Program Edukacji Literacko - Teatralnej

Małgorzata Petrykowska
nauczyciel nauczania zintegrowanego
w Szkole Podstawowej
w Chrapowie
PROGRAM EDUKACJI
LITERACKO-TEATRALNEJ
„BRZECHWOLANDIA”
„Dzieci powinny mieć pełną możliwość
wyrażania swoich myśli i doświadczeń
za pomocą rysowania i malowania,
prac
ręcznych,
przez
ćwiczenia
mimiczne i inne formy dramatyczne.
Przez muzykę, taniec, recytowanie
wierszy, wykonywanie rożnego rodzaju
dekoracji
i rysunków mogą wyrazić uczucia nie
zawsze przecież uświadomione”.
M. RICHARDSON
1
Osoby objęte programem: uczniowie III klasy - 16 osób
Termin realizacji: rok szkolny
Od wielu lat współpracuję z Narodowym Teatrem Edukacji im.
Adama Mickiewicza z Wrocławia. Inspiracją do napisania programu
edukacji literacko-teatralnej dla III klasy była jego kolejna propozycja. Na
początku roku szkolnego teatr zaproponował nam spektakl zatytułowany
„Brzechwolandia”. Wiedziałam, że dzieci uwielbiają teatr i lubią wiersze
Brzechwy. Pomyślałam, że to dobra okazja na rozszerzenie tematu
i stworzenie programu na cały rok.
I. CHARAKTERYSTYKA PROGRAMU
Ponieważ w tym czasie prowadziłam klasę trzecią program edukacji
literacko-teatralnej „Brzechwolandia” napisany został z myślą o uczniach
tejże
klasy.
Zakłada
rozszerzenie
materiału
o
elementy
wiedzy
i umiejętności z zakresu sztuki literackiej, teatralnej i artystycznej. Oparty
jest na utworach znanego pisarza Jana Brzechwy, który nieodmiennie
kojarzony jest ze znakomitą literaturą dla młodego czytelnika.
Dobór treści zawartych w tym programie odpowiada założeniom
Podstawy programowej. Program, oprócz treści, zawiera przewidziany
zakres umiejętności, jakie dzieci będą zdobywały podczas edukacji
literacko-teatralnej.
Realizacja
programu
przewidziana
jest
w
ramach
zajęć
pozalekcyjnych, jeden raz w tygodniu.
II. SZCZEGÓŁOWE CELE
Celem głównym programu jest rozbudzenie potrzeby kontaktu z
literaturą i sztuką poprzez utwory Jana Brzechwy.
Cele szczegółowe to:
•
zachęcenie do słuchania i samodzielnego czytania,
•
propagowanie utworów klasyków literatury dziecięcej (Jana Brzechwy),
2
•
rozbudzanie zamiłowania do czytania książek,
•
rozwijanie wyobraźni, twórczości, zainteresowań,
•
wzbogacenie wiedzy i poszerzenie słownictwa z zakresu edukacji
teatralnej i literackiej,
•
zachęcenie do dziecięcej twórczości,
•
przygotowanie do odbioru dzieł sztuki teatralnej,
•
kształcenie umiejętności współdziałania w zespole,
•
integrowanie środowiska dziecięcego.
III. PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW
Podstawowym założeniem niniejszego programu edukacji literackoteatralnej
jest
wyposażenie
uczniów
w
niezbędne
wiadomości
i umiejętności.
Osiąganie zamierzonych celów zdeterminowane jest:
•
poznaniem treści poszczególnych obszarów tematycznych,
•
dobrą organizacją i warunkami przebiegu procesu wychowawczodydaktycznego,
•
dostosowaniem zadań do potrzeb i możliwości poszczególnych dzieci,
•
kształtowaniem pozytywnego nastawienia do świata sztuki literackiej,
teatralnej i artystycznej,
•
odwoływaniem się do dziecięcych przeżyć, doświadczeń, wiadomości
i umiejętności,
•
tworzeniem sytuacji umożliwiających poznawanie sztuki literackiej,
teatralnej i artystycznej.
Jednym z wielu ważnych uwarunkowań jest także stosowanie
atrakcyjnych form i metod pracy opartych na:
•
obserwacji,
•
pokazie,
•
przekazie słownym,
•
pogadance,
3
•
dyskusji,
•
recytacji,
•
pracy z tekstem,
•
doświadczeniu,
•
zajęciach praktycznych,
•
czytaniu literatury,
•
różnorodnych zabawach,
•
grach dydaktycznych,
•
konkursach recytatorskich,
•
przedstawieniach,
•
współpracy z teatrem.
