Geologia Samorządowa - Ekspert odpowiada - - Kodeks
Transkrypt
Geologia Samorządowa - Ekspert odpowiada - - Kodeks
Geologia Samorządowa - Ekspert odpowiada - Kodeks postępowania administracyjnego Geologia Samorządowa - Ekspert odpowiada - Kodeks Postępowania Administracyjnego Odpowiedzi na pytania udzielił Sławomir Krześ Adwokat Sławomir Krześ w 1983 r. ukończył studia prawnicze. W grudniu 1989 r. po aplikacji adwokackiej we Wrocławiu i aplikacji sędziowskiej w Jeleniej Górze, zdał egzamin adwokacki we Wrocławiu. Od 1989 r. prowadził własną działalność jako prawnik, a od 1998 r. prowadzi indywidualną kancelarię adwokacką. W latach 1999-2006 był członkiem/ekspertem Komisji Praworządności i Bezpieczeństwa Urzędu Miejskiego we Wrocławiu. Od 2007 r. jest zastępcą sekretarza Okręgowej Rady Adwokackiej we Wrocławiu. W 2007 r. był członkiem Rady Górniczej przy Ministrze Środowiska. W 2008 roku przez Ministra Sprawiedliwości został powołany na stanowisko członka komisji egzaminacyjnej na aplikację adwokacką. Jest członkiem Polskiego Stowarzyszenia Obrony Godności Lekarskiej. Specjalizuje się w szeroko rozumianym prawie gospodarczym, legislacji i prawie medycznym. W swojej 22 letniej praktyce zawodowej prowadził zarówno sprawy cywilne, administracyjne i karne. Jest autorem lub współautorem ponad 60 komentarzy, monografii, podręczników i artykułów prawniczych. Decyzje Czy w podstawie prawnej wydawanych decyzji w oparciu o ustawę Prawo geologiczne i górnicze przywoływać art. 104 k.p.a.? Tak. Jak powinno być przeprowadzone postępowanie administracyjne w przypadku stwierdzenia nieważności decyzji? Postępowanie to precyzyjnie regulują przepisy art. 156-159 k.p.a.,: Art. 156. § 1. Organ administracji publicznej stwierdza nieważność decyzji, która: 1) wydana została z naruszeniem przepisów o właściwości, 2) wydana została bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa, 3) dotyczy sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną, 4) została skierowana do osoby nie będącej stroną w sprawie, 5) była niewykonalna w dniu jej wydania i jej niewykonalność ma charakter trwały, 6) w razie jej wykonania wywołałaby czyn zagrożony karą, Źródło: http://powiaty.pgi.gov.pl 1 Geologia Samorządowa - Ekspert odpowiada - Kodeks postępowania administracyjnego 7) zawiera wadę powodującą jej nieważność z mocy prawa. § 2. Nie stwierdza się nieważności decyzji z przyczyn wymienionych w § 1 pkt. 1, 3, 4 i 7, jeżeli od dnia jej doręczenia lub ogłoszenia upłynęło dziesięć lat, a także gdy decyzja wywołała nieodwracalne skutki prawne. Art. 157. § 1. Właściwy do stwierdzenia nieważności decyzji w przypadkach wymienionych w art. 156 jest organ wyższego stopnia, a gdy decyzja wydana została przez ministra lub samorządowe kolegium odwoławcze - ten organ. § 2. Postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji wszczyna się na żądanie strony lub z urzędu. § 3. Odmowa wszczęcia postępowania w sprawie nieważności decyzji następuje w drodze decyzji. Art. 158. § 1. Rozstrzygnięcie w sprawie nieważności decyzji następuje w drodze decyzji. § 2. Jeżeli nie można stwierdzić nieważności decyzji na skutek okoliczności, o których mowa w art. 156 § 2, organ administracji publicznej ograniczy się do stwierdzenia wydania zaskarżonej decyzji z naruszeniem prawa oraz wskazania okoliczności, z powodu których nie stwierdził nieważności decyzji. Art. 159. § 1. Organ administracji publicznej, właściwy w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji, wstrzyma z urzędu lub na żądanie strony wykonanie decyzji, jeżeli zachodzi prawdopodobieństwo, że jest ona dotknięta jedną z wad wymienionych w art. 156 § 1. § 2. Na postanowienie o wstrzymaniu wykonania decyzji służy stronie zażalenie. Omówić zagadnienie zmiany lub uchylenie ostatecznej decyzji przy spełnieniu przesłanek określonych w art. 155 kpa. Istotne jest spełnienie łącznie dwóch przesłanek: 1) zgoda strony, która na mocy decyzji nabyła prawo – a więc nie koniecznie wniosek tej strony (postępowanie może być wszczęte z wniosku innej strony lub z urzędu) i zgoda tylko tej strony, która nabyła prawo na mocy decyzji (nie jest wymagana zgoda innych stron). Zgoda musi być wyraźna – nie dorozumiana; 2) za zmianą/uchyleniem musi przemawiać interes społeczny lub słuszny interes strony. Interes społeczny jest pojęciem uznaniowym, szerokim; natomiast może wystąpić brak słusznego interesu strony mimo, że przecież wyraziła zgodę. W wyroku z 27.01.1987r. III SA 1048/86 (ONSA z 1987r. Nr 2, poz. 50) Naczelny Sąd Administracyjny stanął na stanowisku, że ograniczenie się przez organ tylko do zbadania legalności decyzji objętej wnioskiem, bez zbadania, czy za jej uchyleniem/zmianą przemawia interes społeczny lub strony – stanowi naruszenie prawa. Źródło: http://powiaty.pgi.gov.pl 2 Geologia Samorządowa - Ekspert odpowiada - Kodeks postępowania administracyjnego Właściwy organ wydaje decyzję w sprawie uchylenia lub zmiany dotychczasowej decyzji (art. 154§2 k.p.a.) Omówić zagadnienia wydawania decyzji zmieniających już wydane decyzje, kiedy i w jakim zakresie można zmienić decyzję/koncesję, a kiedy należy wydać nową w świetle przepisów k.p.a.? Decyzja ostateczna, na mocy której strona