recenzja 1 plik PDF

Prof. zw. dr hab. KRZYSZTOF KOSTRO
KATEDRA EPIZOOTIOLOGII I KLINIKA CHOROB ZAKAŹNYCH
WYDZIAŁ MEDYCYNY WETERYNARYJNEJ
UNIWERSYTET PRZYRODNICZY W LUBLINIE
Recenzja
Dysertacji doktorskiej Pani mgr MAŁGORZATY LISIOWSKIEJ
pt. „ Miejsce i rola Inspekcji Weterynaryjnej w systemie organów ochrony prawnej ”
zrealizowanej w Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim
pod kierunkiem prof. dr hab. Józefa SZARKA
Istotną rolę w ochronie zdrowia publicznego oraz w zwalczaniu wielu chorób zakaźnych
zwierząt oraz zoonoz odgrywa ochrona prawna i związane z nią organy państwowe będące
jednostkami lub zespołami osób wyposażonych w uprawnienia charakteryzujące się cechami
organu państwowego. Ważne znaczenie w całym systemie organów ochrony prawnej w Polsce
odgrywa Inspekcja Weterynaryjna, której działalność opiera się o akty normatywne. Zawarte w
nich regulacje prawne, które uwzględniają aktualny stan wiedzy określają charakter i zakres działań
obejmujących ochronę zdrowia zwierząt i weterynaryjną ochronę zdrowia publicznego, w tym
w profilaktykę i zwalczanie chorób infekcyjnych, zwłaszcza chorób szerzących się masowo.
Zakres ingerencji prawa administracyjnego zależy ściśle od miejsca usytuowania
Inspekcji Weterynaryjnej w systemie prawnym państwa, a także również od istniejących
możliwości podejmowania przez Inspekcję Weterynaryjną działań administracyjnych,
profilaktycznych i leczniczych, a także od współpracy z krajowymi organami administracji
państwowej i organizacjami międzynarodowymi jak. np. Światowa Organizacja Zdrowia
Zwierząt (OIE), Światowa Organizacja Zdrowia i Wyżywienia (FAO) i odpowiednimi
agendami Unii Europejskiej.
Badania, których celem , jak podaje Doktorantka jest „dokonanie analizy miejsca
Inspekcji Weterynaryjnej w krajowym systemie organów ochrony prawnej, jej organizacja,
zadania i zakres kompetencji, ocena krajowego ustawodawstwa weterynaryjnego w świetle
prawa Unii Europejskiej, a także integracja Inspekcji Weterynaryjnej w zakresie nadzoru nad
bezpieczeństwem żywności” są na wskroś nowatorskie i bardzo cenne zarówno dla
2
weterynarii jak i dla administracji państwowej. Wykazują one przy’ tym w jakim zakresie
Polska która od 1 maja 2005 r. jest pełnoprawnym członkiem Wspólnoty Europejskiej
dostosowała swoje prawodawstwa weterynaryjne do prawodawstwa krajów członkowskich
Unii.
Wybór materiałów do oceny
miejsca i roli Inspekcji Weterynaryjnej w systemie
organów ochrony prawnej uważam za bardzo trafny. Obejmują one bowiem nie tylko analizę
wybranych aktów normatywnych w liczbie 32, oraz szczegółowe materiały pochodzące z 4
województw dotyczące działania jednostek nadzorowanych w okresie 2008-2012 przez
Inspekcje Weterynaryjna. W badaniach wykorzystano metody uznawane za kardynalne w
tego typu opracowaniach naukowych, które umożliwiają konfrontacjęe obowiązującego
prawa z prawem uprzednio ustanowionym, charakter dyspozycji prawnych oraz ich
modyfikację zarówno w warstwie słownej jak i określonych zapisów normatywnych.
Ważnym i cennym uzupełnieniem są badania ankietowe i ich dogłębna analiza dotycząca
zakresu działalności praktycznej Inspekcji Weterynaryjnej
w których partycypowali
przedstawiciele jednostek nadzorowanych przez Inspekcję Weterynaryjną
powiatowych inspektoratów czterech
województw (województwo
wszystkich
lubelskie, śląskie,
warmińsko-mazurskie i wielkopolskie).
Dysertacja doktorska jest bardzo obszerna, liczy 187 stron wydruku komputerowego,
7 tabel, 8 rycin. Jest ona podzielona na 7 rozdziałów, zawiera ponadto wnioski, streszczenie w
j. polskim i angielskim, bibliografię liczącą 89 pozycji
i spis tabel. Do dysertacji jest
dołączony wykaz używanych w tekście skrótów.
Doktorantka
dobitnie podkreśla „że każdy poprawnie funkcjonujący porządek
prawny, ażeby spełniał funkcje i realizował cele, które są mu przypisane powinien być w
odpowiedni sposób chroniony, a ochrona musi mieć charakter stały i zorganizowany, a jej
celem powinno być zabezpieczenie porządku prawnego”. Podejmowanie więc praktycznych
czynności weterynaryjnych musi być prowadzone zgodnie z kierunkiem ściśle określonym
przez przepisy stanowionego prawa. Moim zdaniem taka konstrukcja rozdziału „Wstęp”
stanowi logiczne, dobrze udokumentowane i jasno przedstawione tło do dalszych rozważań
będących przedmiotem omawianej dysertacji doktorskiej.