W wyniku prawidłowego wykorzystania tych metod uczeń powinien
posiadać potrzebę kontaktu z literaturą i sztuką.
Rolą nauczyciela w osiąganiu założonych celów jest wprowadzenie
modyfikacji w treściach, metodach nauczania oraz stylu kierowania
zespołem dziecięcym. Uświadomienie sobie, iż osobowość nauczyciela ma
wielkie
znaczenie
dla
kształtowania
się
osobowości
ucznia,
a
w
szczególności ucznia będącego w młodszym wieku szkolnym. Nadrzędnym
zadaniem nauczyciela jest jednak wspomaganie i pobudzanie rozwoju
każdego dziecka, a nie realizacja programu.
Rolą rodziców w osiąganiu założonych celów jest włączenie się do
realizacji procesu edukacyjnego.
TREŚCI NAUCZANIA (KRĘGI TEMATYCZNE):
•
Wspólne i indywidualne czytanie wierszy Jana Brzechwy
•
Stworzenie
klasowej
księgi
wierszy
Jana
Brzechwy
poprzez
indywidualne wykonanie ilustracji ulubionej postaci z wybranego
wiersza i przepisanie go
•
Wspólne tworzenie gazetek tematycznych
4
•
Zbiorowe
wykonanie
jednego
wielkiego
plakatu
teatralnego
zapraszającego na spektakl teatralny
•
Wyjazd do teatru na spektakl „Brzechwolandia”
•
Zaproszenie
młodszych
do
wspólnego
oraz
oglądania
przedszkolaków
z
spektaklu
pozostałych
zaprzyjaźnionego
klas
Miejskiego
Przedszkola w Pełczycach
•
Nauka wierszy Jana Brzechwy na pamięć
•
Recytowanie wierszy
•
Inscenizowanie wierszy
•
Projektowanie i wykonanie kostiumów oraz dobór lub wykonanie
rekwizytów
•
Udział w szkolnym konkursie recytatorskim
•
Udział w gminnym konkursie recytatorskim
•
Turniej ze znajomości wierszy Jana Brzechwy
•
Pisanie dłuższych swobodnych wypowiedzi na temat twórczości Jana
Brzechwy
IV. PROGRAM
Zadania
1.
Propagowanie
utworów
klasyków
literatury
dziecięcej
(Jana
Brzechwy)
Sposób realizacji
•
•
•
•
•
Słuchanie wierszy
Jana Brzechwy
czytanych przez
nauczyciela
Samodzielne czytanie
jego utworów
Słuchanie nagrań
utworów literackich
Jana Brzechwy
Konstruowanie
wypowiedzi na temat
treści, wyglądu i
oceny bohaterów
przeczytanych
utworów
Tworzenie ilustracji do
poznanych utworów
•
•
•
•
•
•
•
•
Zakładane osiągnięcia
Uczeń potrafi:
słuchać utworów
literackich czytanych
przez nauczyciela,
słuchać nagrań utworów
Jana Brzechwy,
samodzielnie czytać
utwory literackie,
czytać płynnie
i wyraziście,
jasno, wyraziście
i starannie wypowiadać
się na temat literatury
dziecięcej Jana
Brzechwy,
określić nastrój utworu,
rysować,
tworzyć ilustracje do
5
•
•
2.
Zachęcenie do •
dziecięcej
twórczości.
•
Ukazanie
potrzeby
współdziałania
w zespole.
•
•
•
3.
Rozwijanie
wyobraźni,
twórczości,
zainteresowań
•
•
•
•
•
4.
