Relationship between buyer and seller power in retailing

SIŁA NABYWCY I SIŁA SPRZEDAWCY
W HANDLU DETALICZNYM –
WPŁYW NA KONKURENCJĘ I
INTERES PUBLICZNY
Na przykładzie oddziaływania dużych sieci handlowych na rynku
spożywczym w Wielkiej Brytanii (2000)
1.
WSTĘP
Problem ekonomiczny
Nakreślenie tematu
Problem ekonomiczny
Zagadnienie konkurencji oraz publicznego interesu w odniesieniu do relacji
pomiędzy siłą nabywczą (buyer power) a siłą sprzedawcy (seller power)
Siła sprzedawcy: retailer- retailer
Siła nabywcza: retailer- dostawca
2.
CASE STUDY
Praktyki cenowe stosowane przez retailerów
Siła nabywcza kupującego
Praktyki cenowe, które mogą mieć
negatywny wpływ na konkurencję
Sprzedaż
poniżej kosztów
Lokalne
dostosowywanie
cen
Sprzedaż poniżej kosztów
(below-cost selling)
Budowanie ruchu w sklepie
Powody
stosowania praktyki
Zatrzymanie klienta w sklepie
Eliminacja małych sprzedawców
Dźwignia przetargowa z dostawcami
Dla retailera
Negatywne
skutki
Dla konsumenta
Dla dostawcy
Lokalne dostosowywanie cen
(Local price flexing)
Różne ceny (w obrębie jednego sklepu) dla różnych grup
konsumentów w oparciu o ich lokalizację
Czynniki, które brane są pod uwagę w ustalaniu cen to:
Obecność lub nieobecność niektórych konkurentów
Stopień ograniczenia konsumentów w wyborze retailerów (np. czas
dojazdu)
Skutki:
zakłócenie konkurencji
zaakcentowanie siły na lokalnym rynku
Opinie Komisji na temat
praktyk cenowych
Antykonkurencyjne
Below-cost selling
i price flexing
Szkodzą interesowi publicznemu
Działają rozpraszająco na konkurencję
na rynku
Price flexing uznany za działający przeciwko interesowi publicznemu –
konsumenci płacili więcej tam, gdzie nie było lokalnej konkurencji (gdyby
konkurencja była mogli płacić niższe ceny)
Below-cost selling szkodzi małym sprzedawcą detalicznym oraz działa
przeciwko interesowi konsumentów
Zaproponowane rozwiązania
Sprzedaż poniżej kosztów
Lokalne dostosowywanie cen
Rozwiązanie
Zakazanie praktyki (jak np. we
Francji i Irlandii):
Blanket Ban
Targeted Ban
National pricing – zakaz
różnicowania cen w
zależności od wskaźników
regionalnych)
Ceny vs koszty
Skutek
Zwiększenie cen na skutek
ograniczenia intensywności
konkurencji
Ocena rozwiązania
Inne rozwiązania nieskuteczne
ze względu na rozpraszające
efekty na konkurencję,
niepraktyczność (ze względu
na kwestię kontroli),
nieproporcjonalność
Niepraktyczność regulacji,
nieefektywność,
nieproporcjonalność
Żadnych rozwiązań nie wdrożono
Czy Komisja osiągnęła odpowiednie
wnioski?
Sprzedaż
poniżej
kosztów
Sprzedaż poniżej kosztów ma zgubny
wpływ na małych sprzedawców,
jednak może być efekt
niezamierzony
Jest to praktyka legalna, niezakazana
prawem
Price
flexing
Nie jest jasne, czy komisja doszła do
poprawnych wniosków
Wykorzystanie Uniorm National
Pricing nie ma wpływa na
zniknięcie problemu nierównych
cen
Stosowanie Price Flexing lub
National Pricing zależy od
kompozycji oraz natury rynku
lokalanego
2.
CASE STUDY
Praktyki cenowe stosowane przez detalistów
Siła nabywcza kupującego
Siła nabywcza kupującego
(Retailer buyer power)(1)
Główne formy siły nabywczej kupującego to:
Uzyskiwanie możliwe najniższych cen od dostawców
Kontrolowanie warunków handlu – narzucając wymagania i/lub
ograniczenia dotyczące dostawców – w taki sposób, by odnieść
korzyść dla nabywcy kosztem dostawców i potencjalnych
konkurencyjnych sprzedawców
Siła nabywcza kupującego
(Retailer buyer power)(2)
Siła nabywcza kupującego to nie tylko ustępstwa cenowe. To mogą być
również:
Bezpośrednie korzyści finansowe związane z kosztami dostawców
(takie jak płatności na rzecz wsparcia promocyjnego, czy alokacji na
półce sklepowej
Mniej bezpośrednie korzyści, które wpływają na wymianę handlową
z innymi stronami (np. wyłączność w dostarczaniu produktów do
określonych podmiotów)
Zidentyfikowano 52 praktyki związane z siłą nabywczą detalisty
30 praktyk negatywnie wpływa na konkurencyjność (z uwagi na to,
że czołowa piątka firm z udziałem w rynku ponad 8% ma
wystraczającą siłę nabywczą)
27 praktyk działa przeciwko interesowi publicznemu
Jak siła nabywcza wpływa na
dostawców?
