SCenariuSz zajęć dla nauCzania zintegrowanego

Materiały opracowane w ramach projektu „Prawa człowieka – perspektywa globalna.
Scenariusze zajęć dla dzieci i młodzieży” dofinansowanego przez Ministerstwo
Edukacji Narodowej
Społeczno-ekonomiczny wymiar praw człowieka
Opracowanie scenariusza: Anna Paluszek
Konsultacje metodyczne: Joanna Góral – Wojtalik
Podobne potrzeby to podobne prawa
Scenariusz zajęć dla nauczania zintegrowanego
Zajęcia można realizować podczas wprowadzania następujących treści nauczania1:
– edukacja polonistyczna
– edukacja plastyczna
– edukacja społeczna
– etyka
Czas: 90 min
Główne zagadnienia zajęć
– wspólny świat,
– godne życie prawem człowieka,
– podobne potrzeby i różnice w ich osiąganiu,
– praca dzieci.
Cele zajęćPo zakończeniu zajęć uczeń powinien:
– wymienić co najmniej 3 wartości materialne lub niematerialne, które są dla niego
w życiu najważniejsze,
– przedstawić 3 podstawowe potrzeby życiowe wspólne dla niego i kolegi lub
koleżanki z wybranego kraju globalnego Południa,
– przedstawić związek między sobą, a odległymi krajami i ich mieszkańcami,
– wyrazić swoje życzenie do kolegi lub koleżanki z kraju globalnego Południa
w formie plastycznej.
Metody i techniki pracy
– rozmowa kierowana
– praca indywidualna
– miniwykład z pokazem zdjęć
– burza mózgów
– praca w grupach ze zdjęciami i zdaniami
– rozmowa podsumowująca
Kluczowe pojęcia
– godność człowieka
– prawa człowieka
– potrzeba życiowa
– godne życie
Środki dydaktyczne
– kartki kolorowe A4
– kartki z bloku A2 lub A1
– kolorowe pisaki
– klej/taśma lub masa mocująca
Za Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego
oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół. Dostępne na http://bip.men.gov.pl/akty_projekty.php#20081223.
1
Copyright Polska Akcja Humanitarna
Społeczno-ekonomiczny wymiar praw człowieka
Przebieg zajęć
Czas
Co trzeba zrobić?
5 min
Przedstaw uczniom krótko temat zajęć.
20 min
1. Rozdaj kartki i poproś, aby:
– uczniowie wydarli z nich sylwetkę ludzika lub rozdaj
przygotowane wcześniej kopie,
– uczniowie w środku sylwetki ludzika zapisali rzeczy i wartości,
bez których nie mogliby żyć lub życie ich nie byłoby przyjemne,
– każdy uczeń po ukończeniu wypełniania ludzika przykleił go na
ścianie (tablicy) lub dużej kartce papieru,
2. Odczytaj, jakie potrzeby zostały wymienione.
Materiały
Uwagi
– kolorowe kartki A4
– długopisy
– przykładowa sylwetka
ludzika
– masa mocująca lub klej
i kartka A1
Ludziki muszą mieć
miejsce na zapiski.
Zdjęcia w prezentacji PPT
lub wycięte z gazet.
Można przedstawić inne
kraje Południa lub więcej
przykładów.
Warto przygotować kopie
sylwetek ludzika dla
dzieci.
1. Wytłumacz, że każdy człowiek na świecie ma pewne podstawowe
potrzeby, np. każdy chce jeść, pić, chce być kochanym.
7 min
2. Następnie zapytaj: Czy wiecie, dlaczego możemy się domagać
spełnienia naszych potrzeb? Co jest naszym parasolem
ochronnym? Posłuchajcie zagadki:
Co to jest?
Jest ich bardzo wiele. Są takie, które dotyczą wszystkich ludzi, ale
są też takie, które chronią tylko dzieci. Chyba najlepiej znane są Ci
w szkole.
Nieraz Twoja pani nauczycielka mówi:
Wojtusiu, Kasiu są obowiązki, ale są też … Kto dokończy?