nabyła prawo, może być w każdym czasie za zgodą strony uchylona lub zmieniona przez organ administracji publicznej, który ją wydał, lub przez organ wyższego stopnia, jeżeli przepisy szczególne nie sprzeciwiają się uchyleniu lub zmianie takiej decyzji i przemawia za tym interes społeczny lub słuszny interes strony, (art. 155 k.p.a.). Jakie są środki zaskarżania decyzji ostatecznych? Od decyzji ostatecznych nie przysługują środki zaskarżenia, mogą być one natomiast wzruszane w nadzwyczajnym trybie. Wyjątki od zasady trwałości decyzji ostatecznej są wyraźnie określone w art. 16 § 1 zdanie drugie k.p.a. Decyzja ostateczna może być wzruszona: 1) przez uchylenie (zmianę) decyzji w trybie postępowania w sprawie uchylenia (zmiany) decyzji prawidłowej lub dotkniętej wadą niekwalifikowaną: a) gdy strony nie nabyły praw z decyzji ostatecznej, a za zmianą lub uchyleniem decyzji przemawia interes społeczny lub słuszny interes strony (art. 154 § 1 k.p.a.), b) gdy strony, które nabyły prawa z decyzji ostatecznej, wyrażają zgodę na jej zmianę lub uchylenie, a przemawia za tym interes społeczny lub słuszny interes stron i nie sprzeciwia się to obowiązującym przepisom (art. 155 k.p.a.), c) gdy decyzja ostateczna zagraża życiu, zdrowiu ludzkiemu, ważnym interesom państwa lub grozi szkodą w gospodarce narodowej, a nie ma innej możliwości odwrócenia tego niebezpieczeństwa (art. 161 § 1 k.p.a.); 2) przez uchylenie decyzji w trybie postępowania w sprawie wznowienia postępowania (art. 145 § 1 w związku z art. 151 § 1 pkt 2 k.p.a.). Uchylając decyzję, organ wydaje nową decyzję rozstrzygającą o istocie sprawy (art. 151 § 1 pkt 2 k.p.a.); 3) przez stwierdzenie nieważności w trybie postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności (art. 156 § 1 k.p.a.). Stwierdzenie nieważności decyzji może otwierać drogę do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy, np. w razie rażącego naruszenia prawa; 4) przez zmianę decyzji w ramach autokontroli sprawowanej przez organ odwoławczy w związku ze skargą do wojewódzkiego sądu administracyjnego (art. 54 § 3 u.p.p.s.a.); 5) przez uchylenie (zmianę) na podstawie przepisów szczególnych (art. 163 k.p.a.). Ponadto przepisy k.p.a., przewidują możliwość wzruszenia ostatecznej decyzji w związku z Źródło: http://powiaty.pgi.gov.pl 3 Geologia Samorządowa - Ekspert odpowiada - Kodeks postępowania administracyjnego kontrolą jej wykonania poprzez: 1) stwierdzenie wygaśnięcia decyzji, gdy stała się bezprzedmiotowa albo gdy nie dopełniono warunku zastrzeżonego w decyzji (art. 162 § 1 k.p.a.); 2) uchylenie decyzji, gdy strona nie wykonała zlecenia dodanego do decyzji w oznaczonym terminie (art. 162 § 2 k.p.a.). Z zasady trwałości decyzji administracyjnej wynika niedopuszczalność stosowania wykładni rozszerzającej podstaw prawnych wyeliminowania decyzji z obrotu prawnego oraz związanie przesłankami negatywnymi wyłączającymi wyeliminowanie decyzji z obrotu prawnego. Naruszenie tak wyznaczonych granic ochrony trwałości decyzji administracyjnych stanowi rażące naruszenie prawa (B. Adamiak, glosa do wyr. SN z dnia 11 października 1996 r., III RN 8/96, OSP 1997, z. 1, poz. 190, t. 1). W orzecznictwie sądowym wskazuje się na konieczność ostrożnego korzystania z instytucji pozwalających na wzruszanie decyzji ostatecznych i ograniczenie jej stosowania tylko do sytuacji wyjątkowych i w szczególnie uzasadnionych przypadkach. Wzruszenie takich decyzji może nastąpić jedynie wtedy, gdy ustawowe przesłanki określonej instytucji pozwalającej na odstępstwo od zasady trwałości, mają charakter bezsporny i oczywisty. Przykładowo w wyroku z dnia 19 maja 1989 r. (IV SA 90/89, PiŻ 1989, nr 35) NSA uznał, że: "Stwierdzenie nieważności decyzji administracyjnej, jako wyjątek od określonej w art. 16 § 1 k.p.a., ogólnej zasady stabilności decyzji administracyjnych, następuje tylko wtedy, gdy bezspornie ustalone zostało istnienie przyczyny nieważności określonej w art. 156 § 1 k.p.a.". Podobnie w innym wyroku, z dnia 22 października 1999 r. (I SA 8/98, niepubl.): "Stwierdzenie nieważności decyzji jest instytucją szczególną, godzącą w zasadę trwałości decyzji administracyjnych, zatem istnienie przesłanki powodującej stwierdzenie nieważności musi być oczywiste i oczywistość tę właściwy organ ma obowiązek wykazać". Zasada trwałości decyzji obejmuje także te części decyzji, które nie zostały dotknięte żadną z wad dających podstawę do ich wzruszenia. Decyzja administracyjna może zostać zmieniona, uchylona bądź unieważniona jedynie w części. Takie stanowisko umacnia zasadę stabilności decyzji i chroni prawa nabyte strony, w tej części, która nie narusza prawa (M. Zdyb, J. Stelmasiak, Zasady ogólne..., s. 116). Trwałość rozstrzygnięcia, wynikająca z decyzji ostatecznych, ma charakter erga omnes. Odnosi się do organów administracyjnych, stron i pozostałych uczestników postępowania oraz innych podmiotów obrotu prawnego. (Komentarz do art.16 kodeksu postępowania administracyjnego (Dz.U.00.98.1071), [w:] G. Łaszczyca, A. Martysz, A. Matan, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz. Tom I. Komentarz do art. 1-103, LEX, 2007, wyd. II.). Ponadto stosownie do przepisu art.16 § 2 k.p.a. decyzje mogą być