Zakłócenie
konkurencji na
poziomie dostawcy i
detalisty może mieć
wpływ na
dostawców którzy
są w tanie najmniej oprzeć się takiej sile nabywcy
mają słabą pozycję finansową
nie posiadają własnej siły na rynku
REZULTAT:
wyjście małych dostawców
brak bardziej dochodowych dróg wejścia na rynek
upadek małych/specjalistycznych sklepów detalicznych
Margin squeeze
Ściskane marżą (ang. margin squeeze) - maksymalne zmniejszenie różnicy pomiędzy
stawkami detalicznymi a stawkami hurtowymi (stosowanie niskich cen za usługi
detaliczne przy równoczesnym stosowaniu wysokich cen dla usług hurtowych
niezbędnych do świadczenia usług detalicznych).
Niekorzystny wpływ na dostawców - wycofanie przez nich inwestycji
przeznaczonych na:
jakość produktu
różnorodność
innowacje
Zróżnicowana siła nabywcza
Więksi
detaliści
Mniejsi
detaliści
lepsze warunki
zmniejszą swoje możliwości
pozycję na rynku
funkcjonowania na rynku
kupujących
pogorszą negocjacje z dostawcami
silniejszą pozycję do natężenia siły
będą cierpieć z powodu efektu „łóżka
nabywczej
wodnego”
korzyści ze wzrostu „spirali
będą odnosić starty z powodu
sukcesu”
„błędnego koła” spadku
Spirala sukcesu/błędne koło
„Spirala
sukcesu”
większych
detalistów
Prowadzi do większego udziału w
rynku z powodu:
„Błędne
koło”
mniejszych
detalistów
Prowadzi do zmniejszenia udziału
w rynku z powodu:
korzystania z wydajności
utraty korzyści skali
poprzez korzyści skali
zmniejszenia siły nabywczej
zwiększenia siły nabywczej
wyższych kosztów jednostkowych
zysków brutto
obniżenia zysków
zmniejszenia inwestycji
osłabienia sprzedaży detalicznej
Koncentracja handlu detalicznego
Wynikiem koncentracji handlu detalicznego, będącej wynikiem funkcjonujących
spirali sukcesu i błędnych kół, jest:
Rosnąca wydajność handlu detalicznego
Silna konkurencja między sprzedawcami detalicznymi
Korzystanie przez konsumentów z niskich cen i brak utraty innych
udogodnień
Zajmowanie przez małych detalistów zróżnicowanych pozycji
niszowych
3.
PODOBNE PRZYPADKI
Przewaga kontraktowa w obrocie produktami rolnymi i
spożywczymi
Dochodzenie FCO w sektorze sprzedaży żywności w Niemczech
Kompania Węglowa
Przewaga kontraktowa w obrocie
produktami rolnymi i spożywczymi
2016 rok – Rada Ministrów przyjmuje przyjęła projekt ustawy o
przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystaniu przewagi kontraktowej w
obrocie produktami rolnymi i spożywczymi
Przykłady nieuczciwych praktyk
Narzucanie wzorów umów bez możliwości negocjowania ich treści
Jednostronne zrywanie umów
Wymuszanie poziomu cen zakupu i wydłużanie terminów płatności za
dostarczone towary
Opłaty za powierzchnię ekspozycyjną i sprzedażową
Opłaty za usługi reklamowe
Opłaty z tytuły otwarcia nowej placówki nabywcy
Opłaty za brak zwrotów produktów i utylizacji produktów
Dochodzenie Federal Cartel Office dotyczące siły
nabywcy w sektorze sprzedaży detalicznej w
Niemczech
3 lata dochodzenia
200 producentów i 21 przedsiębiorstw detalicznych
7 kategorii produktów
Ekonometryczna analiza 3000 negocjacji
Reprezentatywna próba 250 produktów markowych
Duże detaliczne przedsiębiorstwa żywności coraz bardziej
zyskują istotny i bezpośredni wpływ na mniejszych
konkurentów
Dominujący detaliści są w silniejszej pozycji negocjacyjnej
niż producenci i mają znaczącą przewagę nad ich
mniejszymi konkurentami
Polityka cenowa Kompanii Węglowej
(2015 r.)
W lutym 2015 roku Bogdanka złożyła skargę do UOKiK w sprawie
sprzedaży przez Kompanie Węglową węgla poniżej kosztów produkcji
Według doniesień prasowych, Kompania oferuje spółkom
energetycznym węgiel po cenie sięgającej 7,2 zł za gigadżul,
tymczasem średni koszt wydobycia w spółce to blisko 12 zł za GJ.
