Pobierz - Polsko-Niemiecka Współpraca Młodzieży

Pobierz - Polsko-Niemiecka Współpraca Młodzieży

zdj. Seweryn Chlebiński
biuletyn informacyjny
Polsko-Niemieckiej Współpracy Młodzieży
1
‹
2
0
1
2
Temat numeru:
Trójstronna współpraca
z Ukrainą
relacje praktyków z Polski i Niemiec
„TriM – hattrick dla Europy“ – piłkarski projekt PNWM z okazji EURO 2012
edukacja na rzecz zrównoważonego rozwoju
edukacja historyczno-obywatelska
oraz
o tym, co się działo i o tym, co planujemy
1
info P N W M 1 2012
Od redakcji
„Hej sokoły…!”, Julia Tymoszenko, waleczni bracia
Kliczko, Tatarzy krymscy, kraj ościenny Unii Europejskiej
– plątanina nieuporządkowanych skojarzeń na temat
drugiego co do wielkości kraju na kontynencie europejskim. Trochę mi wstyd, że poza tymi rozrywkowo-medialno-szkolnymi strzępkami, nie wiem wiele więcej
o Ukrainie.
Polska i Ukraina są gospodarzami tegorocznych Mistrzostw Europy w piłce nożnej. To jeden z naszych
powodów, by w aktualnym wydaniu INFO skierować
uwagę na trójstronną wymianę młodzieży ze wschodnim sąsiadem Europy.
Zaproszenie na łamy biuletynu profesjonalistów, znawców tego kraju, daje okazję, by nieco bardziej zagłębić
się w tę tematykę, zwłaszcza w kontekście dotowanych
przez PNWM trójstronnych spotkań polsko-niemiecko-ukraińskich. Jerzy Rejt – dyrektor programu „Study
Tours to Poland” – od lat angażuje się na rzecz demokratyzacji Ukrainy. Bernd Böttcher spędził kilka lat
w tym kraju jako menedżer kultury i organizator projektów socjalnych. Chcielibyśmy, aby ich doświadczenia
stały się dla Państwa inspiracją na kolejny (a może
pierwszy?) program wymiany. Na pytanie o to, gdzie –
poza PNWM – szukać wsparcia finansowego, pomagamy znaleźć odpowiedź, prezentując wybór polskich,
niemieckich i ukraińskich instytucji grantodawczych.
Poza tym w numerze znajdą Państwo m.in. relację
z rozgrzewki PNWM przed Mistrzostwami Europy w piłce nożnej. Wielki finał projektu piłkarskiego „TriM – hattrick dla Europy” odbędzie się w Lublinie na tydzień
przed meczem inauguracyjnym EURO 2012. Kto zostanie mistrzem TriM? Polska, Niemcy czy Ukraina?
A także: Jak PNWM realizuje założenia edukacji historyczno-obywatelskiej i zrównoważonego rozwoju w wymianie młodzieży? Jak sprawić, żeby współczesna Wanda poznała odpowiedniego Niemca, i jak skutecznie
przełożyć metodę szybkiej randki na obszar poszukiwań
partnera do projektu? Zachęcamy do zapoznania się
z relacjami z projektów PNWM, najnowszymi publikacjami i innymi ofertami dla animatorów wymiany.
Życzymy inspirującej lektury!
W imieniu redakcji INFO – Dorota Frassek
Na tym miejscu chciałabym – w imieniu wszystkich
pracowników i Zarządu PNWM – pożegnać koleżankę
z biura warszawskiego, która ponad cztery lata pracowała m.in. w redakcji INFO. Alexandra Sauter zdecydowała się podjąć nowe wyzwanie zawodowe – w swoich
rodzinnych stronach. Powodzenia!
Perspektywy
Edukacja historyczno-obywatelska i edukacja na rzecz
zrównoważonego rozwoju to wybrane tematyczne
punkty ciężkości pracy PNWM w tym roku. Zwracamy
Państwa uwagę na dwa cykle seminariów, które wpisują się w te obszary. Seminaria te kierujemy do doświadczonych animatorów, którzy szukają inspiracji na nowe
programy polsko-niemieckich spotkań młodzieży.
Spotkanie młodzieży
z przyszłością - edukacja na
rzecz zrównoważonego rozwoju
w wymianie młodzieży
Ptasia Osada, 8–12 października 2012 r.
oraz 16–19 kwietnia 2013 r.
Cykl seminariów skierowany jest do doświadczonych
animatorów, szczególnie do tych, którzy posiadają
partnera i wraz z nim planują długofalową pracę nad
tematyką edukacji na rzecz zrównoważonego rozwoju.
Kilka miesięcy dzieli dwie części seminaryjne „Spotkania
młodzieży z przyszłością“. To czas na praktyczne wykorzystanie wiedzy zdobytej podczas seminarium oraz
szansa na wymianę doświadczeń i wspólną refleksję
z innymi uczestnikami. Z tego względu nie jest możliwe
uczestnictwo w jednej części seminarium.
Zgłoszenie: http://wiki.dpjw.org/webform/de/node/18
Realizacja projektu możliwa jest dzięki dotacji z Niemieckiej Federalnej Fundacji Środowisko (Deutsche
Bundesstiftung Umwelt – DBU, www.dbu.de)
2
info P N W M 1 2012
Spis treści
Od redakcji
Perspektywy
Spis treści
Temat numeru:
trójstronna współpraca
z Ukrainą w wymianie
młodzieży
Alexandra Sauter: Ukraina na drodze do Europy
Wywiad z Jerzym Rejtem, dyrektorem
programu „Study Tours to Poland“
Bernd Böttcher: Kraj partnerski – Ukraina:
„Trudny grunt...“
O przeszkodach i sile przyciągania
w wymianie młodzieży ze wschodnim
sąsiadem Unii Europejskiej
Trójstronne projekty z Ukrainą: wsparcie
merytoryczne i finansowe
Justyna Różańska: A może trójkącik...?
„Z dwóch zrób trzy – jak zorganizować
trójstronną wymianę szkolną?“
2
Punkty ciężkości 2012
2
Thomas Hetzer, Vinzenz Kratzer:
Wymiana... koszulek
Projekt piłkarski „TriM – hattrick dla Europy“
3
10
4
Alexandra Sauter: Świat jak wielki las
Edukacja na rzecz zrównoważonego rozwoju
w wymianie młodzieży
12
Stanisława Piotrowska: Historia w praktyce
PNWM a edukacja historyczno-obywatelska
w wymianie młodzieży
14
to się działo
Dorota Frassek:
Szybka randka dla długodystansowców
„Wanda pozna Niemca” – giełda partnerów
dla animatorów wymiany młodzieży
6
8
9
Publikacje
PNWM w skrócie
Wkrótce/Impressum
16
18
19
20
Produkty historii?
Stanowiska, cele i granice
edukacji historyczno-obywatelskiej w Polsce
i Niemczech
Seminaria skierowane są do animatorów, którzy
przeprowadzają projekty dla młodzieży związane m.in.
z zagadnieniami międzykulturowymi i historycznymi.
Nie jest możliwy udział w jednej części seminarium.
Szczecin i Berlin, 6–12 sierpnia 2012 r.
Warszawa, 10–16 listopada 2012 r.
Organizatorzy: PNWM w kooperacji z Muzeum
Powstania Warszawskiego i stowarzyszeniem Jugend
bewegt Europa
W jakim stopniu historia wpływa na nasze postrzeganie
nas samych i naszych sąsiadów? Czy doświadczenia historyczne odgrywają (jeszcze) rolę podczas polsko-niemieckich spotkań młodzieży? Czy chcemy być „produktami“ historii, czy też wolimy ją „produkować“? Jakie
metody mogą być przydatne przy opracowywaniu takich tematów?
zdj. Karolina Knopik
Wspólnie poruszymy zagadnienia związane z socjalizacją historyczną w rodzinach oraz odwiedzimy i zbadamy różne miejsca zajmujące się edukacją historyczną
i obywatelską. Odpowiedzi szukać będziemy w trakcie
wykładów, wizyt w instytucjach kultury pamięci w Polsce i Niemczech, oraz wypróbowywania metod praktycznych. Ponadto uczestnicy seminarium będą współtworzyli materiały metodyczne, które zostaną następnie udostępnione szerszemu gronu odbiorców.
Zgłoszenie: http://wiki.dpjw.org/webform/de/node/16
Jakie metody mogą być przydatne przy opracowywaniu tematów
historycznych?
3
info P N W M 1 2012
Ukraina na drodze
do Europy
t
e
m
a
t
n
u
m
e
r
u
Polska jest zaangażowanym partnerem Ukrainy i innych
krajów byłego ZSRR na drodze ku demokratyzacji. Program „Study Tours to Poland” (STP), realizowany od
2004 roku, umożliwia fachowcom i studentom z tych
krajów uczenia się na przykładzie polskich reform systemowych rozpoczętych po 1989 roku. Finansuje go Polsko-Amerykańska Fundacja Wolności, a koordynuje
wrocławskie Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego. Jerzy Rejt, w latach 2008–2010
członek Rady Polsko-Niemieckiej Współpracy Młodzieży,
od 1996 roku jest dyrektorem tego programu – zajęcie
nietypowe dla dyplomowanego weterynarza i byłego
nauczyciela akademickiego. Rozmawiamy o jego ukraińskich doświadczeniach i decyzjach, które nadały jego
życiu nowy kierunek.
W ostatnich latach regularnie bywa Pan na Ukrainie. Co
czuje Pan po przyjeździe do tego kraju?
Obecnie na Ukrainie bywam raz lub dwa razy w roku,
podczas szkoleń i warsztatów. Odwiedzam głównie
wschodnie tereny Ukrainy, które mają ograniczony dostęp do zachodnich standardów. Po raz pierwszy pojechałem na Ukrainę 40 lat temu w czasach, gdy panował
tam system sowiecki. Podczas tzw. wizyt turystycznych
jako student nawiązałem kontakty m.in. z rodzinami,
których członkowie zostali deportowani na Syberię. Dużo rozmawiałem z ludźmi, poznałem ich tragedie –
prześladowania przez system komunistyczny – i odkryłem, że są w tym kraju środowiska, które nie poddały
się systemowi i próbowały przetrwać ten czas, będąc
w wewnętrznej opozycji. Już wtedy słyszałem od znajomych, że Ukraina będzie państwem niepodległym. Te
kontakty kształtowały mnie. Poznawałem kulturę ukraińską, język i historię 45-milionowego narodu. Uświadomiłem sobie, że warto pracować dla Ukrainy, aby weszła na drogę demokracji.
Dlatego na początku lat 90. zacząłem nawiązywać kontakty z partnerami ukraińskimi i realizować pierwsze
projekty wspierające powstanie niepodległej i demokratycznej Ukrainy. Od 2004 roku, w projektach „Study
Tours to Poland“, wzięło udział ok. 4500 osób, w tym
3000 z Ukrainy.