Zachęcenie do •
słuchania i
samodzielnego •
czytania
•
utworów
Rozwiązywanie
krzyżówek, rebusów
Układanie puzzli
ilustrujących utwory
Jana Brzechwy
Tworzenie klasowej
księgi wierszy Jana
Brzechwy
Indywidualne
wykonanie ilustracji
ulubionej postaci z
wybranego wiersza
i przepisanie go
Gromadzenie kart
książki w klasowej
księdze wierszy Jana
Brzechwy
Projektowanie
i wykonanie
kostiumów oraz dobór
lub wykonywanie
rekwizytów
Tworzenie
akompaniamentu
perkusyjnego
Comiesięczne gazetki:
Zwierzęta z wierszy
Jana Brzechwy
Rośliny z wierszy Jana
Brzechwy
Ludzie w wierszach
Jana Brzechwy
i inne zgodne
z wyobraźnią,
twórczością
i zainteresowaniami
poszczególnych dzieci
Wdrażanie w życie
wybranych i zgodnych
z edukacją literackoteatralną propozycji
dzieci
Słuchanie pięknie
czytanych utworów
Konkurs pięknego
czytania
Samodzielny wybór
wiersza,
• rozwiązywać krzyżówki
i rebusy,
• układać puzzle
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
tworzyć własną księgę,
wykonać ilustrację
ulubionej postaci
z wybranego wiersza,
przepisywać tekst,
zaprojektować i wykonać
proste kostiumy,
dobrać rekwizyty,
podać i uzasadnić własne
propozycje,
stworzyć akompaniament
z wykorzystaniem
instrumentów
perkusyjnych,
współdziałać z zespołem,
doceniać wytwory innych
wykonać ilustrację
odpowiedniej postaci
z wybranego wiersza,
rysować z wyobraźni,
przepisywać tekst,
zaprojektować i wykonać
gazetkę,
zauważyć i docenić
piękno literatury,
szukać materiałów na
gazetkę kierując się
własnymi
zainteresowaniami,
proponować działania
•
słuchać czytanych
utworów,
• korzystać z biblioteki
w poszukiwaniu utworów
do czytania,
6
literackich
•
5.
Rozbudzanie
zamiłowania
do czytania
•
•
•
•
•
•
•
6.
Wygłaszanie
wierszy z
pamięci z
intonacją
zgodną z
treścią utworu
•
•
•
•
•
7.
•
•
Przedstawianie •
utworów
literackich
•
różnymi
formami
ekspresji –
plakat
teatralny,
•
wystawienie
teatrzyku cieni
tekstów
Przygotowanie się do
udziału w konkursie
Prezentacja czytania
Słuchanie pięknie
czytanych utworów
Samodzielne czytanie
jego utworów
Inscenizowanie
utworów Jana
Brzechwy
Odgrywanie
określonych ról
i scenek dramowych
Symulacja zachowań
określonych postaci
Śpiewanie piosenek
opartych na słowach
wierszy Jana
Brzechwy
Samodzielny wybór
tekstów
Przygotowanie do
konkursu
Ćwiczenia emisji głosu
Ćwiczenia intonacji
głosu
Nauka wierszy Jana
Brzechwy na pamięć
Recytowanie wierszy
Konkurs recytatorski
Wykonanie prac
plastycznych dowolną
techniką
Zbiorowe wykonanie
jednego wielkiego
plakatu
zapraszającego na
spektakl teatralny
Tworzenie scenek
dramowych
(wyrażanie gestem,
ruchem, słowem
charakterystycznych
cech postaci) do
wykonanych ilustracji
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
czytać samodzielnie
i dla przyjemności,
czytać płynnie
i wyraziście
słuchać czytanych
utworów,
inscenizować utwory
literackie,
odgrywać określone role,
odgrywać scenki
dramowe,
symulować zachowania
określonych postaci,
śpiewać piosenki,
zgodnie współdziałać
w grupie,
odważnie i swobodnie
występować przed innymi
dziećmi
korzystać z biblioteki
w poszukiwaniu utworów
do recytacji,
zapamiętać tekst,
recytować wiersz,
odważnie i swobodnie
występować przed
innymi dziećmi
wykonać pracę
plastyczną dowolną
techniką,
wykonać plakat teatralny
zapraszający na
spektakl,
rozdzielić pracę,
współpracować w grupie,
korzystać z różnych
materiałów i technik
plastycznych,
tworzyć scenki dramowe
do wykonywanych
ilustracji,
zaprezentować teatrzyk
cieni
7
8.
9.
10.
