. Potrzebny jest uniwersalny i pragmatyczny program
kontroli cukrzycy w Polsce, zwiększający szanse uzyskania lepszych wyników
opieki medyczno-społecznej dla osób z cukrzycą typu 2.
ABSTRACT
Proper education is an essential component of diabetes treatment. It allow
s to combine all the ingredients that have a decisive influence on the therapeutic
process. Understanding of what the treatment involves is of the key importance,
since the knowledge provides the patient with a tool to fully control the disease.
136
Ewa Kostrzewa-Zabłocka, Elżbieta Czochra
Czy warto tworzyć Programy Edukacyjne dla pacjentów z cukrzycą typu 2
w celu poszerzenia wiedzy?
Proper education promotes stabilization of diabetes, prevents acute syndromes of
diabetes and development of chronic complications. Education encourages the patient to face challenges and hardships associated with the treatment, thus increasing
self-awareness. It prevents anxiety and depression as well as removes the uncertainty of the future. It is very important that the education should cover not only the
patient, but also his immediate family and the environment. This allows the patient
to quickly accept the disease. With the continuous education, patients feel empowered, independent and responsible for the course of their illness. The aim of this
study was to assess the knowledge on diabetes and to gather information about participation in educational programmes by people with type 2 diabetes. The study
covered 84 patients with type 2 diabetes from the District of Zamość, who were
hospitalized at the Department of Internal Medicine. The surveys we conducted in
November 2014. The results were subject to statistical analysis. The patients with
type 2 diabetes derived their knowledge on the disease from medical visits,
conversations with nurses as well as brochures and leaflets. Few of those surveyed
participated in the organized education. More than half of the patients (53.57%)
participating in the survey had never participated in an educational program related
to diabetes. Only 19.05% declared attendance in educational programs on several
occasions. The patients’ knowledge on diabetes is insufficient and therefore the
patients must be educated and re-educated. Systematic trainings of patients prepare
them for active participation in the management of diabetes and prevention of complications and informed self-control. They reduce the number of complications as
well as the direct costs of care. What is needed is a universal and pragmatic programme to manage the diabetes in Poland and increase the opportunity for getting
better results of medico-social care for patients with type 2 diabetes.
Artykuł zawiera 21102 znaki ze spacjami
137