Pobierz PDF

prace ORYGINALNE
Piel. Zdr. Publ. 2012, 2, 2, 135–144
ISSN 2082-9876
© Copyright by Wroclaw Medical University
Agata Śliwińska1, Klaudia Wolańczyk1, Ewa Szymczak1, Izabela Szczerba1,
Martyna Student1, Roksana Szwarc1, Henryk Filipowski2
Rozumienie pojęcia eutanazji wśród uczniów
trzecich klas liceów ogólnokształcących na przykładzie
wiedzy dolnośląskich i wielkopolskich licealistów
Understanding the Concept of Euthanasia Among the Third Class
of Students of Grammar Schools on the Example of Lower Silesia
and Wielkopolska Knowledge High School Students
1
2
Studentki kierunku pielęgniarstwo, Akademia Medyczna im. Piastów Śląskich we Wrocławiu
Katedra Patofizjologii, Akademia Medyczna im. Piastów Śląskich we Wrocławiu
Streszczenie
Wprowadzenie. Eutanazja jest kontrowersyjnym tematem, różnie ocenianym w społeczeństwie. Według definicji
eutanazja jest to przyspieszenie śmierci w celu skrócenia cierpień chorego na jego życzenie przez osobę trzecią.
Cel pracy. Ocena rozumienia pojęcia eutanazji wśród pełnoletnich licealistów w wybranych szkołach Dolnego
Śląska i Wielkopolski.
Materiał i metody. Badaną grupę stanowiło 370 osób będących w wieku 18 lub więcej lat, którzy uczęszczali do
liceów ogólnokształcących. Metodą badawczą była ankieta zawierająca 4 pytania, otwarte i zamknięte.
Wyniki. Uzyskane dane pozwoliły stwierdzić, że 33% licealistów rzeczywiście zna definicję eutanazji, 22% spośród
nich jest za, 53% jest przeciw, a 25% respondentów nie opowiada się ani za, ani przeciwko eutanazji. Wyniki różnicują także znajomość definicji eutanazji wśród licealistów w zależności od profilów klas, m.in. humanistycznych,
ścisłych i ogólnych. W pracy dokonano także podziału licealistów na uczęszczających do szkół we Wrocławiu i poza
miastem.
Wnioski. Czynniki takie, jak wielkość miasta, w którym znajduje się liceum oraz profil klasy nie mają wpływu na
rozumienie pojęcia eutanazji (Piel. Zdr. Publ. 2012, 2, 2, 135–144).
Słowa kluczowe: eutanazja, definicja, młodzież.
Abstract
Background. Euthanasia is a controversial topic in society differently assessed. The definition of euthanasia shows
that this is the acceleration of death, in order to reduce the suffering of the patient at his request by a third party.
Objectives. Assessment of understanding of this concept among adult high school students in selected schools in
Lower Silesia and Wielkopolska.
Materials and Methods. Study group consisted of 370 persons who were 18 or older and attended secondary
schools. The research method was a questionnaire consisting of four questions, both open and closed.
Results. The results revealed that 33% of high school students actually know the definition of euthanasia, 22%
of them are in favor, 53% are against, and 25% of respondents did not favor, nor for or against euthanasia. The
results also differentiate the knowledge of the definition of euthanasia among high school students, depending on
the profiles of the classes include humanities, sciences and general. The study also diversify high school students
enrolled in schools and outside Wroclaw.
Conclusions. Such factors as the size of the city, where the high school was, as well as the profile of the class does
not affect the understanding of the concept of euthanasia (Piel. Zdr. Publ. 2012, 2, 2, 135–144).
Key words: euthanasia, the definition, young people.
136
A. Śliwińska et al.
Eutanazja (z gr. euthanasia – dobra śmierć) jest
przyspieszeniem śmierci w celu skrócenia cierpień
chorego na jego życzenie przez osobę trzecią [1].
Pojęcie to jest szeroko rozumiane, a mianowicie
w kontekście nauki, etyki, prawa, religii i polityki [2].
W dobie XXI w. coraz więcej państw decyduje się na zalegalizowanie eutanazji. Obecnie jest
ona dopuszczana w Holandii, Belgii, Luksemburgu, Szwajcarii, Albanii, Japonii i amerykańskich
stanach: Teksas i Oregon, a także w australijskim Terytorium Północnym. Mimo że pojęcie
eutanazji jest uznawane za powszechnie znane,
w dużej mierze bywa niezrozumiałe oraz mylone. Rodzi się przez to wiele dyskusji, a eutanazja
często staje się tematem tabu i jest błędnie definiowana [3].
W kontekście eutanazji szczególnej uwagi wymagają pojęcia zabójstwo oraz samobójstwo. Zabójstwo jest to największe z przestępstw przeciwko
życiu, polegające na pozbawieniu człowieka życia,
a samobójstwo to celowe i świadome działanie,
które prowadzi do odebrania sobie życia na włas­
ne życzenie. Granica między tymi pojęciami jest
znikoma i łatwo ją zatrzeć, dlatego ludzie często
nieświadomie mylą eutanazję z zabójstwem i samobójstwem [4].
Celem niniejszej pracy jest przedstawienie
rozumienia pojęcia eutanazji wśród pełnoletnich
uczniów liceów ogólnokształcących we Wrocławiu oraz innych niżej wymienionych miast Dolnego Śląska i Wielkopolski. Badanie miało na celu
określenie poziomu wiedzy licealistów w zależności od typu profilu klasy: ścisłego, ogólnego i humanistycznego.