Przygotowanie • Wyjazd do teatru na
spektakl
do odbioru
„Brzechwolandia”
dzieł sztuki
• Słuchanie nagrań
teatralnej
wierszy Jana
Brzechwy
• Oglądanie
przedstawień opartych
na utworach Jana
Brzechwy na wideo
• Prezentacja
komputerowa
„Multimedialny Świat
Jana Brzechwy"
• Zapoznanie z różnymi
Wzbogacenie
rodzajami teatrów
wiedzy
• Warsztaty teatralne
i poszerzenie
• Spotkanie z aktorami
słownictwa
Narodowego Teatru
z zakresu
Edukacji im. Adama
edukacji
Mickiewicza
literackiej
z Wrocławia
i teatralnej
• Turniej ze znajomości
wierszy Jana
Brzechwy
Integrowanie
środowiska
dziecięcego
•
•
11.
•
Wyrażanie
opinii na temat
literatury i
obejrzanej
•
sztuki
teatralnej
•
Zaproszenie do
wspólnego oglądania
spektaklu pozostałych
klas młodszych oraz
przedszkolaków
z zaprzyjaźnionego
Miejskiego
Przedszkola
w Pełczycach
Udział w konkursach
i turnieju
Ocena własnych
przedstawień po
występach i po
obejrzeniu nagrań
Wyrażanie opinii na
temat poznanej
literatury
Wyrażanie opinii na
temat obejrzanej
sztuki teatralnej
•
kulturalnie oglądać
sztukę teatralną
• zachować się w teatrze
i podczas spektaklu
• uważnie słuchać nagrań
wierszy i piosenek
• uważnie oglądać
przedstawienia nagrane
na wideo i prezentowane
na komputerze
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
posługiwać się
słownictwem związanym
z literaturą i teatrem
poprawnie zachowywać
się podczas spotkania
z aktorami
zadawać pytania
brać czynny udział
w warsztatach
teatralnych
zaprezentować zdobytą
wiedzę
zaprojektować
zaproszenie
pisać zaproszenia
zgodnie współdziałać
w grupie
dzielić się wrażeniami
z innymi dziećmi
opiekować się młodszymi
i niepełnosprawnymi
kulturalnie dyskutować,
ocenić przedstawienie
teatralne
wskazać na godne uwagi
elementy (dekoracji, gry
aktorskiej)
dostrzec mankamenty
i wskazać możliwości
poprawy
dzielić się wrażeniami
8
•
Słowne i pisemne
dzielenie się
wrażeniami z innymi
z innymi
V. OCZEKIWANE OSIĄGNIĘCIA
W efekcie realizacji programu uczniowie:
•
polubią słuchanie literatury i samodzielne czytanie,
•
poznają utwory klasyków literatury dziecięcej (Jana Brzechwy),
•
rozbudzą w sobie zamiłowanie do czytania książek,
•
rozwiną wyobraźnię, twórczość, zainteresowania,
•
wzbogacą wiedzę ogólną i poszerzą słownictwo z zakresu edukacji
teatralnej i literackiej,
•
rozwiną dziecięcą twórczość,
•
zdobędą przygotowanie do odbioru dzieł sztuki teatralnej,
•
udoskonalą umiejętność współdziałania w zespole,
•
zintegrują się.
VI. EWALUACJA
Ewaluację programu stanowią wspólne rozmowy, dyskusje, próby
oceny pracy po zajęciach, próbach, konkursach. Doskonałą oceną są
opinie rodziców, nauczycieli i innych dzieci. Najczęściej oceny najbliższych
są bardzo pochlebne, co umożliwia dzieciom przeżycie sukcesu i bardziej
mobilizuje je do pracy. Inną formą ewaluacji są ankiety, testy, udział
w konkursach, wycieczki do teatru.
9
Bardzo
ciekawe
jest
także
oglądanie
własnych
recytacji
zarejestrowanych aparatem cyfrowym i odtwarzane na komputerze czy
wysłuchanie własnych recytacji nagranych na kasetach magnetofonowych.
Dzieci mają wówczas okazję spojrzeć na siebie w roli aktora z innej
perspektywy. Teraz jako widzowie mogą ocenić przedstawienie, wskazać
mocne i słabe strony, krytycznie spojrzeć na własną twórczość docenić
siebie i swoje możliwości.
Wykaz najważniejszych, planowanych do wykorzystania płyt CD:
•
Płyta CD-ROM Program Multimedialny Świat Jana Brzechwy
(wpisany na listę środków dydaktycznych zalecanych przez Ministra
Edukacji Narodowej)
•
Płyta CD-ROM Jan Brzechwa – Wiersze dla dzieci
•
Prezentacja multimedialna „Życie i twórczość Jana Brzechwy”
10