Czuje się Pan związany z Ukrainą? Co Pana spotkało
podczas pierwszej podróży na Ukrainę?
Pierwszy wyjazd pokazał mi inną Ukrainę, ale prawdziwą. Moje wrażenia zderzyły się z zakodowanymi we
mnie stereotypami narodowymi o wojnie, o wydarzeniach historycznych, o wzajemnych uprzedzeniach. Bo
tak system komunistyczny budował negatywne stereo-
4
zdj. Anna Korbut
Wywiad z Jerzym Rejtem,
dyrektorem programu
„Study Tours to Poland”
Warszawa, luty 2012 r.
Jerzy Rejt, dyrektor „Study Tours to Poland“...
typy o sąsiadach – dla własnych celów politycznych. To,
o czym wcześniej słyszałem w oficjalniej propagandzie,
okazało się nieprawdziwe. Podczas pobytu na Ukrainie
spotkałem się z otwartością, z dużą chęcią zrozumienia
mnie i moich poglądów, a także, co ważne, z tolerancją
w sferze religii. Wtedy właśnie, tak to dziś widzę, zaczął
się we mnie proces budowania własnego poglądu na
Ukrainę. I powtórzę, że moje pierwsze kontakty były
kontaktami z ludźmi, którzy nie zaakceptowali sytuacji
w swoim państwie. To właśnie dzięki tym osobom poczułem potrzebę zaangażowania się w proces przemian
na Ukrainie – świadomy trudności, wiedząc, że komunizm w Polsce był w porównaniu z Ukrainą o wiele łagodniejszy.
Jakie są wrażenia ukraińskich uczestników programu
STP, którzy przyjeżdżają do Polski?
Znacząca część z nich przyjeżdża do Polski po raz pierwszy. Nagle znajdują się w państwie, które w ciągu 20 lat
dokonało ogromnej przemiany i weszło do rodziny
państw europejskich. To dla nich szok, ponieważ w ich
ocenie początek tych zmian dla obu krajów był porównywalny. Niestety brak konsekwencji w realizacji reform
na Ukrainie, brak wizji potrzebnych zmian i obciążenie
sowieckim myśleniem nie pozwoliły im pójść drogą
przemian tak szybko jak Polsce. Mają poczucie niewykorzystanej szansy.
Pan naprawdę uważa, że Ukraina miała taką samą szansę jak Polska? Polska nie należała do Związku Radzieckiego.
To są również słowa wielu Ukraińców. Uzasadniają oni
często swoje porażki rozbieżnością systemową w obu
państwach, powołują się na większe restrykcje, którym
byli poddawani, na fakt, że nie istniała u nich własność
prywatna. Mówią też, że upadek komunizmu bez reform doprowadził do dzikiego kapitalizmu i wszechpanującej korupcji.
Ja myślę jednak inaczej: tak, żyliście w innych warunkach, ale mieliście tę samą szansę do przeprowadzenia
zmian. Polsce się to udało, ale Ukraina zatrzymała się
w połowie drogi. Pytanie brzmi, jak postępować teraz,
żeby pomóc Ukrainie wejść na drogę reform, żeby stała się w pełni demokratycznym państwem.
zdj. Anna Korbut
info P N W M 1 2012
...na spotkaniu z ukraińskimi studentami, uczestnikami programu, podczas ich wizyty w Polsce
W Państwa sprawozdaniu za lata 2009–2010 przeczytałam: „Celem programu jest wsparcie proeuropejskich
i demokratycznych postaw i działań reformatorskich
wśród młodego pokolenia obywateli krajów sąsiedzkich”. Czego stypendyści STP mogą się nauczyć od
Polaków, na przykład pracownicy służb granicznych?
To dobry przykład. Granica Polski z Ukrainą jest dziś zewnętrzną granicą Unii. Poprawnie działająca granica
powinna umożliwiać bezproblemowe przemieszczanie
się ludzi, nawiązywanie kontaktów, współpracy biznesowej, wymianę towarów. Porty morskie i lotnicze,
przejścia lądowe powinny mieć sprawne, wciąż rozwijane mechanizmy współpracy. Obecnie jej poziom nie jest
zadawalający. Dotyczy to np. likwidacji kolejek na granicach, transportu towarów. Dlatego w latach 2009
i 2011 zrealizowaliśmy blisko 50 projektów na granicy
polsko-ukraińskiej. Uczestniczyło w nich kilkuset urzędników służb celnych i straży granicznej z Ukrainy. Celem
była profesjonalizacja ich pracy w oparciu o doświadczenie i standardy polskich kolegów. Ten temat był
szczególnie ważny w perspektywie EURO 2012.
W projektach, które dofinansowuje PNWM, istotne są
integracja młodzieży z różnych krajów oraz równowaga
w liczbie uczestników. Jak wyglądają wizyty studyjne
„Study Tours to Poland”?
Nasz program działa inaczej niż PNWM – jednokierunkowo. Grupy specjalistów z Ukrainy przyjeżdżają na kilka dni i w czasie takiej wizyty odbywają do czterech
spotkań tematycznych dziennie w wytypowanych instytucjach. Oczywiście, element integracji podczas takiej
wizyty również się pojawia. Polacy i Ukraińcy rozmawiają ze sobą, niekoniecznie na tematy związane z programem wizyty. Jednak to element drugoplanowy.
Jaki zysk ze spotkań z Ukraińcami mają więc polscy gospodarze?
Polscy specjaliści biorą udział w tych spotkaniach
w 90% przypadków bez rekompensaty finansowej. Nieraz pytałem ich, czemu wspierają nasze projekty. W odpowiedzi słyszałem: na początku lat 90. dzięki pomocy
innych krajów byliśmy w stanie zmienić nasz kraj. Teraz
my chcemy przekazać dalej nasze doświadczenia. Zwykła ludzka życzliwość.
W jakie działania uczestnicy STP angażują się na co
dzień w swoich krajach?
Spójrzmy porównawczo na rozwój edukacji obywatelskiej we wszystkich krajach byłego Związku Radzieckiego (nie wliczając krajów nadbałtyckich). W takim porównaniu Ukraina wysuwa się na prowadzenie. Aktywność, tak jak u nas, rodzi się wtedy, kiedy pojawiają się
problemy, bezpośrednio dotykające ludzi. Na Ukrainie
rozwija się społeczeństwo obywatelskie i tak jak w Polsce aktywność obywatelska obejmuje zarówno sfery życia politycznego, gospodarczego, jak i społecznego. Dla
przykładu wymienię problemy korupcji wśród klasy politycznej, szarej strefy gospodarczej, łapówek w systemie oświaty. To wszystko pobudza ludzi do działania,
do zmiany. Poza tym budzi się potrzeba kontroli polityków i administracji. Pojawiają się akcje związane z obroną niezależności mediów i osób represjonowanych.
PNWM wspiera również organizację projektów młodzieżowych dla Polaków, Niemców i uczestników
z trzeciego kraju. Jakie pomysły na projekt trójstronny
z Ukrainą przychodzą Panu do głowy?u do głowy?
Najważniejsze i podstawowe elementy takich projektów to empatia i cierpliwość, słuchanie siebie nawzajem ponad barierami kulturowymi. Kolejne elementy to
wspólne uczestnictwo w życiu codziennym i poznawanie historii drugiego narodu. Nie mam tu na myśli dyskusji o wielkiej, globalnej historii: niech każdy uczestnik
takiego projektu przedstawi fragment historii swojej
miejscowości – swojej małej ojczyzny. Pomocna jest tu
znajomość języka, bo ułatwia poznanie mentalności sąsiada. Następnie należy włączyć w projekt konkretne
działania: zajęcia sportowe, projekty kulturalne – i razem je realizować.
Dziękuję Panu za rozmowę.
Rozmowę przeprowadziła
Alexandra Sauter, redakcja INFO.
Więcej informacji o programie „Study Tours to Poland“:
www.studytours.pl
5
info P N W M 1 2012
Kraj partnerski Ukraina: „Trudny
grunt...”
O przeszkodach i sile przyciągania w wymianie młodzieży ze
wschodnim sąsiadem UE
t
e
m
a
t
n
u
m
e
r
u
Mistrzostwa Europy w piłce nożnej EURO 2012 nie są
pierwszym wielkim wydarzeniem międzynarodowym,
dzięki któremu Ukraina zyska międzynarodową uwagę.
W 2005 roku dziesiątki tysięcy ludzi przybyły do Kijowa
na Eurowizję. Było to możliwe dzięki niezwykłemu posunięciu – jednostronnemu zniesieniu obowiązku wizowego dla osób przybywających z Unii Europejskiej i kilku innych państw. Po konkursie zachowano tę regułę,
dzięki czemu tuż po pomarańczowej rewolucji kraj doświadczył sensacyjnego wręcz wzrostu liczby zagranicznych gości. Wydarzenie to stanowiło przełom także
w odniesieniu do wymiany młodzieży z Ukrainą.
Motywy organizowania projektów
niemiecko-ukraińskich
Motywacja do zorganizowania wymiany młodzieży
z Ukrainą może być bardzo różna. Często takie przedsięwzięcie przypomina wymianę polsko-niemiecką z lat
90. Na Ukrainie, w przeciwieństwie do krajów członkowskich Unii Europejskiej w Europie Środkowo-Wschodniej, nadal panuje wyraźny duch postsowiecki.
Jest ona egzotyczna, ale jednocześnie na tyle znajoma,
aby można tam było zorganizować wymianę młodzieży. Ponadto istotny jest tu aspekt historyczny, który początkowo był decydujący także we współpracy między
Polską a Niemcami. Podczas spotkania z Ukrainą nietrudno na podstawie do dziś oczywistych śladów prześledzić historię XX wieku.
W Niemczech od lat 30. XX wieku żyje silna diaspora
ukraińska, która zainicjowała powstanie wielu organizacji pielęgnujących bliskie relacje z Ukrainą. Z drugiej
strony w wielu miastach ukraińskich mieszka mniejszość niemiecka, a jej organizacje młodzieżowe są bardzo zainteresowane projektami wymiany. Mogą one
uzyskać dotację Federalnego Ministerstwa Spraw Zagranicznych i innych organizacji niemieckich wpierających mniejszości niemieckie w Europie Środkowo-Wschodniej, a tym samym stać się partnerem po stronie ukraińskiej w wymianie młodzieży.
zdj. Tobias Tanzyna
W przeciwieństwie do krajów sąsiedzkich i partnerskich
Niemiec tj. Francji, Polski, Czech, Stanów Zjednoczonych czy Rosji, w dwustronnej wymianie młodzieży
z Ukrainą nie ma silnych organizacji grantodawczych,
dotacji publicznych, a czasem także politycznego nacisku na administrację i decydentów. Brakuje organizacji
na kształt PNWM i innych dwustronnych instytucji
wspierających, zaś umowy bilateralne – dotyczące chociażby ułatwień wizowych – nie przełożyły się znacząco
na struktury instytucjonalne. Dlatego też różnorodność
kontaktów, stowarzyszeń i inicjatyw jest tym bardziej
zaskakująca. Spektrum aktywności obejmuje regularne
spotkania klubów sportowych i szkół, workcampy i wyjazdy wolontariuszy oraz współpracę w zakresie ochrony środowiska, wspierania demokracji, sztuki i kultury.