zaskarżane do sądu administracyjnego z powodu niezgodności z prawem. Źródło: http://powiaty.pgi.gov.pl 4 Geologia Samorządowa - Ekspert odpowiada - Kodeks postępowania administracyjnego Czy uchylać w myśl art. 162 § 1 pkt.1 k.p.a. dawne decyzje zatwierdzające dokumentacje, po przyjęciu zawiadomieniem nowych dokumentacji dla tych samych złóż? Udzielenie odpowiedzi na postawione pytanie wymaga ustalenia zakresu stosowania przepisu art. 46 P.g.g. w związku z jednym z nadzwyczajnych trybów weryfikacji decyzji administracyjnych. W orzecznictwie zauważa się, że „Przepis art. 162 § 1 pkt 1 k.p.a. stanowi, iż organ administracji publicznej, który wydał decyzję w pierwszej instancji, stwierdza jej wygaśnięcie, jeżeli decyzja stała się bezprzedmiotowa, a stwierdzenie wygaśnięcia takiej decyzji nakazuje przepis prawa albo gdy leży to w interesie społecznym lub w interesie strony. Bezprzedmiotowość decyzji, będąca niezbędną przesłanką stwierdzenia jej wygaśnięcia, wynika z ustania prawnego bytu elementu stosunku materialnoprawnego, nawiązanego na podstawie decyzji administracyjnej - z powodu ustania bytu podmiotu, zniszczenia lub przekształcenia rzeczy, rezygnacji z uprawnień przez stronę, a także z powodu zmiany stanu faktycznego uniemożliwiającej wykonanie decyzji lub zmiany w stanie prawnym w przypadku, gdy powoduje ona taki skutek. Bezprzedmiotowość decyzji wskazana w art. 162 § 1 pkt 1 k.p.a. stwarza podstawę do stwierdzenia jej wygaśnięcia albo z mocy odrębnego przepisu prawa albo też po ustaleniu przez organ administracyjny, że leży to w interesie społecznym lub w interesie strony (wyrok WSA w Warszawie w spr. Sygn. Akt VII SA/ Wa 89/06). Przepis art. 46 ustawy P.g.g. ma charakter bezwzględnie obowiązujący, zatem stosownie do powołanego przepisu „1. Dokumentacja geologiczna podlega zmianie w razie: 1. stwierdzenia istotnych różnic w budowie geologicznej lub w warunkach geologicznych albo w sposobie i w warunkach zagospodarowania wód podziemnych w stosunku do danych określonych w zatwierdzonej lub przyjętej dokumentacji; 2. zmiany przedmiotu lub zakresu działalności, dla której dokumentacja została sporządzona. 2. Do zmiany dokumentacji geologicznej stosuje się przepisy art. 45. W kwestii trybu stosowania przepisu art. 46 P.g.g wypowiedział WSA w Warszawie w wyroku z dnia 15.06.2004 r. (w sprawie II SA 3075/02), stwierdzając, że: 1. Przepisy art. 22 i 23 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. - Prawo geologiczne i górnicze, jak i przepis art. 15 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 16 ust. 2 i 4 Prawa geologicznego i górniczego, nie nakładają na organ koncesyjny w postępowaniu w przedmiocie udzielenia koncesji na rozpoznanie złoża obowiązku rozstrzygnięcia, w jakim zakresie, pod jakimi warunkami i na jakich zasadach koncesjobiorca może korzystać z istniejących już informacji geologicznych. 2. Przyjęcie dokumentacji geologicznej, w tym ustalenie, czy spełnia ona wszystkie wymagania prawa, nie następuje w postępowaniu koncesyjnym, tylko w trybie art. 45 Prawa geologicznego i górniczego. W tym właśnie trybie następuje ustalenie, czy dokumentacja geologiczna będzie spełniać wymagania określone rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 19 grudnia 2001 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim Źródło: http://powiaty.pgi.gov.pl 5 Geologia Samorządowa - Ekspert odpowiada - Kodeks postępowania administracyjnego powinny odpowiadać dokumentacje geologiczne złóż kopalin (Dz. U. Nr 153, poz. 1778). Sam fakt zmiany przepisów nie stanowi podstawy do stwierdzenia wygaśnięcia decyzji, jeżeli nie nakazuje tego przepis prawa. Jeżeli nowa regulacja prawna nie przewiduje uregulowań co do losu decyzji wydanych przed wejściem jej w życie i wydanej na odmiennych podstawach prawnych, to decyzja ta nadal jest wiążąca, mimo że przestała istnieć podstawa prawna, która uzasadniała jej wcześniejsze wydanie (wyrok WSA w Warszawie z 26.06.2006 r., II SA/Wa 594/06). Przy czym: • Jeśli nowa regulacja prawna nie przewiduje uregulowań co do losu decyzji wydanych przed wejściem jej w życie i wydanej na odmiennych podstawach prawnych, to decyzja ta nadal jest wiążąca. Mimo że przestała istnieć podstawa prawna, która uzasadniała jej wcześniejsze wydanie. (wyrok WSA w Warszawie z dnia 20.05.2005 r., II SA 2389/04). • Zgodnie zaś z przepisem art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o zmianie ustawy Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. Nr 110, poz. 1190) decyzje, wydane na podstawie dotychczasowych przepisów prawa geologicznego i górniczego przed dniem wejścia w życie tej ustawy, pozostają w mocy. Do jakiego organu przysługuje odwołanie od decyzji Starosty np. koncesyjnych, zatwierdzających projekty prac geologicznych i na jakiej podstawie? Zagadnienie to jest sporne w doktrynie, ale należy zgodzić się z poglądem wyrażonym w postanowieniu Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 21 grudnia 2006 r., II GW 4/06 (cytowane za SIP LEX OMEGA 2009 pozycja 295015), że od dnia 1 stycznia 2006 r., to jest wraz z wejściem w życie ustawy z dnia 29 lipca 2005 r., o zmianie niektórych ustaw w związku ze zmianami w podziale zadań i kompetencji administracji