ECDC-ocena ryzyka_29_09_2014

EPIDEMIA GORĄCZKI KRWOTOCZNEJ EBOLA
W KRAJACH AFRYKI ZACHODNIEJ
OCEA RYZYKA ECDC z dnia 29.09.2014 r.
(tłumaczenie robocze)
Od grudnia 2013 r. do dnia 23 września 2014 r., odnotowano łącznie 6 573 przypadków
zachorowań, w tym 3 091 śmiertelnych, na terenie Gwinei, Liberii, Sierra Leone oraz Nigerii.
W dniu 29 sierpnia Minister Zdrowia Senegalu poinformował o potwierdzonym przypadku
EVD na terenie tego kraju u 21- letniego mężczyzny, który przebywał uprzednio w Gwinei.
W Senegalu nie stwierdzono kolejnych zachorowań, w związku z czym kraj ten nie został
zaliczony do państw obecnego występowania epidemii EVD.
Ze względu na gęstość zaludnienia oraz ewentualne konsekwencje dla handlu i podróżowania
szczególniej uwagi wymaga szerzenie się zakażeń w stolicach krajów.
Niedawno opublikowane prognozy, zakładające różne modele występowania nowych
przypadków zachorowań, wskazują na dramatyczny wzrost liczby przypadków w ciągu
najbliższych miesięcy w Gwinei, Liberii oraz Sierra Leone. Prognozy te należy traktować
orientacyjnie, jako możliwy do wystąpienia trend, nie jako dokładny scenariusz. Jednak
wszystkie modele wskazują na znaczny wzrost liczby zachorowań, jeśli działania kontrolne
nie zostaną zmienione.
Znaczny wzrost liczby zachorowań na EVD w ciągu kilku ostatnich tygodni zwiększa
prawdopodobieństwo kontaktu mieszkańców oraz osób przyjeżdżających do krajów
obecnego występowania epidemii EVD z osobami zakażonymi/chorymi. Ryzyko zakażenia,
zarówno mieszkańców, jak i turystów, oceniane jest jako niskie, jeśli zachowane są zalecane
środki ostrożności.
Osoby odwiedzające przyjaciół i krewnych w krajach obecnego występowania epidemii EVD
wykazują tendencję do bliższych kontaktów ze społecznością, jak również częściej biorą
udział w uroczystościach pogrzebowych – czynnościach zwiększających ryzyko transmisji
wirusa.
Dla mieszkańców oraz osób przyjeżdżających do krajów obecnego występowania epidemii
EVD najwyższe ryzyko narażenia na kontakt z wirusem Ebola występuje w placówkach
służby zdrowia. Na ekspozycję najbardziej narażeni są pracownicy służby zdrowia,
1
wolontariusze z organizacji pozarządowych, pracujący w warunkach, gdzie nie zostały
wprowadzone zalecane procedury zapobiegające szerzeniu się zakażeń i chorób zakaźnych.
Ryzyko zawleczenia EVD do krajów Unii Europejskiej związane jest z liczbą pacjentów
wykazujących objawy chorobowe oraz szukających pomocy medycznej w krajach UE.
Ryzyko rozprzestrzenienia się wirusa Ebola w przypadku przewiezienia osoby chorej do
kraju UE w ramach planowanej ewakuacji medycznej oceniane jest jako bardzo niskie.
Jednak w sytuacji wystąpienia przypadku zachorowania w kraju UE, transmisja wirusa na
osoby opiekujące się, rodzinę oraz pracowników służby zdrowia nie może być wykluczone.
W momencie rozpoznania choroby oraz powzięcia odpowiednich środków zapobiegających
szerzeniu się zakażenia, ryzyko dalszego rozprzestrzeniania się wirusa redukowane jest do
minimum.
W celu zminimalizowania ryzyka zakażenia zaleca się, by:
unikać podróży do krajów obecnego występowania epidemii EVD oraz ściśle
przestrzegać środków ostrożności;
w związku z faktem, iż w placówkach ochrony zdrowia istnieje zwiększone ryzyko
narażenia na kontakt z wirusem Ebola, zaleca się, by osoba podróżująca przed
wyjazdem dokonała rozeznania co do możliwości podjęcia leczenia w danych
placówkach ochrony zdrowia;
W celu zminimalizowania zawleczenia EVD do krajów UE zaleca się:
stosowanie się do rekomendacji WHO odnoszących się do Declaration of a Public
Healyh Event of International Concern (PHEIC).
Screening w punktach wyjścia na międzynarodowych przejściach granicznych (exit
screening) w krajach obecnego występowania epidemii EVD wydaje się być bardziej
efektywny oraz mniej kosztowny niż screening w punktach wejścia na
międzynarodowych przejściach granicznych (entry screening) na terenie krajów UE.
Dlatego też entry screening na terenie krajów UE powinien być rozważany do
zastosowania jedynie w przypadku bezpośrednich lotów z krajów obecnego
występowania epidemii EVD, w których exit screening jest nieefektywny.
W celu zminimalizowania ryzyka transmisji wirusa Ebola na terenie UE po uprzednim
zawleczeniu wirusa zaleca się:
2
informować osoby podróżujące/powracające z podróży do ww. krajów Afryki
Zachodniej o sytuacji epidemiologicznej panującej w ww. krajach, o objawach
choroby,
podnosić świadomość oraz uwrażliwiać pracowników służby zdrowia na możliwość
wystąpienia przypadków gorączki krwotocznej Ebola,
zaopatrzyć pracowników służby zdrowia w środki umożliwiające prawidłowe
rozpoznanie oraz odpowiednie postępowanie z potencjalnym pacjentem.
Wskazówki dotyczące identyfikacji oraz postępowania z potencjalnym pacjentem zakażonym
EVD, które mogą być pomocne dla pracowników służby zdrowia, zostały zamieszczone w
poniższych linkach:
Ocena i planowanie ewakuacji medycznej drogą lotniczą osób chorych oraz osób
narażonych na zakażenie wirusem Ebola (Assessment and planning for medical
evacuation by air to the EU of patients with Ebola virus disease and people exposed
to Ebola virus):
http://www.ecdc.europa.eu/en/publications/Publications/air-transport-EVD.pdf
Definicja przypadku – Gorączka Krwotoczna Ebola:
http://ecdc.europa.eu/en/healthtopics/ebola_marburg_fevers/EVDcasedefinition/Page
s/default.aspx
Algorytm postępowania w obszarze diagnostyki laboratoryjnej w kierunku EVD
(Algorithm for the laboratory diagnosis of Ebola virus disease):
http://ecdc.europa.eu/en/healthtopics/ebola_marburg_fevers/algorithm-evddiagnosis/Pages/default.aspx
Algorytm postępowania z pacjentem (Algorithm for the initial assessment and
management of patients with Ebola virus disease):
http://ecdc.europa.eu/en/healthtopics/ebola_marburg_fevers/algorithm-evd-caseassessment/Pages/default.aspx
Informacje nt. gorączki krwotocznej Ebola
Infekcje wywołane wirusem Ebola, pochodzącym z Afryki, powodują u ludzi chorobę pn.
gorączka krwotoczna Ebola (EVD). Wyróżnia się 5 gatunków (wariantów) wirusa Ebola,
należącego do rodziny Filoviridae tj.: Zair ebolavirus, Sudan ebolavirus, Reston ebolavirus,
Tai Forest ebolavirus, Bundibugyo ebolavirus. Obecna epidemia EVD w krajach Afryki
Zachodniej spowodowana jest przez wariant Zaire ebolavirus. Na terenie Demokratycznej
3
Republiki Konga również odnotowano przypadki zachorowań na EVD, jednak uważa się, że
zachorowania te nie są związane z ogniskiem w krajach Afryki Zachodniej.