Przy pomocy slajdów lub kolorowych zdjęć wyciętych z gazet
opowiedz o życiu dzieci w Afganistanie i w Sudanie, gdzie dzieciom
brakuje wody, szkoły lub pełnej rodziny.
13 min
10 min
Stop klatka: dzieci pokazują wspólne zainteresowania, hobby
i potrzeby dzieci z Afganistanu i Polski.
1. Przygotuj salę, aby dzieci mogły się swobodnie poruszać i wyjaśnij
zasady zabawy.
2. Wszyscy uczniowie wstają i zaczynają chodzić po sali.
3. Na klaśnięcie nieruchomieją, przybierając różne figury, które
pokazują wspólne zainteresowania lub hobby dzieci z Polski
z dziećmi z Afganistanu (lub innego omawianego kraju).
4. Nauczyciel podchodzi do pięciu wybranych osób. Po dotknięciu
ramienia, uczeń wyjaśnia, co chciał pokazać.
5. Można przeprowadzić kilka rund z klaśnięciami. Można zmienić
zadania do pokazywania, jak wspólne cechy, potrzeby, itp.
20 min
1. Podziel uczniów na grupy 5-6 osobowe.
2. Każda grupa losuje imię dziewczynki lub chłopca i kraj
pochodzenia, np. Afganistan, Sudan.
3. Rozdaj w grupach kolorowe kredki, flamastry i kartki A1.
4. Każda grupa maluje kwiatek z tyloma płatkami, ile osób jest
w grupie oraz środkiem w kształcie koła.
5. Podaj instrukcję rysowania i współpracy w grupie.
6. Pozwól grupom na narysowanie kwiatków dla wylosowanych
kolegów lub koleżanek z Afganistanu lub Sudanu.
Społeczno-ekonomiczny wymiar praw człowieka
Materiał pomocniczy nr 1
Opcjonalnie:
1. Uczniowie stają
w kręgu. Potrzebna
będzie maskotka lub
mała piłeczka.
2. Ten, kto ma piłeczkę,
wypowiada na głos
pomysł na wspólne
hobby z dziećmi, np.
z dziećmi z Afganistanu.
3. Następnie rzuca
przedmiot do kolegi lub
koleżanki. I tak kolejno
aż każdy podzieli się
swoim pomysłem.
Kartki z narysowanymi
symbolami, kolorami do
podziału na grupy.
Podział na grupy: warto
wykorzystać krótką grę
ruchową.
Materiał pomocniczy nr 2
Copyright Polska Akcja Humanitarna
10 min
1. Każda grupa prezentuje pozostałym swój kwiatek opowiadając dla
kogo go narysowali.
2. Kwiatki można powiesić w widocznym miejscu.
5 min
Podsumuj zajęcia, mówiąc o wspólnych pragnieniach ludzi w różnych
zakątkach świata, pomimo wielu istotnych różnic.
Podkreśl, że nieporozumienia często wynikają z widzenia tylko
pozornych różnic, a nie dostrzegania wspólnego nam wszystkim
„bycia człowiekiem”.
Materiały pomocnicze dla nauczyciela
Materiał pomocniczy nr 1
Pobierz ze strony internetowej zdjęcia wykonane w Afganistanie, Południowym Sudanie i Darfurze przez pracowników misji Polskiej Akcji Humanitarnej. 2
Pokazują one życie codzienne osób z tych krajów. Obydwa kraje są doświadczone konfliktami wojennymi. W Sudanie jest to tocząca się od lat wojna domowa, a właściwie ludobójstwo w regionie Darfuru, w którym zginęły całe
pokolenia. W Afganistanie trwa teraz kolejna odsłona konfliktu, który trwa od ponad 30 lat. Na oczach całego
świata rozgrywają się konflikty, które wpływają w sposób negatywny na życie ludzi tam żyjących. Warto pamiętać
o tych, którzy żyją i czekają na pokój, do którego prawo ma każdy z nas.
