Wykład 3
Transkrypt
Wykład 3
CZYNNIKI PRODUKCJI PRACA Praca działalność ludzka każdego rodzaju: fizyczną i umysłową, Kapitał Ziemia Innowacje Wiedza wykwalifikowaną i niewykwalifikowaną. Praca to ludzki wysiłek fizyczny lub umysłowy włożony w tworzenie dóbr. Ilość dostępnej pracy zależy od: liczebności populacji, udziału w całej populacji tych, którzy mogą i chcą pracować (siły roboczej), przeciętnej ilości godzin przepracowanych przez zatrudnionych w danej jednostce czasu (tydzień roboczy, miesiąc roboczy, dzień roboczy, roboczogodzina) Zarządzanie MIERNIK PRACY ZIEMIA Efektywność (produktywność, wydajność) - wszelkie dary natury, które są osiągalne dla ludzi, czyli gleby, ilość lub wartość produkcji wytworzonej: w ciągu jednej roboczogodziny lub w przeliczeniu na jednego zatrudnionego. minerały, lasy, wody oraz wszystkie zawarte w nich dostępne w badanym okresie bogactwa. Ilość dostępnej ziemi: 72% ziemskiej powierzchni pokrywają oceany, większa część lądów nie nadaje się do wykorzystania przez człowieka, pokłady kopalin są ściśle ograniczone, zarówno z punktu widzenia ich eksploatacji, jak i możliwości odkrywania nowych; zużywamy coraz większe ich ilości, podczas gdy stojące do naszej dyspozycji ilości pozostają w zasadzie niezmienione, a większość surowców jest nieodnawialna, ziemia i istnienie dóbr wolnych oraz różnego rodzaju surowców nie jest zasługą człowieka, ale ziemia, pochodzące z niej produkty i surowce są zawsze czyjąś własnością - za uzyskanie prawa do jej użytkowania lub prawa do użytkowania otrzymywanych z niej produktów i surowców trzeba właścicielom zapłacić odpowiednie wynagrodzenie (rentę). KAPITAŁ CECHY CZYNNIKÓW PRODUKCJI zasób środków pieniężnych (kapitał pieniężny) i rzeczowych (kapitał komplementarność (wzajemnie uzupełnianie się) - często rzeczowy), który może być wykorzystany jako czynnik wytwórczy w procesie produkcyjnym. Rodzaje kapitału kapitał trwały składający się z rzeczy zużywających się stopniowo w procesie produkcji ale nie zmieniających swej postaci fizycznej. Przykładem mogą być maszyny, budowle, urządzenia . kapitał obrotowy, czyli dobra i usługi nie tylko zużywające się w procesie produkcyjnym, ale również zmieniające swoją postać. Jedną z pozycji w kapitale zmiennym zajmują będące w dyspozycji firmy środki finansowe. Rozmiary kapitału Rozmiary zasobu kapitału wyznaczają granicę możliwej w danym okresie produkcji wszelkiego rodzaju dóbr. Ilość dóbr kapitałowych uzależniona jest od tego, z jakiej ilości dóbr zaspakajających bezpośrednio potrzeby społeczeństwo jest skłonne zrezygnować (zależy od tego w jakim stopniu, ludzie skłonni są zrezygnować z konsumpcji bieżącej na rzecz konsumpcji przyszłej). obejmuje całą grupę czynników produkcji np. maszyna nie będzie działała bez miejsca lokalizacji, człowieka i dopływu energii, substytucyjność (zastępowalność) - możliwość substytucji rośnie w miarę wydłużania czasu analizy, w krótkim okresie substytucyjność można rozpatrywać wyłącznie w warunkach istniejącej techniki, w długim okresie zmienia się jednak poziom wiedzy technicznej i technologicznej, odpłatność - ich użytkowanie przynosi dochód właścicielowi. 1 DOCHÓD Z CZYNNIKÓW PRODUKCJI wg A. SMITHA POTRZEBA LUDZKA stan psychofizyczny człowieka, PRACA PŁACA ZIEMIA RENTA KAPITAŁ PIENIĘŻNY PROCENT KAPITAŁ RZECZOWY ZYSK subiektywne poczucie braku lub pożądanie jakiegoś dobra lub stanu TEORIA POTRZEB CARLA MENGERA POTRZEBY KONSUMPCYJNE wywodzą się z pierwotnych popędów i pożądań wyzwalający aktywność gospodarczą stan ich zaspokojenie stanowi cel ostateczny potrzeby indywidualne przekształcają się w potrzeby wspólnot konieczności posiadania, użytkowania produktów wynikający z osiągniętego poziomu rozwoju środowiska człowieka oraz jego wymogów jako struktury psychofizycznej ŚRODKI ZASPOKAJANIA POTRZEB (DOBRA) SPOSOBY ZASPOKAJANIA POTRZEB przedmioty materialne zużywające się w trakcie ogół zachowań i działań zmierzających do konsumpcji przedmioty materialne o znaczeniu symbolicznym (cechą główna jest ich umowna wartość, która została przyjęta przez ludzi), o ich wartości decydują cechy niematerialne niematerialne wartości społeczne i kulturowe (wiedza, poczucie bezpieczeństwa) czynności czyli świadczenie usług zdobycia środków zaspokajających potrzeby oraz sposoby obchodzenia się z tymi środkami: zachowanie konsumpcyjne na rynku (zachowanie nabywców); zachowanie konsumentów w gospodarstwach domowych (co konsumenci robią z kupionymi rzeczami). 