Wirus Ebola jest patogenem wymagającym pracy w laboratorium o stopniu bezpieczeństwa
BSL-4. Wirus ten jest w stanie przetrwać w wilgotnym i suchym środowisku przez wiele dni.
Inaktywowany
jest
natomiast
w
wyniku
oddziaływania
promieniowania
gamma,
podgrzewania przez 60 minut w temperaturze 60 stopni lub gotowania przez 5 min. Wirus
Ebola jest ponadto wrażliwy na większość środków dezynfekcyjnych. Zamrażanie oraz
chłodzenie nie inaktywuje wirusa.
Okres inkubacji choroby wynosi od 2 do 21 dni. Śmiertelność w trakcie przebiegu zakażeń
powodowanych przez wariant Zaire ebolavirus waha się na poziomie 44 – 90%.
Do zakażenia wirusem Ebola może dojść w wyniku bezpośredniego kontaktu z: krwią
i innymi płynami ustrojowymi oraz wydzielinami i wydalinami żywych lub zmarłych osób
zakażonych, jak również z przedmiotami skażonymi wymienionym wyżej materiałem
biologicznym, a także przy bezpośrednim kontakcie ze zwłokami chorych na EVD. Jak dotąd
nie udokumentowano możliwość zakażenia drogą kropelkową. Ryzyko transmisji wirusa w
początkowej fazie choroby (fazie prodrmalnej) oceniane jest jako niskie. Genom wirusa
Ebola wykrywany jest ponadto w nasieniu do 91 dni od wystąpienia choroby, zaś replicative
Ebola virus wykrywany jest w nasieniu do 41 dni od tego momentu.
Tabela 1. Poziom ryzyka zakażenia w zależności od typu kontaktu z osobą chorą.
Ryzyko zakażenia
Rodzaj kontaktu z osobą zakażoną/chorą
Niskie ryzyko
Przeciętny/przypadkowy kontakt z gorączkującym pacjentem
leczonym ambulatoryjnie lub leczącym się samodzielnie, np.
przebywanie w jednym pomieszczeniu, przebywanie w środkach
komunikacji publicznej, znalezienie się przez krótki czas w
bliskim kontakcie (np. przez uścisk ręki) z osobą zakażoną EVD
bez stosowania odpowiednich środków ochrony osobistej (PPE).
Wysokie ryzyko
- bezpośredni kontakt z osobą podejrzaną o zakażenie lub u
której zakażenie zostało potwierdzone, bez zastosowania
odpowiednich środków ochrony osobistej (w tym również
ochrony oczu), która kaszle, wymiotuje, krwawi lub ma
biegunkę; kontakty seksualne bez zabezpieczenia z
mężczyznami, którzy mogą być zakaźni do 3 miesięcy od
wyleczenia;
4
- bezpośredni kontakt z przedmiotami skażonymi materiałem
biologicznym pacjenta chorego lub podejrzanego o
zachorowanie na EVD;
- przezskórne (np. ukłucie igłą) lub narażenie poprzez błony
śluzowe na płyny ustrojowe pacjenta, tkanki oraz próbki
laboratoryjne pochodzące od osoby chorej lub podejrzanej o
zachorowanie na EVD;
- uczestniczenie w obrzędach pogrzebowych obejmujących
bezpośredni kontakt ze zwłokami ludzkimi na obszarze, gdzie
występują zachorowania na EVD, bez odpowiedniej ochrony
osobistej;
- bezpośredni kontakt z dziczyzną, żywymi lub martwymi
nietoperzami, gryzoniami, ssakami naczelnymi na obszarze,
gdzie występują zachorowania na EVD.
Leczenie i szczepienia
Wczesne i wspomagające leczenie może zwiększyć szanse na wyleczenie. Jednak w chwili
obecnej nie jest dostępne żadne celowane leczenie dedykowane osobom chorym na EVD.
Podobnie ma się rzecz w przypadku szczepień. W dniach 4-5 września podczas konsultacji
WHO dokonano przeglądu potencjalnych terapii i szczepień.
Uznano, iż stosowanie terapii pełną krwią oraz surowicą osób, które wyzdrowiały należy
traktować jako kwestię priorytetową.
Ponadto, wzięto pod rozwagę trzy terapie eksperymentalne: ZMapp – połączenie 3
monoklonalnych przeciwciał, które blokują lub neutralizują wirusa; TKM-Ebola – lek na
bazie RNA; Favipiravir – inhibitor polimerazy RNA, zaproponowany dotychczas w leczeniu
przypadków grypy. Ww. terapie wykazują skuteczność na modelach z udziałem małp.
Niektóre z nich zostały już zastosowane u osób chorych na EVD, jednak próby te nie
dostarczyły dowodów świadczących o ich skuteczności. Dostępność części z ww. sposobów
leczenia jest bardzo ograniczona (np. zbyt mała ilość ZMapp, będąca konsekwencją długiego
procesu produkcji).
W zakresie szczepień wzięto pod uwagę 2, najbardziej zaawansowane, preparaty:
szczepionkę rekombinowaną na bazie wirusa pęcherzykowego zapalenia jamy ustnej (VSVEBO), która indukuje odpowiedź immunologiczną specyficzną dla EVD; szczepionkę na
bazie szympansiego adenowirusa typ 3 (ChAd-EBO), która zawiera gen dla białka
5
powierzchniowego wirusa Ebola. W USA, Afryce oraz Europie trwają badania kliniczne fazy
I i II ww. preparatów. Jeśli badania kliniczne wykażą bezpieczeństwo stosowania
szczepionek, będą one dostępne w ciągu kilku następnych miesięcy, w szczególności dla
pracowników opieki zdrowotnej.
Europejska Agencja Leków (EMA) rozpoczęła przegląd dostępnych informacji na temat
możliwości leczenia, będących w fazie badań.
