HISTORIA OC Początki nowoczesnej obrony ludności cywilnej

HISTORIA OC
Początki nowoczesnej obrony ludności cywilnej datuje się na koniec I wojny światowej, czyli
1918 rok. Skutki użycia nowej i dotychczas nieznanej broni chemicznej przez Niemców oraz
pierwsze tragedie ludności cywilnej spowodowane bombardowaniami Londynu, Paryża i
Piotrogrodu w czasie I wojny światowej uzmysłowiły ówczesnym strategom, że istnieje
możliwość oddziaływania zbrojnego nie tylko na obiekty wojskowe, ale także na ludność
cywilną i obiekty cywilne znajdujące się na głębokim zapleczu frontu.
Doprowadziło to do pierwszych prób zorganizowania obrony ludności nie walczącej. Już pod
koniec wojny idee obrony przeciwlotniczej ludności cywilnej zyskały społeczną akceptację
we Francji, Wielkiej Brytanii i w Niemczech, te kraje były pionierami, natomiast w
późniejszym czasie również w Polsce i wielu innych krajach Europy koncepcje ochrony
przeciwko atakom z powietrza zostały zaaprobowane.
W Polsce, w 1921 r. ukształtował się Społeczny Komitet Obrony Przeciwgazowej, który
stanowił pierwsze w kraju zrzeszenie osób wojskowych i cywilnych, stawiające sobie za cel
przygotowanie ludności cywilnej do ochrony przed skutkami ewentualnego konfliktu
zbrojnego.
W końcu 1924 r. Komitet Obrony Przeciwgazowej przekształcił się w Towarzystwo
Obrony Przeciwgazowej (TOP). Jednocześnie od czerwca 1923 r., funkcjonowała w Polsce
Liga Obrony Powietrznej Państwa - organizacja mająca na celu krzewienie idei rozwoju
polskiego lotnictwa i obrony przeciwlotniczej ludności. W 1928 r. nastąpiło połączenie obu
organizacji w towarzystwo o nazwie Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej (LOPP).
Rada Ministrów rozporządzeniem z 20 stycznia 1934 r. uznała LOPP za stowarzyszenie
wyższej użyteczności publicznej. Natomiast 25 marca 1934 r. Sejm uchwalił ustawę o obronie
przeciwlotniczej i przeciwgazowej, w której zobowiązał Radę Ministrów do określenia
kompetencji władz oraz zakresu i sposobu przygotowania w czasie pokoju obrony
przeciwlotniczej i przeciwgazowej. Powyższe unormowania prawne precyzowały zasadnicze
kierunki działania w tej mierze, zasady organizowania, wyposażenia i szkolenia personelu
OPL, organizacji sieci posterunków obserwacyjno-meldunkowych, maskowania oświetlenia,
budowy wzorcowych schronów przeciwlotniczych i przeciwgazowych, ratownictwa oraz
zaopatrywania ludności w środki ochrony indywidualnej (maski przeciwgazowe).
Druga wojna światowa potwierdziła konieczność organizowania ochrony ludności
cywilnej. Polska szczególnie dotkliwie przekonała się o potrzebie działań na rzecz
ochrony cywilów.
W pierwszych pięciu latach powojennych działalność w zakresie ochrony ludności
realizowano na podstawie wspomnianej ustawy z 1934 r. Te uregulowania prawne zmieniono
dopiero w 1951 r., kiedy to Sejm uchwalił ustawę o powołaniu Terenowej Obrony
Przeciwlotniczej (TOPL) na czele z Komendą Główną OPL, podporządkowaną Urzędowi
Rady Ministrów. Uchwała Rady Ministrów będąca aktem wykonawczym do ustawy,
zobowiązywała wszystkie organy władzy, urzędy, instytucje, zakłady pracy i organizacje
społeczne - do przygotowania terenowej obrony przeciwlotniczej. Wszystkie przedsięwzięcia
TOPL w początkowym okresie zostały podporządkowane ochronie ludności i ważnych
obiektów przed skutkami bombardowań lotniczych i napadu gazowego, a w latach następnych
- także przed działaniem broni jądrowej, która stanowiła nowy i niezwykle niebezpieczny
wynalazek.
W 1956 r. Komendę Główną TOPL podporządkowano ministrowi spraw wewnętrznych, a w
1964 r. - po powołaniu Obrony Terytorialnej Kraju - ministrowi obrony narodowej. Wtedy
też TOPL zmieniła nazwę na Powszechną Samoobronę, a KG TOPL na Inspektorat
Powszechnej Samoobrony. Rada Ministrów 18 maja 1973 r. podjęła uchwałę o powołaniu w
Polsce obrony cywilnej, której głównym celem pozostała nadal ochrona ludności przed
niebezpieczeństwami działań zbrojnych oraz zapewnienie jej niezbędnych warunków do
przetrwania. Dotychczasowy kształt obrony cywilnej określa ustawa z dnia 21 listopada 1967
r. (wraz z późniejszymi zmianami) o powszechnym obowiązku obrony Rzeczpospolitej
Polskiej oraz wydane na jej podstawie dokumenty wykonawcze, w szczególności.