Analiza UOiK
Polityka cenowa Kompanii Węglowej nie stanowi praktyki
ograniczającej konkurencji:
spółka nie posiada pozycji dominującej na rynku
Stosowane przez nią stawki są wynikiem strategii rynkowej w czasie
kryzysu
4.
PYTANIA DO EGZAMINU
1.
Na czym polega siła nabywcza kupującego?
A. Jest to m. in. rosnąca wydajność handlu detalicznego i zajmowanie przez małych
detalistów zróżnicowanych pozycji niszowych.
.
B. Jest to silna konkurencja między sprzedawcami detalicznymi.
C. Jest to korzystanie przez konsumentów z niskich cen i brak utraty innych
udogodnień.
D. Jest to m.in.: uzyskiwanie możliwe najniższych cen od dostawców
i kontrolowanie warunków handlu.
2.
Wskaż 2 praktyki cenowe, które mogą mieć
negatywny wpływ na konkurencję.
A. Sprzedaż powyżej kosztów i lokalne zróżnicowanie cen
B. Sprzedaż poniżej kosztów i lokalne
dopasowywanie cen
.
C. Sprzedaż poniżej kosztów i lokalne zróżnicowanie cen
D. Sprzedaż powyżej kosztów i lokalne dopasowanie cen
.
3.
Wyjaśnij pojęcie „margin squeeze”/ „ściskanie marżą”.
A.
Jest to maksymalne zmniejszenie różnicy pomiędzy stawkami detalicznymi a
stawkami hurtowymi.
B.
Jest to minimalne zmniejszenie różnicy pomiędzy stawkami detalicznymi a
stawkami hurtowymi.
C.
Jest to maksymalne zwiększenie różnicy pomiędzy stawkami detalicznymi a
stawkami hurtowymi.
D.
Jest to minimalne zwiększenie różnicy pomiędzy stawkami detalicznymi a
stawkami hurtowymi
.
.
4.
Na czym polega „błędne koło” mniejszych
detalistów?
A. Prowadzi do większego udziału w rynku z powodu korzystania z wydajności
poprzez korzyści skali, zwiększenia siły nabywczej i zysków brutto.
.
B. Prowadzi do zwiększenia udziału w rynku z powodu: utraty korzyści
skali, zmniejszenia siły nabywczej, wyższych kosztów jednostkowych, obniżenia
zysków ,zmniejszenia inwestycji, osłabienia sprzedaży detalicznej.
C. Prowadzi do zmniejszenia udziału w rynku z powodu: utraty korzyści skali,
zmniejszenia siły nabywczej, wyższych kosztów jednostkowych, obniżenia
zysków ,zmniejszenia inwestycji, osłabienia sprzedaży detalicznej.
D. Prowadzi do mniejszego udziału w rynku z powodu korzystania z wydajności
.
poprzez korzyści
skali, zwiększenia siły nabywczej i zysków brutto.
5.
Na czym polega „spirala sukcesu” większych
detalistów?
A. Prowadzi do większego udziału w rynku z powodu korzystania z wydajności
poprzez korzyści skali, zwiększenia siły nabywczej i zysków brutto.
.
B. Prowadzi do zwiększenia udziału w rynku z powodu: utraty korzyści
skali, zmniejszenia siły nabywczej, wyższych kosztów jednostkowych,
obniżenia zysków ,zmniejszenia inwestycji, osłabienia sprzedaży detalicznej.
C. Prowadzi do zmniejszenia udziału w rynku z powodu: utraty korzyści skali,
zmniejszenia siły nabywczej, wyższych kosztów jednostkowych, obniżenia
zysków ,zmniejszenia inwestycji, osłabienia sprzedaży detalicznej.
D. Prowadzi do mniejszego udziału w rynku z powodu korzystania z wydajności
poprzez korzyści
skali, zwiększenia siły nabywczej i zysków brutto.
.
Bibliografia
Lyons Bruce, Cases in European Competition Policy The Economic
Analisys, Cambridge University Press 2009, ISBN-13 978-0-521-71350-4
www.ukoik.pl/ Biuletyn nr 3 Prawo Konkurencji na co dzień
Bauer Michael, Relację między dostawcą i detalistą/Niedawne praktyki
antymonopolowe w Niemczech ( adres strony:
www.centromarca.pt/folder/conteudo/1218_3_Michael_Bauer_DE.pdf)
http://zasoby.politykainsight.pl/politykainsight.pl/public-analyses/150325ceny-UOKiK.html / Case Kampanii Węglowej
Dziękujemy!
Barbara Białkowska
Magdalena Laskowska
Weronika Oderkiewicz
Natalia Supeł
Edyta Wajda
Klaudia Żmudzka