2 ŹRÓDŁA POTRZEB ŹRÓDŁA POTRZEB organizm ludzki będący źródłem potrzeb warunki klimatyczne stanowiące element KLASYFIKACJA POTRZEB WG ABRAHAMA MASLOWA RODZAJE POTRZEB fizjologiczne - gdy nie są zaspokojone, dominują nad wszystkimi innymi przymus zaspokojenia: pierwszego rzędu (podstawowych) czyli takich, bez których utrzymanie życia jest niemożliwe (jedzenie, sen); osobowość - potrzeby wyższego rzędu – takie których zaspokojenie dotyczy np. wszelkich rozrywek (zakup książek); potrzebami, wypierają je na dalszy plan i decydują o przebiegu zachowania człowieka. bezpieczeństwa - nienaruszalność, ujawniają się gdy dotychczasowe nawyki okazują się mało przydatne, przynależności - usiłowanie przezwyciężenia osamotnienia, eliminacji i obcości, tendencja do nawiązywania bliskich intymnych stosunków, uczestnictwa w życiu grupy, szacunku i uznania - we własnych oczach i w oczach innych ludzi; pragnienie potęgi, wyczynu i wolności, potrzeba respektu i uznania ze strony innych ludzi, dobrego statusu społecznego, sławy, dominacji, zwracania na siebie uwagi. potrzeby samorealizacji - wyrażają się w dążeniu człowieka do rozwoju swoich możliwości; stanowią środek do zaspokojenia potrzeb fizjologicznych lub reakcje kompensujące niezaspokojenie innych potrzeb: estetyczne (potrzeba harmonii i piękna), poznawcze (potrzeby wiedzy, rozumienia, nowości) CECHY POTRZEB zróżnicowanie, ilościowa nieograniczoność i stałe odradzanie się, zmienność społeczne uwarunkowanie - ludzie oceniając poziom swych potrzeb czynią to nie na podstawie poziomu względnego, a więc w porównaniu do innej grupy społecznej, pojemnościowa ograniczoność potrzeb - na zaspokojenie każdej potrzeby wystarcza tylko pewna ilość danego dobra; w miarę zaspokajania danej potrzeby określonym dobrem lub dobrem podobnym powinna słabnąć siła odczuwania tej potrzeby, aż wreszcie dochodzimy do stanu nasycenia; im bardziej naturalna (fizjologiczna) jest dana potrzeba tym wyraźniejsza jest granica jej zaspokojenia. środowiska przyrodniczego i stwarzają potrzebę odzieży (np. obuwie); działalność gospodarcza – gospodarowanie jest źródłem różnorodnych potrzeb w sferze produkcji, wymiany, podziału a nawet konsumpcji; życie społeczne – źródło najliczniejszych potrzeb, wynikających z nawiązywania między ludźmi różnorakich stosunków: prawnych, towarzyskich, politycznych. potrzeby biologiczne, które muszą być zaspokojone, potrzeby kulturalne, które mogą ale nie muszą być zaspakajane, potrzeby niezbędne, potrzeby luksusowe, sposób zaspokojenia: jednorazowe, ciągłe, podmiot: jednostki, zbiorowe, źródło: konsumpcyjne, inwestycyjne, CECHY POTRZEB PODSTAWOWYCH komplementarne - dla prawidłowego funkcjonowania muszą być zaspokojone wszystkie, środki zaspokojenia są wobec siebie konkurencyjne (substytucyjne), słaba reakcja na informację, niska elastyczność dochodowa, cenowa wydatków na dobra i usługi zaspokajające te potrzeby 3 CECHY POTRZEB WYŻSZEGO RZĘDU TEORIA DÓBR CARLA MENGERA warunek konieczny - występowanie nadwyżki dochodu, występowanie czasu wolnego nie są wrodzone, nabywane na skutek oddziaływania środowiska, informacji, reklamy, silnie reagują na informacje, wtórne - dzięki temu jest możliwe ich wywołanie są konkurencyjne względem siebie - możemy zrezygnować z jednej potrzeby na rzecz innej jeżeli u człowieka istnieje wiedza o potrzebie jeżeli rzecz obiektywnie jest w stanie zaspokoić potrzebę jeżeli człowiek wie, że rzecz zaspokaja potrzebę jeżeli rzecz jest dostępna jest dobrem dobra gospodarcze można dzielić ze względu na odległość od aktu zaspokojenia potrzeb – pierwszego rzędu – bezpośrednio zaspokajające potrzeby, drugiego – to z którego można uzyskać dobro pierwszego rzędu 4