docDZIECI SĄ WAŻNE I MAJĄ SWOJE PRAWA
download 
Reklamacja Transkrypt
DZIECI SĄ WAŻNE I MAJĄ SWOJE PRAWA
DZIECI SĄ WAŻNE I MAJĄ SWOJE PRAWA N AUTORKI Olga Napiontek | Joanna Pietrasik SCENARIUSZ DLA KLAS 1-3 SP CZAS REALIZACJI PROJEKTU 16 godzin UZASADNIENIE REALIZACJI PROJEKTU PRAWA CZŁOWIEKA są w dzisiejszym świecie uniwersalną wartością, najważniejszym mechanizmem chroniącym jednostkę przed nadużyciami władzy. Tworzą fundament współczesnego demokratycznego państwa prawnego, stanowiąc jeden z podstawowych mechanizmów zapewniających wolność jednostki. Dlatego tak ważne jest budowanie od najmłodszych lat szacunku i zrozumienia dla idei praw człowieka. Pełne poszanowanie praw człowieka, w tym równości jako elementu demokracji, jest elementem kompetencji obywatelskich wskazanym przez Parlament Europejski. Prawa człowieka są bowiem jedną z podstawowych idei leżących u podstaw wspólnej Europy. Projekt ma na celu zapoznanie dzieci z prawami dziecka zapisanymi w konwencji o prawach dziecka. W ramach działań dzieci będą rozważać znaczenie poszczególnych praw dziecka. CELE OGÓLNE PROJEKTU zz poznanie i zrozumienie najważniejszych praw dziecka, zz wzmocnienie poczucia dzieci bycia obywatelami Europy, w której prawa najmłodszych podlegają ochronie. CELE SZCZEGÓŁOWE zz nauczymy się organizować kampanię o prawach dziecka w szkole, się kręcić krótkie f ilmy, zz rozwiniemy umiejętności współpracy w grupie poprzez realizację grupowych zadań. zz nauczymy GŁÓWNE KOMPETENCJE KLUCZOWE ROZWIJANE PODCZAS REALIZACJI PROJEKTU zz wyrażanie własnej opinii oraz udział w procesach decyzyjnych, w grupie, zz umiejętność planowania działań (pracy, nauki). zz współpraca CELE EDUKACYJNE SĄ ZGODNE z Podstawą programową kształcenia ogólnego I poziomu edukacyjnego w zakresie: edukacji polonistycznej, muzycznej, plastycznej i społecznej. PRODUKTY KOŃCOWE PROJEKTU zz tablica z prawami dziecka, informacyjne na temat praw dziecka z nauczycielami, rodzicami, dziećmi, zz f ilmik/f ilmy na temat praw dziecka. zz spotkanie OPIS DZIAŁAŃ W PROJEKCIE DZIAŁANIA PROJEKTOWE warto przeplatać zabawami, zgodnie z potrzebami dzieci. Materiał z zabawami umieszczony jest na platformie edukacyjnej projektu. PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ UNIĘ EUROPEJSKĄ ZE ŚRODKÓW EUROPEJSKIEGO FUNDUSZU SPOŁECZNEGO 1 N DZIECI SĄ WAŻNE I MAJĄ SWOJE PRAWA harmonogram działań ETAP PROJEKTU DZIAŁANIA/OPIS CZAS SFORMUŁOWANIE PROBLEMU I CELÓW PROJEKTU. ÆÆ [N1] STARTER 2 godz. PLANOWANIE DZIAŁAŃ ÆÆ [N2] Planowanie kampanii informacyjnej DZIAŁANIA UCZNIÓW PLANOWANIE DZIAŁAŃ DZIAŁANIA UCZNIÓW PLANOWANIE DZIAŁAŃ PREZENTACJA Dzieci uczestniczą w zabawie „Prawa królika”, która jest punktem wyjścia do rozmowy o potrzebach dzieci, sposobach ich zaspokojenia oraz o osobach/instytucjach odpowiadających za zapewnienie tych potrzeb. Dzieci poznają Konwencję o Prawach Dziecka, rozmawiają o zapisanych w niej swoich prawach. o prawach dziecka Dzieci poznają zadania, z którymi zmierzą się w projekcie, wspólnie z nauczycielem budują harmonogram ich wykonania. ÆÆ [N3] Tablica z obrazami praw dziecka Uczniowie analizują zapisy Konwencji o Prawach Dziecka - wersję dla dzieci, rozmawiają o ich interpretacji i wykonują do nich ilustracje, które omawiają i przedstawiają sobie nawzajem. Dzieci na spotkaniu z dyrekcją szkoły przedstawiają swoje działania w projekcie oraz zabiegają o udostępnienie im szkolnej przestrzeni na tablicę o prawach dziecka. Umieszczają wykonane przez siebie ilustracje praw dziecka w widocznym miejscu w szkole. ÆÆ [N4] Planowanie filmików o prawach dziecka Planowanie nakręcenia filmików/filmu: opracowanie pomysłów na przedstawicie praw, podział zadań wewnątrz grupy. Dzieci wspólnie z nauczycielem wybierają kilka praw, które chciałyby wytłumaczyć za pomocą krótkich filmików/filmu. Omawiają i budują „scenariusze” filmów, czyli rozmawiają o pomysłach na filmową interpretację praw dziecka, o wykorzystaniu tekstu, gry ciała, rysunków itp. ÆÆ [N5] Nagrywanie filmików ÆÆ [N6] Zaplanowanie pokazu filmu i pre- zentacji tablicy z obrazami praw dziecka Planowanie prezentacji efektów projektu: pokazu filmu oraz tablicy z obrazami praw dziecka ÆÆ [N7] Prezentacja efektów pracy projek- towej Prezentacja będzie polegała na projekcji filmów/ filmu dotyczących praw dzieci oraz przedstawianiu ilustracji praw dzieci, wykonanych przez uczestników projektu. REFLEKSJA ÆÆ [N8] Podsumowanie realizacji projektu Uczniowie podsumowując swoją pracę w projekcie, przypominają sobie wypracowane w nim efekty, dokonują refleksji i samooceny. 1 godz. 3 godz. 2 godz. 3 godz. 2 godz. 2 godz. 1 godz. TERMINY (DZIEŃ I MIESIĄC) od . do . od . do . od . do . od . do . od . do . od . do . od . do . od . do . UWAGI Wspólne działania Praca w grupach, praca indywidualna praca całego zespołu Uczestniczy cały zespół projektowy Uczestniczy cały zespół projektowy/ udział Dyrektora szkoły Uczestniczy cały zespół projektowy Praca w grupach oraz praca całego zespołu Praca w grupach oraz praca całego zespołu Uczestniczy cały zespół projektowy/ nauczyciele, rodziny Uczestniczy cały zespół projektowy 2 PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ UNIĘ EUROPEJSKĄ ZE ŚRODKÓW EUROPEJSKIEGO FUNDUSZU SPOŁECZNEGO DZIECI SĄ WAŻNE I MAJĄ SWOJE PRAWA N SFORMUŁOWANIE PROBLEMU I CELÓW PROJEKTU 2 GODZ. CEL: uświadomienie dzieciom, dlaczego prawa dzieci są ważne oraz pokazanie, że „instynktownie” je rozumieją POMOCE: duże