Przeprowadzane ankiety miały za zadanie
sprawdzenie, czy pojęcie eutanazji jest znane i rozumiane wśród badanych oraz czy rozumienie to
jest bliższe zabójstwu, czy też samobójstwu.
Materiał i metody
Badania przeprowadzono w styczniu i lutym
2012 r. wśród 370 uczniów liceów ogólnokształcących w Jaworze, Trzebnicy, Żmigrodzie, Ziębicach,
Lesznie oraz we Wrocławiu. Miasta te przydzielono do grup wg podziału na: małe miasto (< 20 tys.
mieszkańców), średnie miasto (20–100 tys. mieszkańców) oraz duże miasto (> 100 tys. mieszkańców). W badaniu wzięły udział osoby z następujących liceów oraz klas:
–  Liceum Ogólnokształcącego nr I im. Księcia Bolka I w Jaworze: 41 uczniów, w tym z klas
o profilu matematyczno-fizycznym: 15, o profilu
matematyczno-informatycznym: 12, oraz o profilu humanistycznym: 14 osób,
–  Zespołu Szkół nr I im. II Armii Wojska Polskiego w Trzebnicy: z klas o profilu humanistycznym: 18 osób, matematyczno-geograficznym: 17,
historycznym: 17,
–  Powiatowego Zespołu Szkół im. Jana Pawła II w Żmigrodzie: z klas o profilu biologicznomatematycznym: 22, a historyczno-polonistycznym: 25 uczniów,
–  Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych im.
H. Cegielskiego w Ziębicach: z klas o profilu ogólnym było 16 osób,
–  Liceum Ogólnokształcącego nr II im. Mikołaja Kopernika w Lesznie: z klas o profilu humanistycznym: 24 osoby, matematyczno-językowy: 25,
matematyczno-fizycznym: 18,
–  Liceum Ogólnokształcącego nr XIV im. Polonii Belgijskiej we Wrocławiu: z klas o profilu matematycznym: 21, a politologicznym: 17 uczniów,
–  Liceum Ogólnokształcącego nr III im. Adama Mickiewicza we Wrocławiu: z klas o profilu
matematycznym: 17 osób, matematyczno-fizycznym: 23, informatycznym: 15,
–  Liceum Ogólnokształcącego nr IV im. Stefana Żeromskiego we Wrocławiu: z klas o profilu
ogólnym: 18 respondentów, humanistycznym: 12,
matematyczno-informatycznym: 24.
Rozkład procentowy badanej grupy młodzieży
w podziale na wielkość miasta oraz typ profilu klas
przedstawiono na ryc. 1.
Wszystkie osoby biorące udział w badaniu
były pełnoletnie. Do przeprowadzenia badań posłużono się metodą sondażu diagnostycznego,
korzystając z ankiety zawierającej kwestionariusz
z pytaniami otwartymi oraz zamkniętymi. Zastosowana ankieta wg własnego opracowania zawierała 4 pytania, w tym 3 zamknięte i 1 otwarte.
Na 3 pierwsze pytania można było odpowiedzieć
„tak”, „nie” lub „nie wiem”. Brzmiały one kolejno:
„Czy wie Pan/i, czym jest eutanazja?”, „Czy rozumie Pan/i definicję eutanazji?”, „Czy jest Pan/i za
eutanazją?”. W ostatnim zagadnieniu ankietowany
Ryc. 1. Charakterystyka badanej grupy ankietowanych
w podziale na wielkość miasta oraz typ profilu klas
Fig. 1. Characteristics of the study group surveyed by
the size of the city and the type of profile classes
137
Rozumienie pojęcia eutanazji wśród uczniów trzecich klas liceów ogólnokształcących
był poproszony o napisanie definicji eutanazji wg
własnej interpretacji, która była następnie weryfikowana przez badaczy wraz z poprawnym pojęciem uznawanym przez medycynę [4]. Właściwa
definicja brzmi: „Eutanazja (od gr. euthanasia
– dobra śmierć) jest to przyspieszenie śmierci osoby nieuleczalnie chorej, które jest umotywowane
skróceniem jej cierpień”.
Wyniki
Większość ankietowanych biorących udział
w badaniu – 40% (147/370) uczęszczało do liceów
we Wrocławiu, 31% (114/370) pochodziło ze szkół
małych miast oraz 29% (109/370) z liceów średnich miast (tab. 1).
Z przeprowadzonych badań wynika, że 362 osoby zadeklarowały, iż wiedzą, co oznacza pojęcie
eutanazja, stąd wniosek, że 98% badanej populacji
uczniów uważa, że są zorientowani w tym temacie.
Z danych zawartych w tabeli 2 wynika, że najwięcej osób, które potwierdziły znajomość definicji eutanazja uczęszcza do klas o profilach ścisłych
(125 osób – 35%). Najmniej uczniów zadeklarowało znajomość tematu w klasach o profilu ogólnym
(115 osób – 32%).
Tabela 1. Zestawienie liczbowe i procentowe odpowiedzi
na pytanie, „Czy wiesz, co to jest eutanazja?” w badanej
grupie licealistów
Table 1. List of figures and percentages answers to the
questions „Do you know what is euthanasia?” in group of
high school students
Czy wiesz, co to
jest eutanazja?