Niejednokrotnie organizowane spotkania mają charakter trój- lub wielostronny.
„Ukraina to trudny grunt dla tego typu projektów” – to
wypowiedź wielu osób zaangażowanych we współpracę, pytanych o swoje doświadczenia i wrażenia z pracy
projektowej. Problemy, szczególnie w kwestii zapewnienia stabilnego finansowania lub współpracy ze strony urzędów, czyhają na nie wszędzie. Z reguły są to wysoce zmotywowane pojedyncze osoby, które w organizacjach, stowarzyszeniach i szkołach angażują się na
rzecz spotkań. Dla nich najważniejsze jest to, aby między młodzieżą obydwu krajów doszło do osobistych
kontaktów.
Młodzi piłkarze – uczestnicy polsko-niemiecko-ukraińskiego projektu PNWM „TriM – hattrick dla Europy“.
6
info P N W M 1 2012
Projekt Bukovina Style to przykład tego, jak inicjatywa
jednej osoby przekształciła się w wieloletnie relacje między szkołami z Niemiec i Ukrainy. Uczniowie z Czerniowic i Stralsunda podążyli śladami typowej historii rodzinnej z Bukowiny i w nakręconym filmie odtworzyli
najważniejsze wydarzenia XX wieku. Projekt ten był tak
udany, że dwa lata później młodzież spotkała się podczas kolejnego przedsięwzięcia, podejmując temat sytuacji Żydów i kultury żydowskiej na dzisiejszej Ukrainie.
Najważniejszym powodem udziału ukraińskiej młodzieży w wymianie jest życzenie, by choć raz pojechać do
Niemiec lub innego kraju unijnego. Brzmi to prawie jak
stereotyp, jednakże granica z UE dla większości młodych Ukraińców jest barierą nie do pokonania. Poza koniecznym wysiłkiem biurokratycznym, zwłaszcza na
prowincji często brakuje koniecznych środków lub kontaktów prywatnych ułatwiających zaproszenia i wizyty.
Po niemieckiej stronie to historia jest częstym powodem nawiązywania kontaktów, np. podczas workcampów organizowanych przez Narodowy Związek Opieki
nad Niemieckimi Grobami Wojennymi (Volksbund Deutsche Kriegsgräberfürsorge) na Krymie i we Wschodniej
Ukrainie czy też w ramach prac na cmentarzach żydowskich, organizowanych np. przez Akcję Znaku Pokuty.
Za przykład posłużyć może partnerstwo między niemieckim zespołem szkół a gimnazjum we Lwowie.
Z poruszającego spotkania z byłymi robotnikami przymusowymi zatrudnionymi w przemyśle zbrojeniowym
w Zagłębiu Ruhry, które odbyło się przed ponad dziesięciu laty, wywiązała się regularna wymiana. Jej wynikiem
były zaskakujące doświadczenia. Niemcy przebywający
w ukraińskich rodzinach spotkali się z niezwykłym luksusem rozwijającego się nowego mieszczaństwa na
Ukrainie Zachodniej, natomiast Ukraińcy w Zagłębiu
Ruhry trafili na proste warunki życia, które nie odpowiadały ich wyobrażeniom o Niemczech z filmu i telewizji.
Dlatego też ważniejsi są sponsorzy prywatni, czyli fundacje i stowarzyszenia. Fundacja Roberta Boscha zajmuje tu szczególne miejsce i jako grantodawca często jest
także inicjatorem wielu programów wspierających, jak
np. Młode drogi w Europie (Junge Wege in Europa,
projekt zakończony w 2009 roku), którego celem było
dotowanie zwłaszcza wymiany szkolnej m.in. z Ukrainą.
W spotkaniach niemiecko-ukraińskich zawsze istotna
była także współpraca w wymiarze humanitarnym
i społecznym. Rozpoczęła się ona na początku lat 90.,
gdy w Niemczech organizowano zbiórkę żywności i darów dla kraju pogrążonego w zapaści gospodarczej,
a także realizowano projekty społeczne, np. budując
domy dziecka i placówki opieki społecznej. Dziś wielu
młodych Niemców poświęca rok na pracę społeczną
lub wolontariat w ramach tego typu projektów. Umożliwiają to programy dla wolontariuszy, jak np. Wolontariat Europejski EVS, w którym Ukraina może uczestniczyć jako kraj partnerski oraz finansowany ze środków
rządu federalnego program wolontaryjny weltwärts.
Nie zawsze wynika z tego partnerstwo owocujące wymianą młodzieży, ale doświadczenie pokazuje, że większość do dziś realizowanych projektów wymiany dwui wielostronnej narodziła się z inicjatyw indywidualnych
i bezpośrednich kontaktów międzyludzkich.
zdj. prywatne
Poszukiwani pewni partnerzy i grantodawcy!
Jednym z najważniejszych problemów podczas spotkań
między Niemcami a Ukrainą jest znalezienie pewnych
partnerów. Podczas gdy w Niemczech stowarzyszenia
i szkoły z dużym wyprzedzeniem planują i zdobywają
pieniądze, na Ukrainie często brakuje najbardziej podstawowych struktur – partnera, który jako osoba prawna mógłby zawrzeć ważną umowę lub dysponuje kontem bankowym. Dlatego też nieodzowni są ludzie, którzy działają na miejscu i którzy nie tylko zdobywają
uczestników, lecz są także gotowi do zmierzenia się
z barierami natury biurokratycznej i logistycznej. Ponadto na Ukrainie brakuje rzetelnych grantodawców. Ukraińskie fundacje polityczne niejednokrotnie ściśle współdziałają z aktualnymi przedstawicielami świata polityki,
nie przykładając większej wagi do wspierania wymiany
młodzieży. Dlatego wielu ukraińskich partnerów nie jest
w stanie zadbać o finansowanie spotkań i w tej kwestii
muszą się całkowicie zdać na zagranicznych partnerów.
Wprawdzie wymiana niemiecko-ukraińska może być
także współfinansowana ze środków programu Młodzież w Działaniu, ale projekty organizowane z Ukrainą
i na jej terenie nadal należą do rzadkości.
Do najważniejszych instytucji finansujących i inicjujących projekty wymiany młodzieży w ostatnich latach
należą Federalne Ministerstwo Spraw Zagranicznych
oraz niemieckie fundacje polityczne na Ukrainie. Te
ostatnie wspierają np. struktury demokratycznego społeczeństwa obywatelskiego i dają początek wielu projektom, które adresowane są przede wszystkim do młodych Ukraińców. Bezpośrednia wymiana z młodzieżą
niemiecką odgrywa przy tym rolę raczej drugorzędną,
ale niekiedy z tych małych projektów nawiązują się dobre kontakty z niemieckimi stowarzyszeniami, które
z kolei przekształcają się w długofalowe partnerstwa.
Bernd Böttcher
Bernd Böttcher jest kulturoznawcą, w latach 2005–
2011 był menedżerem kultury i dyrektorem odpowiedzialnym za projekty na Ukrainie. Od 2012 r. koordynuje w Berlinie program współpracy gospodarczej w Stowarzyszeniu Apollo (www.apollo-online.de).
7
info P N W M 1 2012
t
e
m
a
t
n
u
m
e
r
u
Trójstronne projekty z Ukrainą:
wsparcie merytoryczne i finansowe
Poza PNWM, trójstronne programy z Ukrainą wspiera
wiele innych organizacji. Zależnie od grupy docelowej
i tematów wiodących w danym projekcie, możliwe są
dotacje z różnych instytucji. Poniższy zbiór adresów internetowych ma ułatwić rozpoczęcie poszukiwań grantodawców i partnerów. Uwzględnia on zarówno wsparcie merytoryczne, jak i finansowe projektów.
Programy Europejskie
Młodzież w działaniu
W obszarze projektów z Ukrainą uwagi warta jest
szczególnie akcja 3: www.mlodziez.org.pl/akcja-3
COMENIUS: www.comenius.org.pl
W ramach tego programu oferowane jest wsparcie
w zakresie współpracy szkół. W Polsce program realizuje Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji.
Pädagogischer Austauschdienst
Partnerstwa szkolne z Ukrainą zainteresuje przede
koordynowana przez PAD „Inicjatywa PASCH“
(„PASCH-Initiative“) niemieckiego Ministerstwa
Spraw Zagranicznych:
www.kmkpad.org/programme/schulpartnerschaften
-der-pasch-initiative.html
Fundacja „Erinnerung, Verantwortung und Zukunft“:
www.stiftung-evz.de
Interesujący jest m.in. program „Europeans for
Peace“, z którego można uzyskać dotacje na projekty historyczne i dotyczące aktualnych zagadnień
związanych z prawami człowieka.
Stiftung West-Östliche Begegnungen:
www.stiftung-woeb.de
...na Ukrainie
International Renaissance Foundation: www.irf.ua
Fundacje, organizacje
i instytucje w Polsce
Narodowe Centrum Kultury: www.nck.pl
NCK prowadziło w ostatnich latach program polsko-ukraińskiej wymiany młodzieży finansowany przez
Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Terminy składania wniosków na projekty planowane
w 2013 roku zostaną podane na początku przyszłego roku.
Fundacja Edukacja dla Demokracji:
www.edudemo.org.pl
Głównym zadaniem fundacji jest wspieranie zaangażowania obywatelskiego.
Fundacja im. Stefana Batorego: www.batory.org.pl
Wsparcie Demokracji 2012 – program Fundacji Międzynarodowej Współpracy na rzecz Rozwoju „Wiedzieć Jak”:
www.solidarityfund.pl/pl/wspracie-demokracji-2012
Celem programu jest wsparcie demokracji w krajach
w okresie transformacji systemowej. O dotacje mogą
się starać polskie organizacje pozarządowe.
Fundacja Współpracy Polsko-Niemieckiej:
www.fwpn.org.pl (działa również w Niemczech)
PAUCI: www.pauci.org/pl/
Fundacja współpracy polsko-ukraińskiej PAUCI nie
dysponuje wprawdzie środkami finansowymi, jednakże udziela wspracia merytorycznego.
