Starożytny Egipt

STAROŻYTNY EGIPT
UWAGA! czerwoną gwiazdką
oznaczyłam zabytki,
które należy umieć rozpoznawać
(nazwa, autor o ile jest podany,
miejscowość o ile jest podana, epoka)
Cechy sztuki:
- monumentalizm (świątynie nie przystosowane rozmiarami do wymiarów człowieka),
- gloryfikowanie władzy i odzwierciedlanie stosunków w państwie,
- anonimowa z wyjątkiem architektów (Imhotep pierwszy znany z imienia architekt
faraona Dżesera); artysta był rzemieślnikiem specjalizującym się w wąskiej dziedzinie
(np. cięcie kamienia, rzeźbienie, polerowanie, polichromowanie),
- charakterystyczny kanon w rzeźbie, płaskorzeźbie i malarstwie.
ARCHITEKTURA
- materiały: cegły z mułu nilowego, drewno, kamień,
- rodzaje architektury:
● świecka: domostwa, pałace, rezydencje
● religijna:
■ grobowce (architektura sepulkralna)
■ świątynie (architektura sakralna),
- budynki mieszkalne nie zachowały się, był to zazwyczaj kompleks niskich pomieszczeń
otoczonych ogrodem,
- początkową formą grobowca była mastaba
czyli kopiec w kształcie nasypu ziemnego,
o ukośnych ścianach, komora grobowa
znajdowała się pod ziemią,
- piramidy
piramida Dżesera w Sakkarze
Zespół grobowców w Gizie
Piramida Chefrena
~2532 r. p.n.e.
Piramida Cheopsa
~ 2560 r. p.n.e.
146,6 m wys.,
dł. boku 230,35 m,
podstawa usytuowana wg stron świata
Piramida Mykerinosa
XXVI w. p.n.e.
Łódź słoneczna
linia pierwotnej obudowy
kanały wentylacyjne
wielki korytarz
główna komora
królewska
komora grobowa
królowej
wejście
Sfinks
2723-2563 r. p.n.e.,
strzegł dolnej świątyni
pogrzebowej, prowadzącej
do piramidy Chefrena
- grobowiec ze świątynią grobową
Dolina Królów i Królowych niedaleko Karnaku i Luksoru
wnętrze grobowca Ramzesa IX
sarkofag Tutenchamona
Świątynia królowej Hatszepsut
w Dejr el-Bahari
Polska Stacja Archeologiczna
- plan świątyni egipskiej
Elementy architektoniczne:
- filar – podstawowy element konstrukcyjny, kamienny blok o przekroju czworoboku
- kolumna, początkowo prosta, potem z głowicą (kapitel) i podstawą (bazą)
- półkolumna,
- gzyms (krajnik) – poziomy występ muru naśladujący zwój maty,
- fryz – poziomy pas dekorujący o motywach kwitnących trzcin
RZEŹBA
- cechy: hierarchia wielkości, surowość, prostota, dostojeństwo; faraon zawsze był
przestawiany jako młody, bez wad anatomicznych, pozbawiony uczuć, obojętny
- materiały:
● monumentalna, z granitu lub bazaltu – posągi władców i bóstw
● mniejsze rozmiary osiągały np. figurki stanowiące
wyposażenie grobowców wykonane z wapienia,
drewna, mułu nilowego
Tutanchamon, maska
Kobieta mieląca ziarno,
rzeźba z V dynastii (2465–2323 p.n.e.)
Skryba
BARWNY RELIEF I MALARSTWO
- tematyka: sceny religijne (wyobrażenia bóstw, faraona, sąd Ozyrysa),
sceny batalistyczne np. bitwa pod Kadesz Ramzesa II w Abu Simbel,
sceny rodzajowa: zajęcia gospodarskie, polowanie, zwierzęta, rośliny
-funkcja: ideologiczna i dekoracyjna,
Teby, malowidło ścienne z grobowca dostojnika Nebamuna,
scena polowania na ptactwo, ok. 1400 p.n.e.
Anubis – opiekun zmarłych
Ważenie serca podczas Sądu Ozyrysa, papirus egipski
SZTUKA UŻYTKOWA
Tron króla Tutanchamona, Pektorał egipski z oka Horusa
ok. 1358 p.n.e.
i skarabeuszem,
skarb z grobowca Tutanchamona,
2. poł. XIV w. p.n.e.
Egipskie symbole,
odradzanie się Słońca
i zmartwychwstanie
człowieka, uskrzydlony
skarabeusz i sępy
wznoszą imię zmarłego
ku Słońcu, pektorał
pochodzący z Tanis
Stare Państwo (XXIX-XXI w p.n.e.)
- piramida Schodkowa Dżesera
- piramida Cheopsa w Gizie
- piramida, świątynia i sfinks Chefrena w Gizie
- piramida Mykerinosa, posąg Mykerinosa
- grobowiec władcy Ti w Sakkarze
- okres politycznego, gospodarczego i kulturalnego rozwoju
Średnie Państwo (XXI-XVI w. p.n.e.)
- groby skalne w Beni Hasan w Asuanie
- portret Sezostrisa III
- wysoki poziom sztuki zdobniczej i jubilerstwa
Nowe Państwo (XVI-XI) w. p.n.e.)
- świątynia grobowa Hatszepsut w Dejr el-Bahari
- świątynia Amona-Ra w Luksorze oraz Chonsu i Mut w Karnaku
- portrety Echnatona i Nefretete
- świątynie Ramzesa II i Nefretari w Abu Simbel
- grobowiec Tutenchamona w Dolinie Królów