Liczba odpowiedzi
n
Odpowiedzi
%
Nie
   1
   0
Nie wiem
   7
   2
Tak
362
  98
Razem
370
100
Najwięcej osób, które opowiedziały się za znajomością pojęcia uczęszczało do wrocławskich
liceów (40%: 144/370 osób). Ze wszystkich miast
jedynie 1 osoba, która jest uczniem liceum w małym mieście, przyznała się do braku znajomości
tej definicji. W średnich miastach i we Wrocławiu
nikt nie zaznaczył, że nie wie, co to jest eutanazja.
Z informacji zawartych w tabeli 4 wynika, że
aż 119 osób (33%) spośród 362, które zaznaczyły znajomość pojęcia eutanazji, zna prawidłowe
jej określenie. Definicję niepełną podały 53 osoby
(15%), a 190 (52%) napisało ją nieprawidłowo.
Tabela 2. Zestawienie liczbowe i procentowe odpowiedzi na pytanie „Czy wiesz, co to jest eutanazja?” z podziałem na typ
profilu klas
Table 2. List of figures and percentages answers the question „Do you know what is euthanasia?” broken down by type of
profile classes.
Czy wiesz,
co to jest
eutanazja?
Typ profilu klasy
nauki ścisłe
n
%
Razem
ogólny
n
%
humanistyczny
n
%
n
%
Nie
   0
 0
   1
100
 0
 0
   1
   0
Nie wiem
   2
29
   1
  14
   4
57
   7
   2
Tak
125
35
115
  32
122
34
362
  98
Razem
127
34
117
  32
126
34
370
100
Tabela 3. Zestawienie liczbowe i procentowe odpowiedzi na pytanie „Czy wiesz, co to jest eutanazja?” z podziałem na wielkości miast (duże: Wrocław; średnie: Jawor, Leszno; małe: Trzebnica, Żmigród, Ziębice)
Table 3. List of figures and percentages answers the question „Do you know what is euthanasia?” broken down by size of cities
(large: Wroclaw, medium: Jawor, Leszno, small: Trzebnica, Żmigród, Ziębice)
Czy wiesz,
co to jest
eutanazja?
Wielkość miasta
duże
Razem
średnie
małe
n
%
n
%
n
%
n
%
Nie
   0
 0
   0
 0
   1
100
   1
   0
Nie wiem
   3
43
   3
43
   1
  14
   7
   2
Tak
144
40
106
29
112
  31
362
  98
Razem
147
40
109
29
114
  31
370
100
138
A. Śliwińska et al.
Tabela 4. Zestawienie liczbowe i procentowe odpowiedzi
prawidłowych, niepełnych oraz nieprawidłowych wśród
tych osób, które zadeklarowały, że znają definicję euta­
nazji
Tabela 6 pokazuje, że spośród wszystkich
362 osób stanowiących 100%, które zadeklarowały,
iż wiedzą, co to jest eutanazja, 190 respondentów
(52%) podało nieprawidłową definicję. Właściwe
określenie przytoczyło 119 osób (33%). Jedynie
53 uczniów z ogółu, czyli 15% napisało definicję
niepełną. Różnicując ankietowanych w zależności
od wielkości miasta, 48 osób (40%), które podały
definicję poprawną uczęszczało do liceów w małych miastach. Analizując wyniki z Wrocławia,
zauważa się, że większość, tj. 82 badanych (42%)
spośród 147 napisało definicję błędnie.
Tabela 7 obrazuje rozróżnienie podanych
przez respondentów pojęć eutanazji w zależności
od tego, czy ankietowani napisali definicję bliską
pojęcia samobójstwa, zabójstwa oraz zupełnie inną, również błędną. Analizując odpowiedzi osób,
które podały nieprawidłowe określenie eutanazji,
tj. 194 uczniów (100%), zauważono, iż większość
– 102 (53%) napisało je jako przybliżone pojęciu
zabójstwa. Odpowiedź 76 osób (39%) była zbliżona do definicji samobójstwa, a jedynie 16 uczniów
(8%) napisało ją inaczej.
Z tabeli 8 wynika, że spośród 194 osób (100%),
które podały nieprawidłową definicję eutanazji
wyodrębniono grupę 76 osób (39%), które napisały wyjaśnienie tej definicji bliskiej pojęciu samo-
Table 4. List of figures and percentages of correct
responses, incomplete and inaccurate among those who
declared that they know the definition of euthanasia
Podaj definicję
eutanazji
Liczba odpowiedzi
n
Odpowiedzi
%
Prawidłowa
119
  33
Niepełna
  53
  15
Nieprawidłowa
190
  52
Razem
362
100
Z danych przedstawionych w tabeli 5 wynika,
że spośród 362 osób stanowiących 100% ankietowanych, którzy zadeklarowali, iż wiedzą co to jest
eutanazja, 190 osób podało nieprawidłową jej definicję (52%). Z kolei 119 osób zna pojęcie eutanazji
(33%), a 53 uczniów (15%) ma niepełną wiedzę na
ten temat. Najwięcej respondentów, którzy napisali prawidłową definicję eutanazji to uczniowie
klas o profilach ogólnych, czyli 47 osób (39%).
Najmniej natomiast stanowią osoby, które uczęszczały do klas o profilach ścisłych – 35 (29%).