Dla wszystkich krajów
Instytut Goethego (Warszawa, Kijów)
www.goethe.de/warschau
www.goethe.de/kiew
Instytut Polski (Berlin, Kijów)
www.polnischekultur.de
www.polinst.kiev.ua
Fundacje polityczne
Fundacja Konrada Adenauera (Berlin, Warszawa,
Kijów)
www.kas.de
www.kas.de/polen/
www.kas.de/ukraine/
Fundacja im. Heinricha Bölla (Berlin, Warszawa,
Kijów)
www.boell.de
www.boell.pl
www.boell.org.ua
Fundacja im. Friedricha Eberta (Berlin, Warszawa,
Kijów)
www.fes.de
www.feswar.org.pl
www.fes.kiev.ua
Fundacja im. Friedricha Naumanna (Berlin, Kijów)
www.freiheit.org
www.ukraine.fnst.org
...w Niemczech
Institut für Auslandsbeziehungen: www.ifa.de
Dotacje można uzyskać przede wszystkim na projekty dotyczące społeczeństwa obywatelskiego i demokracji oraz mniejszości niemieckich.
8
Fundacja im. Róży Luksemburg (Berlin, Warszawa)
www.rosalux.de
www.rls.pl
info P N W M 1 2012
A może
trójkącik…?
Seminarium „Z dwóch zrób trzy
- jak zorganizować trójstronną
wymianę szkolną?”
Krzyżowa, 4-8 marca 2012 r.
t
e
m
a
t
n
u
m
e
r
u
„Na wymianie jest jak w małżeństwie. Czasami są konflikty. Jedna strona mówi: «Odchodzę!». Druga na to:
«No to idź!». Gdyby małżeństwa miały takich trenerów,
jacy są na wymianach, trwałyby dłużej” – zażartował
Christian Golka, nauczyciel wychowania fizycznego
z Raunheim. Jego szkoła od 12 lat prowadzi wymianę
ze szkołą w Dzierżoniowie. Mniej doświadczeni koledzy
mogli na seminarium skorzystać z jego wiedzy.
Do nawiązywania kontaktów ze szkołami zza granicy
i inicjowania międzynarodowej integracji nie ma lepszego miejsca niż Krzyżowa. W dawnej posiadłości rodziny
Moltke, miejscu pamiętnego spotkania Helmuta Kohla
i Tadeusza Mazowieckiego w 1989 roku, w czasie którego odprawiono słynną „Mszę Pojednania”, odbyło się
w marcu br. spotkanie polskich, niemieckich i ukraińskich nauczycieli.
Nie trzeba być Herkulesem
Wielu uczestników po raz pierwszy będzie organizować
wymianę młodzieży w swojej szkole. „Na Ukrainie
wszystko da się zorganizować. Nie bójcie się!” – przekonywała Lyuba Naremba ze Lwowa. Ukraińska młodzież, żeby wjechać na teren Unii, potrzebuje paszportu z wizą oraz potwierdzonej notarialnie pisemnej zgody obojga rodziców na opuszczenie kraju. „To wcale nie
jest takie trudne, wizy na wymianę szkolną można uzyskać szybko i bez problemu. Nasza szkoła partnerska
zaczęła się o nie starać w październiku, w listopadzie
my byliśmy na Ukrainie, a już w grudniu oni byli u nas”
– zachęcała Joanna Borówka, anglistka z Myszkowa na
południu Polski, która udaną wymianę polsko-ukraińską
ma już za sobą i szuka kolejnych partnerów. Spotkanie
uczniów z Niemiec, Polski i Ukrainy to szansa na odczarowanie nieprawdziwych opinii o tych krajach i spojrzenie na nie raczej przez pryzmat własnych przeżyć niż
stereotypów.
„Czasami zapominamy o tym, jak trudno może być
młodym ludziom zmierzyć się z zadaniami, które dla
nich wymyśliliśmy. Tutaj mamy okazję wcielić się w role
uczniów, pracujemy w międzynarodowych grupach,
rozwiązujemy zadania typowe dla uczestników wymian, próbujemy się porozumieć mimo barier językowych” – zauważyła Ingrid Ackermann z Berlina.
Nie mamy na to ochoty
Nasze kultury różnią się też chociażby w kwestii przyzwolenia na wyrażanie wprost swoich opinii. Uczestnicy seminarium zastanawiali się nad hipotetyczną sytuacją, w której uczniowie nie chcą realizować przewi-
dzianego dla nich programu. Co wtedy? W Polsce i na
Ukrainie panuje dyscyplina i hierarchiczność, w Niemczech dystans między uczniem a nauczycielem jest
mniejszy. W związku z tym podobna sytuacja byłaby zupełnie inaczej rozwiązana w każdym z tych krajów. Niemieccy nauczyciele skłonni byliby raczej do dyskusji
z młodymi ludźmi, kiedy dla nauczycieli z Polski i Ukrainy krytyka i sprzeciw ze strony młodzieży załatwione
zostałyby raczej stanowczym: „Bez dyskusji! Na zajęcia!”. Odmienności kulturowe wywoływały emocje
u uczestników seminarium, choć czasami trudno było
sprecyzować, gdzie leży problem.
To jak? Masz partnera?...
…takie pytanie padało często podczas seminarium.
I trwały uzgodnienia: „Kiedy są ferie w waszej szkole?…
Czyli na początku października moglibyście do nas przyjechać!”. Jednym z przykładów jest świeżo upieczone
partnerstwo między szkołami we Lwowie, Saalfeld
w Turyngii i Ropczycach pod Rzeszowem.
Lwów – Nataliya Nayavko, nauczycielka angielskiego.
Szkoła, w której pracuje nie prowadziła dotąd wymian
z zagranicą. Impulsem do przyjazdu na seminarium był
dla niej projekt PNWM „TriM – hattrick dla Europy”.
Partnerstwo zawarte w Krzyżowej to szansa dla jej szkoły na długofalową współpracę z Polską i Niemcami.
Saalfeld – Reiner Heubach, nauczyciel historii, wielokrotny uczestnik wymian młodzieżowych. Chce, żeby
jego uczniowie też mieli szansę na takie doświadczenie.
Nie ukrywa, że sam chętnie powróci do klimatu międzynarodowych spotkań. Obranie kierunku na Wschód będzie dla jego uczniów impulsem do zainteresowania się
sąsiadami zza Odry oraz wyrobienia sobie własnego
zdania na ich temat.
Ropczyce – Cecylia Szędzioł i Magdalena Cyrulik, germanistki. Ich szkoła nie współpracowała do tej pory
z zagranicznym partnerem, a ponieważ dla uczniów
i placówki to duża szansa, bardzo się cieszą z zawartych
kontaktów.
Seminaria kontaktowe odnoszą duży sukces. Umożliwiają nawiązanie kontaktów oraz inicjowanie wspólnych projektów między szkołami w Polsce, Niemczech
i na Ukrainie. Od 2005 roku spotkało się na nich 268
nauczycieli z tych trzech krajów. PNWM w ostatnich
czterech latach dofinansowała 182 projekty, zainicjowane podczas cyklu „Z dwóch zrób trzy”.
Justyna Różańska
Justyna Różańska jest studentką socjologii na Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu. W 2011 roku –
jako laureatka programu „Grasz o staż” – odbyła praktykę w warszawskim biurze PNWM.
9
info P N W M 1 2012
Wymiana...
koszulek
nymi zestawami strojów piłkarskich, po luźno skompletowane grupy, które były zainteresowane przede
wszystkim spotkaniem z innymi młodymi ludźmi (i które pożyczały sobie od zawodowych piłkarzy stroje i rękawiczki bramkarskie).
Projekt piłkarski
„TriM - hattrick dla Europy”
Polska, Niemcy, Ukraina,
marzec-czerwiec 2012 r.
p
u
n
k
t
y
c
i
ę
ż
k
o
ś
c
i
2
0
1
2
Przed rozpoczęciem Mistrzostw Europy w piłce nożnej,
w marcu 2012 roku, PNWM zainaugurowała własne europejskie mistrzostwa: w ramach „TriM – hattrick dla
Europy” na 13 turniejach eliminacyjnych rozgrywanych
w różnych miejscach w Polsce, Niemczech i na Ukrainie
spotkały się drużyny z tych trzech krajów. Zespoły, które rywalizowały ze sobą na boisku, poza nim zajmowały się zagadnieniami migracji.
Nie tylko dla piłkarzy
Piłka noża znajdowała się w centrum spotkań, jednak
nie wypełniła ich bez reszty: drużyny biorące udział
w turnieju w Bad Nenndorf spotkały się na stadionie
ćwierćfinalisty Ligii Europy Hannoveru 96 z dwoma
młodymi zawodowymi piłkarzami pochodzącymi z rodzin migranckich, a kółko dziennikarskie gimnazjum
gospodarzy zamierza wydać numer specjalny poświęcony turniejowi. Organizatorzy turnieju w Bad Muskau
wykorzystali leżące bezpośrednio przy granicy miejsce
rozgrywek, by przeprowadzić research biograficzny. Inne turnieje odwiedzili partnerzy medialni, aby razem
z młodzieżą przygotować materiały o TriM. Tak było np.
w Sosnowcu, gdzie stacja telewizyjna TVP Katowice nagrała materiał z turnieju i programu towarzyszącego.
W Tarnopolu ekipa operatorska towarzyszyła młodzieży
podczas meczów oraz po ich zakończeniu. Także finał
w Lublinie będzie miał oprawę filmową. W Jessenitz
uczestnicy stworzyli profesjonalną broszurę, w której
zaprezentowano kraje pochodzenia gości i gospodarzy.
W eliminacjach wstępnych w Lublinie przy współpracy
młodzieży powstały „Dzienniki TriM“, które stanowią
dokumentację spotkania i turnieju.
Na miejsca, gotowi...
W grudniu 2011 roku drużyny i instytucje mogły zgłaszać swoje kandydatury w charakterze uczestników lub
gospodarzy. W związku z dużym zainteresowaniem
PNWM zwiększyła planowaną liczbę turniejów z 8 do
13, a startujących w nich drużyn – z 48 do 80. Podczas
spotkania przygotowawczego w brandenburskim Blossinie w styczniu tego roku osoby odpowiedzialne za
swoje zespoły samodzielnie ustaliły skład grup turniejowych, po czym przystąpiły do planowania przebiegu
turniejów eliminacyjnych.
...start!
8 marca w Bad Nenndorf rozległ się gwizdek pierwszego turnieju eliminacyjnego. 21 maja w Dniepropietrowsku zabrzmiał ostatni. W tygodniu poprzedzającym
mecz inauguracyjny Mistrzostw Europy, w Lublinie zostanie rozegrany finał „TriM – hattrick dla Europy”.
zdj. David Carreno
W czasie turniejów szybko okazało się, że w drużynach
odzwierciedla się całe spektrum międzynarodowej wymiany młodzieży: od zagorzałych, dobrze wytrenowanych piłkarzy, którzy przybyli z trenerami i dwoma róż-
zdj. David Carreno
10
Mecze odbywały się na małym boisku w składzie pięciu
zawodników i jednego bramkarza, przy czym w każdym
zespole musiała być obecna jedna dziewczyna. Udział
wielu różnych grup przyczynił się do pokojowego i pełnego ducha współpracy charakteru turniejów, dzięki
czemu zawody nie przekształciły się w zaciekłą rywalizację. Mimo to w większości turniejów szybko wykrystalizowała się grupa najlepszych drużyn, które prowadziły emocjonujące pojedynki o kwalifikację do finału.