arku- sze papieru, farby lub kredki lub flamastry; tekst Konwencji o Prawach Dziecka w wersji dla dzieci (w: Kompasik. Edukacja na rzecz praw człowieka w pracy z dziećmi, wydanie III w języku polskim, Ośrodek Rozwoju Edukacji, Warszawa 2010). N1 STARTER [ ZABAWA ] „Prawa Królika” ZAPROŚ DZIECI DO ZABAWY: „Prawa Królika” na podstawie Kompasik. Edukacja na rzecz praw człowieka w pracy z dziećmi, wydanie III w języku polskim, Ośrodek Rozwoju Edukacji, Warszawa 2010. PODZIEL DZIECI na trzyosobowe grupy. Poproś dzieci, by wyobraziły sobie małego królika, którym mają się zaopiekować. Niech narysują go i wymyślą imię. NASTĘPNIE POPROŚ DZIECI, żeby wymieniły, co jest potrzebne królikowi, by żył szczęśliwie. Dzieci wymieniają te rzeczy, starsze zapisują. GRUPY PREZENTUJĄ na forum swoje króliki i ich potrzeby. Następnie porozmawiaj z dziećmi, zadając im pytania: zz Czy rzeczywiście te rzeczy są niezbędne? zz Czy rzeczywiście królik nie może się bez nich obejść? zz Kto powinien zapewnić królikowi te wszystkie rzeczy, które wymienili? (np. dzieci z pomocą rodziców itp.) A TERAZ JESZCZE RAZ PODZIEL ich na trzyosobowe grupy. Rozdaj duże papiery. Poproś ich, by narysowali siebie – dzieci i by porozmawiali (zapisując na arkuszach) o tym czego potrzebują, by żyć w zdrowiu, szczęściu, czuć się bezpiecznie i móc się rozwijać. NASTĘPNIE POPROŚ, by dzieci opowiedziały i przedstawiły na forum rezultaty pracy w grupach. Zapytaj czy uważają, że dzieciom te rzeczy powinny być zapewnione? Jeśli tak to przez kogo? PODSUMOWUJĄC POWIEDZ, że już wiele lat temu dorośli uznali, że dzieci powinny mieć prawo do tych podstawowych rzeczy, a prawo to mają im zapewnić dorośli, by je chronić. W tym celu powstała Konwencja o Prawach dziecka - dokument, w którym zapisane są najważniejsze prawa dzieci. Prawa te mają zostać zapewnione przez władzę naszego kraju: rząd, samorząd terytorialny, instytucje publiczne – m.in. przez szkołę. ZAPROŚ DZIECI do udziału w projekcie, mówiąc, że realizując go będą poznawały i promowały prawa dzieci. Wytłumacz, jak ważne jest, by ludzie rozumieli swoje prawa i chcieli ich bronić. Powiedz także, że te zajęcia odbywają się w szkole, gdyż w Europie zgodziliśmy się, że prawa dziecka są ważne, że trzeba o nich rozmawiać, promować je i wzbudzać zainteresowanie nimi. ROZDAJ DZIECIOM TEKST Konwencji o Prawach Dziecka w wersji dla dzieci (w publikacji Kompasik). Podziel je na 4 grupy, tak by w każdej było dziecko czytające. Każdej grupie przypisz kilka artykułów konwencji. Starsze dzieci je odczytują, a następnie wszyscy rozmawiają o ich znaczeniu. Po zakończeniu dyskusji w grupach, dzieci tłumaczą na forum przeczytane i przedyskutowane prawo. PODSUMUJ ZAJĘCIA WSKAZUJĄC, że w Konwencji zapisanych jest dużo praw, które mają chronić dzieci na całym świecie. Podaj przykład prawa do nauki, które nam się wydaje w Europie oczywiste, ale jeszcze 100 lat temu dzieci takiego prawa nie miały i zamiast się uczyć – musiały, jak dorośli, pracować w fabrykach. Powiedz, że nadal dzieje się w różnych krajach na świecie. NA ZAKOŃCZENIE tak ważnego działania można poprosić uczniów, aby odpowiedzieli na pytanie: Jak się czułem, gdy słyszałem zapisy Konwencji o prawach dziecka? PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ UNIĘ EUROPEJSKĄ ZE ŚRODKÓW EUROPEJSKIEGO FUNDUSZU SPOŁECZNEGO 3 N DZIECI SĄ WAŻNE I MAJĄ SWOJE PRAWA zz Byłem dumny, że mam prawa. zaskoczony, że są takie dokumenty. zz Jestem ciekawy, na czym te prawa polegają. zz Nie rozumiem tych dokumentów. zz Byłem ZAPYTAJ UCZNIÓW, które stwierdzenie jest im najbliższe. Dowiesz się, na ile osiągnąłeś cel. PLANOWANIE DZIAŁAŃ 1 GODZ. CEL: zaplanowanie działań projekcie POMOCE: bloki, ry- sunkowe, duże arkusze papieru pakowego lub papier do flipchartów, kredki świecowe/pastele N2 Planowanie kampanii informacyjnej o prawach dziecka PO RYTUALNYCH POWITANIACH, przypomnij dzieciom Wasze poprzednie spotkanie. Poproś, by dzieci wymieniły zapamiętane z Konwencji prawa dziecka. Powiedz, że realizując zaplanowane w projekcie działania, będą wzbogacać i zdobywać nową wiedzę o prawach dzieci. BĘDĄ TWORZYĆ: zz tablicę informacyjną o prawach dziecka, na której umieszczone będą obrazki praw, zz krótki f ilm/kilka f ilmików o prawach dziecka. ZORGANIZUJĄ SPOTKANIE z dziećmi i dorosłymi, podczas którego będą informować za pomocą tablicy i f ilmików/f ilmu o prawach dziecka. ROZPISZ Z DZIEĆMI te punkty na bardziej szczegółowe działania, wraz z orientacyjnymi datami realizacji. Porozmawiajcie o tym planie. Spytaj się, które z zadań wydaje im się najłatwiejsze, a które najtrudniejsze; czy będą potrzebowały jakiejś pomocy. UTWIERDŹ DZIECI W PRZEKONANIU, że zrobią coś ważnego dla siebie i najbliższego otoczenia, że podzielą się rezultatami swojej pracy z szeroką publicznością – opublikują swoje materiały dla świata – na stronie internetowej szkoły lub w Youtube. PLANOWANIE DZIAŁAŃ 3 GODZ. CEL: poznanie i zro- zumienie treści praw zapisanych w Konwencji o Prawach Dziecka POMOCE: kartki A4, kredki, farby, flamastry, klej lub taśma klejąca, inne materiały plastyczne 4 N3 Tablica z obrazami praw dziecka ZAPROŚ DZIECI do zadania polegającego na wykonaniu ilustracji do praw dziecka wymienionych poniżej. LISTA PRAW NIEZBĘDNYCH DO OMÓWIENIA: I wybór zz Art. 6 prawo do życia i rozwoju, zz Art. 12 poszanowanie poglądów dziecka, zz Art. 13 prawo do swobodnej wypowiedzi, zz Art. 16. prywatność, honor i