terenowej (Dz. U. Nr 175, poz. 1462 ze zm.), zgodnie z którą z dniem 1 stycznia 2006 r. kompetencje wojewody (jako organu administracji geologicznej) przejął marszałek województwa, wojewoda nie jest już w stosunku do starostów (jako organów administracji geologicznej) organem wyższego stopnia. Ustawa ta uchyliła art. 103a ust. 4 ustawy Prawo geologiczne i górnicze, zatem organem wyższego stopnia w stosunku do starosty - w obecnym stanie prawnym - jest SKO, zgodnie z treścią art. 17 pkt. 1 k.p.a. Dokumentacje Jaki może być zakres możliwej ingerencji geologów powiatowych w treść zatwierdzanych projektów prac geologicznych i przyjmowanych dokumentacji geologicznych oraz jaka może być odpowiedzialność prawna i finansowa za nakazane przez pracownika administracji geologiczne zmiany? Źródło: http://powiaty.pgi.gov.pl 6 Geologia Samorządowa - Ekspert odpowiada - Kodeks postępowania administracyjnego Wezwanie do usunięcia braków w dokumencie istotnym dla sprawy, w formie postanowienia (postanowienie NSA z 23.09.1986r. IV SAB 13/86, publ. OSPiKA z 1988r. Nr 5, poz. 125). Odpowiedzialność, w zależności od winy lub jej braku pracownika, faktu i wysokości zaistnienia szkody i motywów, jakimi się kierował może być odpowiedzialnością dyscyplinarną (pracowniczą), cywilną (odszkodowawczą), a nawet karną. Każdy przypadek wymaga indywidualnej oceny. Omówić postępowanie administracyjnego w przypadku decyzji o uzupełnienie w dokumentacji geologicznej. W terminie 2 miesięcy od dnia otrzymania dokumentacji geologicznej organ administracji zawiadamia pisemnie o przyjęciu dokumentacji bez zastrzeżeń, a w przypadku gdy dokumentacja nie odpowiada wymaganiom określonym w przepisach prawa, zażąda, w drodze decyzji, uzupełnienia lub poprawienia dokumentacji. W terminie jednego miesiąca od dnia otrzymania uzupełnionej lub poprawionej dokumentacji organ zawiadamia o przyjęciu jej bez zastrzeżeń. (art. 45 ust. 1a Ustawy Prawo geologiczne i górnicze). Lipiński i R. Mikosz na str. 224 pkt. 5 Komentarza trafnie wskazują, że ten tryb postępowania jest niedopracowany. Omówić możliwość ingerencji przez organ administracji geologicznej zgodnie z k.p.a., w zakres, treść i formę w „innej dokumentacji geologicznej”, która nie odpowiada przepisom prawa i nie podlega przyjmowaniu bez zastrzeżeń. Możliwość ingerencji, na podstawie art. 45 Prawa geologicznego i górniczego, występuje w przypadkach, gdy przepis przewiduje obowiązek „przekazania” innych dokumentów (rozporządzenie Ministra Środowiska z 23.06.2005, Dz. U. Nr 116 poz. 983) – patrz Komentarz A. Lipińskiego i R. Mikosza, str. 221, teza 1. Omówić zagadnienie zawiadomienie o przyjęciu dokumentacji geologicznej przez organ administracji geologicznej - w świetle przepisów k.p.a. Po otrzymaniu dokumentacji geologicznej wspomniany organ bądź zawiadamia o jej przyjęciu (bez zastrzeżeń), bądź nakazuje jej uzupełnienie (poprawienie). Jeżeli dokumentacja geologiczna spełnia wymagania określone przepisami prawa (tj. prawem geologicznym i górniczym, rozporządzeniami wykonawczymi), organ administracji geologicznej ma obowiązek pisemnego zawiadomienia o jej przyjęciu bez zastrzeżeń. Termin do dokonania tej czynności wynosi 2 miesiące i liczy się od dnia otrzymania dokumentacji. W interesie przedkładającego dokumentację jest uzyskanie potwierdzenia daty otrzymania jej przez organ administracji geologicznej. Ustawa nie określa prawnego charakteru wspomnianego terminu. Wydaje się, że jest on terminem prawa procesowego, ustalonym ustawowo i ma charakter bezwzględnie oznaczony. Do jego obliczania należy stosować przepisy art. 57 i n. k.p.a. W konsekwencji należy przyjąć, że ma on charakter Źródło: http://powiaty.pgi.gov.pl 7 Geologia Samorządowa - Ekspert odpowiada - Kodeks postępowania administracyjnego zawiły, a zatem po jego upływie organ administracji geologicznej nie może skutecznie żądać poprawy bądź uzupełnienia dokumentacji. Termin ten nie podlega też przywróceniu (instytucja przywrócenia terminu dotyczy wyłącznie terminów wiążących strony). Ustawodawca wyszedł z założenia, że termin dwumiesięczny jest wystarczający do stwierdzenia prawidłowości sporządzenia dokumentacji geologicznej. Istnieje natomiast obawa, że (zwłaszcza w odniesieniu do dokumentacji sporządzonych dla złóż zalegających na znacznym obszarze, w tym o złożonej budowie geologicznej), dotrzymanie go może być niezwykle trudne. Ustawa nie rozstrzyga, czy stwierdzenie prawidłowości sporządzenia dokumentacji geologicznej powinno być poprzedzone stanowiskiem specjalistów z danego zakresu (np. opinią komisji powołanej przez organ administracji geologicznej); sposób postępowania w tych sprawach jest wewnętrzną sprawą organu. Powstaje pytanie, według jakich kryteriów ustalać, czy termin do dokonania omawianego zawiadomienia został zachowany. Wypada odesłać w tej mierze do art. 57 k.p.a.; w praktyce oznacza to konieczność złożenia w urzędzie pocztowym (przed upływem 2 miesięcy) pisma zawierającego oświadczenie woli w przedmiocie zawiadomienia. W praktyce wykazanie tej okoliczności wymaga nadania takiego pisma listem poleconym. Wypada postulować, aby załącznikiem do wspomnianego zawiadomienia był opieczętowany (a nawet