Często aspiracje młodych ludzi z krajów targanych kryzysem różnią się od naszych, lecz te najbardziej podstawowe
zawsze mamy wspólne. Warto od tego wyjść, aby zacząć myśleć o mieszkańcach tych krajów, jak o ludziach z marzeniami i prawem do nich, szczególnie, gdy marzą o szkole, wodzie lub pokoju.
Prawa człowieka wynikają z przyrodzonej każdemu człowiekowi godności, niezależnie skąd on pochodzi i czym się
zajmuje w życiu. Każdy z nas ma prawo do godnego życia i do solidarnego wsparcia innych.
Kabul – codzienność w stolicy Afganistanu
Muzyka
W Kabulu często słyszy się muzykę indyjską (z tzw. Bollywood). W mieście można kupić płyty CD, VCD i DVD
z teledyskami do tej muzyki. Uchodźcy, którzy powrócili z Pakistanu, preferują muzykę pakistańską (najczęściej
pasztuńską), a ci, którzy po zakończeniu konfliktu wrócili z Iranu, słuchają przebojów irańskich. Największą popularnością cieszy się jednak muzyka afgańska, która – szczególnie ta popularna – przypomina europejską muzykę
dyskotekową. Tego typu muzyka puszczana jest na ulicach z magnetofonów i w samochodach. W czasie imprez,
szczególnie wesel i koncertów, preferowana jest tradycyjna muzyka afgańska, grana na ludowych instrumentach.
Wśród mieszkańców Kabulu bardzo popularne jest spotykanie się w piątki w gronie rodzinnym i wspólne granie na
instrumentach. Pojawiły się też zespoły, które grają muzykę tradycyjną na współczesnych instrumentach.
Elektryczność
W Kabulu, w niektórych dzielnicach, prąd jest dostarczany tylko przez kilka godzin na dobę, wieczorem. Zdarzają
się dni, kiedy w ogóle nie ma prądu. W czasie świąt religijnych i obecnie (2009 r.) w okresie kampanii prezydenckiej
prąd jest dostępny całą dobę. Kiedy nie ma prądu, ludzie korzystają z generatorów prądotwórczych.
w ww.pah.org.pl
2
Copyright Polska Akcja Humanitarna
Społeczno-ekonomiczny wymiar praw człowieka
Telewizja
W wielu restauracjach w Kabulu jest telewizor. Afgańska telewizja to jeden kanał państwowy i kilkadziesiąt prywatnych. W kanale rządowym można obejrzeć wiadomości, programy w różnych językach używanych w Afganistanie,
programy dla dzieci, seriale, programy muzyczne z muzyką afgańską, indyjską i irańską. Podczas Ramadanu, pod
koniec dnia, telewizja nadaje recytacje Koranu i wezwanie muezina na modlitwę. Kanały prywatne pokazują filmy
amerykańskie (Hollywood), indyjskie (Bollywood), irańskie, afgańskie i europejskie, muzykę światową, sport, dyskusje panelowe z osobami publicznymi, japońskie, indyjskie i amerykańskie kreskówki. Telewizja cieszy się dużą
popularnością.
Ubiór
Afgańczycy w Kabulu ubierają się w sposób zarówno tradycyjny, jak i europejski. Na prowincji zaś przeważnie
tradycyjnie. Strój męski to szerokie spodnie i długa koszula (do kolan) tzw. szalwar kameez. Na koszulę zakłada się
kamizelki. Dodatkowo (w chłodniejsze dni) owija się patu (kocyk brązowy lub szary). Patu jest bardzo praktyczne,
może służyć jako kocyk do modlitwy. Na głowie niektórzy mężczyźni noszą rożnego rodzaju nakrycia, jak pakol
(rodzaj ciepłego kapelusza), karakol (nakrycie wysokie, włochate), lungi (turban) i małe czapeczki, zdobione kolorowymi kamieniami. Większość kobiet na prowincji chodzi w burkach (z wyjątkiem grup etnicznych, jak: Hazarowie,
Baluchi, Kuchi – plemię nomadów). Nawet, jeżeli kobieta nie nosi burki, musi mieć chustę na głowie, bluzkę z długimi rękawami, długą spódnicę. Dotyczy to również kobiet z krajów zachodnich. W latach 70. i 80., przed okresem
rządów talibów i mudżahedinów, kobiety w Kabulu przeważnie nie zakrywały głowy, często nosiły krótkie spódnice
(nawet mini), bluzki z krótkimi rękawami.