Zestawienie najważniejszych informacji
W dniu 22 marca 2014 r. Minister Zdrowia Gwinei poinformował WHO o gwałtownym
wzroście zachorowań na EVD. Dochodzenie epidemiologiczne wykazało, iż pierwszy
przypadek zachorowania miał miejsce w grudniu 2013 r. Badania laboratoryjne
przeprowadzone w Instytucie Pasteura w Lyonie, we Francji, dowiodły, iż wariant Zaire
ebolavirus, będący przyczyną zachorowań, jest spokrewniony ale nie identyczny z wirusem,
który dotychczas wywoływał epidemie w krajach Afryki Środkowej, i który wyraźnie różni
się od wariantu Tai Forest ebolavirus, wyizolowanego od chorych na terenie Wybrzeża Kości
Słoniowej w latach 1994 – 1995. Dane pochodzące z Sierra Leone pokazują, iż źródłem
obecnej epidemii są prawdopodobnie dzikie zwierzęta. Genetyczne warianty wirusa Ebola,
które zostały opisane podczas trwającej obecnie epidemii, wskazują na potrzebę
monitorowania sekwencji genomów, w celu zapewnienia właściwego dostosowania starterów
RT-PCR.
Pierwsze zachorowania na EVD wystąpiły w prowincjach południowo-wschodnich Gwinei
oraz w stolicy kraju – Conakry. W maju 2014 r. przypadki odnotowano także w Sierra Leone
oraz Liberii, gdzie wirus został wprowadzony prawdopodobnie wraz z zakażonymi osobami
przekraczającymi granicę. Pod koniec lipca 2014 r. zarejestrowano przypadek zachorowania
na terenie Nigerii. Chory przyleciał do Lagos, w Nigerii, samolotem, jednak zanim został
zdiagnozowany, zakażeniu ulegli pracownicy opieki zdrowotnej oraz osoby z personelu
pokładowego/lotniskowego. W konsekwencji spowodowało to wiele zachorowań oraz nowe
ognisko w Port Harcourt, River State, liczące 3 potwierdzone przypadki.
W dniu 29 sierpnia Minister Zdrowia Senegalu poinformował o potwierdzonym przypadku
zachorowania na EVD u 21 – letniego mężczyzny, mieszkańca Gwinei. Mężczyzna ten w
dniu 20 sierpnia przyjechał do Dakaru, zaś 26 sierpnia został hospitalizowany po uprzednim
leczeniu w kierunku malarii. 27 sierpnia Minister Zdrowia otrzymał informację, iż pacjent
miał kontakt z osobą chorą na EVD na terenie Gwinei, w związku z czym powzięto
6
natychmiastową decyzję o izolacji chorego. Nie stwierdzono dalszego rozprzestrzeniania się
wirusa na terenie Senegalu. W dniu 22 września wszystkie osoby, które miały kontakt z
chorym mężczyzną, zakończyły 21-dniową kwarantannę – u żadnego z nich nie stwierdzono
zachorowania.
Jest to pierwsza epidemia EVD w krajach Afryki Zachodniej oraz 25-ta na świecie od czasu,
gdy po raz pierwszy odkryto tę chorobę w 1976 r. w Zairze. Obecna epidemia jest
bezprecedensowa w kwestii wielkości, rozmieszczenia geograficznego oraz faktu, iż
zachorowania dotyczą w szczególności okolic mocno zurbanizowanych, miejskich. Obecna
epidemia EVD nie osiągnęła jeszcze szczytu zachorowań i wciąż się rozwija. WHO w swoich
oświadczeniach deklaruje, iż obecna epidemia gorączki krwotocznej stanowi kwestię
priorytetową dla zdrowia publicznego w wymiarze międzynarodowym.
Rada Bezpieczeństwa ONZ, podczas posiedzenia w dniu 18 września, uznała obecną
epidemię gorączki krwotocznej jako zagrożenie dla pokoju i bezpieczeństwa w wymiarze
międzynarodowym
oraz
jednogłośnie
przyjęła
rezolucję
(Resolution
2177(2014)),
ustanawiającą inicjatywę, która skupiać ma odpowiednie agencje ONZ do walki z kryzysem.
Jest to druga choroba w historii, która zwróciła uwagę Rady Bezpieczeństwa ONZ.
Obecna sytuacja epidemiologiczna
Od grudnia 2013 r. do 23 września 2014 r., WHO zarejestrowało 6 574 przypadków
zachorowań, w tym 3 091 śmiertelnych. Ryc. 1 pokazuje liczbę przypadków zachorowań w
poszczególnych tygodniach, natomiast w Tabeli 2 umieszczone zostały informacje na temat
liczby przypadków i zgonów w poszczególnych krajach. Jeden potwierdzony przypadek
zachorowania na terenie Senegalu dotyczy 21-letniego mężczyzny, który w okresie
poprzedzającym diagnozę przebywał na terenie Gwinei.
7
Ryc. 1. Dystrybucja potwierdzonych przypadków EVD w poszczególnych tygodniach w
Gwinei, Sierra Leone, Liberii, Nigerii oraz Senegalu, tygodnie 48/2013 – 39/2014,
n=6 574 (dane na dzień 26 września 2014 r.)
Tabela 2. Całkowita liczba przypadków zachorowań oraz zgonów z powodu EVD w
krajach Afryki Zachodniej (dane na dzień 23 września 2014 r.)
Według badań opublikowanych przez zespół WHO szacuje się, iż w grupie 4 010
przypadków zachorowań w Gwinei, Liberii oraz Sierra Leone śmiertelność wynosiła 70,8%.
Nie zaobserwowano różnic pomiędzy poszczególnymi krajami.
8
Dodatkowo, badania te wykazały, iż czas podwojenia epidemii wynosi 15,7 dnia w Gwinei,
23,6 w Liberii i 30,2 w Sierra Leone. Szacowany okres inkubacji wyniósł natomiast 11,4
dnia.
Sytuacja w Gwinei, Sierra Leone i Liberii
Zgodnie z oceną i kwalifikacją WHO na terenie Gwinei, Sierra Leone oraz Liberii następuje
intensywne rozprzestrzenianie się wirusa. Epidemia nadal się rozwija. Uważa się, że
oficjalnie zgłaszane dane są zaniżane.
Ryc 2. Dystrybucja przypadków zachorowań na EVD w poszczególnych tygodniach w
Gwinei, Sierra Leone i Liberii (zgodnie z danymi z tygodnia 39/2014)
9
Ryc. 3. Dystrybucja przypadków zachorowań na EVD w Gwinei, Sierra Leone i Liberii
(zgodnie z danymi z tygodnia 38/2014)
10
Sytuacja w Nigerii i Senegalu
Nigeria
Do dnia 26 września 2014 r. zarejestrowano 20 przypadków zachorowań, w tym 8
śmiertelnych. 847 spośród 872 osób (92,7%), które miały kontakt z chorymi ukończyło 21dniową kwarantannę (349 osób w Lagos, 498 osób w Port Harcourt). Wszystkie osoby z
kontaktu w Lagos ukończyło 21-dniową kwarantannę, 24 (96%) osoby z kontaktu w Port
Harcourt wciąż pozostają monitorowane.