reputacja, PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ UNIĘ EUROPEJSKĄ ZE ŚRODKÓW EUROPEJSKIEGO FUNDUSZU SPOŁECZNEGO DZIECI SĄ WAŻNE I MAJĄ SWOJE PRAWA N zz Art. 17. dostęp do informacji i mediów, 24. opieka zdrowotna, zz Art. 28. prawo do nauki, zz Art. 37. ochrona przed torturowaniem lub innym okrutnym, nieludzkim i poniżającym traktowaniem zz Art. 42. szerzenie wiedzy o konwencji. (zwróć uwagę na to, że realizując ten projekt realizujecie to prawo!) zz Art. [ UWAGA ] Jeśli macie czas i ochotę zajmijcie się również prawami określonymi poniżej jako drugi wybór albo innymi prawami zapisanymi w Konwencji. Prawa wybrane jako obligatoryjne dla tego projektu zostały wskazane ze względu na ich fundamentalne znaczenie oraz zastosowanie na terenie szkoły. II wybór zz Art. 5. nadzór rodzicielski i rozwój umiejętności dziecka, zz Art. 19. ochrona przed wszelkimi rodzajami przemocy, krzywdy zaniedbania, zz Art. 20. opieka zastępcza, zz Art. 31. czas wolny, zabawa i życie kulturalne, zz Art. 32. praca dzieci. POŁĄCZ DZIECI W PARY, tak by każda z nich narysowała ilustrację przynajmniej jednego prawa. Jeśli grupa uczestników projektu jest liczniejsza, może się zająć od razu rysowaniem również prawa z listy II wyboru, a jeśli mniejsza, to poproś dzieci, by narysowały obrazki dla dwóch praw z pierwszej listy. NA POCZĄTEK DAJ dzieciom kartkę z napisanym prawem, które mają ilustrować, posiłkując się Konwencją o Prawach Dziecka (wersja dla dzieci) albo im ją odczytaj. Poproś dzieci, żeby porozmawiały w parach o tych prawach i pomyślały, co one oznaczają. Następnie, chodząc między dziećmi, słuchaj ich interpretacji poszczególnych praw, by się upewnić, że są one zgodne z faktycznymi. NASTĘPNIE DAJ DZIECIOM czas na zilustrowanie przydzielonych/wybranych praw. Po wykonaniu ilustracji dzieci pokazują je innym parom i omawiają. Na końcu, przy każdej ilustracji naklej kartkę z treścią artykułu Konwencji. MOŻNA PO WYKONANIU DZIAŁAŃ zapytać dzieci: „Które prawo jest, wg Ciebie - dziecka uważnie obserwującego otoczenie i świat, szczególnie ważne, aby się zająć jego upowszechnianiem?”. Niech dzieci dokonają wyboru i podadzą choć jeden argument, np. „Ochrona przed poniżającym traktowaniem dziecka jest ważna, bo dzieci bywają bite i poniżane przez dorosłych”. ZAPROŚCIE DYREKTORA SZKOŁY na spotkanie, w czasie którego dzieci przedstawią swoje działania projektowe oraz wystąpią z wnioskiem o udostępnienie szkolnej przestrzeni na potrzeby tablicy o prawach dziecka. Wybierzcie się wspólnie z dyrektorem na spacer po szkole i poszukajcie właściwego miejsca. Po jego wybraniu możecie zająć się instalacją ilustracji i tekstów. WAŻNE JEST, by miejsce to było w zasięgu dzieci i umożliwiało stałą ekspozycję ilustracji. Dzięki temu efekt pracy uczniów będzie długotrwały i będzie służył innym dzieciom. Wspólnie z dziećmi umieśćcie obrazy praw dziecka w widocznym miejscu w szkole. 5 PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ UNIĘ EUROPEJSKĄ ZE ŚRODKÓW EUROPEJSKIEGO FUNDUSZU SPOŁECZNEGO N DZIECI SĄ WAŻNE I MAJĄ SWOJE PRAWA PLANOWANIE DZIAŁAŃ 2 GODZ. CEL: przygotowanie grup do nakręcenia filmów N4 Planowanie f ilmików o prawach dziecka POMOCE: stoper dla PO ZAJĘCIACH polegających na wykonaniu ilustracji praw, dzieci oswoiły temat praw dziecka. Zaproś je do nakręcenia kilku krótkich f ilmów o prawach dziecka (lub jednego f ilmu, w którym omawiają kilka praw - ten wariant będzie wymagał montowania zapisów f ilmowych). Wybierzcie wspólnie kilka praw np. te, które poprzednio uznały za najważniejsze. Następnie podziel dzieci na 3-5-osobowe grupy i przydziel każdej po jednym prawie. Poproś dzieci, by zastanowiły się, w jaki sposób, na jakim przykładzie mogą wytłumaczyć innym, co dane prawo oznacza. Dzieci w grupach wymyślają scenki. Następnie opowiadają o nich na forum, wysłuchując informacji zwrotnych kolegów i nauczyciela. Zachęć uczniów do właśnie takiej formy dzielenia się swoimi uwagami z innymi. Przypomnij z jakich elementów składa się informacja zwrotna (co mi się podobało, co bym zmienił – dlaczego i jak). każdej grupy (są np. w wielu telefonach komórkowych) [ UWAGA ] Sugestia dla dzieci dotycząca sposobu udzielania informacji zwrotnej – np. do scenki dotyczącej prawa Opieka zdrowotna. Grupa może udzielić informacji zwrotnej przykładowo tak: „To prawo jest dobrze wytłumaczone, ponieważ w filmiku jest pokazane… … jak mama jest z chorym dzieckiem u lekarza, co oznacza, że się o niego troszczy, ale nie rozumiem co tam robi ta druga pani” albo … jak dziecko przewraca się na korytarzu w szkole i pani wychowawczyni wzywa lekarza, ponieważ bardzo boli je rączka, ale może lepiej byłoby pokazać, że to dzieje się na ulicy i inni ludzie wzywają lekarza?”. PO PRZYJĘCIU INFORMACJI ZWROTNYCH grupy muszą mieć chwilę czasu na wprowadzenie ew. zmian w pomyśle na scenki, tak, aby dobrze ilustrowały dane prawo. KOLEJNYM ZADANIEM grupek f ilmowców jest zaplanowanie produkcji f ilmu: zz roli dla każdego członka grupy, zz ew. kostiumów i rekwizytów, zz miejsca nagrywania. w [ Ważne ] żeby cała grupa pracująca nad danym prawem była widoczna w kadrze. Dzieci mogą podzielić się tekstem albo wybrać jedną osobę, która wygłosi tekst, a inni będą „tłem”, choć lepiej do prezentacji włączyć jak najwięcej dzieci. Każda grupa musi przeprowadzić próbę, aby sprawdzić czy wymyślony scenariusz jest do zrealizowania. USTALCIE KRYTERIA, jakie powinien spełniać każdy f ilmik, np. zz trwa do 3 minut (warto rozdać stopery, aby dzieci mierzyły czas scenki), zz pojawia się w nim informacja o jakie prawo chodzi, zz występują wszystkie dzieci z grupy. PODZIĘKUJ DZIECIOM za aktywność i zapowiedz, że na następnych zajęciach będą kręcić f ilmy [może to być tego samego dnia po krótkiej przerwie]. 