Rola Europejskiego Funduszu Społecznego w rozwiązywaniu

Rola Europejskiego Funduszu Społecznego w rozwiązywaniu

Uniwersytet Łódzki
Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny
Studia podyplomowe „Mechanizmy Funkcjonowania Strefy Euro”
Maria Dajlidzienko, Marta Gardeła
Rola Europejskiego Funduszu Społecznego
w rozwiązywaniu problemów rynku pracy
na przykładzie Polski
Praca dyplomowa napisana
pod kierunkiem naukowym
prof. zw. dra hab. Janusza Bilskiego
w Katedrze Międzynarodowych
Stosunków Gospodarczych
Łódź 2015 r.
Spis treści
Wstęp .................................................................................................................................... 2
Rozdział 1 Charakterystyka rynku pracy w Unii Europejskiej w tym Polski ................... 4
1.1 Definicja rynku pracy i definicja bezrobocia ..................................................................... 4
1.2 Ogólna charakterystyka rynku pracy w Unii Europejskiej ................................................. 6
1.3 Rynek pracy w Polsce po przystąpieniu do Unii Europejskiej .......................................... 8
Rozdział 2 Polityka zatrudnieniowa w Unii Europejskiej................................................. 13
2.1 Charakterystyka i opis polityki zatrudnieniowej w Unii Europejskiej ............................. 13
2.2 Założenia polskiej polityki zatrudnieniowej ................................................................... 15
2.3 Europejski Fundusz Społeczny–główne narzędzie realizacji polityki zatrudnieniowej..18
Rozdział 3 Europejskie Fundusz Społeczny w Polsce w latach 2007 – 2013 .................... 21
3.1 Opis i podział środków finansowych Europejskiego Funduszu Społecznego w Polsce .... 21
3.2 Struktura wydatków z Europejskiego Funduszu Społecznego ......................................... 23
3.3 Ocena efektywności wykorzystania środków finansowych z Europejskiego Funduszu
Społecznego w rozwiązywaniu problemów rynku pracy ....................................................... 25
Zakończenie …………………………………………………………………………….…..28
Bibliografia …………………………………………………………………………………30
Spis tabel/rysunków/schematów, itd. ……………………………………………...………32
1
Wstęp
1 maja 2004 r. Polska wraz z dziewięcioma innymi krajami europejskimi zasiliła
szeregi Unii Europejskiej na mocy tzw. traktatu akcesyjnego, który został podpisany
16 kwietnia 2003 r. w Atenach. Akt ten stał się podstawą prawną akcesji Polski do Unii
Europejskiej (UE). Dla wielu „nowych” obywateli Europy, w tym również Polaków dokonało
się wiele zmian na różnych płaszczyznach życia. Z perspektywy dziesięciu lat bycia
pełnoprawnym państwem członkowskim można poddać ocenie te zmiany.
Jedną z najważniejszych zmian jest na pewno możliwość korzystania z funduszy
unijnych, które zmieniły nie tylko infrastrukturę, krajobraz czy gospodarkę Polski, ale przede
wszystkim nas Polaków, bo to właśnie dzięki tym środkom wielu z nas znalazło zatrudnienie
bądź podniosło swoje kwalifikacje korzystając z różnego rodzaju szkoleń, studiów,
konferencji, itd. W niniejszej pracy ocenie zostanie poddany Europejski Funduszu Społeczny
(EFS), który jest jednym z 5 głównych funduszy ukierunkowany jest na rozwój gospodarczo
– społeczny. Jego środki finansowe kierowane są głównie do ludzi, którzy borykają się
z problemami na rynku pracy.
Wybór tematu pracy został uwarunkowany chęcią ocenienia perspektywy finansowej
na lata 2007 - 2013. Tematyka pracy jest autorkom bliska ze względu, iż niejednokrotnie
korzystały z udziału w szkoleniach, konferencjach, studiach współfinansowanych ze środków
EFS. Dlatego też próba pokazania pozytywnych i negatywnych skutków korzystania z EFS,
stała się esencją niniejszej pracy. Ponadto ze względu na wytyczne pracy, w szczególności na
jej objętość, autorki scharakteryzowały tylko ich zdaniem najważniejsze aspekty związane
ze wskazanym tematem.
Celem głównym pracy jest odpowiedzenie na pytanie, jaka jest rola EFS
w rozwiązywaniu problemów na rynku pracy? Czy jest to instrument, którego działanie
jest zasadne i konieczne? Celem szczegółowym pracy jest pokazanie Czytelnikowi jakie
trudności występują na rynku pracy w Polsce. Kolejnym celem szczegółowym pracy jest
pokazanie jak ważną rolę odgrywają fundusze europejskie w kwestii niwelowania
problemów i trudności na rynku pracy. Trzecim celem szczegółowym pracy jest chęć
ukazania jak wiele korzyści niesie ze sobą pomoc ludziom z trudnościami na rynku
pracy. Zostaną pokazane przykłady ludzi, którzy ponownie uwierzyli w siebie, dzięki
pomocy ze strony UE.