przesznurowany) egzemplarz "przyjętej" dokumentacji geologicznej; odmienne rozwiązanie może prowadzić do wątpliwości, czy dany egzemplarz dokumentacji geologicznej rzeczywiście został przyjęty, stając się źródłem potencjalnych nadużyć. Brak także podstaw, by z tytułu weryfikacji dokumentacji pobierać jakiekolwiek opłaty. Powstaje natomiast pytanie, jak postępować, jeżeli w określonym wyżej terminie organ ani nie dokona zawiadomienia o przyjęciu dokumentacji bez zastrzeżeń, ani też nie zażąda jej uzupełnienia. Powinno być poza sporem, że opisane wyżej zawiadomienie nie jest decyzją administracyjną, a w konsekwencji nie znajdują tu zastosowania wymagania dotyczące tego rodzaju rozstrzygnięć. Alternatywą dla "przyjęcia" dokumentacji jest bowiem decyzja administracyjna nakazująca uzupełnienie (poprawę) takiej dokumentacji. Wydaje się, że instrumentem prawnym skutecznie chroniącym interesy inwestora może być w takiej sytuacji instytucja "zaświadczenia" w rozumieniu art. 217 i n. k.p.a. Wydaje się je, jeżeli: − urzędowego potwierdzenia określonych faktów lub stanu prawnego wymaga przepis prawa, − osoba ubiega się o zaświadczenie ze względu na swój interes prawny w urzędowym potwierdzeniu określonych faktów lub stanu prawnego. Takie zaświadczenie należy wydać "bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie 7 dni". Jeśli zatem organ administracji geologicznej w terminie 2 miesięcy od przekazania mu dokumentacji geologicznej nie zawiadomi o jej przyjęciu bez zastrzeżeń, inwestor może żądać zaświadczenia, że wspomniana dokumentacja została przyjęta. Przed wydaniem zaświadczenia organ administracji geologicznej może w koniecznym zakresie przeprowadzić postępowanie wyjaśniające ( art. 218 § 2 k.p.a.). Odmowa wydania zaświadczenia (w tym zaświadczenia o Źródło: http://powiaty.pgi.gov.pl 8 Geologia Samorządowa - Ekspert odpowiada - Kodeks postępowania administracyjnego żądanej treści) następuje w drodze postanowienia, na które służy zażalenie (a w konsekwencji skarga do NSA). Wspomniane zaświadczenie podlegałoby zatem opłacie skarbowej. (Komentarz do art.45 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz.U.94.27.96), [w:] A. Lipiński, R. Mikosz, Ustawa Prawo geologiczne i górnicze. Komentarz, Dom Wydawniczy ABC, 2003, wyd. II.). Koncesje Jaki jest sposób wszczęcia postępowania, terminy, sposób postępowania, gdy wniosek np. koncesyjny jest niekompletny ? Jeżeli podanie nie czyni zadość innym wymaganiom ustalonym w przepisach prawa, należy wezwać wnoszącego do usunięcia braków w terminie siedmiu dni z pouczeniem, że nieusunięcie tych braków spowoduje pozostawienie podania bez rozpoznania (art. 64§2 k.p.a.). Na jakiej podstawie należy dokonać zmiany w decyzji koncesyjnej np. zmiany adresu przedsiębiorcy czy numeru działki (na skutek podziału działki) w oparciu o art. 16 ust. 5a czy art. 155 kpa? Art. 16 ust. 5a prawa geologicznego i górniczego, jako przepis specjalny. Jaki jest sposób postępowania gdy w trakcie załatwiania sprawy (już po wszczęciu postępowania) stwierdza się braki we wniosku koncesyjnym? Jeżeli podanie nie czyni zadość innym wymaganiom ustalonym w przepisach prawa, należy wezwać wnoszącego do usunięcia braków w terminie siedmiu dni z pouczeniem, że nieusunięcie tych braków spowoduje pozostawienie podania bez rozpoznania (art. 64 §2 k.p.a). Czy można zawiesić postępowanie o udzielenie koncesji na eksploatację kopaliny pospolitej w przypadku złożenia przez wnioskodawcę skargi do WSA na postanowienie SKO utrzymujące w mocy postanowienie wójta gminy odmawiające uzgodnienia tego przedsięwzięcia – czy należy wydać decyzję odmawiającą udzielenia koncesji? W przypadku złożenia przez wnioskodawcę skargi do WSA na postanowienie SKO utrzymujące w mocy postanowienie wójta gminy odmawiające uzgodnienia tego przedsięwzięcia w kontekście zasady wynikającej z przepisu art. 7 k.p.a. (zgodnie z którym, w toku postępowania administracyjnego organy administracji publicznej stoją na straży praworządności i podejmują wszelkie niezbędne kroki niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy, mając na względzie także słuszny interes obywateli), a także art. 8 k.p.a. Źródło: http://powiaty.pgi.gov.pl 9 Geologia Samorządowa - Ekspert odpowiada - Kodeks postępowania administracyjnego (pogłębiania zaufania do obywateli) zasadnym byłoby zawieszenie postępowania na podstawie przepisu art. 97 pkt. 4 k.p.a. Stosownie do powołanego przepisu, gdy rozpatrzenie sprawy i wydanie decyzji zależy od uprzedniego rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd. W przypadku gdyby nie zostało zawieszone takie postępowanie strona w odwołaniu od odmowy udzielenia koncesji mogłaby podnosić to jako zarzut nie rozpoznania wszystkich okoliczności mających istotny wpływ na merytoryczne rozstrzygnięcie sprawy. Omówić zagadnienie w przypadku uchylenia przez WSA decyzji SKO w sytuacji, gdy już decyzja o odmowie udzielenia koncesji stała się prawomocna. Celem uniknięcia sytuacji, w której w wyniku uwzględnienia skargi uchylone zostało przez sąd administracyjny postanowienie SKO utrzymujące w mocy postanowienie wójta gminy odmawiające uzgodnienia przedsięwzięcia, a decyzja o odmowie udzielenia koncesji stała się