Tabela 5. Zestawienie liczbowe i procentowe odpowiedzi prawidłowych, niepełnych oraz nieprawidłowych wśród tych osób,
które zadeklarowały wcześniej, że wiedzą, co to jest eutanazja z podziałem na typy profili klas
Table 5. List of figures and percentages of correct responses, incomplete and inaccurate among those who had declared earlier that they know what is euthanasia, broken down by type of profile classes
Podaj definicję
eutanazji
Typ profilu klasy
nauki ścisłe
Razem
ogólny
humanistyczny
n
%
n
%
n
%
n
%
Nieprawidłowa
  78
41
  49
26
  63
33
190
  52
Niepełna
  12
23
  19
36
  22
42
  53
  15
Prawidłowa
  35
29
  47
39
  37
31
119
  33
Razem
125
35
115
32
122
34
362
100
Tabela 6. Zestawienie liczbowe i procentowe odpowiedzi osób, które podało prawidłową, niepełną lub nieprawidłową definicję eutanazji spośród tych osób, które zadeklarowały wcześniej, że wiedzą, co to jest eutanazja, z podziałem na wielkość miasta
Table 6. List of figures and response rates of people who reported correct, incomplete or incorrect definition of euthanasia,
among those who had declared earlier that they know what is euthanasia by the size of the city
Podaj definicję
eutanazji
Wielkość miasta
duże
Razem
średnie
małe
n
%
n
%
n
%
n
%
Nieprawidłowa
  80
42
  52
27
  58
31
190
  52
Niepełna
  19
36
  28
53
   6
11
  53
  15
Prawidłowa
  45
38
  26
22
  48
40
119
  33
Razem
144
40
106
29
112
31
362
100
139
Rozumienie pojęcia eutanazji wśród uczniów trzecich klas liceów ogólnokształcących
Tabela 7. Zestawienie liczbowe i procentowe odpowiedzi
na pytanie, czyja definicja była bliska pojęciu samobójstwa, zabójstwa lub żadnego z nich spośród osób, które
podały nieprawidłową definicję eutanazji
Table 7. List of numeric and whose definition of response
rate was close to suicide, murder or any of them among
persons who reported an incorrect definition of euthanasia
Definicja bliska
pojęciu
Liczba odpowiedzi
n
Odpowiedzi
%
Samobójstwa
  76
  39
Zabójstwa
102
  53
Ani samobójstwa,
ani zabójstwa
  16
   8
Razem
194
100
bójstwa. Wśród nich najwięcej – 34 uczniów (45%)
jest z klas o profilach ścisłych, a najmniej w klasie
ogólnej – 16 osób (21%). Biorąc pod uwagę pojęcie bliskie definicji zabójstwa, wynika, że napisało
tak 39 osób (38%) ze 102 uczących się w klasach
o profilach ścisłych, co stanowi aż 53% ogólnej
liczby uczniów opowiadających się za zabójstwem.
W klasach o profilach ogólnych tylko 30 osób (29%)
pojęcie eutanazji wiąże z definicją zabójstwa.
Spośród osób, które podały nieprawidłową definicję eutanazji, tj. 194 (100%), najwięcej uczniów
– 34 (45%) z ogólnej liczby 76 (39%) opowiedziało
się za samobójstwem i uczęszczało do szkół wrocławskich, a najmniej w średnich miastach – 19
(25%). Pojęcie bliskie definicji zabójstwa podały
aż 42 osoby (41%) ze 102 (co stanowi 53% z ogólnej liczby respondentów) i byli to uczniowie szkół
Wrocławia. Najmniej takich odpowiedzi udzielili ankietowani z małych i średnich miast – po
30 osób (29%).
Tabela 10 obrazuje podział na najgorsze i najlepsze licea we Wrocławiu. Najlepszymi liceami
we Wrocławiu według rankingu na stronie www.
perspektywy.pl są licea nr XIV i III, a najgorszym
jest liceum nr IV. Tabela przedstawia, czy osoby
z najgorszego i najlepszych liceów we Wrocławiu
uważają, że wiedzą co to jest eutanazja. W badaniu
wzięło udział 147 osób (100%), w słabym liceum 55
(37%), a w najlepszych 92 (63%). Z tabeli 10 wynika ponadto, iż 144 (98%) osoby ze wszystkich ankietowanych ze szkół wrocławskich opowiedziało
się za znajomością pojęcia eutanazja. 90 uczniów
(61%), czyli większość, uczęszcza do dobrych liceów. Jedynie 3 osoby ze wszystkich ankietowanych
(2%) zaznaczyło odpowiedź przeczącą.
Tabela 8. Zestawienie liczbowe i procentowe odpowiedzi czyja definicja była bliska samobójstwa, zabójstwa lub żadnego
z nich, spośród osób, które podały nieprawidłową definicję eutanazji z podziałem na typy profili klas
Table 8. List of numeric and whose definition of response rate was close to suicide, murder or any of them, from among persons who reported an incorrect definition of euthanasia with a breakdown by type of profile classes
Definicja bliska pojęciu
Typ profilu klas
nauki ścisłe
Razem
ogólny
humanistyczny
n
%
n
%
n
%
n
%
Samobójstwa
34
45
16
21
26
34
  76
  39
Zabójstwa
39
38
30
29
33
32
102
  53
Ani samobójstwa, ani
zabójstwa
 6
38
 4
25
 6
38
  16
   8
Razem
79
41
50
26
65
34
194
100
Tabela 9. Podsumowanie, czyja definicja była bliska samobójstwa, zabójstwa lub żadnego z nich spośród osób, które podały
nieprawidłową definicję eutanazji z podziałem na wielkość miast
Table 9. The table shows whose definition was close to suicide, murder or any of them among persons who reported an
incorrect definition of euthanasia by the size of cities
Definicja bliska pojęciu
Wielkość miasta
duże
Razem
średnie
małe
n
%
n
%
n
%
n
%
Samobójstwa
34
45
19
25
23
30
  76
  39
Zabójstwa
42
51
30
29
30
29
102
  53
Ani samobójstwa, ani
zabójstwa
 6
 4
 5
31
 5
31
  16
   8
Razem
82
42
54
28
58
30
194
100
140
A. Śliwińska et al.
Tabela 10. Podział liceów wrocławskich na słabe i dobre. Ankietowani odpowiadali na pytanie: „Czy wiesz, co to jest eutanazja?”