Turniej eliminacyjny w Bad Nenndorf. W każdej drużynie piłkarskiej
Entuzjastyczni kibice motywują swoich zawodników. Wszyscy liczą na
grała przynajmniej jedna dziewczyna.
zakwalifikowanie się do finału w Lublinie.
info P N W M 1 2012
Drugim po turniejach piłkarskich – równie ważnym –
punktem programu były działania promujące kulturę
wszystkich trzech krajów. Podczas turnieju w Lipsku
młodzież urządziła wieczór tematyczny, podczas którego prezentowano typowe gry, zwyczaje, piosenki i potrawy. Liczne szkoły, które uczestniczyły w programie,
wykorzystały tę okazję i w ramach przygotowania do
TriM uatrakcyjniły szkolną codzienność, organizując dni
tematyczne dotyczące piłki nożnej, migracji i krajów
partnerskich. Tym samym projekt piłkarski nie ograniczył się jedynie do uczestniczących w nim drużyn.
mieckiej, Akcją Solidarności Niemieckich Katolików
z Mieszkańcami Europy Środkowej i Wschodniej Renovabis oraz Fundacją Spotkań Zachodu ze Wschodem
udało się zapewnić gospodarzom i zespołom z Ukrainy
równoprawny pod względem finansowym udział
w projekcie.
Thomas Hetzer,
Polsko-Niemiecka Współpraca Młodzieży, Poczdam
Vinzenz Kratzer,
praktykant w poczdamskim biurze PNWM
Młodzież z zaangażowaniem podeszła do organizacji
spotkań. Przed ich rozpoczęciem drużyny zbierały informacje o sobie i swoim mieście, zakładały grupy w Internecie i na Facebooku, a także wymieniały się kontaktami. Ponadto podczas turniejów powstało mnóstwo
sprawozdań, blogów, zdjęć i filmów video – nie tylko
w związku z wymienionymi powyżej projektami
z udziałem mediów, lecz także jako spontaniczna inicjatywa młodzieży. Stąd spora część materiałów umieszczonych na stronie internetowej TriM pochodzi od samych uczestników.
Drei
z boiska
Друзі
Polsko-niemiecko-ukraińskie rozmówki zostały wydane
z myślą o uczestnikach spotkań realizowanych w ramach projektu „TriM – hattrick dla Europy”. Mogą
z nich jednak z powodzeniem skorzystać młodzi ludzie bez zapędów piłkarskich – aby zawrzeć znajomość z Kathariną, zamówić
pierogi w Rzeszowie, czy
też spytać o drogę do
schroniska młodzieżowego
w Charkowie.
Nowe przyjaźnie, nowi partnerzy
Projekt TriM sprawił, że nowe osoby zaangażowały się
w polsko-niemiecką wymianę młodzieży: pozyskano
wielu partnerów dla trójstronnej wymiany z Ukrainą,
zwłaszcza ze wschodniej części kraju. Po stronie niemieckiej wiele podmiotów pracy z młodzieżą zadebiutowało w obszarze wymiany polsko-niemieckiej lub
trójstronnej.
Powodzenia!
Viel Spaß!
Успіху!
PNWM udzieliła wsparcia merytorycznego uczestnikom
turniejów, m.in. uruchamiając portal internetowy, na
który uczestnicy mogli wstawiać własne treści
(www.trim.dpjw.org). Ponadto wydano rozmówki polsko-niemiecko-ukraińskie, które były rozchwytywane na
turniejach (patrz: obok). Pracownicy PNWM służyli też
radą drużynom ukraińskim podczas ich starań o wizę.
Dzięki współpracy z Fundacją Współpracy Polsko-Nie-
Wydanie rozmówek umożliwiło wsparcie finansowe ze
stowarzyszenia Renovabis.
Ritter-Jasińska Antje, Hryciuk Remigiusz, Bondar Andrij, Drei Друзі
z boiska. Rozmówki polsko-niemiecko-ukraińskie na spotkania sporto-
zdj. Tobias Tanzyna
zdj. David Ausserhofer
we i nie tylko, PNWM, Warszawa/Poczdam 2012
Uczestniczki spotkania w Bad Muskau podczas gry terenowej. Jednym
Pełna koncentracja! Uczestnicy turnieju TriM w Mieszkowicach
z zadań były zakupy w pobliskim sklepie przy pomocy rozmówek
formułują wpis do księgi pamiątkowej w Urzędzie Kanclerskim
polsko-niemiecko-ukraińskich.
w Berlinie.
11
info P N W M 1 2012
Świat jak
wielki las
Edukacja na rzecz
zrównoważonego rozwoju
w polsko-niemieckiej wymianie
młodzieży
12
„Ścinaj tylko tyle drzew, ile wytrzyma las! Tyle, ile może
odrosnąć!” – maksyma XVIII-wiecznych leśników stała
się dewizą XXI wieku. Przed około dziesięciu laty Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych ogłosiło lata 2005–2014 światową Dekadą Edukacji na rzecz
Zrównoważonego Rozwoju. Rezolucję ONZ poprzedziły
dwa inne wydarzenia. W 1987 roku opublikowano raport Światowej Komisji Środowiska i Rozwoju ONZ
(tzw. Raport Brundtlanda) pt. „Nasza wspólna przyszłość” m.in. na temat oszczędnej eksploatacji zasobów
naturalnych i zachowania ich dla przyszłych pokoleń.
Natomiast w 1992 roku odbył się w Rio de Janeiro
Szczyt Ziemi, na którym uchwalono „Agendę 21”, czyli
wszechstronny plan działania na wiek XXI dla Narodów
Zjednoczonych, rządów i grup społecznych w każdym
obszarze, w którym człowiek ma wpływ na środowisko.
Początkowo zrównoważone działanie oznaczało przede
wszystkim działanie ekologiczne mające na celu zmniejszenie zanieczyszczenia i zniszczenia środowiska. Obecnie koncepcja edukacji na rzecz zrównoważonego rozwoju została poszerzona o projekty z innych dziedzin,
na przykład takie, które mają skorygować niesprawiedliwości globalnego systemu finansowego lub umożliwić godzenie pracy zawodowej i życia rodzinnego.
zdj. Marta Gębała
p
u
n
k
t
y
c
i
ę
ż
k
o
ś
c
i
2
0
1
2
ekologicznych i społecznych. W dalszej kolejności potrzebne jest zaangażowanie, by przeciwdziałać tym niedostatkom. Fundamentem świadomego postrzegania
świata jest edukacja, co zostało podkreślone również
w ONZ-owskiej „Agendzie 21”. Koncepcja edukacji na
rzecz zrównoważonego rozwoju została skonkretyzowana przez Gerharda de Haana w sformułowanej przez
niego kompetencji kształtowania rzeczywistości. Obejmuje ona m.in. przewidujące i interdyscyplinarne myślenie i planowanie, umiejętność partycypacji oraz refleksji nad własnymi i innymi wzorcami kulturowymi.
Cechy te definiują autonomiczną jednostkę myślącą
o dobru ogółu. To właśnie tych umiejętności uczą nauczyciele, wykładowcy i inni pedagodzy, kiedy zajmują
się z młodzieżą tematyką zrównoważonego rozwoju.
Zarządzanie zasobami leśnymi w duchu zrównoważonego rozwoju – to jeden z tematów poruszanych podczas seminarium przygotowawczego w Krzyżowej
w ramach konkursu o Polsko-Niemiecką Nagrodę Młodzieży pod hasłem „Spotkajmy się pojutrze“.
Szkody wyrządzane środowisku, zużywanie bogactw
naturalnych i nierównomierna dystrybucja zasobów na
naszej planecie spowodowały, że świat od lat 70. ubiegłego wieku zaczął zmieniać sposób myślenia o swoim
rozwoju. Pochodzący z leśnictwa termin „rozwój zrównoważony” ponownie stał się popularny. W ciągu następnych dziesięcioleci pojęcie to było wielokrotnie
analizowane, rozszerzane i przekładane na praktyczne
instrukcje i zalecenia. Jednak idea leżąca u podstaw
zrównoważonego myślenia i działania pozostaje prosta: czyny człowieka mają skutki – tak natychmiastowe,
jak i odległe w czasie.
Szanse dla współpracy polsko-niemieckiej.
Działania PNWM w ramach edukacji na rzecz
zrównoważonego rozwoju
Zrównoważony rozwój to szeroki temat, w którym jest
również miejsce na impulsy dla współpracy polsko-niemieckiej. Nie rezygnując z edukacji historyczno-politycznej w wymianie młodzieży, PNWM dostrzega
w koncepcji edukacji na rzecz zrównoważonego rozwoju szansę dla integracji młodych ludzi z Polski i Niemiec.
Ten, kto angażuje się na rzecz zrównoważonego rozwoju, ma szerokie horyzonty myślowe, nie ograniczające
się do jednego kraju.
Zrównoważone myślenie jako element
demokratycznego wychowania
Aby nasz świat pozostał miejscem, w którym warto żyć,
konieczna jest świadomość deficytów: gospodarczych,
Od prawie dwóch lat PNWM wdraża cele ONZ-owskiej
światowej dekady. W zeszłym roku ponownie ogłosiła
konkurs o Polsko-Niemiecką Nagrodę Młodzieży, tym
razem pod hasłem „Spotkajmy się pojutrze”. Polsko-
-niemieckie zespoły projektowe mogły zgłaszać pomysły na wspólne projekty młodzieżowe, nawiązujących
do koncepcji edukacji na rzecz zrównoważonego rozwoju. Do finału zakwalifikowano 20 zespołów, które
obecnie pracują nad realizacją swoich projektów.
W tym czasie korzystają ze szkoleń i opieki PNWM oraz
jej partnerów. W styczniu 2013 roku, po zakończeniu
projektów, jury wyłoni laureatów.
zdj. Łukasz Nowakowski
info P N W M 1 2012
Poznajmy się! Zanim polsko-niemieckie zespoły projektowe zabiorą się do pracy
koncepcyjnej, dowiadują się, kim są członkowie innych zespołów (Krzyżowa 2011).
podczas których zainteresowani mogą poszerzyć swoją
wiedzę i umiejętności. Organizują je partnerzy PNWM.
W październiku zapoczątkowany zostanie cykl szkoleń
realizowanych przez PNWM, dostosowany do realiów
pracy animatorów wymiany (terminy i miejsce szkoleń –
s. 2, dalsze informacje niebawem na www.pnwm.org).