11
Tabela 3. Liczna przypadków zachorowań, zgonów oraz osób z kontaktu w Nigerii
(dane na dzień 23 września 2014 r.)
Senegal
Jeden potwierdzony przypadek zachorowania dotyczący 21-letniego mężczyzny, mieszkańca
Gwinei, został zarejestrowany w dniu 29 sierpnia 2014 r. W dniu 28 sierpnia mężczyzna ten
został poddany izolacji. W toku dochodzenia epidemiologicznego wskazano na 74 osoby z
kontaktu, które zostały poddane 21-dniowej kwarantannie. Do chwili obecnej nie stwierdzono
więcej przypadków zachorowań.
Sytuacja wśród pracowników służby zdrowia
W dniu 24 września 2014 r. WHO opublikowało wynik dochodzenia poświęconego
przypadkom zachorowań na EVD wśród pracowników służby zdrowia. Tabela 4 pokazuje
dystrybucję przypadków zachorowań i zgonów w 4 krajach obecnego występowania
epidemii.
WHO podkreśla, iż brak jest dowodów, mogących świadczyć o ostatnim wzroście liczby
zachorowań wśród pracowników służby zdrowia. W Nigerii 11 z 20 przypadków zachorowań
oraz 5 z 8 zgonów wśród pracowników służby zdrowia zostało zarejestrowane.
Tabela 4. Liczba przypadków zachorowań i zgonów z powodu EVD wśród pracowników
służby zdrowia (dane na dzień 21 września 2014 r.)
12
Sytuacja w Demokratyczne Republice Konga
W dniu 26 sierpnia 2014 r. Minister Zdrowia Demokratycznej Republiki Konga
poinformował WHO o przypadku zachorowania na EVD w prowincji Equateur.
Zachorowanie dotyczyło ciężarnej kobiety, która zmarła w lokalnym szpitalu z powodu
niezidentyfikowanej gorączki krwotocznej. Kobieta ta zabiła zwierzęta upolowane przez jej
męża. Do dnia 24 września 2014 r. zarejestrowano 70 przypadków zachorowań (30
potwierdzonych, 26 prawdopodobnych, 14 podejrzanych), w tym 8 przypadków wśród
pracowników służby zdrowia. Liczba zgonów z powodu EVD wynosi 42, w tym 8
przypadków wśród pracowników służby zdrowia.
21-dniowa kwarantanna dobiegła końca u 628 spośród 939 osób z kontaktu. Do dnia 24
września 311 osób z kontaktu wciąż pozostawało pod obserwacją.
Żadna z osób, u której stwierdzono lub podejrzewano EVD, nie podróżowała do krajów
Afryki Zachodniej obecnego występowania epidemii, jak również nie kontaktowała się z
osobami z tego regionu. Badania wykazały, iż przyczyną zachorowań jest wariant wirusa
Zaire ebolavirus, w 99% homologiczny z wariantem Kikwit 1995, jednakże różny od
wariantu wirusa będącego przyczyną epidemii w krajach Afryki Zachodniej. Historia
przypadku zachorowania kobiety wskazuje na zoonotyczną introdukcję wirusa, co dodatkowo
potwierdza brak związku z epidemią EVD w krajach Afryki Zachodniej.
Prognoza rozwoju epidemii
W celu oceny rozwoju epidemii opracowano krótko-, średnio- i długofalowe prognozy na
wielu modelach. Modele te różniły się od siebie w zakresie użytych metod oraz
wprowadzanych danych. Dodatkowo, modelowano prawdopodobieństwo rozprzestrzenienia
się wirusa do innych krajów.
WHO przewiduje, iż liczba przypadków zachorowań do początku listopada 2014 r. wzrośnie
do 20 000 (5740 przypadków Gwinei, 9890 w Liberii oraz 5000 w Sierra Leone). CDC
13
szacuje, że liczba to może wynieść pomiędzy 550 000 a 1,4 mln do końca stycznia 2015 r.
Zespół WHO nie neguje tej prognozy, jednakże zarówno WHO oraz CDC przyznają, że ich
prognozy oparte są na założeniu, iż w krajach objętych epidemią nie ulegną poprawie środki
kontrolne.
Prognozy
długofalowe
są
niezwykle
ważne
w
kontekście
planowania
alokacji
niewystarczającej ilości zasobów oraz oceny obciążenia lokalnej i międzynarodowej służby
zdrowia, ochrony zdrowia publicznego oraz organizacji humanitarnych.
Ryc. 4. Całkowita liczba zgłoszonych i przewidywanych przypadków zachorowań na
EVD na terenie krajów Afryki Zachodniej
Działania podjęte w związku z wystąpieniem epidemii gorączki krwotocznej Ebola na
terenie krajów Afryki Zachodniej
Główne działania podejmowane w Gwinei, Liberii oraz Sierra Leone mają na celu przecięcie
dróg szerzenia się zakażenia wirusem Ebola pomiędzy ludźmi, poprzez:
14
informowanie społeczeństwa w zakresie choroby, sposobów jej transmisji, środków
zapobiegających zakażeniu,
wczesną identyfikację osób zakażonych i chorych oraz ich izolację,
szybką identyfikację osób z kontaktu z osobami zakażonymi/chorymi, monitorowanie ich
stanu zdrowia przez max 21 dni, oraz izolację, szybką diagnozę oraz leczenie osób, u
których wystąpią objawy chorobowe,
stosowanie procedur zapobiegających szerzeniu się zakażenia w placówkach leczniczych,
m.in. stosowanie środków ochrony osobistej oraz właściwe postępowanie z odpadami,
stosowanie procedur zapobiegających szerzeniu się zakażenia podczas ceremonii
pogrzebowych osób zmarłych z powodu choroby,
zwiększanie świadomości i promowanie wśród społeczności zachowań zapobiegających
szerzeniu się zakażenia.
Sukces wprowadzenia w życie ww. zasad w dużym stopniu zależy od możliwości budowania
i utrzymania publicznego zaufania do rządowych środków reagowania.
Przypadki zachorowań odnotowane wśród personelu medycznego
W czasie epidemii istnieje szczególne duże ryzyko narażenia na wirus Ebola personelu
medycznego. Ryzyko ekspozycji w dużej mierze zależy od dostępności i prawidłowego
użycia środków ochrony osobistej (PPE). Transmisja wirusa na personel medyczny następuje
w wyniku bliskiego kontaktu z chorymi pacjentami, m.in. w miejscach, gdzie środki
ostrożności, zapobiegające zakażeniu, zostały wprowadzone, ale nie są ściśle przestrzegane.