6 PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ UNIĘ EUROPEJSKĄ ZE ŚRODKÓW EUROPEJSKIEGO FUNDUSZU SPOŁECZNEGO DZIECI SĄ WAŻNE I MAJĄ SWOJE PRAWA N DZIAŁANIA UCZNIÓW 3 GODZ. CEL: uczenie się współpracy w grupie, utrwalanie wiedzy o prawach dziecka N5 Nagrywanie f ilmików DZIECI NAGRYWAJĄ po kolei scenki, które obmyśliły na poprzednich zajęciach projektowych. Ważne, żeby w każdym f ilmie zostało sformułowane prawo, które scenka ilustruje. Nagrywajcie scenki tyle razy, byście byli zadowoleni z efektu. Oglądajcie wspólnie nagrania. Przeznaczamy na to zadanie sporo czasu, ponieważ powinno być ono dla dzieci zabawą, dzięki której osiągną zamierzony przez nas efekt. POMOCE: kamera, stopery [ UWAGA ] Krótki filmik może być nakręcany we współpracy z uczniami przez nauczyciela, ale być może uczniowie klasy III poradzą sobie z jego nagrywaniem. Wtedy w każdej z grup powinien być kamerzysta, który nie bierze udziału w scence! Zadaniem nauczyciela jest umieszczenie filmu na stronie internetowej szkoły lub na YouTube. PLANOWANIE DZIAŁAŃ 2 GODZ. CEL: ćwiczenie umie- jętności planowania, współpracy w grupie, podziału zadań N6 Zaplanowanie pokazu f ilmu i prezentacji tablicy z obrazami praw dziecka POMOCE: papier na zaproszenia, kredki lub inne materiały plastyczne PRZYPOMNIJ DZIECIOM, że zaplanowaliście prezentację efektów waszych działań dla społeczności szkolnej, rodzin, znajomych, składającą się z pokazu f ilmu i prezentacji ilustracji praw dziecka. Wyjaśnij, że teraz jest czas, by zaplanować to wydarzenie. PRZYGOTUJCIE SIĘ DO PREZENTACJI: zz wykonajcie zaproszenia, zz zaplanujcie ich dystrybucję, zz zaplanujcie organizację przestrzeni i ew. scenograf ię, zz przećwiczcie omówienie ilustracji poszczególnych praw dzieci przez autorów ilustracji, zz ustalcie kolejność tych prezentacji, zz ustalcie sposób prowadzenia spotkania, zapowiedzi projekcji f ilmu. 7 PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ UNIĘ EUROPEJSKĄ ZE ŚRODKÓW EUROPEJSKIEGO FUNDUSZU SPOŁECZNEGO N DZIECI SĄ WAŻNE I MAJĄ SWOJE PRAWA PREZENTACJA 2 GODZ. CEL: promowanie treści praw zapisanych w Konwencji o Prawach Dziecka, w społeczności szkolnej i lokalnej; uczestnicy projektu będą uczyć innych i dzięki temu będą utrwalać zdobytą wiedzę POMOCE: rzutnik i komputer, głośniki N7 Prezentacja efektów pracy projektowej PREZENTACJA EFEKTÓW PRACY dzieci wobec starszych uczniów, pracowników szkoły i rodziców będzie składała się z dwóch działań: pokazu f ilmu oraz odsłonięcia tablicy z obrazami praw dziecka. ISTOTĄ TEGO WYDARZENIA jest uroczyste odsłonięcie tablicy, a przez to zaakcentowanie, że prawa dziecka są ważną wartością w szkole i chcemy tę wartość pielęgnować Dzieci prezentują ilustracje, wyjaśniając jakie prawa są na nich pokazane. Ważne jest by dzieci również powiedziały, dlaczego dla nich ich prawa są ważne. POKAZ FILMU o prawach dzieci nakręconego przez dzieci [ważne, żeby autorzy – czyli cała grupa projektowa się pokazali]. PLANOWANIE DZIAŁAŃ 1 GODZ. CEL: przeanalizowanie z dziećmi efektów ich działań oraz podsumowanie ich pracy POMOCE: materiały piśmiennicze N8 Podsumowanie realizacji projektu PODSUMOWANIE PROJEKTU PODZIEL na trzy części: 1. spacer z uczniami po szkole, 2. wspólna ref leksja w postaci „rundy” podsumowującej, 3. podziękowanie uczniom za ich pracę i zaangażowanie. AD 1. Spacer z uczniami po szkole. Zaproponuj uczniom jeszcze raz „spojrzenie” na efekty swoich działań w projekcie. Przejdźcie się razem po szkole, zatrzymajcie się przy tablicy informującej o prawach dziecka, ciepłym okiem spójrzcie na to, co udało się dzieciom dokonać. Następnie wróćcie do sali i jeszcze raz obejrzyjcie f ilm stworzony przez dzieci. Podkreśl jak dużo udało się dzieciom razem zrobić. AD 2. Usiądźcie w kręgu. Narysuj na plakacie lub tablicy trzy „buźki” wyrażające różne emocje. Dzieci będą rysowały kropeczki przy tej „buźkach”, które oddają ich emocje. Następnie zadaj dzieciom 3 pytania, w trzech odrębnych rundach: zz Jak się czuliście pracując w tym projekcie? zz Czego się nauczyliście? zz Co było dla Was ciekawe, a co mniej? NASTĘPNIE NARYSUJ na plakacie symbole podjętych działań: zz dwie „gadające” głowy jako symbol dyskusji, zz kamerę jako symbol „kręcenia” f ilmu, zz tablicę jako symbol zobrazowanych graf icznie praw dziecka. 8 DAJ KAŻDEMU DZIECKU do dyspozycji 3 samoprzylepne karteczki (np. z serduszkiem lub słoneczkiem) i niech, wg własnego uznania, podejmie decyzję i przyklei je przy symbolach, które miały dla niego PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ UNIĘ EUROPEJSKĄ ZE ŚRODKÓW EUROPEJSKIEGO FUNDUSZU SPOŁECZNEGO DZIECI SĄ WAŻNE I MAJĄ SWOJE PRAWA N największe znaczenie (np. trzy karteczki mogą przyczepić przy „f ilmiku” albo po jednej przy każdym działaniu, lub jeszcze inaczej). To dziecko podejmuje decyzję, w którym miejscu i ile kartek przyczepi. MOŻESZ TEŻ ZAPROPONOWAĆ dzieciom technikę z „plecakiem” jako formę samooceny koleżeńskiej przypnij każdemu dziecku na plecach foliową koszulkę (na dokumenty). Daj dzieciom do dyspozycji plik kartek w trzech kolorach świateł drogowych, przy czym: zz kolor zielony oznacza – bardzo