W rozdziale
zatytułowanym „Problematyka ochrony prawnej” Doktorantka po
podaniu ogólnej charakterystyki norm prawnych i koncepcji państwa prawnego szczegółowo
omawia przedmiot i charakter ochrony prawnej, podkreślając jej charakter represyjny lub
3
prewencyjny, wskazując równocześnie
za Demendeckim T. na potrzebę działalności
pojednawczej, której celem jest rozwiązanie ugodowe sytuacji na drodze porozumienia stron.
Bardzo cenną partią doktoratu, zdaniem recenzenta, jest przedstawienie w ciekawy' a
jednocześnie zwięzły i wyczerpujący sposób takich problemów jak:
•
Nadzór administracyjny w medycynie weterynaryjnej od początku XV w. do 1918 r.
(to jest do końca okresu zaborów).
•
Administracja weterynaryjna w II Rzeczypospolitej.
•
Charakter ustawodawstwa weterynaryjnego w PRL.
•
Prawodawstwo weterynaryjne po 1989 r., zwłaszcza w świetle ustaw o samorządzie
terytorialnym oraz ustawy o terenowych organach rządowej administracji ogólnej oraz
pracownikach samorządowych.
•
Prawo wspólnotowe w obszarze Inspekcji Weterynaryjnej.
W oparciu o tą analizę historii polskiego prawa weterynaryjnego Doktorantka
przedstawiła ewolucję regulacji prawnych w weterynarii na tle zmian terytorialnych i prawno­
ustrojowych zachodzących na terenie Polski.
Bardzo szczegółowo, a jednocześnie przystępnie, została omówiona w dysertacji
organizacja, zadania i kompetencje Inspekcji Weterynaryjnej, jej umocowanie w systemie
administracji państwowej oraz przedstawione organy tej inspekcji: Główny Lekarz
Weterynarii,
Wojewódki
lekarz weterynarii jako
kierownik wojewódzkiej
inspekcji
weterynaryjnej a jednocześnie członek zespolonej administracji rządowej w województwie,
powiatowy
lekarz
weterynarii, jako
kierownik powiatowej
inspekcji
weterynaryjnej
wchodzącej w skład niezespolonej administracji rządowej, oraz graniczny lekarz weterynarii.
Omawiając kompetencje Głównego Lekarza weterynarii doktorantka słusznie podkreśla
jego rolę koordynacyjną i kontrolną a także potrzebę współpracy z Światową Organizacja
Zdrowia Zwierząt (OIE, dawna nazwa Międzynarodowy Urząd ds. Epizootii) i odpowiednimi
agendami międzynarodowymi.
Z punktu widzenia epizootiologią jakim jest recenzent, uważam za słuszne podkreślenie
roli Głównego Lekarza Weterynarii w opracowaniu programów zwalczania chorób zakaźnych
zwierząt i zoonoz, w badaniach kontrolnych
i monitoringu zoonoz i czynników
zoonotycznych,
monitoringu
lekoopomości
drobnoustrojów,
pozostałości
substancji
4
niedozwolonych i skażeń promieniotwórczych w produktach spożywczych zwierzęcego
pochodzenia.
Doktorantka opisując zadania i cele organów doradczo-opiniodawczych Głównego
Lekarza Weterynarii jakimi są: Rada Sanitamo-Epizootyczna i Rada ds. Laboratoriów nie
poddaje ocenie aktualna działalność tych organów. Jej opinia na ten temat byłaby bardzo
cenna (!).
Wyniki
kontroli
Inspekcji
Weterynaryjnej
Doktorantka
poddała
szczegółowej
i
obiektywnej analizie w oparciu o powiatowe inspektoraty weterynaryjne nadzorowane przez
Inspekcję Weterynaryjną w 4 województwach. Analiza
dotyczyła badań ankietowych
obejmujących wyniki niezgodności w łatach 2008-2012 ze szczególnym uwzględnieniem
nielegalnego uboju. Materiał faktograficzny poddany ocenie przedstawiono w szczegółowych
tabelach i na wykresach, co ułatwia orientację w obszernym materiale który m. in. dotyczy
wyników kontroli w 4 województwach, odsetku decyzji wskazujących na uchybienia oraz
decyzji wstrzymujących do czasu usunięcia uchybień (Ryc. 8, str. 90).
Rozdział
pt. „Inspekcja Weterynaryjna w systemie organów ochrony prawnej”
ma
charakter zwięzłej monografii. Doktorantka przedstawia jasno, a przy tym wyczerpująco w
oparciu o dobrze udokumentowane prace: podstawy prawne funkcjonowania administracji
zespolonej, podkreślając ochronę interesu publicznego, stopnie hierarchii administracji
rządowrej i miejsce w nich Inspekcji Weterynaryjnej i różnorodne formy działania tej
inspekcji. Doktorantka obficie cytuje przy tym publikacje specjalistów, które ułatwiają
zrozumienie umiejscowienia Inspekcji Weterynaryjnej w państwie i jej zadania w ramach
działania administracji publicznej.