Ponadto PNWM zleciła fachowcom przygotowanie ekspertyzy na temat realizacji założeń zrównoważonego
rozwoju w polsko-niemieckiej wymianie młodzieży. Wyniki ekspertyzy skonkretyzowane zostaną w formie
praktycznych wskazówek dla animatorów wymiany.
Dodatkowo na stronie internetowej PNWM opublikowane zostanie kompendium metodyczne.
Zrównoważony rozwój będzie odgrywał ważną rolę
w polsko-niemieckiej wymianie młodzieży również po
zakończeniu ONZ-owskiej dekady, zgodnie z sensem tego pojęcia i intencjami osób, które je stworzyły.
Alexandra Sauter
Redakcja INFO
Planowane działania możliwe są dzięki dotacji Niemieckiej Federalnej Fundacji Środowisko (Deutsche Bundesstiftung Umwelt – DBU, www.dbu.de).
W tym samym czasie w Berlinie odbędzie się polsko-niemiecki szczyt młodzieży poświęcony edukacji na rzecz
zrównoważonego rozwoju. Będzie on zwieńczeniem
prac nad projektami realizowanymi przez młodzież
z obu krajów w ramach konkursu. Na wspólnych warsztatach, podczas prezentacji i wykładów, młodzi Polacy
i Niemcy będą mieli szansę pogłębiania wiedzy, planowania wspólnych działań i formułowania postulatów
dotyczących zrównoważonego rozwoju. Punktem kulminacyjnym szczytu będzie debata z politykami, dzięki
której przesłanie młodzieży ma szansę dotrzeć do szerokiego grona odbiorców.
Od początku roku odbywają się również szkolenia dotyczące edukacji na rzecz zrównoważonego rozwoju,
Więcej informacji na temat zrównoważonego rozwoju
można znaleźć na stronach Polskiego Komitetu ds.
UNESCO: www.unesco.pl. W dziale „Edukacja” opublikowano artykuł „UNESCO a zrównoważony rozwój”.
13
info P N W M 1 2012
Historia
w praktyce
tyczące miejsc pamięci na Majdanku, w Stutthofie i Auschwitz – „Razem zapamiętać na przyszłość” (więcej
informacji na str. 18).
PNWM a edukacja historyczno-obywatelska w polsko-niemieckiej wymianie młodzieży
Wspieranie edukacji historyczno-obywatelskiej w ramach spotkań młodych Polaków i Niemców jest jednym
z fundamentalnych zadań Polsko-Niemieckiej Współpracy Młodzieży. Organizacja od początku swojej działalności włącza się w dyskusję na temat jej miejsca i roli w wymianie młodzieży.*
Polsko-niemiecka historia elementem edukacji
formalnej i nieformalnej
Dla pionierów polsko-niemieckiego porozumienia najważniejszą motywacją inicjowania wymiany młodzieży
była dzieląca oba kraje historia, zwłaszcza pamięć
o drugiej wojnie światowej. Historia niemieckiego narodowego socjalizmu oraz jego skutków była i jest tematem podejmowanym przy okazji wielu przedsięwzięć realizowanych przez PNWM (szkolenia dla animatorów,
konferencje i seminaria tematyczne, szkolenia trenerów
PNWM, publikacje i inne media itd.). Z biegiem czasu to
fundamentalne zadanie stało się udziałem szerokiego
grona osób, organizacji i instytucji. Warto przypomnieć,
że początki PNWM przypadają na okres, kiedy edukacja
formalna obciążona była dziedzictwem żelaznej kurtyny i kształtowana przez różnorodne koncepcje pedagogiczne. Dotyczyło to szczególnie podejścia do zagadnienia drugiej wojny światowej. Problemy te były poruszane podczas szkoleń dla animatorów wymiany i miały ich uwrażliwiać na zróżnicowane sposoby interpretacji historii w rodzinach, szkołach i instytucjach pozaszkolnych, tak aby mogli lepiej rozumieć zachowania
uczestników spotkań młodzieży.
Materiały ułatwiające merytoryczne i metodyczne
przygotowanie do wymiany młodzieży
Aby pomóc w przygotowaniach do spotkań młodzieży,
PNWM podjęła się opracowania dwujęzycznej publikacji na temat drugiej wojny światowej i pamięci o niej.
Długoletnia praca kilkudziesięciu autorów zaowocowała w 2009 roku wydaniem książki „Polska-Niemcy. Wojna i pamięć” pod redakcją Jerzego Kochanowskiego
i Beate Kosmali. Uzupełnieniem do niej jest CD-Rom
„Miejsca pamięci drugiej wojny światowej” . Równolegle wypracowywano praktyki pedagogiczne, które dziś
określane są wspólnym terminem „pedagogika miejsc
pamięci”. To kwestia istotna, gdyż wizyty w miejscach
pamięci stanowią dziś oczywisty element szkolnego
i pozaszkolnego nauczania o zbrodniach narodowego
socjalizmu. Jednym z praktycznych instrumentów dla
animatorów wymian organizujących tego typu projekty
są wydane w 2011 roku materiały pedagogiczne do-
PNWM od samego początku stawia na swobodę w doborze tematyki dotowanych spotkań i nie zamierza tego podejścia zmieniać. Jednak nie ulega wątpliwości, że
wcześniej czy później temat historii polsko-niemieckiej
pojawi się podczas wymiany. Ważne, by tego momentu
nie przeoczyć i w sposób świadomy korzystać z nadarzających się okazji, wspierać kształtowanie świadomości historycznej oraz wskazywać na dodatkową wartość, jaką jest możliwość poznania dziejów własnego
narodu, Europy i świata widzianych przez pryzmat są-
zdj. Karolina Knopik
p
u
n
k
t
y
c
i
ę
ż
k
o
ś
c
i
2
0
1
2
Ważny element wspierania edukacji historyczno-obywatelskiej przez PNWM to organizacja warsztatów metodycznych: „Wojna, biografia i pamięć” oraz „Wojna,
szkoła, wymiana”. Odbyły się one po raz pierwszy
w 2011 roku w Lublinie i Frankfurcie nad Odrą i miały
charakter praktycznych ćwiczeń, które uwzględniały
międzykulturowy charakter spotkania: różne punkty widzenia, wiedzę i doświadczenie, a także zróżnicowany
poziom znajomości języka uczestników. W trakcie
warsztatów pracowano z tzw. modułami historycznymi
traktowanymi jako małe formy dydaktyczne i omawiano z uczestnikami, jak można je wykorzystywać w trakcie wymiany – odpowiednio dopasowując je do grupy
docelowej, miejsca oraz charakteru spotkania. Nie chodziło przy tym o gruntowne przygotowanie animatorów do realizacji polsko-niemieckich projektów skoncentrowanych wyłącznie na tematyce historycznej.
PNWM postrzega swoją działalność w tym zakresie jako uzupełnienie oferty instytucji, które w Polsce i Niemczech specjalizują się w edukacji dorosłych w obszarze
kształcenia historyczno-obywatelskiego, takich jak Instytut Pamięci Narodowej, Dom Spotkań z Historią, federalne i landowe centrale ds. edukacji politcznej (bpb,
lpb), Ośrodek Rozwoju Edukacji, akademie ewangelickie i katolickie.
* Dethlefsen Knut, Pamięć i upamiętnienie. O znaczeniu edukacji historyczno-politycznej w polsko-niemieckiej wymianie młodzieży. Materiały
z konferencji w Berlinie, 6-8 X 2000, PNWM, Poczdam/Warszawa 2003
14
Historię można poznawać na różny sposób...
zdj. Karolina Knopik
info P N W M 1 2012
Jak poznawać przeszłość za pomocą pamiątek, które mamy pod ręką, bez akademickiego wykładu? Z taką tematyką zmierzyli się uczestnicy warsztatów
„Historia w rodzinnej szufladzie“ podczas seminarium historycznego we Frankfurcie nad Odrą.
siedniego kraju. Nie ma jednak umiejętności bez wiedzy, dlatego PNWM przygląda się z dużym zainteresowaniem pracom nad wspólnym polsko-niemieckim
podręcznikiem do historii i ma nadzieję, że otworzy on
dodatkowe możliwości podejmowania tematów historycznych w ramach edukacji pozaformalnej podczas
wymian młodzieży.
cym w wymianie oraz tym, którzy szukają nowych pomysłów na projekty. Należy przy tym podkreślić, że
PNWM nie jest pionierem w tej dziedzinie i podobne
inicjatywy już istnieją, np. materiały na stronie internetowej „Uczyć się z historii“ (www.uczyc-sie-z-historii.pl).
Także wiele organizacji partnerskich – międzynarodowe
domy spotkań, jednostki centralne PNWM – dysponują
już zbiorem sprawdzonych projektów, metod i publikacji, które z powodzeniem mogą służyć jako źródło wiedzy dla innych. Jednocześnie PNWM chce jeszcze skuteczniej wskazywać instytucje, których głównym zadaniem jest edukacja historyczno-obywatelska i zachęcać
je do jeszcze intensywniejszej pracy z młodzieżą w kontekście międzynarodowym.
zdj. Seweryn Chlebiński
PNWM ma nadzieję rozwijać nowe inicjatywy tam,
gdzie do tej pory dzieje się niewiele, chociażby podejmując tematykę historii po roku 1945. Cieszymy się, że
dzięki naszemu ponad dwudziestoletniemu doświadczeniu w proces ten może włączyć się tak wiele osób,
będacych zarówno entuzjastami, jak i ekspertami w zakresie partnerskiej współpracy polsko-niemieckiej.
Historia obecna na ulicach miast. Młodzi uczestnicy wymiany polsko-niemieckiej pod Pomnikiem Bohaterów Getta w Warszawie
Ciekawym doświadczeniem był dla PNWM konkurs
o Polsko-Niemiecką Nagrodę Młodzieży pod hasłem
„Zachować pamięć“ przeprowadzony w 2009 roku. Pokazał, jak bogaty jest wachlarz tematów historycznych
podejmowanych w ramach wymian młodzieży, i że wykraczają one daleko poza totalitaryzmy XX wieku.
Stanisława Piotrowska
Polsko-Niemiecka Współpraca Młodzieży, Poczdam
Wszystkie wymienione w artykule publikacje można
zamówić na stronie internetowej PNWM:
www.pnwm.org (rubryka Publikacje).
Edukacja historyczno-obywatelska – plany PNWM
PNWM planuje zebrać dotychczasowe przykłady dobrych praktyk wraz z towarzyszącymi im materiałami
pedagogicznymi i udostępnić je osobom początkują-
15
info P N W M 1 2012
Szybka randka
dla długodystansowców
t
o
s
i
ę
d
z
i
a
ł
o
Wanda pozna Niemca” - giełda
partnerów w polsko-niemieckiej
wymianie młodzieży
Trebnitz, 15-18 lutego 2012 r.