Table 10. The table applies to secondary schools in Wroclaw divided into poor and good. Respondents answered the question: „Do you know what it is euthanasia?”
Typ liceum
Czy wiesz, co to jest eutanazja?
nie
Razem
nie wiem
tak
n
%
n
%
n
%
n
%
Słabe
0
0
1
2
  54
98
  55
  37
Dobre
0
0
2
4
  90
98
  92
  63
Razem
0
0
3
2
144
98
147
100
Tabela 11. Zestawienie procentowe i liczbowe osób, które odpowiedziały prawidłowo, nieprawidłowo lub podały niepełną
definicję w zależności od poziomu liceów wrocławskich
Table 11. The table shows those who responded correctly or incorrectly reported or incomplete definition, depending on the
level of high schools in Wroclaw
Definicja
eutanazji
Liceum
Razem
najgorsze
najlepsze
n
%
n
%
n
%
Nieprawidłowa
30
30
69
70
  99
  67
Niepełna
 0
 0
 0
 0
   0
   0
Prawidłowa
25
52
23
48
  48
  33
Razem
55
37
92
63
147
100
Tabela 12. Zestawienie liczby osób z wrocławskich liceów, które podały definicję eutanazji bliską pojęciu samobójstwa,
zabójstwa albo inną, spośród tych, które podały nieprawidłową definicję eutanazji
Table 12. The table shows how many people from Wroclaw secondary definition of euthanasia reported close to the definition of suicide, murder, or close to, or this or this, among those who gave an incorrect definition of euthanasia
Definicja bliska pojęciu:
Liceum
najgorsze
Razem
najlepsze
n
%
n
%
n
%
Samobójstwa
10
29
24
71
34
  42
Zabójstwa
19
45
23
55
42
  51
Ani samobójstwa, ani zabójstwa
 1
17
 5
83
 6
   7
Razem
30
37
52
63
82
100
Tabela 11 ukazuje osoby, które odpowiedziały
prawidłowo, nieprawidłowo lub podały niepełną
definicję w zależności od poziomu liceów wrocławskich, do których uczęszczają. Wszyscy uczniowie
liceów wrocławskich, tj. 147 osób (100%), opowiedzieli się za znajomością terminu eutanazja.
Spośród 99 podających nieprawidłową definicję
30 (30%) osób uczęszcza do liceum słabego, a 69
(70%) do dobrego. Spośród 48 osób (33%), które
odpowiedziały prawidłowo, 25 (52%) pochodziło
z najgorszego liceum, a 23 (48%) z najlepszych.
Żadna z ankietowanych osób nie podała niepełnej
definicji.
Tabela 12 przedstawia podział uczniów z najlepszych i najsłabszych liceów we Wrocławiu,
które podały błędną definicję eutanazji bliską za-
bójstwu, samobójstwu albo zupełnie inną. Złą definicję eutanazji napisały 82 osoby (100%). W najgorszym liceum w ankiecie wzięło udział 30 osób
(37%), a w najlepszym 52 uczniów (63%). Pojęcie
bliskie definicji samobójstwa w liceum najgorszym podało tylko 10 osób (13%), a w liceach
najlepszych aż 24 (29%). Pojęcie bliskie definicji
zabójstwa napisało 19 (23%) osób, które uczęszczają do najgorszego liceum, natomiast 23 (28%)
uczniów uczęszcza do liceów najlepszych. Inną
definicję eutanazji podało ogólnie 6 (7%) osób,
z czego 5 (6%) uczęszcza do liceów najlepszych,
a jedynie 1 do najgorszego.
Z tabeli 13 wynika, że 19 osób zna niepełną definicję eutanazji, która nie mogła być uznana ani
za odpowiedź prawidłową, ani za błędną.
141
Rozumienie pojęcia eutanazji wśród uczniów trzecich klas liceów ogólnokształcących
Tabela 13. Zestawienie liczby osób z wrocławskich liceów, które podały definicję eutanazji bliską pojęciu samobójstwa,
zabójstwa lub zupełnie inną, spośród tych, którzy podali niepełną definicję eutanazji
Table 13. The table shows how many people from Wroclaw secondary definition of euthanasia reported close to the definition of suicide, murder, or close to, or this or this, among those who gave an incomplete definition of euthanasia
Definicja bliska pojęciu:
Liceum
najgorsze
Razem
najlepsze
n
%
n
%
n
%
Samobójstwa
0
0
 3
100
 3
  16
Zabójstwa
0
0
 4
100
 4
  21
Ani samobójstwa, ani zabójstwa
0
0
12
100
12
  63
Razem
0
0
19
100
19
100
Tabela 14. Liczba respondentów odpowiadających na
pytanie: „Czy jesteś za eutanazją?” zadane tym uczniom,
którzy zadeklarowali, że znają definicję
Table 14. Shows who is in favor, against or did not know
whether it is for the euthanasia of those who declared that
they know the definition
Czy jesteś za
eutanazją?