Na szczególną uwagę zasługuje ta część rozdziału, w7której Doktorantka omawia z dużym
stopniem znajomości zarówno obowiązującego ustawodawstwa jak i przypuszczalnie
oparciu o własne obserwacje,
w
zadania Inspekcji Weterynaryjnej w całokształcie działań
związanych ze zwalczaniem chorób zakaźnych zwierząt,
sprawowaniem nadzoru nad
bezpieczeństwem produktów pochodzenia, wytwarzaniem i obrotem pasz. obrotem i ilością
leczniczych produktów weterynaryjnych, zasadami identyfikacji i rejestracji zwierząt i ich
przemieszczeniem. Omówienie roli lekarza weterynarii jako biegłego sadowego i jego
uprawnień w tym zakresie, stanowi zakończenie tego rozdziału badań.
5
Niemniej ciekawy jest rozdział pt. „Koncepcja integracji wszystkich inspekcji” który
obejmuje założenia projektu powołania Inspekcji Bezpieczeństwa Żywności i Weterynarii, w
którym Doktorantka omawia założenia przedstawiając równocześnie własny pogląd co do
istniejących na świecie tendencji do konsolidacji służb kontrolnych. Wyczerpujące
omówienie tych problemów posiada niekiedy charakter, krytyczny. Jednocześnie Doktorantka
podkreśla, ze cel konsolidacji, jakim jest troska o bezpieczeństwo żywności, poprawienie
efektywności nadzoru była już w Polsce podejmowana w ramach współpracy pomiędzy
inspekcjami. Doktorantka podaje słusznie, ze założenia ustawy mającej za cel powołanie
Państwowej Inspekcji Bezpieczeństwa Żywności i Weterynarii budzą silne, a przy tym, w
pełni uzasadnione emocje. Należy przy jej procedowaniu rozważyć różnorodne skutki
organizacyjne, ekonomiczne, prawne i kadrowe tak głęboko planowanej
pełni
uwzględnić
zobowiązania
międzynarodowe
państwa
reorganizacji i w
wynikające
zarówno
z
członkowstwa we Wspólnocie Europejskiej jak i zawartych traktatów międzynarodowych.
Uzasadniony jest pogląd Doktorantki, ze w opracowaniu nowego systemu nadzoru nad
bezpieczeństwem
żywności
(str.
125)
główną rolę powinna odgrywać
Inspekcja
Weterynaryjna, która obecnie realizuje już około 70% zadań w tym obszarze.
Informacje podane w' rozdziałach dotyczących założeń nadzoru na podstawie ustawy o
ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczania chorób zakaźnych zwierząt, krajowych
programów zwalczania chorób zakaźnych zwierząt, ustawy o weterynaryjnej kontroli
granicznej o problemach nadzoru oraz nadzoru weterynaryjnego nad eksperymentami z
udziałem zwierząt unaoczniają równocześnie wymogi i trudności jakim musi i sprostać służba
weterynaryjna.
Wnioski w liczbie 5 wynikają jednoznacznie z przeprowadzonych analiz.
Cel, zakres pracy jasno sformułowany w rozdziale 2 str. 12 został konsekwentnie i w
pełni zrealizowany w dysertacji doktorskiej. Materiał i metodyka badań (rozdział 3, str. 13) są
adekwatne do postawionego celu i zakresu badań. Wykładnia aktów prawnych wydanych
przez organy władzy państwowej
Polski, zarówno aktualnie obowiązujących jak
i
pozbawionych mocy prawnej umożliwiła prześledzenie ewolucji przepisów regulujących
miejsce i rolę Inspekcji Weterynaryjnej w systemie organów ochrony prawnej Polski i stopnia
dostosowania krajowego ustawodawstwa do ustawodawstwa Unii.
Ocena końcowa
6
Dysertacja doktorska Pani mgr Małgorzaty Lisiowskiej dotycząca ciekawego
zagadnienia z zakresu nauk weterynaryjnych, została zrealizowana nienagannie pod względem
merytorycznym i zwiera wiarygodny i precyzyjny opis dokonanych badań i analiz regulacji
prawnych. Sposób przeprowadzenia badań jak i opracowanie wyników oraz ich konfrontacja z
danymi piśmiennictwa, wskazują na opanowanie przez Doktorantkę zagadnień będących
przedmiotem recenzowanej dysertacji doktorskiej, co upoważnia mnie do stwierdzenia, że
odpowiada ona warunkom określonym w artykule 13 ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o
stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki.
Recenzowana dysertacja stanowi podstawę do dopuszczenia Pani mgr Małgorzaty Lisiowskiej
do dalszych etapóww przewodu doktorskiego i nadania stopnia naukowego doktora nauk
weterynaryj nych.
Jednocześnie wysoka ocena dysertacji upoważnia mnie do wystąpienia do Wysokiej
Rady Wydziału Medycyny Weterynaryjnej
Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego
w
Olsztynie z prośbą o przedstawienie jej Autorki do Nagrody J. Magnificencji Rektora UWM.
Lublin, dnia 6 maja 2016 r.