Personel medyczny jest narażony nie tylko w wyniku bezpośredniego kontaktu z osobami
zakażonymi/chorymi, ale również w wyniku kontaktu z zanieczyszczonymi materiałami
medycznymi, odpadami medycznymi oraz próbkami pobranymi od pacjentów. Ryzyko
transmisji wirusa na personel medyczny może być ograniczone poprzez właściwe stosowanie
środków zapobiegających zakażeniu.
Izolacja pacjentów oraz inne środki zapobiegające zakażeniu mogą być uciążliwe dla
personelu medycznego, zwłaszcza w gorącym i wilgotnym klimacie.
Wzrost liczby pacjentów, którzy wymagają opieki medycznej dłużej niż 2 miesiące oznacza
równoczesny wzrost liczby osób z personelu medycznego potencjalnie narażonego na
zakażenie.
15
Ewakuacje medyczne z krajów obecnego występowania epidemii EVD
Liczba osób zakażonych wirusem Ebola, które ewakuowano z krajów obecnego
występowania epidemii EVD, przedstawia tabela 5.
Tabela 5. Ewakuacje medyczne z krajów obecnego występowania epidemii EVD
Podróże międzynarodowe i transport do krajów obecnego występowania epidemii EVD
Większość krajów UE wydała czasowe zalecenia dotyczące podróżowania do krajów
obecnego występowania epidemii EVD. Wiele międzynarodowych linii lotniczych skróciła
lub zawiesiła loty do ww. krajów. Restrykcje w międzynarodowym transporcie spowodowały
opóźnienia w dostawie materiałów medycznych, w tym również środków ochrony osobistej,
do krajów dotkniętych epidemią, gdzie zaczyna brakować podstawowych zasobów.
Ocena zagrożenia ECDC
Jak dotąd działania przeciwepidemiczne podjęte na terenie krajów Afryki Zachodniej, które
są objęte epidemią gorączki krwotocznej Ebola okazały się niewystarczające. Nie ma
16
dowodów na to, że za obecną sytuację epidemiologiczną odpowiada wzrost patogenności
wirusa. Tak jak w epidemiach odnotowanych w latach ubiegłych, podstawową przyczyną
występowania nowych zachorowań jest szerzenie się wirusa poprzez bezpośrednie kontakty
z osobami chorymi i zwłokami osób chorych na EVD. Nic nie wskazuje na to, aby zalecane
środki zapobiegania zakażeniu były niewystarczające do zapewnienia pomyślności działań
przeciwepidemicznych.
Ocenia się, że liczba nowych zachorowań będzie w najbliższych tygodniach/miesiącach nadal
wzrastać w Gwinei, Sierra Leone i Liberii. Wiele czynników, m.in. niedostatecznie
funkcjonujący system opieki zdrowotnej, sprawia, że rozwój epidemii w krajach Afryki
Zachodniej jest trudny do przewidzenia.
Prognozy oparte na różnych modelach wskazują na dramatyczny wzrost liczby zachorowań w
ciągu następnych miesięcy w Gwinei, Sierra Leone i Liberii. Prognozy te należy
interpretować ostrożnie z dwóch różnych powodów:
Prognozy oparte są na dostępnych danych epidemiologicznych, które mogą być
interpretowane tylko z uwzględnieniem efektywności systemu nadzoru generującego te
dane. Istnieją doniesienia, iż na części obszarów na terenie krajów obecnego
występowania epidemii EVD szpitale są zamknięte, placówki lecznicze są przepełnione,
pacjenci leczeni są w domach, a monitorowanie przypadków i prowadzenie dochodzeń
epidemiologicznych mających celu m.in. zidentyfikowanie osób z kontaktu jest
nieefektywne. Dlatego też zmniejszenie liczby raportowanych przypadków zachorowań
może świadczyć o zmniejszeniu efektywności systemu nadzoru epidemiologicznego.
Analogicznie, wzrost liczby przypadków zachorowań nie musi świadczyć o wzmożonej
transmisji wirusa, a o ulepszeniu funkcjonowania systemu nadzoru.
Prognozy oparte są na założeniu, iż epidemia będzie rozwijać się w tym samym tempie,
co jest mało prawdopodobne w przypadku chorób, których rozprzestrzenianie uzależnione
jest od stosowanych środków zapobiegających zakażeniu.
W związku z powyższym wszystkie prognozy należ traktować jako możliwe kierunki
rozwoju epidemii. Jeśli epidemia będzie rozwijać się równie dynamicznie jak obecnie, a
środki zapobiegające szerzeniu zakażeń nie będą efektywnie wprowadzane, można oczekiwać
dalszego szybkiego wzrostu liczby zachorowań, wraz z poważnymi konsekwencjami dla
regionu. Co więcej, znaczny wzrost liczby zachorowań zwiększa ryzyko rozprzestrzenienia
wirusa na inne kraje. W chwili obecnej namacalne są już negatywne skutki epidemii dla
17
gospodarki i handlu. Modele prognoz wskazują ponadto, iż szczyt epidemii nie został jeszcze
osiągnięty.
Rozwój epidemii stwarza również większe ryzyko zawleczenia EVD do innych krajów drogą
lotniczą.
W Senegalu, wszystkie osoby z kontaktu ukończyły 21-dniową obserwację. U nikogo nie
stwierdzono zachorowania. W Nigerii, w Port Harcourt, 25 osób nadal jest monitorowanych.
Jeśli osoby te nie zachorują w ciągu 6 tygodni, zarówno Senegal jak i Nigerię będzie można
uznać za kraje nie dotknięte epidemią EVD.
Ryzyko zakażenia EVD mieszkańców i osób podróżujących do krajów objętych
epidemią
Ryzyko narażenia w społeczności ludzi
Biorąc pod uwagę wzrastającą liczbę nowych zachorowań, transmisję wirusa na terenach
mocno zurbanizowanych oraz brak wyczerpujących informacji nt. wszystkich ogniw
łańcucha transmisji na terenie krajów Afryki Zachodniej, należy przyjąć, że narasta
prawdopodobieństwo narażenia mieszkańców i osób podróżujących do krajów objętych
epidemią na kontakt z osobą chorą/zakażoną. Jednak ryzyko zakażenia dla tych osób nadal
uznaje się za niskie, jeśli są/będą przestrzegane wydane zalecenia w zakresie
postępowania/zachowania podczas pobytu w tych krajach. Możliwości zakażenia nie da się
wykluczyć całkowicie, szczególnie w sytuacji bezpośredniego kontaktu z osobą
chorą/zakażoną, z przedmiotami skażonymi materiałem biologicznym osób chorych, z
zanieczyszczonymi rękoma czy poprzez uszkodzą skórę, błony śluzowe.
Z pewnością większe ryzyko zakażenia wirusem Ebola dotyczy tych osób, które podróżują do
krajów objętych epidemią w celach rodzinnych. Osoby te mają bliższy kontakt ze
społecznością, częściej też uczestniczą w ceremoniach pogrzebowych.
Ryzyko narażenia w placówkach opieki zdrowotnej
Ryzyko zakażenia mieszkańców i podróżnych w związku z przebywaniem w placówkach
opieki zdrowotnej w krajach objętych epidemią jest uzależnione od stopnia wdrożenia i
przestrzegania przez personel tych podmiotów procedur zapobiegających szerzeniu się
zakażeń i chorób zakaźnych w związku z udzielaniem świadczeń medycznych, oraz
18
w zależności od stopnia skomplikowania udzielanych procedur medycznych (najniższe
ryzyko dotyczy procedur nieinwazyjnych np. badanie fizykalne, wystawienie recepty na leki).
W trakcie obecnej epidemii, odsetek zakażonych osób z personelu medycznego w stosunku
do całkowitej liczby zachorowań wynosi 6,2% w Gwinei, 5,6% w Liberii oraz 5,3% w Sierra
Leone. Odsetek ten był znacznie wyższy w Nigerii, co prawdopodobnie spowodowane było
brakiem szybkiej diagnozy, leczeniem pacjenta w kierunku innych chorób.
W poprzednich epidemiach, odsetek zakażonych osób z personelu medycznego wynosił 6%
w 1999 r. w Ugandzie, oraz 26% w 1999 r. w Demokratycznej Republice Konga.
Ryzyko narażenia na wirus Ebola nie ogranicza się tylko do szpitali, które udzielają pomoc
medyczną osobom chorym na EVD, bowiem przypadki zachorowań mogą wystąpić również
w innych placówkach opieki medycznej. Co więcej, ryzyko narażenia na wirus Ebola istnieje
również na obszarach, na których do tej pory nie zarejestrowano przypadków zachorowań.
Ryzyko zachorowania jest wyższe dla personelu medycznego oraz wolontariuszy
uczestniczących w działaniach związanych z epidemią gorączki krwotocznej Ebola, w tych
placówkach leczniczych, które nie posiadają lub posiadają niski standard wdrożonych
procedur bezpieczeństwa epidemiologicznego, w szczególności jeśli ich praca polega na
udzielaniu inwazyjnych świadczeń chorym/zakażonym pacjentom.
Ryzyko wystąpienia zaimportowanego przypadku zakażenia wirusem Ebola na teren
UE
Pasażerowie zakażeni wirusem Ebola mogą przybyć na teren krajów UE drogą lotniczą (loty
bezpośrednie z krajów objętych epidemią oraz loty z międzylądowaniami) lub drogą morską,
(na pokładzie statków pasażerskich jak i statków handlowych - frachtowców). Istnieje także
prawdopodobieństwo przybycia na teren UE nielegalnych imigrantów, potencjalnie
zakażonych EVD, którzy docierają z południowego brzegu Morza Śródziemnego drogą
morską do Europy. Chociaż prawdopodobieństwo tego zdarzenia jest bardzo małe, jego
konsekwencje byłyby bardzo poważne.
Osoby zakażone mogą odbywać podróż w trakcie okresu inkubacji choroby i nie wykazywać
symptomów choroby w czasie podróży. Objawy chorobowe mogą wystąpić także podczas
podróży i w momencie osiągnięcia celu podróży w kraju UE osoby te mogą być w pełni
objawowe. Objawy gorączki krwotocznej Ebola mogą także wystąpić nagle, a osoby
19
zakażone mogą nie kojarzyć sytuacji narażenia na wirusa Ebola w czasie przebywania w
krajach Afryki Zachodniej. Osoby w okresie inkubacji nie wykazują objawów chorobowych
w momencie przylotu z krajów objętych epidemią, w związku z tym nie jest możliwe ich
wykrycie poprzez zastosowanie bramek screeningowych (mierzących temperaturę ciała) w
punktach wejścia na międzynarodowych przejściach granicznych. Osoby te mogą nie być
świadome, iż były narażone na EVD, lub mogą temu zaprzeczać. Wówczas w momencie
zgłoszenia się takiej osoby do placówki opieki medycznej, lekarze nie będą podejrzewać
EVD.
Pacjenci przylatujący z wyrażonymi objawami chorobowymi i wymagający opieki medycznej
w krajach UE
Istnieje możliwość, że osoby powracające z ww. regionów rozwiną objawy chorobowe
w czasie lotu, w związku z tym będą wymagać pomocy medycznej w kraju docelowym lotu.
Osoby takie, które zgłoszą się do lekarza po przylocie powinny zostać niezwłocznie poddane
izolacji.
Ryzyko dotyczące środków transportu: samolot/statek
Pasażer odbywający podróż samolotem może wykazywać objawy chorobowe typowe dla
EVD od momentu wejścia na pokład statku lub może zdarzyć się to w trakcie lotu. Ryzyko
transmisji wirusa na innych pasażerów i personel pokładowy powinno zostać ustalone
w oparciu o wytyczne ECDC RAGIDA.
Jeśli z przeprowadzonej w myśl wytycznych oceny ryzyka wynika, że chory ma objawy
typowe dla EVD i był narażony na zakażenie w ciągu 21 dni przed lotem, wszyscy
pasażerowie samolotu oraz jego personel pokładowy, którzy mieli bezpośredni kontakt z
chorym, jak również wszyscy pasażerowi którzy zajmowali siedzenia 1 miejsce dalej (we
wszystkich kierunkach), powinni zostać poddani kwarantannie przez 21 dni. Nadzorowi
powinny zostać poddane również te osoby z załogi samolotu, pasażerowie, którzy mieli
kontakt z płynami ustrojowymi chorego oraz materiałami zanieczyszczonymi jego płynami
ustrojowymi np. ręcznikami, ubraniami, itp.
W przypadku gdy powyższa sytuacja dotyczy pasażera odbywającego podróż statkiem,
konieczne jest wykorzystanie Międzynarodowych Przepisów Zdrowotnych, w szczególności
Morskiej Deklaracji Zdrowia w art. 37.
20
Ryzyko związane z kontaktem z materiałem biologicznym pobranym od chorego
Istnieje ryzyko związane z narażeniem na zakażenie wirusem Ebola personelu laboratorium
diagnostycznego podczas pracy z próbką materiału biologicznego pobraną od chorego.
Ryzyko to należy ocenić jako teoretyczne z uwagi na fakt, że laboratoria badające
przedmiotowe próbki muszą mieć spełnione wysokie wymagania stopnia bezpieczeństwa
BSL-4. Ryzyko to ulega minimalizacji przy prawidłowym transportowaniu próbek i
przestrzeganiu procedur bezpiecznej pracy z takim materiałem.
Ryzyko transmisji wirusa poprzez procedury przeszczepów organów, przetoczeń krwi
Obowiązują przepisy Dyrektywy Komisji 2004/33/WE z dnia 22 marca 2004 r. wykonującej
dyrektywę 2002/98/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w zakresie niektórych wymagań
technicznych dotyczących krwi i składników krwi (Dz. U. UE L 91, p. 25-39).