Liczba odpowiedzi
n
Odpowiedzi
%
Tak
  80
  22
Nie wiem
  90
  25
Nie
192
  53
Razem
362
100
Tabela 14 przedstawia, kto jest za, przeciw lub
nie wie, czy jest za eutanazją spośród tych, którzy
twierdzili, że znają definicję. Tabela pokazuje liczbę
uczniów, którzy zadeklarowali znajomość definicji
eutanazji. Ogół ankietowanych stanowią 362 osoby
(100%), z których najwięcej uczniów – 192 (53%)
jest przeciw eutanazji, za natomiast opowiada się
80 osób, tj. 22%, a aż 90 (25%) zadeklarowało, że
nie zajmuje żadnego z tych stanowisk.
Tabela 15 różnicuje odpowiedzi uczniów
z najgorszego i najlepszych liceów we Wrocławiu
w zależności od tego, czy są za, przeciwko eutanazji bądź nie mają zdania, z uwzględnieniem wcześ­
niejszej deklaracji, że wiedzą, co to jest eutanazja
i podali prawidłową definicję. Biorąc pod uwagę
zarówno najgorsze, jak i najlepsze licea we Wrocławiu, większość badanych osób – 29 (62%) jest
za eutanazją. W najgorszym liceum we Wrocławiu
aż 14 osób (48%) jest za eutanazją, a przeciwko
opowiedziało się 5 uczniów (62%). W najlepszych
liceach we Wrocławiu za eutanazją jest 15 respondentów, co stanowi 52% ogółu. Jedynie 3 osoby
(38%) opowiedziały się przeciwko eutanazji.
Tabela 16 pokazuje podział odpowiedzi ankietowanych w zależności od wielkości miasta na
tych, którzy są za, przeciw eutanazji lub nie mają
zdania na ten temat. Biorąc pod uwagę osoby, które
zaznaczyły, że wiedzą, co to jest eutanazja i podały
jej prawidłową definicję, przeciw dokonaniu eutanazji jest 9 osób (50%) uczęszczających do liceów
we Wrocławiu, 4 osoby (22%) chodzące do liceów
w średnich miastach oraz 5 (28%) z liceów z mniejszych miejscowości. Za eutanazją jest 26 osób (37%)
uczęszczających do liceów we Wrocławiu, 15 (21%)
do liceów w miastach średnich i 29 (41%) chodzących do szkół w małych miastach. Pozostali uczniowie nie zajmują żadnego stanowiska w tej kwestii.
Tabela 17 obrazuje stosunek uczniów do eutanazji, którzy podali prawidłową jej definicję.
Zastosowano podział ze względu na profil klas,
do których uczęszczają. Spośród 119 licealistów,
którzy stanowią 100%, 18 jest przeciwko eutanazji.
Z klas o profilach ogólnych 10 osób (56%) stanowi
Tabela 15. Zestawienie, kto jest za, przeciw, lub nie wie, czy jest za eutanazją, spośród tych, którzy zaznaczyli, że wiedzą,
co to jest eutanazja i podali prawidłową definicję. Podział na słabe i dobre wrocławskie licea
Table 15. Who is ‘the’, ‘against’ or ‘do not knows’ whether it is for euthanasia, among those who indicated that they know
what is euthanasia, and gave the correct definition. Breakdown of poor and good high schools in Wroclaw
Czy jesteś za
eutanazją
Liceum
najgorsze
Razem
najlepsze
n
%
n
%
n
%
Nie
 5
62
 3
38
 8
  17
Nie wiem
 6
60
 4
40
10
  21
Tak
14
48
15
52
29
  62
Razem
25
53
22
47
47
100
142
A. Śliwińska et al.
Tabela 16. Zestawienie, kto jest za, przeciw, lub nie wie, czy jest za eutanazją, spośród tych, którzy zaznaczyli, że wiedzą,
co to jest eutanazja i podali prawidłową definicję. Podział wg wielkości miast
Table 16. Who is ‘the’, ‘against’ or ‘do not knows’ whether it is for euthanasia, among those who indicated that they know
what is euthanasia, and gave the correct definition. Breakdown by size of cities
Czy jesteś za
eutanazją?
Wielkość miasta
duże
Razem
średnie
małe
n
%
n
%
n
%
n
%
Przeciw
 9
50
 4
22
 5
28
  18
  15
Nie wiem
10
32
 7
23
14
45
  31
  26
Za
26
37
15
21
29
41
  70
  59
Razem
45
38
26
22
48
40
119
100
Tabela 17. Osoby będące za, przeciw lub niezajmujące żadnego stanowiska czy jest za eutanazją, spośród tych, którzy zaznaczyli, że wiedzą, co to jest eutanazja i podali prawidłową definicję. Podział na typy profili klas
Table 17. Who is „the”, „against” or „do not knows” whether it is for euthanasia, among those who indicated that they know
what is euthanasia, and gave the correct definition. The division into classes of profile types
Czy jesteś za
eutanazją?