Środki transportu
W Kabulu można korzystać z taksówek (koloru biało-żółtego), bądź autobusów (koloru biało-niebieskiego). W autobusach przednia część i przednie drzwi przeznaczone są dla kobiet, zaś tylna cześć i tylne drzwi dla mężczyzn.
Cenę za przejazd taksówką negocjuje się z góry, po podaniu miejsca docelowego. Ruch jest, tak jak w Polsce, prawostronny. Wielu Kabulczyków porusza się też rowerami i motocyklami (głównie chińskiej produkcji).
Podróże poza Kabul odbywają się samochodami prywatnymi, taksówkami, autobusami, bądź samolotami. Niektóre z największych miast są połączone drogami asfaltowymi (niedawno odbudowane), natomiast, gdy chce się
dotrzeć na prowincję, potrzebny jest samochód terenowy. Zimą niedostępna jest duża część obszarów wiejskich
z powodu dużej pokrywy śnieżnej. Podróże w niektóre rejony kraju (głównie na południe i wschód) są niewskazane
ze względu na brak bezpieczeństwa
Dostęp do wody
Niektóre domy w Kabulu mają przydomowe studnie, z których woda pobierana jest za pomocą pompy. Są również
domostwa, do których wodę trzeba donosić z oddalonych studni publicznych. Noszeniem wody zajmują się głównie kobiety i dzieci. Woda przenoszona jest najczęściej w plastikowych kanistrach.
Zakupy
– Sklepy spożywcze – większe, obsługujące głównie obcokrajowców – zlokalizowane są w centrum miasta. Można
tam kupić wiele produktów europejskich i amerykańskich. Nie ma produktów z mięsa wieprzowego. Małe sklepiki spożywcze mają mieszany asortyment, właściwie można wszystko kupić, np.: serki topione, dżemy, pepsi, coca
colę, konserwy rybne, twaróg, mleko, warzywa i owoce, papierosy, słodycze, również polskie „krówki”. Ponadto
działają małe piekarnie, w których można kupić miejscowy chleb nan i „sklepy mięsne”.
– Sklepy z płytami CD i DVD z muzyką, teledyskami, koncertami, filmami, głównie indyjskimi z Bollywood i amerykańskimi z Hollywood. Większość to pirackie kopie. Jedna płyta kosztuje trzy dolary (150 afgani), podczas gdy
chleb kosztuje 10 afgani.
– Sklepy RTV i AGD – podobny asortyment jak u nas, ale głównie chińskiej produkcji.
– Bazary – można tam kupić wiele rożnych rzeczy: ubrania (tradycyjne i zachodnie), jedzenie, książki, sprzęt kuchenny, rozmaite drobiazgi, ptaki w klatkach.
Opracowano na podstawie:
Relacja z Kabulu: Piotr Szczepaniak i Mohammad Mehdi Rezaie, PAH, w: Afganistan. Materiały do globalnej edukacji
rozwojowej, Polska Akcja Humanitarna, Warszawa 2005.
Konsultacje: Olga Mielnikiewicz
Społeczno-ekonomiczny wymiar praw człowieka
Copyright Polska Akcja Humanitarna
Sudan
Polska Akcja Humanitarna prowadzi misję w Sudanie Południowym od sierpnia 2006 roku. Na co dzień obserwujemy dramatyczne sytuacje związane z brakiem wody, pożywienia czy sporów o ziemię. Statystyki prowadzone
przez międzynarodowe instytucje jednoznacznie wskazują, że w wielu kategoriach region klasyfikuje się na szczycie
niechlubnych rankingów. Jedynie 25-30% dzieci ma dostęp do edukacji, niecałe 40% ma dostęp do wody pitnej,
a śmiertelność kobiet przy porodach jest najwyższa na świecie (2037 na 100 000 porodów). Nie ulega wątpliwości,
że Sudan Południowy to dzisiaj jeden z najmniej rozwiniętych regionów świata.