dobrze się z tobą czułem w zespole, zz kolor pomarańczowy oznacza - czasem świetnie się z Tobą czułem, a czasami nie najlepiej zz kolor czerwony oznacza – trudno mi było z tobą pracować. NIECH DZIECI WRZUCAJĄ kolegom karteczki do plecaków. Potem mogą przeliczyć ilość otrzymanych kartek w różnych kolorach i zastanowić się, jak są odbierane przez kolegów. PODSUMUJCIE PROJEKT poprzez chwilę wspólnej ref leksji: JAK W PRZYSZŁOŚCI SKORZYSTACIE Z TEGO, czego doświadczyliście, czego się dowiedzieliście w trakcie realizacji projektu? Wyobraźcie sobie, że jesteście już dużo starsi. Macie np. 16 lat i uczycie się w innej miejscowości, w innej szkole, w zupełnie innym otoczeniu. Dostrzegacie, że nie wszystkie prawa ucznia są przestrzegane, np. prawo do wypowiadania się, do szanowania poglądów. Co wtedy robicie? AD 3. Na koniec podziękuj uczniom za ich wkład, zaangażowanie, energię, chęci, jakie włożyli w realizację tak ważnego projektu. 9 PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ UNIĘ EUROPEJSKĄ ZE ŚRODKÓW EUROPEJSKIEGO FUNDUSZU SPOŁECZNEGO N DZIECI SĄ WAŻNE I MAJĄ SWOJE PRAWA [ ZAŁĄCZNIK NR 1 ] ISTOTA PRAW DZIECKA [MATERIAŁ DLA NAUCZYCIELI] PRAWA DZIECKA są prawami człowieka mającego specyf iczne potrzeby ze względu na swoją niedojrzałość, ale i prawami człowieka jako osoby, tzn. niepowtarzalnej jednostki ludzkiej. Dziecku przysługują takie same prawa człowieka, jak dorosłemu, ograniczone oczywiście przez brak zdolności do czynności prawnych. Zatem dziecko w przypadku występowania o naruszenie jego praw musi być reprezentowane przez przedstawiciela ustawowego – rodzica lub opiekuna prawnego. PRAWA DZIECKA są po to, żeby chronić godność osobową dziecka, jego indywidualność i niepowtarzalność. Konstytucja w art. 30 wprost nawiązuje do wartości jaką jest godność człowieka: „Przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw człowieka i obywatela. Jest ona nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona jest obowiązkiem władz publicznych.” PRAWA CZŁOWIEKA w tym prawa dziecka to prawa jednostki w stosunku do szeroko rozumianego państwa, w tym jego funkcjonariuszy oraz osób wykonujących zadania na zlecenie państwa. Relacja jednostka – państwo charakteryzuje się nierównością i podległością stron oraz niemożnością wyjścia z tej relacji. Tę relację możemy również zauważyć w szkole. Dziecko w szkole znajduje się w zdecydowanie nierównej oraz podległej sytuacji w stosunku do nauczyciela. Poza tym dziecko w procesie edukacji nie może wyjść z ze swojej zależnej pozycji w stosunku do nauczyciela, nie może bowiem przestać być uczniem, ze względu na obowiązek szkolny, w przeciwieństwie do funkcjonariuszy państwa m.in. nauczycieli, którzy mogą przestać wykonywać swój zawód. ZATEM PRAWA DZIECKA chronią człowieka znajdującego się z w słabszej, zależnej pozycji w stosunku do władzy, w tym wypadku sprawowanej przez nauczycieli na terenie szkoły. WIĘKSZOŚĆ PRAW I WOLNOŚCI to prawa ograniczone. Jedynie wolność od tortur i wolność od niewolnictwa nie może być ograniczona w żadnych okolicznościach – są to tzw. prawa absolutne. Istnie 5 głównych przesłanek ograniczenia praw i wolności: zz można to robić jedynie ustawowo, tzn. ograniczenie takie musi być sformułowane w ustawie, zz ograniczenie to musi być proporcjonalne tj. najmniejsze skuteczne w danej sytuacji, zz niezbędne w demokratycznym państwie prawnym zz musi być celowe np. bezpieczeństwo wewnętrzne lub zewnętrzne, porządek społeczny oraz musi służyć jakiejś wartości np. bezpieczeństwu uczniów i nauczycieli, zz co najważniejsze każde ograniczenie praw dziecka wymaga uzasadnienia!!! PRAW DZIECKA W SZKOLE nie można łamać, ale z oczywistych względów w szkole niezbędne są pewne ograniczenia uprawnień dziecka, choćby dla zapewnienia dyscypliny czy bezpieczeństwa wszystkich dzieci i pracowników szkoły. Warto pamiętać, że uprawnienia dzieci w szkole można ograniczyć tylko zapisami w statucie szkoły. W ten sposób dzieci są chronione przed arbitralnością decyzji nauczycieli, czyli decyzjami nauczycieli, które są apodyktyczne, dowolne, a przede wszystkim nieprzewidywalne i nieczytelne dla uczniów, bo są wyrazem jednostronności nauczycieli. ZGODNIE Z ART. 31 KONSTYTUCJI RP „ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw”. WARTO JESZCZE RAZ PODKREŚLIĆ, że prawa człowieka są prawami indywidualnymi nie zbiorowymi. Są po to żeby chronić niepowtarzalność i indywidualność istoty ludzkiej przed siłą większości czy nadużyciem władzy, także tej szkolnej. MIEJSCE PRAW DZIECKA W PRZESTRZENI PRAWNEJ 10 PRAWA DZIECKA PODOBNIE JAK inne prawa człowieka zapisane są w dokumentach różnej rangi i szczegółowości. Prawa dzieci umieszczone są w dokumentach międzynarodowych – konwencjach oraz ustawach zasadniczych – konstytucjach. Dokumenty te pełnią funkcję wyznaczania standardów. Z tych dokumentów wyprowadzone są bardziej szczegółowe uprawnienia, które można znaleźć w pierwszej kolejności w aktach prawa krajowego, które państwo ratyf ikujące daną konwencję ma obowiązek uchwalić, by zapisy konwencyjne zrealizować. I tak na przykład, ogólnie brzmiące prawo do nauki zapisane w artykule Konwencji, znajdziemy również w Konstytucji, gdzie wzbogacone jest już o pewne doprecyzowanie – mówi się bowiem o bezpłatnej nauce. W dokumentach niższych w hie- PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ UNIĘ EUROPEJSKĄ ZE ŚRODKÓW EUROPEJSKIEGO FUNDUSZU SPOŁECZNEGO DZIECI SĄ WAŻNE I MAJĄ SWOJE PRAWA N [ ZAŁĄCZNIK NR 1 ] ISTOTA PRAW DZIECKA [MATERIAŁ DLA NAUCZYCIELI] rarchii, takich jak ustawa o systemie oświaty, oraz w rozporządzeniach Ministra Edukacji ustalone są szczegółowe warunki wspomnianej, bezpłatnej nauki. Prawo międzynarodowe np. Konwencja o Prawach Dziecka Konstytucja RP Ustawy Akty niższego rzędu np. statut szkoły Rysunek 1. Hierarchia prawa w Polsce NAJWAŻNIEJSZY DOKUMENT, jeśli chodzi o prawa dziecka odnoszące się do jego roli w szkole to ustawa o systemie oświaty. Tam znajdziemy bardziej szczegółowe uprawnienia, które państwo polskie gwarantuje dzieciom w czasie nauki. W PREAMBULE DO USTAWY o systemie oświaty zapisana jest deklaracja o respektowaniu przez ustawodawców zapisów Konwencji o Prawach Dziecka. Z USTAWY O SYSTEMIE OŚWIATY można wyprowadzić następujące uprawnienia: do poszanowania godności osobistej ucznia (art. 4); zz prawo do zapoznawania się z programem nauczania, z jego treścią, celem i stawianymi wymaganiami (art. 55 ust. 5); zz prawo do jawnej i umotywowanej oceny postępów w nauce i zachowaniu (art. 55 ust. 5); zz prawo ucznia do dostosowania treści, metod i organizacji nauczania do jego możliwości (art. 1 ust. 4); zz prawo ucznia do korzystania z pomocy psychologiczno-pedagogicznej (art. 1 ust. 4); zz prawo ucznia do udziału w zajęciach dydaktyczno-wyrównawczych w przypadku trudności w nauce (art. 1 ust. 4); zz prawo ucznia do indywidualnego programu lub toku nauki po uzyskaniu stosownej opinii poradni psychologiczno-pedagogicznej i rady pedagogicznej (art. 1 ust. 4). zz prawo SZCZEGÓŁOWE UPRAWNIENIA UCZNIÓW, odnoszące się do życia szkolnego (takie jak dopuszczalna liczba klasówek w tygodniu) zapisane są w statutach szkół. Statuty szkół powinny określać: prawa ucznia, z uwzględnieniem praw zawartych w Konwencji o Prawach Dziecka oraz tryb składania skarg w przypadku naruszenia praw ucznia. WARTO PAMIĘTAĆ, że statuty szkół są ogólnodostępne dla każdego zarówno ucznia, rodzica, jak i nauczyciela. Nikomu nie można odmówić wglądu do treści statutu szkoły, także jeżeli nie jest uczniem konkretnej szkoły. PRAW DZIECKA W SZKOLE SZUKAJMY W: Konwencji o Prawach Dziecka – www.brpd.gov.pl, Konstytucji RP – www.trybunal.gov.pl, Ustawie o systemie oświaty – www.men.gov.pl, Ustawie Karta Nauczyciela - www.men.gov.pl. PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ UNIĘ EUROPEJSKĄ ZE ŚRODKÓW EUROPEJSKIEGO FUNDUSZU SPOŁECZNEGO 11 N DZIECI SĄ WAŻNE I MAJĄ SWOJE PRAWA [ ZAŁĄCZNIK NR 2 ] PRAWA DZIECKA W SZKOLE – CO OZNACZAJĄ? [MATERIAŁ DLA NAUCZYCIELI] PRAWO DO NAUKI PRAWO DO NAUKI jest określone w dokumentach międzynarodowych, takich jak Konwencja o Prawach Dziecka, Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej, ustawa o systemie oświaty oraz w licznych rozporządzeniach. W KONWENCJI CZYTAMY O TYM, jakie są minimalne warunki dobrze funkcjonującego prawa do nauki. Artykuł 13 mówi, że dziecko ma prawo do nauki na zasadach równych szans. Dowiadujemy się także, że państwa, które przystąpiły do konwencji „są zgodne, że nauka dziecka będzie ukierunkowana na: rozwijanie w jak najpełniejszym zakresie osobowości, talentów oraz zdolności umysłowych i f izycznych dziecka; rozwijanie w dziecku szacunku dla praw człowieka [...], szacunku dla jego rodziców, jego tożsamości kulturowej, języka [...], przygotowanie dziecka do odpowiedniego życia w wolnym społeczeństwie, w duchu zrozumienia, pokoju, tolerancji, równości płci oraz przyjaźni pomiędzy wszystkimi narodami, grupami etnicznymi, narodowymi i religijnymi oraz osobami rdzennego pochodzenia; rozwijanie w dziecku poszanowania środowiska naturalnego.” (artykuł 29) KONSTYTUCJA RZECZPOSPOLITEJ POLSKIEJ GWARANTUJE każdemu prawo do nauki. Nauka do 18 roku życia jest obowiązkowa. SYSTEM EDUKACJI POWSZECHNEJ, a więc także sposób realizacji prawa do nauki w Polsce określony jest w ustawie o systemie oświaty. Ustawa ta potwierdza, że w szkołach muszą być przestrzegane wszystkie prawa dziecka zapisane w Konwencji o Prawach Dziecka. PRAWO DO NAUKI OZNACZA: zz Realizację obowiązku szkolnego zz Dzieci mają prawo do nauki, a na rodzicach ciąży obowiązek dopilnowania, by z niego korzystały. zz Wyrównywanie szans edukacyjnych dzieci zz Wyrównywanie szans edukacyjnych dzieci i młodzieży powinno zostać organizowane w placówkach oświatowych. Art. 64 pkt. 3 ustawy o systemie oświaty mówi, że podstawowymi formami działalności dydaktyczno-wychowawczej szkoły są obowiązkowe zajęcia edukacyjne, ale także zajęcia przyczyniające się do wyrównywania szans edukacyjnych takie jak: 66 dodatkowe zajęcia edukacyjne; 66 zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze i specjalistyczne organizowane dla uczniów mających trudności w nauce oraz inne zajęcia wspomagające rozwój dzieci i młodzieży z zaburzeniami rozwojowymi; 66 nadobowiązkowe zajęcia pozalekcyjne; 66 zajęcia socjoterapeutyczne lub o charakterze terapeutycznym (rozporządzenie Ministra Edukacji i Sportu z dnia 7 stycznia 2003 w sprawie warunków udzielania i organizacji pomocy psychologiczno – pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach). 66 Rozwijanie w jak najpełniejszym zakresie osobowości, talentów oraz zdolności umysłowych i f izycznych dziecka (art. 29 Konwencji o Prawach Dziecka) poprzez dostosowanie form i metod nauczania do potrzeb i możliwości dziecka. PRAWO DO INFORMACJI NA TERENIE SZKOŁY prawo do informacji oznacza prawo do: zz znajomości reguł gry, zz wglądu do dokumentacji dotyczącej sposobu funkcjonowania szkoły, zz wglądu do informacji zbieranych przez szkołę na temat danego ucznia. NAJWAŻNIEJSZYM DOKUMENTEM W SZKOLE zawierającym zasady jej funkcjonowania jest statut szkoły. Zatem, by znać reguły życia szkolnego musimy znać właśnie ten dokument. Każdy ma prawo zapoznać się ze statutem szkoły. 