Typ profilu klasy
nauki ścisłe
n
%
Razem
ogólny
n
%
humanistyczny
n
%
n
%
Przeciw
 5
28
10
56
 3
17
  18
  15
Nie wiem
 5
16
18
58
 8
26
  31
  26
Za
26
36
19
27
26
37
  70
  59
Razem
35
29
47
39
37
31
119
100
największą liczbę spośród tych, którzy są przeciw
eutanazji. Zarówno w klasach o typach profili humanistycznych, jak i ścisłych za eutanazją opowiedziało się po 26 osób z 70 deklarujących się za eutanazją. Osoby niezajmujące żadnego stanowiska
w tej kwestii (31 osób – 26%) uczą się w klasach
o profilach ogólnych.
Omówienie
Większość badanych licealistów twierdziła, że
wiedzą, czym jest eutanazja, ale również znaczna
ich część podała nieprawidłową definicję. Nieznajomość definicji eutanazji może mieć związek
z tym, że nie tylko o eutanazji, ale również o śmierci mówi się niewiele, a dzieci chroni się przed tematami związanych z cierpieniem. Sami dorośli
odgradzają się od śmierci i tego samego uczą dzieci, które jako istoty bardzo młode powinny być jak
najdalej od śmierci [5]. Większa liczba respondentów była ponadto przeciwna eutanazji.
W badaniu własnym L. Reczek [6] za eutanazją opowiedziało się 22% uczniów, co stanowi
mniejszy odsetek w porównaniu ze studentami
II i IV roku Wydziału Lekarskiego Śląskiej Akademii Medycznej w Katowicach.
W badaniu przeprowadzonym wśród studentów medycyny Uniwersytetu Malaya brak zgody
na stosowanie procedury eutanazji w przyszłości
deklarowało 61% ankietowanych, a wśród respondentów z badań własnych 53% [7]. Brak takiej
zgody wyraziło także 41% studentów I roku medycyny z Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego
w Szczecinie [8].
Według sondażu CBOS z 2001 r. 48% respondentów poparło eutanazję, a 39% uważa, że eutanazji nie należy przeprowadzać.
Najwięcej osób, które zaznaczyły znajomość
pojęcia, a napisały ją jednak nieprawidłowo, pochodziło z klasy o profilu ścisłym. Większość ankietowanych, którzy twierdzili, że znają definicję
eutanazji oraz dobrze ją napisały, chodzi do klasy
ogólnej.
Mimo poglądu, że osoby z klas humanistycznych są bardziej zorientowane w tego typu tematach, wynik ankiety wskazuje na to, że jest inaczej.
Znaczna liczba osób z liceów w małych miastach zaznaczyła i podała prawidłową definicję,
największa natomiast liczba nieprawidłowych odpowiedzi pochodzi z ankiet przeprowadzonych we
Wrocławiu. Nasuwa to kolejny wniosek, że uczęszczanie do liceów w małych miastach nie oznacza
braku wiedzy na tego typu tematy.
We Wrocławiu respondenci wykazują większą
pewność swojej wiedzy na temat eutanazji niż ankietowani ze średnich i małych miast, deklarując
w większym stopniu znajomość tej definicji. Mimo
Rozumienie pojęcia eutanazji wśród uczniów trzecich klas liceów ogólnokształcących
to licealiści z małych i średnich miast częściej podawali definicję prawidłową.
Największa liczba nieprawidłowych definicji
eutanazji była zbliżona do pojęcia zabójstwa, a przewaga tych odpowiedzi pochodziła z klas o profilach
ścisłych. Wyróżniono również osoby, które napisały definicję nieprawidłową, zbliżoną do samobójstwa – byli to głównie uczniowie uczęszczający do
klas o profilach ścisłych. Najwięcej błędnych odpowiedzi zbliżonych do pojęcia samobójstwa pochodziło z ankiet przeprowadzonych we Wrocławiu.
Wynika z tego, że mimo iż uczniowie z Wrocławia
deklarowali znajomość oraz rozumienie definicji,
to określili ją w sposób błędny oraz zbliżony do
terminu zabójstwa lub samobójstwa.
Biorąc pod uwagę jedynie wrocławskie licea,
najwięcej niepoprawnych określeń eutanazji podali uczniowie z najlepszych liceów. Liczba prawidłowych odpowiedzi jest porównywalna zarówno
w najgorszym, jak i najlepszych liceach wrocławskich. Najlepiej wypadło liceum, które wg rankingu jest zaliczane do najgorszych.
Wśród nieprawidłowych odpowiedzi dotyczących podania definicji eutanazji przez ogół wrocławskich licealistów, najwięcej uczniów określiło ją jako zbliżoną do pojęcia zabójstwa. Wśród
uczniów z liceów najlepszych więcej jest definicji
zbliżonych do samobójstwa i zabójstwa niż spośród ankietowanych z najgorszego liceum.
Wśród wszystkich ankietowanych deklarujących znajomość pojęcia eutanazji zdecydowana
większość opowiada się przeciw eutanazji. Porównywalny jest procent osób, które są za eutanazją,
i tych, którzy nie zajmują żadnego stanowiska na
ten temat. Spośród wszystkich ankietowanych,
którzy opowiedzieli się za znajomością pojęcia eutanazji i podali jej prawidłową definicję, większość
z nich zaznaczyło poparcie dla eutanazji. Z tej grupy przeważająca część pochodziła z najlepszego
liceum we Wrocławiu. Spośród wszystkich osób,
które zaznaczyły, że znają i podały prawidłową definicję, większa liczba osób opowiedziała się za eutanazją. Z tej grupy badanych najwięcej uczniów
uczęszczało do liceów w małych miastach lub do
klas o profilach humanistycznych i ścisłych.