Ryzyko szerzenia się zakażeń wirusem Ebola na terenie krajów UE
Ryzyko transmisji wirusa Ebola od pacjenta poddanego medycznej ewakuacji z państwa
objętego epidemią do kraju UE, uznaje się za bardzo niskie, o ile zostaną wdrożone
rekomendowane
procedury
zapobiegania
szerzeniu
się
zakażenia,
a
personel
przeprowadzający ewakuację oraz personel podmiotu leczniczego przyjmującego pacjenta do
leczenia będzie posiadał wiedzę w zakresie prawidłowego postępowania ze środkami ochrony
osobistej i zabezpieczenia pacjenta.
W przypadku wystąpienia zaimportowanego przypadku EVD na terenie jednego z krajów
UE, nie jest możliwe wykluczenie wystąpienia kolejnych zachorowań wynikających
z bezpośredniego kontaktu innych osób (rodziny, znajomych, pracowników, personelu
medycznego) z osobą chorą, zanim ocena sytuacji nie wskaże, że mamy do czynienia
z przypadkiem EVD i zanim zostaną wdrożone odpowiednie procedury bezpieczeństwa.
Szybka identyfikacja patogenu oraz wprowadzenie środków zapobiegających szerzeniu się
zakażenia, zmniejsza ryzyko dalszej transmisji do minimum.
Zalecenia w zakresie zapobiegania szerzeniu się zakażeń wirusem Ebola wśród ludzi
Działania mające na celu zapobieganie zakażeniu wirusem Ebola:
21
1. Podróż do krajów objętych epidemią gorączki Ebola.
Państwa UE rekomendują osobom podróżującym do Gwinei, Liberii i Sierra Leone, aby
zrezygnowali z planowanej podróży do tych krajów lub przełożyli je na inny termin, do
czasu aż sytuacja w tym regionie ustabilizuje się. WHO w dalszym ciągu nie
rekomenduje ograniczeń w ruchu osobowym i towarowym.
2. Zapobieganie zakażeniu podczas pobytu w krajach objętych epidemią gorączki Ebola.
Osoby, które ze względów prywatnych czy też służbowych będą przebywały na terenach,
na których występują zachorowania na gorączkę Ebola powinny bezwzględnie
przestrzegać następujących środków ostrożności:
unikać kontaktu z osobami chorymi oraz z ich płynami ustrojowymi, wydalinami i
wydzielinami,
unikać kontaktu z ciałami osób zmarłych,
unikać kontaktów z dzikimi zwierzętami (w szczególności z małpami, gatunkami
leśnych antylop, gryzoniami, nietoperzami), również z ciałami padłych zwierząt,
nie spożywać surowego/półsurowego mięsa dzikich zwierząt,
dokładnie myć i obierać warzywa oraz owoce przed ich spożyciem,
przestrzegać zasad higieny rąk (myć ręce często z użyciem mydła lub dostępnych
środków dezynfekcyjnych),
stosować zabezpieczenia podczas kontaktów płciowych,
zrezygnować z odwiedzania miejsc bytowania nietoperzy (np. jaskiń, kopalni,
schronów).
3. Zapobieganie zakażeniu podczas świadczeń medycznych w krajach objętych epidemią
gorączki Ebola
Istnieje zwiększone ryzyko narażenia na kontakt z wirusem Ebola w placówkach opieki
medycznej. Wśród środków zapobiegania i kontroli zakażeń należy wymienić:
unikanie podróży do krajów obecnego występowania epidemii EVD,
zidentyfikowanie przed planowaną podróżą placówek opieki medycznej w krajach
obecnego występowania epidemii EVD, które nie są dedykowane osobom
zakażonym/chorym na gorączkę krwotoczną Ebola,
upewnienie się, że posiadane ubezpieczenie podróży obejmuje ewentualną
ewakuację medyczną w przypadku zachorowania lub konieczności leczenia poza
krajem obecnego występowania EVD (np. w sytuacji braku miejsc w lokalnych
placówkach opieki medycznej).
22
Obecna sytuacja pokazuje jednak, iż w krajach obecnego występowania EVD nie zawsze
możliwe jest przestrzeganie środków ostrożności, dlatego też radzi się zrezygnować z
podróży do Liberii i Sierra Leone.
Działania mające na celu zapobieganie wystąpieniu przypadków zaimportowanych na
terenie państw członkowskich UE
W dniu 8 sierpnia 2014 r. Światowa Organizacja Zdrowia wydała oświadczenie w sprawie
uznania obecnej epidemii gorączki krwotocznej Ebola w krajach Afryki Zachodniej za
sytuację nadzwyczajną stanowiącą zagrożenie dla innych państw. W związku z tym zostały
także wprowadzone szczególne obowiązki dla krajów, w których występują zachorowania
spowodowane wirusem Ebola, mające na celu zmniejszenia ryzyka zawleczenia wirusa na
teren krajów UE tj:
- screening pasażerów, którzy opuszczają kraje objęte epidemią. Dotyczy to wszystkich
międzynarodowych portów lotniczych, portów morskich oraz skrzyżowań głównych tras
drogowych. Screening polega na pomiarze temperatury oraz przeprowadzeniu wywiadu
z pasażerem w zakresie przesłanek epidemiologicznych narażenia na zachorowanie.
Screening pasażerów został wprowadzony w Conacry, co zapobiegło opuszczeniu kraju drogą
lotniczą 47 pasażerów z gorączką.
- zakaz odbywania międzynarodowej podróży przez osoby chore na gorączkę Ebola oraz
osoby, które miały kontakt z osobą chorą, chyba że jest to związane z ewakuacją medyczną
tych osób. Osoby, które miały kontakt z osobą chorą, musza zostać poddane kwarantannie na
okres 21 dni. Działanie to stanowi dla państw objętych epidemią duże wyzwanie logistyczne,
z uwagi na fakt, iż wzrastająca liczba osób chorych powoduje również wzrost liczby osób
kontaktujących się. Kwarantanna może również w takim samym stopniu dotyczyć ekspertów,
pracowników medycznych, którzy zostali wysłani do walki z epidemią Eboli i uniemożliwiać
ich repatriację.
Wprowadzenie ww. środków ostrożności oznacza:
screening wszystkich pasażerów opuszczających kraje obecnego występowania epidemii
EVD, którzy mieli kontakt z osobami zakażonymi/chorymi,
konfiskata lub cofnięcie paszportów osób, u których wystąpiły objawy choroby, są
podejrzane o zakażenie/zachorowanie, lub u których potwierdzono zakażenie EVD.