12 STATUT SZKOŁY OKREŚLA: zz rodzaje nagród i kar stosowanych wobec uczniów oraz tryb odwoływania się od kary; zz przypadki, w których rada pedagogiczna może podjąć uchwałę upoważniającą dyrektora do skreślenia ucznia z listy uczniów (tylko w przypadku uczniów którzy już spełnili obowiązek szkolny); zz przypadki, w których dyrektor gimnazjum może wystąpić do kuratora oświaty z wnioskiem o przeniesienie ucznia do innego gimnazjum; zz warunki pobytu w szkole zapewniające uczniom bezpieczeństwo; zz obowiązki ucznia; PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ UNIĘ EUROPEJSKĄ ZE ŚRODKÓW EUROPEJSKIEGO FUNDUSZU SPOŁECZNEGO DZIECI SĄ WAŻNE I MAJĄ SWOJE PRAWA N [ ZAŁĄCZNIK NR 2 ] PRAWA DZIECKA W SZKOLE – CO OZNACZAJĄ? [MATERIAŁ DLA NAUCZYCIELI] zz szczegółowe zasady wewnątrzszkolnego oceniania uczniów; i zadania szkoły wynikające z przepisów prawa oraz uwzględniające program wychowawczy i program prof ilaktyki, dostosowane do potrzeb uczniów; zz formy opieki i pomocy uczniom, którym z przyczyn rozwojowych, rodzinnych lub losowych potrzebna jest pomoc materialna. zz cele BYŚMY ZNALI NIE TYLKO ogólne reguły gry w szkole, ale także reguły panujące na poszczególnych lekcjach, nauczyciele na początku każdego roku szkolnego mają obowiązek poinformowania uczniów oraz ich rodziców (prawnych opiekunów) o wymaganiach edukacyjnych wynikających z realizowanego przez siebie programu nauczania oraz o sposobach sprawdzania osiągnięć edukacyjnych uczniów. Mamy zatem prawo wiedzieć, jakie formy sprawdzania wiedzy będą stosowane, jakie kryteria ocen będą obowiązywać. WYCHOWAWCA KLASY na początku każdego roku szkolnego informuje także uczniów oraz ich rodziców (prawnych opiekunów) o zasadach oceniania zachowania. Mówi o tym Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 7 września 2004 r., ze zmianami z dnia 24.10. 2005 roku w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyf ikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych. RODZICE ORAZ UCZNIOWIE MAJĄ TAKŻE PRAWO do wglądu do dokumentacji dotyczącej sposobu funkcjonowania szkoły: decyzji rady pedagogicznej, sposobu wydatkowania pieniędzy z komitetu rodzicielskiego, wykonywania budżetu szkoły (zgodnie z ustawą z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej). W SZKOLE PRAWO DO INFORMACJI OZNACZA także prawo do wglądu do informacji zbieranych przez instytucje państwa, w tym wypadku pracowników szkoły, na temat danej jednostki. Konstytucja w artykule 51 ust. 2 stanowi, że „Każdy ma prawo dostępu do dotyczących go urzędowych dokumentów i zbiorów danych”. W szkole to prawo głównie przysługuje rodzicom, a dotyczy ono wszelkich informacji gromadzonych na temat uczniów, ich wyników w nauce, sytuacji rodzinnej, ocen formułowanych przez radę pedagogiczną. Uczniowie oraz rodzice mają prawo do informacji o ocenach ucznia. Na prośbę ucznia lub jego rodziców (prawnych opiekunów), sprawdzone i ocenione pisemne prace kontrolne oraz inna dokumentacja dotycząca oceniania ucznia jest udostępniana uczniowi lub jego rodzicom. PRAWO DO SWOBODNEJ WYPOWIEDZI ARTYKUŁ 13 KONWENCJI O PRAWACH DZIECKA MÓWI, że dziecko będzie miało prawo do swobodnej wypowiedzi. Prawo to oznacza swobodę poszukiwania, otrzymywania i przekazywania informacji oraz idei wszelkiego rodzaju. Artykuł 54 Konstytucji mówi, że każdemu zapewnia się wolność wyrażania swoich poglądów oraz pozyskiwania i rozpowszechniania informacji. Każdemu, a więc także dziecku. SWOBODA MANIFESTOWANIA POGLĄDÓW MOŻE odbywać się w różnorodnej formie: może ona być zarówno informacją ustną, pisemną, drukowaną, artystyczną czy też sposobem wyrażania siebie w postaci stroju. PODOBNIE JAK W PRZYPADKU INNYCH PRAW, granicą prawa do wypowiedzi dzieci w szkole są prawa innych osób oraz statut szkoły, który może realizację tego prawa ograniczyć. PRAWO DO SWOBODNEJ WYPOWIEDZI ZAWIERA w sobie prawo do krytyki – wyrażania swoich własnych opinii np.: dotyczących programu nauczania, treści omawianych w trakcie lekcji oraz sposobu pracy nauczyciela. WOLNOŚĆ WYPOWIEDZI OZNACZA następujące uprawnienia indywidualne w szkole: zz prawo do swobodnego wypowiadania opinii, przekonań: religijnych, politycznych, etycznych; zz prawo do wypowiadania się na temat metod i treści nauczania; zz możliwość wyrażania opinii dotyczących postępowania nauczycieli, pracowników szkoły wobec ucznia – prawo do obrony, przedstawienia swojego stanowiska, sprostowania. zz Pamiętajmy, że poglądy dziecka nie mogą wpływać na ocenę ich postępów w nauce! PRAWO DO PRYWATNOŚCI ARTYKUŁ 16 KONWENCJI O PRAWACH DZIECKA MÓWI, iż „żadne dziecko nie będzie podlegało arbitralnej lub bezprawnej ingerencji w sferę jego życia prywatnego, rodzinnego lub domowego, czy w koresponden- PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ UNIĘ EUROPEJSKĄ ZE ŚRODKÓW EUROPEJSKIEGO FUNDUSZU SPOŁECZNEGO 13 N DZIECI SĄ WAŻNE I MAJĄ SWOJE PRAWA [ ZAŁĄCZNIK NR 2 ] PRAWA DZIECKA W SZKOLE – CO OZNACZAJĄ? [MATERIAŁ DLA NAUCZYCIELI] cję, ani bezprawnym zamachom na jego honor i reputację. Dziecko ma prawo do ochrony prawnej przeciwko tego rodzaju ingerencji lub zamachom”. PRAWO