Wnioski
Badana populacja młodzieży dolnośląskich liceów uznaje, iż jest im znane pojęcie eutanazji.
Wśród młodzieży znającej definicję eutanazji,
143
w 53% była to wiedza bliższa pojęciu zabójstwa,
a w 39% pojęciu samobójstwa. Pozostali respondenci, tj. 8%, zdefiniowali eutanazję inaczej. Istotne jest, że 98% respondentów uważa, że wie, czym
jest eutanazja.
Ponad połowa badanych, tj. 52%, podała nieprawidłowe pojęcie eutanazji.
Spośród osób, które nie wiedzą czym, jest eutanazja najwięcej, tj. 53%, napisało definicję bliską
pojęciu zabójstwa, a bliską samobójstwa 39%.
Większość wrocławskich licealistów, tj. 67%
podało nieprawidłową definicję eutanazji, a 70%
z nich uczęszczało do najlepszych liceów.
Spośród osób, które są za eutanazją, tj. 62%,
nieco ponad połowa – 52% – uczęszczała do najlepszych wrocławskich liceów.
Najwięcej ankietowanych, tj. 59%, jest za eutanazją, a większość z nich – 41% – uczęszczała do
liceów w małych miastach.
Wśród badanych większość jest za eutanazją
– 59% i są to głównie osoby z klas o profilach humanistycznych oraz ścisłych.
Sprawdzając wiedzę licealistów wzięto pod
uwagę różne aspekty życiowe. Z przeprowadzonych
badań wynika, że większość trzecioklasistów uważa,
że zna poprawną definicję pojęcia eutanazji. Prawda jest jednak zupełnie inna – wielu z nich mylnie
postrzegało, tj. przez zacierającą się granicę między
definicjami eutanazji a zabójstwa i samobójstwa.
W każdej ze szkół jest duże zróżnicowanie pojmowania definicji eutanazji, co wskazuje, niestety, na brak
zrozumienia tego pojęcia przez osoby wkraczające
w dorosłość. Wykresy, które zostały przedstawione
na podstawie przeprowadzonych ankiet, wskazują
ponadto na to, iż osoby które nie znają prawidłowej
definicji eutanazji, stanowią w dużej mierze grupę,
która jest za eutanazją. Co może wpływać na tak fałszywe i błędne postrzeganie pojęcia, które nie jest
tematem prostym? Należy zwrócić uwagę na aspekt
zamieszkania. Otóż ankieta została przeprowadzona
zarówno we Wrocławiu (miasto 636 000 mieszkańców), jak i w miejscowościach o znacznie mniejszej
liczbie mieszkańców, np. Leszno – 64 079 mieszkańców, Trzebnica – 12 460, Żmigród – 15 076, Ziębice – 9107, Jawor – 23 820 mieszkańców. Wyniki
wskazują na to, iż zamieszkanie nie ma wpływu na
rozumienie pojęcia eutanazji.
Po wykonaniu badania nasuwa się spostrzeżenie, że eutanazja nigdy nie była i nie będzie zagadnieniem łatwym i niebudzącym kontrowersji.
Należy zatem lepiej edukować na temat eutanazji
społeczeństwo, a zwłaszcza młodzież.
Podziękowania
Autorzy dziękują dr Eleonorze Mess za pomoc w powstaniu niniejszej pracy, nieodzowne wskazówki
i merytoryczne rady.
144
A. Śliwińska et al.
Piśmiennictwo
  [1] Dok. elektr. Eutanazja. http://pl.wikipedia.org/wiki/Eutanazja.
  [2] Fenigsen R.: Eutanazja: śmierć z wyboru? Wyd. „W drodze”, Poznań 1997, wyd. 2, 1–6.
  [3] Lucien I.: Eutanazja czy życie aż do końca. Wyd. WAM, Kraków 2002, 53–64.
  [4] Eareckson T.J.: Kiedy można umrzeć? Samobójstwo, eutanazja, cierpienie, litość. Wyd. Pojednanie, Lublin 1993,
34–37.
  [5] Binnebesel J., Janowicz A., Krakowiak P., Paczkowska A. (red.): Jak rozmawiać z uczniami o końcu życia i wolontariacie hospicyjnym. Wyd. Fundacja Hospicyjna, Gdańsk 2009.
  [6] Reczek L.: Student medycyny Śląskiej Akademii Medycznej wobec problemu eutanazji. Psychoonkologia 1998, 2,
37–50.
  [7] Adchalingam K.: Attitudes of medical students towards euthanasia in a multicultural setting. Med. J. Malaysia
2005, 60 (1), 46–49.
  [8] Mierzecki A., Rękawek K., Świątkowski J.: Ocena podejścia do eutanazji studentów pierwszego roku medycyny
w Szczecinie. Wyd. Pomorski Uniwersytet Medyczny 2008, 54, 1, 164–169.
Adres do korespondencji:
Agata Śliwińska
ul. Jerzego Bajana 3 m. 4
54-129 Wrocław
Konflikt interesów: nie występuje
Praca wpłynęła do Redakcji: 23.05.2012 r.
Po recenzji: 1.06.2012 r.
Zaakceptowano do druku: 10.06.2012 r.
Received: 23.05.2012
Revised: 1.06.2012
Accepted: 10.06.2012