„
Trzynastowieczny zamek we wschodnich Niemczech,
niedaleko granicy z Polską. W jednej z komnat panuje
łagodny półmrok. Wzdłuż sali, naprzeciwko siebie,
ustawiono dwa rzędy krzeseł, a między nimi filuterne
bukiety z tulipanów i welurowych serduszek – pozostałość po dopiero co obchodzonych walentynkach.
Pary, trójkąty, czworokąty
Renata Chilarska reprezentuje Stowarzyszenie na Rzecz
Aktywizacji Wsi w Łysinach, ale działa jeszcze w sześciu
innych strukturach. Założyła stowarzyszenie, żeby
„mieć kasę na swoje szaleństwa”. Opowiada o tych najciekawszych: „Egzotycznym lecie” (w środku zimy, przy
20-stopniowym mrozie!) i o projekcie dotyczącym polskich noblistów, podczas którego studenci Uniwersyte-
zdj. Dorota Frassek
Wchodzą pojedynczo lub w grupach, zamyśleni i niepewni lub rozgadani, raz po raz wybuchając głośnym
śmiechem. Po jednej stronie zasiadają Polacy, po drugiej
– Niemcy. I rozlega się dźwięk gongu...
Speeddating – recepta na sukces
Format giełdy partnerów dał uczestnikom szansę na
wielokrotną wymianę informacji i doświadczeń w najróżniejszych konstelacjach. Niektórzy wyłapali się już po
rundzie zapoznawczej, inni na pierwszych zajęciach
grupowych, podczas rozmów na korytarzu i posiłków.
Speeddating potasował karty na nowo i postawił kropkę nad „i”. Otworzył na innych, którzy wcześniej wydawali się „bezużyteczni” z punktu widzenia wspólnych
działań w przyszłości. Okazało się, że metodę, przejętą
z kojarzenia par damsko-męskich, z powodzeniem
można wykorzystać do połączenia ze sobą organizacji
młodzieżowych szukających partnera do realizacji
wspólnych projektów.
Pasujemy do siebie? Tylko trzy minuty mieli uczestnicy giełdy partnerów w Trebnitz, by zadać najważniejsze pytania innym osobom. I udało się!
Jesteś na Facebooku?
„Czym się zajmuje twoja organizacja?”, „Z jaką młodzieżą pracujecie?”, „Jakie tematy cię interesują?”. Ale też: „Jolanta ist Jola, oder?“, „Jesteś na Facebooku?“. Mieszają się języki, pośrednicy językowi od
czasu do czasu pomagają znaleźć odpowiednie słowa.
W ciągu kilku sekund z napiętej ciszy robi się gwar.
Uczestnicy giełdy kontaktów „Wanda pozna Niemca”
odbijają między sobą pytania i odpowiedzi, i trudno się
dziwić, skoro mają tylko trzy minuty na zebranie najważniejszych informacji o ewentualnym partnerze.
A potem uścisk dłoni na pożegnanie, zmiana miejsca,
uścisk dłoni na powitanie i kolejna szybka konwersacja.
16
tu Warszawskiego prezentowali uczniom chemiczne
czary z produktów dostępnych w każdej kuchni. „Wiedziałaś, że jak dorzucisz mentosa do coca-coli i posypiesz cukrem, to wybuchnie?”. Renata do tej pory nie
ma jeszcze partnera w Niemczech. Dlatego przyjechała
do Trebnitz i wyjeżdża z czterema namiarami, które
wkrótce mogą się przydać.
Sascha Chernetsov (FAIR bund e.V. z Lipska) ma ośmiu
podopiecznych, pomysł na projekt i pieniądze na udział
grupy ukraińskiej. Nie ma partnera z Polski ani… dostępu do morza. Ten oferuje natomiast Jolanta Pluto-Prądzyńska z Ośrodka Kultury w Drawsku Pomorskim.
I jeszcze nowoczesny ośrodek kolonijny, profesjonalną
kadrę i mnóstwo kontaktów, które pomogą zorganizo-
info P N W M 1 2012
Piotr Skarbek (OHP Rzeszów): „Byłem bardzo zdenerwowany, jestem mile zaskoczony. Daliście nam wielką
swobodę rozmowy i odnaleźliśmy się! Cała ta giełda to
wielki sukces!”. Piotr planuje projekt z trzema partnerami: brandenburskim stowarzyszeniem Albert-Schweitzer-Familienwerk, stowarzyszeniem ELAN z Lipska oraz
małopolską komendą OHP. „To wyzwanie! Ale po co robić kilka różnych projektów o tym samym, skoro można zrobić porządnie jeden nieszablonowy?” – komentuje. Jesienią w Niemczech odbędzie się szkolenie na temat pedagogiki przeżycia dla wychowawców reprezentowanych ośrodków.
zdj. Marta Gębała
wać młodzieży super wakacje. Sascha i Jola złożyli już
wniosek do PNWM i umówili się na spotkanie przygotowawcze.
Piotr Skarbek (drugi od prawej) z nowymi partnerami do wspólnego
projektu
Giełdy kontaktów na żywo
Andreas Wojciak pracuje w szkole średniej oraz z niepełnosprawnymi w Oberursel. „Myślałem o jednym
kontakcie, ale jak już tu przyjechałem, to stwierdziłem,
że można zrobić coś innego. Znalezienie odpowiednich
grantodawców i napisanie wniosków stanowią problem. To jest biurokracja. W PNWM jest łatwiej, jest
spotkanie przygotowawcze i można się spokojnie zająć
organizacją. Nawet jak coś będzie nie tak, to wniosek
wróci do poprawki. Dzięki temu strach jest mniejszy” –
opowiada. „Wyjściowy pomysł dla naszego cyklu projektów to rower. Zaczniemy w Kołobrzegu. Będziemy
tam szukać śladów Kolbergu, powstanie film o Polackach widzianych oczami Niemców”. Potem się zamienią rolami i w Borken polska młodzież chwyci za kamerę. W działania zostanie włączona także grupa niepełnosprawnych. „Niepełnosprawność to inna kultura. Dostaną nieco łatwiejsze zadania. Będą fotografować miasto. Stanie się ono tłem dla integracji i poznania. Jadąc
tu nie myślałem, że wejdę w coś głębszego, ale to pociągające wyzwanie.”
Skąd wiesz, że to ten właściwy?
Wieczorem uczestnicy giełdy nadal dyskutują o treściach seminarium. Wychodzi na to, że poszukiwane są
przede wszystkim partnerstwa długodystansowe. Jak
rozpoznać, że to właściwy partner? „Bez iskry nie ma
ognia. Między partnerami musi być chemia, musi się
pojawić element sympatii. Zwłaszcza jeśli myśli się
o długotrwałej współpracy”. „Najlepiej robić wspólnie
to, co się lubi. Wykorzystać potencjał”. „Sposób pracy,
realizacji celów musi być podobny”. I zaufanie, i pewność, że możesz polegać na partnerze.
„Wanda pozna Niemca” jest jednym z przykładów giełd
kontaktów dla przedstawicieli organizacji młodzieżowych organizowanych przez PNWM. Regularnie odbywają się także giełdy kontaktów wymiany szkolnej.
Oczywiście, każde oferowane przez PNWM polsko-niemieckie forum czy szkolenie daje szansę na znalezienie
organizacji partnerskiej z drugiego kraju, choć nie jest
to ich główny cel.
Wymiana polsko-niemiecka bazuje na dobrych, długotrwałych partnerstwach. I dlatego są one tak istotne
z punktu widzenia PNWM. Umożliwienie ludziom dotarcia do siebie „na żywo”, poznania się, stworzenie
przestrzeni do otwartych rozmów sprawdzają się lepiej
niż najbardziej szczegółowy mail lub rozmowa na skypie. Specyfika giełd polega na takim skomponowaniu
poszczególnych elementów programu, aby ułatwić
uczestnikom podjęcie jak największej ilości kontaktów
oraz pomóc w formułowaniu oczekiwań i prezentacji
pomysłów, które czekają na partnerską realizację.
Przy okazji nowi partnerzy mogą skorzystać z obecności
pracowników referatów wspierania PNWM. Dla wielu
z nich jest to okazja, aby zadać pytania, które niezręcznie formułować w mailu lub telefonicznie, dowiedzieć
się, jak w przypadku konkretnego projektu wypełnić
wniosek i jeszcze raz wyjaśnić zawiłość znalezioną
w „Wytycznych wspierania wymiany młodzieży”.
Giełda partnerów online
Czy giełda się udała? „Będę zadowolona, jak za tydzień
znajdę maila na mojej skrzynce. Wtedy powiem, że było warto”, podsumowuje jedna z uczestniczek. Wanda
poznała Niemca?! Powodzenia!
Dorota Frassek
Redakcja INFO
Od wielu lat PNWM prowadzi również giełdę partnerów do projektów w sieci. W zeszłym roku mechanizm
został zmodernizowany. Można ją znaleźć w rubryce
Giełdy kontaktów na www.pnwm.org lub bezpośrednio
na stronie www.pnwm.org/gielda_partnerow. Giełda
umożliwia przeglądanie zamieszczonych ofert organizacji poszukujących partnera do współpracy lub zamieszczanie własnych.
17
info P N W M 1 2012
Publikacje
Książka:
Spotkanie otwiera perspektywy
p
u
b
l
i
k
a
c
j
e
PNWM wraz z Francusko-Niemiecką Współpracą Młodzieży od
2005 roku prowadzi
ewaluację wymian młodzieży. Jest to jak dotąd
jedno z największych
badań naukowych przeprowadzonych w kontekście międzynarodowych spotkań młodzieży. Jego wyniki – oparte
na analizie ankiet wypełnionych przez 5000
uczestników i ponad
700 pracowników organizacji i instytucji młodzieżowych – zostały
zebrane w publikacji „Spotkanie otwiera perspektywy.
Empiryczne spojrzenie na międzynarodową wymianę
młodzieży”.
Opracowanie pokazuje, że doświadczenie międzynarodowych spotkań ma znaczenie dla rozwoju osobowości
młodych ludzi, pogłębia kompetencje społeczne i otwiera na inność w zderzeniu z innymi kulturami.
Książka dostępna jest również w języku niemieckim
i francuskim.
Dubiski Judith, Ilg Wolfgang, Spotkanie otwiera perspektywy. Empiryczne spojrzenie na międzynarodową
wymianę młodzieży, Polsko-Niemiecka Współpraca
Młodzieży, Francusko-Niemiecka Współpraca Młodzieży, Warszawa/Berlin 2011
Płyta CD:
Razem zapamiętać na przyszłość
Odpowiednie przygotowanie podróży do miejsca pamięci sprawia
wielu animatorom wymiany nie lada problem.
W konfrontacji z trudną
tematyką narodowego
socjalizmu mogą pomóc zawarte na płycie
„Razem zapamiętać na
przyszłość” materiały
dotyczące miejsc pamięci na Majdanku, w Stutthofie i Auschwitz.