ostateczna, należałoby zawieszać postępowanie do czasu wyczerpania środków prawnych służących weryfikacji postanowienia wójta gminy odmawiającego uzgodnienia przedsięwzięcia na podstawie przepisu art. 97 pkt.4 k.p.a. Projekt prac geologicznych Jaki może być zakres możliwej ingerencji geologów powiatowych w treść zatwierdzanych projektów prac geologicznych i przyjmowanych dokumentacji geologicznych oraz jaka może być odpowiedzialność prawna i finansowa za nakazane przez pracownika administracji geologiczne zmiany? Wezwanie do usunięcia braków w dokumencie istotnym dla sprawy, w formie postanowienia (postanowienie NSA z 23.09.1986r. IV SAB 13/86, publ. OSPiKA z 1988r. Nr 5, poz. 125). Odpowiedzialność, w zależności od winy lub jej braku pracownika, faktu i wysokości zaistnienia szkody i motywów, jakimi się kierował może być odpowiedzialnością dyscyplinarną (pracowniczą), cywilną (odszkodowawczą), a nawet karną. Każdy przypadek wymaga indywidualnej oceny. Strony postępowania administracyjnego Jak traktować wnioskodawcę (pełnomocnika) w stosunku do właściciela terenu, nie zawsze jest to ta sama osoba, na kogo wydać decyzję? Źródło: http://powiaty.pgi.gov.pl 10 Geologia Samorządowa - Ekspert odpowiada - Kodeks postępowania administracyjnego Decyzję wydaje się na wnioskodawcę (przedsiębiorcę), a właściciel nieruchomości (gruntu) jest stroną postępowania. Kogo należy uznać za stronę w postępowaniu o wydanie koncesji na poszukiwanie, rozpoznanie lub wydobywanie kopalin ze złoża ? Stroną postępowania jest wnioskodawca (przedsiębiorca), właściciel gruntu (gdy jest to kto inny niż wnioskodawca), może być nią gmina (patrz jednak wyrok NSA z 27.05.1992r. IV SA 333/92, publ. ONSA 1993r. Nr 2, poz. 43) oraz organizacje ekologiczne (art. 44 ustawy z 03.10.2008 o udostępnianiu informacji o środowisku...-Dz.U. Nr 199, poz. 1227). Czy Zarząd Dróg Powiatowych czy Wojewódzkich po których odbywa się transport z kopalni należy uznać za stronę w postępowaniu koncesyjnym? Nie. Stroną w rozumieniu art. 28 k.p.a. będzie podmiot wymieniony w art. 29 k.p.a. lub w przepisach odrębnych, który na podstawie prawa obowiązującego może czy powinien uzyskać konkretne korzyści albo też może lub powinien być obarczony powinnością określonego zachowania wyznaczonego nakazem lub zakazem, jednakże dopiero po skonkretyzowaniu ich w decyzji administracyjnej przez organ administracji publicznej, działający w granicach jego właściwości i kompetencji (J. Borkowski {w:} B. Adamiak, J. Borkowski, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2008, s. 238, teza.2, nb. 13). Zarząd Dróg nie spełnia tej przesłanki bycia stroną. Czy sąsiedzi planowanego zakładu górniczego oddzieleni drogą powinni być traktowani jako strona w postępowaniu koncesyjnym? Moim zdaniem nie, chociaż zagadnienie jest sporne. Sąsiad nie spełnia kryteriów strony wymienionych w odpowiedzi na pytanie 3. Jednak w wyroku z 11.04.1996r. II SA 667/95 (powołanym w: A. Lipiński, R. Mikosz, Ustawa Prawo geologiczne i górnicze. Komentarz, Warszawa 2003, s. 143-144, teza 4) Naczelny Sąd Administracyjny stanął na stanowisku, że w postępowaniu administracyjnym dotyczącym koncesji na działalność gospodarczą o szczególnym znaczeniu (na wydobywanie kopalin) właściciel sąsiedniej nieruchomości może już na etapie ubiegania się o koncesję zapobiegać powstaniu dla siebie niekorzystnych skutków przez korzystanie z uprawnień należnych stronie. Szczególnie w przypadku, gdy sąsiedzi są oddzieleni drogą, a przecież decyzja nie przyznaje im korzyści ani też nie obarcza powinnością określonego zachowania. Kogo należy uznać za stronę w postępowaniu administracyjnym przy zatwierdzaniu projektów prac geologicznych? Źródło: http://powiaty.pgi.gov.pl 11 Geologia Samorządowa - Ekspert odpowiada - Kodeks postępowania administracyjnego Wnioskodawcę i właściciela nieruchomości; właściciele sąsiednich nieruchomości, gdy znajdą się w zasięgu szkodliwych wpływów prac geologicznych; organizacje ekologiczne po spełnieniu kryteriów ustawowych, gdy zgłoszą się w postępowaniu (art. 44 ustawy z 03.10.2008 o udostępnianiu informacji o środowisku...-Dz.U. Nr 199, poz. 1227). Kogo należy uznać za stronę w sprawach z zakresu hydrogeologii, czy inni użytkownicy wód podziemnych położonych w pobliżu planowanej inwestycji (budowy ujęcia) są stroną? Stroną jest wnioskodawca i właściciel gruntu. Nie są nią inni użytkownicy wód położonych w pobliżu planowanej inwestycji. Patrz jednak uwagi do pytania 4. Jak przeprowadzić postępowanie zgodnie z kpa w przypadkach sprzeciwu sąsiadów np. w przypadku udzielania koncesji na wydobycie kopalin, przykładowe sposoby rozwiązań takich konfliktów? Sąsiedzi nie są stroną można jednak uwzględnić ich postulaty (warunki w decyzji) z uwagi na art. 7 k.p.a., nakazujący uwzględnianie słusznego interesu obywateli (patrz komentarz B. Adamiak powołany w pytaniu 3, strona 74 - 75 teza 1 nb. 12 i powołane tam poglądy doktryny oraz orzecznictwo). Należy też skłaniać do ugody, proponując jej założenia (art. 114 k.p.a.). W jaki sposób administracja geologiczna ma postępować w przypadku zgłoszenia się osób/ instytucji do organu np. koncesyjnego z wnioskiem o uznanie za stronę po uprawomocnieniu