DO PRYWATNOŚCI MA NA CELU ochronę autonomii jednostki przed ingerencją państwa. Prawo to wyznacza wokół każdego z nas sferę autonomii, intymności, do której przedstawiciele państwa, czyli w przypadku szkoły nauczyciele, nie mają wstępu. PRAWO DO PRYWATNOŚCI W SZKOLE OZNACZA: zz zakaz ingerowania w sprawy, które należą do prywatnej sfery ucznia; rozpowszechniania informacji, które organy administracji, w tym szkoły zebrały na temat danego dziecka; zz nakaz ochrony dobrego imienia jednostki, oznaczający, zakaz poniżającego traktowania, działania przeciw honorowi jednostki. zz Zakaz rozpowszechniania informacji, które organy administracji, w tym szkoły zebrały na temat danego dziecka odnosi się do informacji dotyczących m.in. zdrowia dziecka, jego sytuacji rodzinnej. Pracownicy szkoły nie mogą rozpowszechniać informacji dotyczących danego dziecka bez zgody rodziców lub opiekunów. zz Wymóg ochrony dobrego imienia oznacza, że nie wolno nadużywać informacji powierzonych nauczycielowi, w celu ukarania, ośmieszenia ucznia. Nie należy używać, agresywnych, obelżywych zwrotów. Nie wolno traktować uczniów w sposób poniżający, wyśmiewający czy po prostu złośliwy. zz zakaz OCHRONA PRAWA DO PRYWATNOŚCI W SZKOLE, to również zakaz naruszania własności ucznia bez uzasadnienia. Przestrzegana musi być zasada tajemnicy korespondencji. Nauczyciele nie mają prawa czytać listów, sms-ów, o ile ich nadawca lub adresat nie upoważni ich do tego. Nie wolno na trwałe zabierać przedmiotów należących do ucznia, ani dysponować nimi w sposób niezgodny z wolą dziecka. OGRANICZENIA MOGĄ BYĆ WPROWADZANE, ale tylko poprzez zapisy statutu szkoły! PRAWO DO OCHRONY PRZED PRZEMOCĄ PRAWO DO OCHRONY PRZED PRZEMOCĄ czasami nazywane jest prawem do godnego traktowania, czy zakazem okrutnego, nieludzkiego i poniżającego traktowania i karania. WIELE DOKUMENTÓW międzynarodowych i krajowych wprost formułuje to prawo: zz Art. 40. Konstytucji RP stwierdza: „Nikt nie może być poddany torturom ani okrutnemu, nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu. Zakazuje się stosowania kar cielesnych."; zz o zagadnieniu tym traktują także artykuły 37 i 39 Konwencji o Prawach Dziecka oraz art. 28 ust.2, w którym mówi się, że Państwa-Strony będą podejmowały wszelkie właściwe środki zapewniające, aby dyscyplina szkolna była stosowana w sposób zgodny z ludzką godnością dziecka i z niniejszą konwencją. PRAWO DO OCHRONY przez przemocą oznacza: zz Bezwzględny zakaz tortur zz Nie wolno stosować jakichkolwiek kar f izycznych wobec dziecka, a także ośmieszać go czy poniżać wobec innych dzieci. Zabronione są zatem wszelkie kary cielesne, jako naruszające nietykalność oraz wszelkie środki o charakterze poniżającym lub ośmieszającym, które uderzają w godność osobistą ucznia. zz Bezwzględny zakaz okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego karania lub traktowania NIE MA KRYTERIÓW OBIEKTYWNYCH, które mogłyby stanowić podstawę do ustalania standardów nieludzkiego lub poniżającego traktowania, niemniej jednak istnieją wskazówki interpretacyjne nieludzkiego i poniżającego traktowania i karania. 14 EUROPEJSKA KOMISJA PRAW CZŁOWIEKA za poniżające traktowanie i karanie uznała: zz takie traktowanie osoby, które degraduje ją w oczach innych; zz zmuszanie do czynów wbrew swojej woli i sumieniu; zz sytuacje, gdy środki zastosowane względem określonej osoby są znacznie surowsze niż, te które zastosowano względem innych, w analogicznych sytuacjach; zz zmuszanie do działań sprzecznych z wolą jednostki lub takich, które są wykonywane przez nią nieświadomie. PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ UNIĘ EUROPEJSKĄ ZE ŚRODKÓW EUROPEJSKIEGO FUNDUSZU SPOŁECZNEGO DZIECI SĄ WAŻNE I MAJĄ SWOJE PRAWA N [ ZAŁĄCZNIK NR 2 ] PRAWA DZIECKA W SZKOLE – CO OZNACZAJĄ? [MATERIAŁ DLA NAUCZYCIELI] KOMISJA UZNAŁA TAKŻE, iż „przez nieludzkie traktowanie” należy rozumieć: zz działania mające na celu zadanie cierpień f izycznych lub psychicznych, które w określonej sytuacji nie znajdują żadnego uzasadnienia. zz Podkreślić należy, że zarówno Europejska Komisja Praw Człowieka, jak i Europejski Trybunał Praw Człowieka stoją na stanowisku, iż art. 3 EKPCz obejmuje nie tylko cierpienia f izyczne, ale także psychiczne. Może to być przykładowo wywoływanie strachu, zastraszanie, powodowanie sytuacji stresowej, zmuszanie do bezcelowych zachowań itp. zz Ważne jest, że prawo to dotyczy w równej mierze traktowania co karania, nawet gdy uczeń zachował się niegodnie, kara wymierzona w stosunku do niego musi szanować jego godność. zz Nieingerencja w sferę życia prywatnego zz Poszanowanie godności ucznia to także powstrzymanie się od ingerencji w sferę jego życia prywatnego, rodzinnego lub domowego, w korespondencję oraz od bezprawnych zamachów na jego honor i reputację (art. 16 Konwencji o Prawach Dziecka). zz Zakaz nieuzasadnionego różnicowania zz Formą „nieludzkiego traktowania” mogą być działania dyskryminacyjne, czy też polegające na nieuzasadnionym różnicowaniu. Warto jeszcze w tym miejscu przypomnieć, czym jest dyskryminacja. Dyskryminacją jest traktowanie w różny sposób osób znajdujących się w analogicznej sytuacji oraz traktowanie w taki sam sposób osób w różnych sytuacjach. Załącznik dostępny na platformie edukacyjnej projektu w postaci PDF: Konwencja o Prawach Dziecka. 15 PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ UNIĘ EUROPEJSKĄ ZE ŚRODKÓW EUROPEJSKIEGO FUNDUSZU SPOŁECZNEGO