18
Łączą one naukę historii z aktywną pracą młodzieży. Na
podstawie pytań nawiązujących do licznych tekstów
źródłowych, zawartych w arkuszach roboczych, młodzi
uczestnicy zapoznają się z tematyką związaną z wybranym miejscem pamięci i w ten sposób przygotują się na
spotkanie z jego historią. Część arkuszy można wykorzystać podczas samej wizyty.
Materiały skierowane są do młodzieży powyżej 16 roku
życia.
Projekt dofinansowali:
Ministerstwo ds. Nauki, Młodzieży i Sportu Kraju
Związkowego Brandenburgia
oraz Fundacja „Großes Waisenhaus zu Potsdam”.
Meyer zu Uptrup Wolfram (koncepcja), Ehmann Annegret (opracowanie materiałów), Razem zapamiętać na
przyszłość, PNWM, Warszawa/Poczdam 2011
Rozmównik:
Spróbuj po niemiecku!
Od teraz młodzież z Polski (niemalże) bez problemu nawiąże komunikację z rówieśnikami
z Niemiec. Rozmównik
„Spróbuj po niemiecku!”
został stworzony dla
uczestników polsko-niemieckich spotkań młodzieży – na wzór „Versuch’s auf Polnisch!“, od
lat bestsellera wydawniczego PNWM. Młodzież
znajdzie tu ciekawe
słówka i zwroty przydatne w typowych sytuacjach oraz alfabetycznie
poukładane tematy do rozmów. Transkrypcja fonetyczna ułatwi wymowę w języku niemieckim, zaś ciekawostki na temat kraju sąsiada pomogą uniknąć niejednego nieporozumienia.
Bagłajewska-Miglus Ewa, Ewers Sandra, Grzybkowska
Agnieszka, Spróbuj po niemiecku! Rozmównik na polsko-niemieckie spotkania młodzieży, PNWM, Warszawa/Poczdam 2012
Wymienione publikacje (i wiele innych!) mogą Państwo
zamówić bezpłatnie na stronie internetowej PNWM:
www.pnwm.org (rubryka Publikacje).
info P N W M 1 2012
PNWM w skrócie
Posiedzenie Rady PNWM
Warszawa, 30-31 stycznia 2012 r.
zdj. Tomasz Jelskir
Na corocznym posiedzeniu Rada Polsko-Niemieckiej
Współpracy Młodzieży zaakceptowała plan inicjatyw
własnych PNWM, w tym polsko-niemiecko-ukraińskie
rozgrywki piłkarskie „TriM – hattrick dla Europy”, programy w ramach konkursu o Polsko-Niemiecką Nagrodę Młodzieży „Spotkajmy się pojutrze” i wiele innych,
służących dokształcaniu animatorów wymian młodzieży. Spotkanie poprowadzili współprzewodniczący Rady
– wiceminister edukacji narodowej, Mirosław Sielatycki
oraz sekretarz stanu w Federalnym Ministerstwie ds.
Rodziny, Seniorów, Kobiet i Młodzieży, Josef Hecken.
Konkursy wiedzy, wspólne gotowanie, wycieczki, wystawy, dni otwarte, wywiady, warsztaty teatralne i taneczne, prezentacje, popołudnia filmowe… To tylko
wybrane formy, które wykorzystali organizatorzy tegorocznych akcji informacyjnych dla młodzieży i środowisk lokalnych w ramach drugiej edycji projektu PNWM
dzień.de | der-tag.pl. Projekt został zainicjowany w roku jubileuszowym PNWM (2011). Zasada była prosta:
Polacy dowiadują się więcej o Niemczech, a Niemcy
o Polsce.
Od 1 do 15 maja w realizację ok. 90 akcji w Polsce
i Niemczech zaangażowały się dobrowolnie setki młodych ludzi, animatorów wymiany, osób prywatnych,
nauczycieli, pracowników placówek kulturalno-oświatowych i innych instytucji. Im wszystkim należą się od
PNWM gorące podziękowania. Relacje z akcji można
śledzić na stronie projektu www.der-tag.pl.
Złóż wniosek przez internet
XXI posiedzenie Rady PNWM. Od lewej siedzą Stephan Erb, Josef
Hecken, Mirosław Sielatycki oraz Paweł Moras.
Wieczór parlamentarny
Berlin, 7 marca 2012 r.
Hasło „Edukacja bez granic“ stanowiło motto piątego
wspólnego Wieczoru Parlamentarnego, którego gospodarzem było osiem organizacji zajmujących się międzynarodową pracą z młodzieżą. Spotkanie odbyło się
7 marca 2012 roku w siedzibie Przedstawicielstwa Kraju Związkowego Saary w Berlinie. 250 gości z Bundestagu, ministerstw, związków na rzecz pracy z młodzieżą
i różnych stowarzyszeń dyskutowało na tematy związane z edukacją na rzecz zrównoważonego rozwoju
w międzynarodowej wymianie młodzieży, potencjałem
i możliwościami dostępu do edukacji w wymiarze europejskim i międzynarodowym, wychowaniem do demokracji oraz edukacją pozaszkolną.
zdj. David Ausserhofer
p
n
w
m
w
s
k
r
ó
c
i
e
dzień.de | der-tag.pl
Polska, Niemcy, 1-15 maja 2012 r.
Wnioskodawcy pozytywnie oceniają wprowadzoną
w listopadzie ubiegłego roku możliwość składania
wniosków o dotację przez internet. Elektroniczny system składania wniosków (OASE) dostępny jest na naszej stronie internetowej www.pnwm.org.
Program ułatwia i przyspiesza proces wnioskowania:
wyposażony jest w aktywne podpowiedzi prowadzące
krok po kroku po elektronicznym formularzu, a także
na bieżąco weryfikuje potencjalne błędy we wpisywanych danych. OASE skraca czas opracowywania wniosków przez pracowników referatów PNWM.
Rozpoczęliśmy prace nad elektronicznym systemem
rozliczania projektów.
Latarnie PNWM
„Latarnie PNWM” to doświadczone organizacje partnerskie, które w swoich regionach doradzają wnioskodawcom. Do ich zadań należą m.in. pomoc w szukaniu
partnerów do projektów oraz poradnictwo merytoryczne i metodyczne. „Latarnie PNWM” oferują również
swoje pomieszczenia w celu realizacji seminariów przygotowawczych i podsumowujących z młodzieżą, spotkań kadry organizującej polsko-niemieckie spotkanie,
czy też warsztatów tematycznych podczas wymiany.
W listopadzie ubiegłego roku status „Latarni PNWM”
uzyskały pierwsze organizacje w Bawarii: centrum edukacji młodzieży Unterfranken w Würzburgu oraz dom
spotkań młodzieży am Tower w Oberschleißheim. Trwają przygotowania do zainicjowania pracy „Latarni
PNWM” w Polsce.
Liczni goście przybyli na wieczór parlamentarny w siedzibie Kraju
Związkowego Saary w Berlinie.
19
info P N W M 1 2012
Wkrótce
Na zamówienie
Finał projektu „TriM – Hattrick dla Europy“
Lublin, 3–7 czerwca 2012 r.
„Między innymi”– warsztaty metodyczne z zakresu
pedagogiki międzykulturowej
klasa – grupa – proces – procesy grupowe
w polsko-niemieckiej wymianie szkolnej
Gorzów Wlkp, 13 czerwca 2012 r.
Zip-Zap – warsztaty animacji językowej
Na bieżąco z PNWM
Zip-Zap – warsztaty animacji językowej
Heidesee, 30 czerwca–1 lipca 2012 r.
Olsztyn, 13 października 2012 r.
Zamów newslettera na www.pnwm.org
i odwiedź nas na Facebooku!
Produkty historii? – cykl seminariów dla
animatorów pracy z młodzieżą
Część 1: Szczecin, Berlin, 6 –12 sierpnia 2012 r.
Część 2: Warszawa, 10–16 listopada 2012 r.
info nr 1 (24)/Lato 2012
ISSN 1733-1765
Szkolenie dla nauczycieli polsko-niemieckich
partnerstw szkolnych, organizujących projekty
historyczne z wizytą w miejscach pamięci
Gdańsk, 14–18 sierpnia 2012 r.
„Wymień się!“ – seminarium kontaktowe dla
nauczycieli i pedagogów z Polski, Niemiec
i Białorusi
Białystok, 19–22 września 2012 r.
Giełda partnerów i kontaktów dla szkół
Vlotho, 4–7 października 2012 r.
Spotkanie młodzieży z przyszłością. Edukacja na
rzecz zrównoważonego rozwoju w polskoniemieckiej wymiany młodzieży. Cykl seminariów
dla doświadczonych animatorów
Część 1: Ploski, 8–12 października 2012 r.
Część 2: Ploski, 16–19 kwietnia 2013 r.
Konferencja Jednostek Centralnych
Berlin, 22–24 października 2012 r.
Teamwork – Dreamwork – szkolenie dla polsko-niemieckich partnerstw szkolnych
Szczecin, 24–27 października 2012 r.
Silne Trio! – szkolenie dotyczące trójstronnej
wymiany z Czechami
Bad Muskau, 14–17 listopada 2012 r.
Wydawca:
i
m
p
r
e
s
s
u
m
Polsko-Niemiecka
Deutsch-Polnisches
Współpraca Młodzieży
Jugendwerk
ul. Alzacka 18
Friedhofsgasse 2
03-972 Warszawa
14473 Potsdam
tel.: 022/5188910
Tel.: 0049 331/284790
fax: 022/6170448
Fax: 0049 331/297527
e-mail: [email protected]
e-mail: [email protected]
internet: www.pnwm.org
internet: www.dpjw.org
Odpowiedzialni:
Paweł Moras
Stephan Erb
Redakcja
Dorota Frassek
Sandra Ewers, Alexandra Sauter
(polska wersja językowa)
(niemiecka wersja językowa)
Opracowanie graficzne:
Dorota Frassek
(polska i niemiecka wersja językowa)
– biuletyn informacyjny
Projekt graficzny:
Info
Studio 27, Warszawa
Polsko-Niemieckiej Współpracy
Młodzieży ukazuje się
Kształcenie globalne w kontekście
zrównoważonego rozwoju – szkolenie dla
nauczycieli
Wrocław, 24–27 listopada 2012 r.
Zdjęcie na okładce
w polskiej i niemieckiej wersji
Młodzież podczas polsko-niemiecko-
językowej.
-ukraińskiego projektu w Motyczu
Leśnym, autor: Seweryn Chlebiński
Teksty podpisane nazwiskiem
nie zawsze pokrywają się ze
Tłumaczenia
Iwona Łatwińska
stanowiskiem redakcji.
–
artykuły
na str. 6 i 10, część na str. 18 i 19
Dariusz Rogalski
na str. 10 i 12
20
–
artykuły
Redakcja zastrzega sobie prawo
do skracania nadesłanych
tekstów.