się decyzji koncesyjnej? Jeżeli rzeczywiście zgłaszający się spełnia przesłanki, by uznać go za stronę postępowania, a nie brał udziału w postępowaniu bowiem nie był o nim powiadomiony – należy wznowić postępowanie (art. 145 §1 pkt. 4 k.p.a.). Jak prowadzić postępowanie administracyjne zgodnie z k.p.a., w przypadku pobytu strony za granicą? Jeżeli strona nie zmieniła adresu, tylko wyjechała na jakiś czas - doręczenia na adres zamieszkania są skuteczne (art. 42§1 w związku z art. 43 k.p.a.). Jeżeli wyjechała na stałe i nie zawiadomiła o zmianie adresu – doręczenia na dotychczasowy adres są skuteczne (art. 41 k.p.a.). Jakie są formy doręczeń powiadomień stronom, aby były skuteczne? Doręczenia reguluje przepis art. 40 i następne k.p.a. Pismo doręcza się: stronie w miejscu, w jakim ją się zastanie; jeżeli działa przez przedstawiciela – koniecznie przedstawicielowi; jeżeli strona ma pełnomocnika – bezwzględnie pełnomocnikowi, a stronie jeżeli czynność wymaga jej osobistego udziału np. dowód z przesłuchania stron. Dopuszczalne jest doręczenie zastępcze Źródło: http://powiaty.pgi.gov.pl 12 Geologia Samorządowa - Ekspert odpowiada - Kodeks postępowania administracyjnego dorosłemu domownikowi, sąsiadowi lub gospodarzowi domu (art. 43) oraz tzw. fikcja doręczenia (art. 44 i 47). Kiedy organ administracji geologicznej powinien udostępniać stronom akta sprawy związane z prowadzonym postępowaniem administracyjnym dotyczącym np. udzielania koncesji, nielegalnej eksploatacji kopalin? Stosownie do przepisu art. 73 §1 k.p.a., strona ma prawo przeglądania akt oraz sporządzania notatek i odpisów w każdym stadium postępowania. Jaka powinna być prawidłowa forma wezwania strony do wniesienia merytorycznych poprawek w projekcie prac geologicznych, dokumentacji lub operacie ewidencyjnym złoża: wezwanie, postanowienie czy decyzja i na podstawie którego przepisu k.p.a? W projekcie prac geologicznych – postanowienie (postanowienie NSA z 23.09.1986r. IV SAB 13/86, OSPiKA 1988r. Nr 5, poz. 125 i J. Borkowski w Komentarzu do kpa, s. 569, teza 2, nb. 6). W terminie 2 miesięcy od dnia otrzymania dokumentacji geologicznej uprawniony organ zawiadamia pisemnie o przyjęciu dokumentacji bez zastrzeżeń, a w przypadku gdy dokumentacja nie odpowiada wymaganiom określonym w przepisach prawa, zażąda, w drodze decyzji, uzupełnienia lub poprawienia dokumentacji. (art. 45 ust. 1a prawa geologicznego i górniczego. Jak prowadzić postępowanie administracyjne (np. w przypadku postępowania dotyczącego nielegalnej eksploatacji kopalin), gdy strona nie podejmuje korespondencji? Zagadnienie prowadzenia postępowania administracyjnego w przypadku niepodejmowania korespondencji przez stronę jest zróżnicowane w zależności od tego czy stroną jest osoba fizyczna, czy osoba prawna. Tryb związany z dokonywaniem doręczeń osobom fizycznym został uregulowany w przepisach art. 42-43 k.p.a. Natomiast sytuację, której nie jest możliwe dokonanie doręczenia na zasadach tam przewidzianych określa przepis art. 44 § 1 k.p.a., stosownie do którego : „W razie niemożności doręczenia pisma w sposób wskazany w art. 42 i 43: 1. poczta przechowuje pismo przez okres czternastu dni w swojej placówce pocztowej - w przypadku doręczania pisma przez pocztę, 2. pismo składa się na okres czternastu dni w urzędzie właściwej gminy (miasta) - w przypadku doręczania pisma przez pracownika urzędu gminy (miasta) lub upoważnioną osobę lub organ. § 2. Zawiadomienie o pozostawieniu pisma wraz z informacją o możliwości jego odbioru w terminie siedmiu dni, licząc od dnia pozostawienia zawiadomienia w miejscu określonym w § 1, umieszcza się w oddawczej skrzynce pocztowej lub, gdy nie jest to możliwe, na drzwiach mieszkania Źródło: http://powiaty.pgi.gov.pl 13 Geologia Samorządowa - Ekspert odpowiada - Kodeks postępowania administracyjnego adresata, jego biura lub innego pomieszczenia, w którym adresat wykonuje swoje czynności zawodowe, bądź w widocznym miejscu przy wejściu na posesję adresata. § 3. W przypadku niepodjęcia przesyłki w terminie, o którym mowa w § 2, pozostawia się powtórne zawiadomienie o możliwości odbioru przesyłki w terminie nie dłuższym niż czternaście dni od daty pierwszego zawiadomienia. § 4. Doręczenie uważa się za dokonane z upływem ostatniego dnia okresu, o którym mowa w § 1, a pismo pozostawia się w aktach sprawy”. Problematyka przyjęcia tzw. fikcji doręczenia w postępowaniu administracyjnym była także przedmiotem analizy orzecznictwa, które również potwierdziło, że „Przepis art. 44 k.p.a. wprowadza swoistą fikcję prawną doręczenia, które w tym przypadku ma charakter doręczenia zastępczego. Ustanowienie przez ustawodawcę tego rodzaju doręczenia podyktowane jest postulatami płynącymi z zasady ekonomiki procesowej i ma na celu ochronę biegu postępowania przed jego zatamowaniem wskutek nieodebrania pism przez stronę. Należy zważyć, że doręczenie zastępcze jest w pełni skuteczne i wywiera takie same skutki jak doręczenie rzeczywiste pisma adresatowi. Doręczenie w trybie art. 44 kpa może dotyczyć wszelkich pism wydawanych w toku postępowania przez organ prowadzący postępowanie, a więc również decyzji. Jednym ze skutków doręczenia decyzji w postępowaniu podatkowym jest rozpoczęcie biegu terminów przewidzianych w przepisach postępowania związanych z doręczeniem decyzji, w tym również terminów do wniesienia środków zaskarżenia decyzji w trybie zwyczajnym i nadzwyczajnym postępowania. Skutki tego rodzaju doręczenia mogą być obalone przeciwdowodem potwierdzającym, że adresat pisma nie miał obiektywnej możliwości zapoznania się z treścią pisma doręczonego w trybie art. 44 kpa”.