Powyższe zalecenia dotyczą tylko krajów objętych epidemią gorączki Ebola
i nie ma
pewności, że będą one wystarczające w zakresie powstrzymania osób potencjalnie
23
zakażonych przed odbywaniem międzynarodowej podróży. Screening polega na pomiarze
temperatury ciała i ma pozwolić zidentyfikować pasażerów, u których występuje gorączka
towarzysząca także zakażeniu wirusem Ebola. Stwierdza się jednak, że większe
prawdopodobieństwo dotyczy wykrycia gorączkującego podróżnego chorego na malarię niż
na gorączkę krwotoczną Ebola. W takim razie screening pozwala powstrzymać przed podróżą
wszystkie osoby gorączkujące w tym potencjalnie zakażone wirusem Ebola, ale nie pozwoli
na wykrycie tych podróżnych, którzy znajdują się w okresie inkubacji i nie towarzyszą temu
żadne objawy, nawet gorączka.
Screening w punktach wyjścia (exit screening) w krajach obecnego występowania epidemii
EVD wydaje się być mniej efektywny i bardziej kosztowny niż screening w punktach wejścia
(entry screening) na terenie krajów UE. W związku z czym entry screening powinien być
rozważany jedynie w przypadku lotów bezpośrednich z krajów obecnego występowania
epidemii, gdzie ocenia się, że exit screening jest nieefektywny.
Zapobieganie transmisji wirusa Ebola na terenie państw członkowskich UE
Zapobieganie transmisji wirusa Ebola od przypadku zaimportowanego na terenie państwa UE
zależy w szczególności od szybkiej i wczesnej detekcji osoby, która jest zakażona wirusem
Ebola, a powróciła z kraju i terenów, w których występują zachorowania. Okres
największego ryzyka transmisji wirusa występuje od momentu pojawienia się pierwszych
objawów do momentu rozpoznania chorby przez personel medyczny. W momencie
wprowadzenia środków ostrożności, zapobiegających szerzeniu się zakażenia, ryzyko
transmisji osiąga niski poziom. W celu zmniejszenie ryzyka rozprzestrzeniania się wirusa
należy więc podjąć działania, aby do minimum skrócić okres od wystąpienia pierwszych
objawów do rozpoznania choroby.
Działania te powinny się opierać na:
1. Informowaniu podróżnych powracających z krajów objętych epidemią (loty bezpośrednie)
oraz osób udających się w podróż do tych krajów o:
możliwości narażenia na kontakt z wirusem Ebola,
objawach klinicznych EVD i konieczności niezwłocznego skontaktowania się z
lekarzem w przypadku wystąpienia niepokojących objawów chorobowych,
konieczności przekazania lekarzowi wszelkich możliwych informacji nt. historii
odbywanej podróży (najlepiej przed przybyciem do placówki opieki zdrowotnej),
24
konieczności przekazania lekarzowi informacji o kontakcie z żywą /zmarła chorą
osobą lub żywym/padłym zwierzęciem w kraju obecnego występowania epidemii
EVD,
możliwych sposobach kontaktu ze służbą zdrowia w przypadku wystąpienia
niepokojących objawów po powrocie z krajów objętych epidemią i zasad
postępowania (ulotki, numery telefonów, itp.)
2. Informowaniu personelu medycznego o:
możliwości wystąpienia wśród pacjentów osoby zakażonej wirusem Ebola, która
powróciła z podróży do krajów objętych epidemią EVD,
objawach klinicznych EVD, konieczności ustalenia historii podróży, osób z kontaktu
z osobą podejrzaną o zakażenie wirusem Ebola (rodzina, znajomi, współpodróżni
itp.),
konieczności dokonania przeglądu procedur w zakresie zgłaszania przypadków
wystąpienia zachorowania na gorączkę Ebola,
konieczności ścisłego przestrzegania procedur zapewniających bezpieczeństwo
epidemiologiczne pacjentów i personelu medycznego, w tym w zakresie stosowania
środków ochrony osobistej, procedur dezynfekcji i sterylizacji, oraz innych
wytycznych WHO w zakresie zapobiegania szerzenia się zakażeń w podmiotach
leczniczych w związku z udzielaniem świadczeń medycznych.
3. Wspieranie personelu medycznego w zakresie zaleceń umożliwiających identyfikację
EVD i postępowanie z osobą zakażoną/chorą. Zalecenia te można znaleźć w
następujących dokumentach:
Ocena i planowanie ewakuacji medycznej drogą lotniczą osób chorych oraz osób
narażonych na zakażenie wirusem Ebola (Assessment and planning for medical
evacuation by air to the EU of patients with Ebola virus disease and people exposed
to Ebola virus):
http://www.ecdc.europa.eu/en/publications/Publications/air-transport-EVD.pdf
Definicja przypadku – Gorączka Krwotoczna Ebola:
http://ecdc.europa.eu/en/healthtopics/ebola_marburg_fevers/EVDcasedefinition/Page
s/default.aspx
Identyfikacja przypadku oraz algorytm postępowania:
http://ecdc.europa.eu/en/healthtopics/ebola_marburg_fevers/algorithm-evddiagnosis/Pages/default.aspx oraz
25
http://ecdc.europa.eu/en/healthtopics/ebola_marburg_fevers/algorithm-evd-caseassessment/Pages/default.aspx
Badania mające na celu wykrycie możliwych przypadków zachorowań
Równolegle do wczesnej detekcji potencjalnych przypadków zakażeń wirusem Ebola,
konieczne jest prowadzenie diagnostyki w kierunku innych chorób przebiegających z
gorączką, np. malarii. Należy jednak pamiętać, iż dodatni wynik badań w kierunku malarii
nie wyklucza zakażenia wirusem Ebola. Szacuje się, że u znacznej liczby osób na terenie UE
prowadzone będą badania w kierunku EVD, ze względu na fakt, iż wiele osób spełnia
kryteria dla osób potencjalnie zakażonych, a w rzeczywistości ich objawy wynikają z
zakażenia innym patogenem.
Ewakuacje medyczne
Obecnie wzrasta liczba osób z personelu medycznego ewakuowanych z krajów obecnego
występowania epidemii EVD w celu monitorowania stanu zdrowia po narażeniu na kontakt z
wirusem Ebola. Ewakuacje tego typu powinny być przeprowadzane jak najszybciej po
potencjalnej ekspozycji, kiedy ryzyko transmisji wirusa jest minimalne.
Dokument „Ocena i planowanie ewakuacji medycznej drogą lotniczą na teren UE osób
zakażonych wirusem Ebola oraz osób po narażeniu na kontakt z wirusem Ebola” dostarcza
informacji, kiedy postrzegana jest konieczność ewakuacji drogą lotniczą osoby zakażonej lub
po narażeniu na kontakt z wirusem z kraju obecnego występowania epidemii do kraju UE.
Decyzja o ewakuacji musi być podjęta w oparciu o: prawdopodobieństwo zakażenia wirusem
Ebola, potencjalne korzyści ewakuacji dla danej osoby/pacjenta, ryzyko dla danej
osoby/pacjenta związane z ewakuacją medyczną drogą lotniczą, ryzyko transmisji wirusa na
załogę i towarzyszący personel medyczny.
26