Szczególnym rodzajem konfliktów jest rywalizacja o zasoby naturalne w miejscach dużej koncentracji powracających uchodźców. Ilość czynnych pomp wodnych jest nieadekwatna do wzrastającej liczby ludności. Prowadzi
to do okresowych migracji oraz bardzo długich kolejek przy pompach. Zdarza się, że studnie są eksploatowane
24 godziny na dobę. W związku z tym często ulegają awariom. W hrabstwie Uror w prowincji Jonglei na 1 studnię
przypada 10 000 mieszkańców. W hrabstwie Akobo w tej samej prowincji na 1 studnię przypada nawet 15 000
mieszkańców. Ludność czerpie wodę głównie ze stawów, kałuż i okresowych rzek. Ma to wpływ na stan ich zdrowia
i średnią długość życia nieprzekraczającą w wielu regionach 40 lat. Dostęp do wody pitnej w tym regionie determinuje pomoc i rozwój w innych sektorach: edukacji, rolnictwie i zdrowiu publicznym.
Sudan Południowy w swej niedawnej historii doświadczał nie tylko konfliktów zbrojnych. Przeplatające się susze
i powodzie spowodowały w ciągu ostatnich kilku lat bardzo niskie plony, co znacznie pogorszyło sytuację w regionie
w zakresie bezpieczeństwa żywieniowego. Zarówno FAO (Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia
i Rolnictwa) jak i WFP (Światowy Program Żywnościowy) podkreślają wagę programów mających na celu zapewnienie stabilnego dostępu do żywności i zwiększenia możliwości produkcji rolnej. Najbardziej dramatyczna pod
każdym względem sytuacja jest na terenach wiejskich, odizolowanych w czasie pory deszczowej od większych
ośrodków miejskich i związanych z tym dostaw. To właśnie tam pomoc humanitarna jest potrzebna najbardziej.
Mimo ogromnego postępu i wielu zmian, które dokonały się w Sudanie od czasu podpisania umowy pokojowej,
Sudańczycy ciągle potrzebują pomocy w odbudowie swojego nowego państwa.
Piotr Sasin
Polska Akcja Humanitarna, źródło: www.pah.org.pl
Materiał pomocniczy nr 2
Instrukcja „Kwiatek dla kolegi lub koleżanki z ……………”
Po podziale na grupy poproś uczniów o narysowanie kwiatków z tyloma płatkami, ile osób liczy każda grupa. Młodszym uczniom możesz rozdać przygotowane wcześniej kontury kwiatka z odpowiednią ilością płatków. Ważne, aby
kwiatki były odpowiednio duże, by zmieściły się w nich rysunki dzieci.
Uczniowie mają za zadanie wypełnić poszczególne płatki rysunkami ilustrującymi wybrane prawo wspólne dla nich
i kolegi lub koleżanki, których imię wcześniej wylosowali. Zadanie to wykonują uzupełniając zdanie: „Ja i mój kolega
…………….. mamy takie same prawo do ……………..” (np. zabawy, gry w piłkę, posiadania rodziców, nauki).
Następnie uczniowie rysują w środku życzenia dla wylosowanego kolegi lub koleżanki uzupełniając jednocześnie
zdanie: „My życzymy naszemu koledze lub koleżance ……………..” (np. dużo zabawek, kolegów, wielu prezentów
na urodziny).
Każda grupa prezentuje swoją pracę. Na koniec podsumuj życzenia i prawa, jakie się pojawiły.
Copyright Polska Akcja Humanitarna
Społeczno-ekonomiczny wymiar praw człowieka