(wyrok WSA w Warszawie z 25.02.2004r., III SA 1650/2002). Należy jednak pamiętać, iż aby skorzystać z fikcji doręczenia niezbędne jest przestrzeganie wszystkich warunków przewidzianych w przepisie art. 44 k.p.a., jak bowiem wskazuje się w orzecznictwie „1. W świetle art. 44 k.p.a. ocena ziszczenia się skutku prawnego, o którym mowa w § 4, polegającego na uznaniu pisma za doręczone nie może być sformułowane wyłącznie w oparciu o związek tegoż przepisu z § 1, do którego on odsyła, a więc tylko w oparciu o stwierdzenie, iż pismo było przechowywane przez pocztę przez okres czternastu dni w jej placówce pocztowej, lecz musi być powiązana także z ustaleniem, że spełnione zostały w czasie biegu tego terminu wszystkie pozostałe wymogi płynące zarówno z § 2 jak i § 3, czyli wymogi związane z pierwszym i powtórnym zawiadomieniem o nadejściu przesyłki. 2. Pisma nie można uznać za doręczone w rozumieniu art. 44 § 4 kpa, w sytuacji, gdy powtórne zawiadomienie o możliwości odbioru przesyłki zawierającej to pismo zostanie pozostawione adresatowi w miejscu, o którym mowa w § 2 przed upływem terminu przewidzianego na podjęcie przesyłki, określonego w pierwszym zawiadomieniu o pozostawieniu pisma wraz z informacją o Źródło: http://powiaty.pgi.gov.pl 14 Geologia Samorządowa - Ekspert odpowiada - Kodeks postępowania administracyjnego możliwości jego odbioru w placówce pocztowej. (wyrok WSA w Warszawie z dnia 26.07.2007r., III SA/Wa 1000/2007)”. Ponadto warunkiem zastosowania przepisu art. 44 k.p.a. jest wcześniejsze wykorzystanie trybu przewidzianego w art. 42-43 k.p.a., jak słusznie zauważa się w orzecznictwie „Jeżeli organ miał informację, że adres, pod który wysyłana jest korespondencja, nie jest prawidłowy i doręczenie korespondencji nie nastąpiło do rąk własnych adresata lub domownika, który podjął się przekazania zainteresowanemu przesyłki, nie było podstaw do stosowania przy doręczaniu decyzji przepisów o doręczeniu zastępczym (art. 44 k.p.a.) ani uznania, że strona zaniedbała powiadomienia organu o zmianie miejsca zamieszkania (art. 41 k.p.a.).” (wyrok WSA w Warszawie z dnia 21.07.2004r. I SA 2341/2005 ONSA i WSA 2006/2 poz. 41). Zasady dokonywania doręczeń osobom prawnym i jednostkom organizacyjnym oraz organizacjom społecznym reguluje przepis art. 45 k.p.a., w myśl którego „Jednostkom organizacyjnym i organizacjom społecznym doręcza się pisma w lokalu ich siedziby do rąk osób uprawnionych do odbioru pism. Przepis art. 44 stosuje się odpowiednio.” W przypadku natomiast, gdy nie jest znane miejsce pobytu strony zastosowanie ma przepis art. 48. § 1 k.p.a. tj. „Pisma skierowane do osób nie znanych z miejsca pobytu, dla których sąd nie wyznaczył przedstawiciela, doręcza się przedstawicielowi ustanowionemu w myśl art. 34.” Jak ustalać strony postępowań – kto jest stroną, w przypadku udzielania koncesji na wydobywanie kopalin prowadzone z użyciem materiałów wybuchowych i odwodnieniem – lejem depresji, jeżeli w jego zasięgu są zwodociągowanie zabudowania? Zasady postępowania w przypadku prowadzenia prac związanych z użyciem materiałów wybuchowych określa rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 28 lipca 2005 r. w sprawie sposobu prowadzenia prac z użyciem materiałów wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego (rozporządzenie to zostało notyfikowane w Komisji Europejskiej w dniu 17.03.2005 r. pod numerem 2005/0121/PL - C10C zgodnie z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie sposobu funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych (Dz. U. Nr 239, poz. 2039 oraz z 2004 r. Nr 65, poz. 597). W postępowaniu administracyjnym zgodnie z przepisem art. 28 k.p.a. „Stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek”. W związku z powyższym dokonując oceny zagrożenia wydobycia kopalin na przyległe tereny oraz tereny, na które może oddziaływać projektowana inwestycja, stosownie do tzw. decyzji środowiskowej, należy powiadomić z urzędu wszystkie osoby, który prawa mogą być w wyniku realizacji inwestycji związanej z wydobywaniem kopalin zagrożone. Rozumienie pojęcia strony zostało już opisane w poprzednio udzielonych odpowiedziach. W orzecznictwie wyrażany jest pogląd, że Właściciel nieruchomości położonej w sąsiedztwie Źródło: http://powiaty.pgi.gov.pl 15 Geologia Samorządowa - Ekspert odpowiada - Kodeks postępowania administracyjnego działki, na której ma być prowadzona działalność gospodarcza zagrażająca jego dobru osobistemu lub majątkowemu, ma interes prawny w rozumieniu art. 28 k.p.a. w kwestionowaniu prawidłowości pozwolenia na zbieranie odpadów, tym bardziej jeżeli pozwolenie to zawiera wymogi dotyczące ograniczenia uciążliwości powodowanych ww. działalności (por. wyrok NSA z 26.09.2007r., II OSK 1252/2006). Źródło: http://powiaty.pgi.gov.pl 16