2
Celowi podporządkowano strukturę pracy składającą się z trzech zasadniczych
rozdziałów.
W pierwszym rozdziale zostanie scharakteryzowany rynek pracy w Unii Europejskiej,
w szczególności Polski oraz zostaną przedstawione zmiany jakie na nim zaszły w Polsce po
wejściu do UE. Autorki pracy pokażą jak wielki wpływ miała akcesja Polski do UE. Zostaną
w tym rozdziale również pokazane grupy, które w sposób szczególny zostały objęte
wsparciem ze względu na ich trudną sytuację .
W drugim rozdziale pracy zostaną przedstawione narzędzia za pomocą, których
rozwiązywane są problemy osób z trudnościami na rynku pracy oraz metody walki
z bezrobociem. Autorki pracy pokażą tutaj jak ważną rolę odgrywają dobrze podjęte decyzje
i dobrze ulokowane środki finansowe. To właśnie od tych decyzji zależą losy wielu grup
społecznych. Autorki pracy zwrócą uwagę na tendencję, że im mniejsze bezrobocie w kraju,
tym bardziej szczęśliwie i zadowolone społeczeństwo, a także dobrze rozwijająca się
gospodarka kraju. Narzędziem tej nierównej walki jest EFS, których w sposób szczegółowy
zostanie scharakteryzowany – jego cele i zadania.
W kolejnym rozdziale analizie poddane zostanie funkcjonowanie Europejskiego
Funduszu Społecznego w Polsce. Zostanie tutaj przedstawiona próba oceny skuteczności
działań i wykorzystania środków z EFS w Polsce. Rozdział będzie zawierał wnioski autorek.
Zakres czasowy pracy obejmuje lata 2004 – 2013, a analiza wydatków EFS dokonana
jest z okresu programowania 2007 – 2013.
W trakcie pisania pracy autorki korzystały z wielu pozycji książkowych, źródeł
statystycznych, aktów prawnych, artykułów, czasopism oraz źródeł internetowych.
3
Rozdział 1 Charakterystyka rynku pracy w Unii Europejskiej
w tym Polski
1.1 Definicja rynku pracy i definicja bezrobocia
W poniższym rozdziale zostanie scharakteryzowany rynek pracy w Unii Europejskiej
oraz w Polsce. Aby móc opisać jego wady i zalety, trzeba najpierw poznać to pojęcie.
Rynek pracy oznacza regulację dopływu i odpływu zasobów siły roboczej do
i z produkcji dóbr i usług. Rynek pracy oznacza także miejsce, zasięg terytorialny
wzajemnego oddziaływania podaży i popytu na siłę roboczą. 1
Literatura podmiotu wyróżnia dwa rodzaje rynku. Pierwszy został scharakteryzowany
ze względu na zasięg rynku pracy i tu wyróżniamy:
a. Rynek lokalny – to taki, w którym odległość między miejscem zamieszkania,
a miejscem pracy wynosi ok.60-70 km.
b. Rynek regionalny – dotyczy całego regionu, np. województwa.
c. Rynek krajowy – dotyczy całego kraju.
d. Rynek zagraniczny – obejmuje pracę poza granicami kraju ojczystego.2
Natomiast drugi podział dokonany został ze względu na „status prawny pracy”.
W skład tego podziału wchodzi tzw. „szara strefa” oraz rynek oficjalny.
Szara strefa to finansowy obszar zdrowej gospodarki państwa, którego dochody
osiągane z produkcji niezakazanej przez prawo, są ukrywane w całości lub w części przed
organami administracji państwowej, podatkowej, celnej itp.3
Szara strefa rozumiana jest jako zjawisko społeczne, które łączy się, lapidarnie
mówiąc, z pracą "na czarno". Dla pracodawcy oznacza to możliwość uniknięcia płacenia
świadczeń socjalnych i
w Polsce jest to najczęstszy sposób, na obniżenie kosztów
zatrudnienia kadry pracowniczej. Dla pracownika zaś „praca na czarno” to lepiej płatna lub
jedyna możliwa do znalezienia praca.4 Media społecznościowe zaniepokojone faktem,
iż szara strefa poszerza swoje horyzonty co rusz publikują artykuły nt. tego zjawiska.
1
Regionalne zróżnicowanie rynku pracy w Polsce w latach 1989-1993, GUS, Departament Pracy i Dochodów
Ludności, Warszawa 1995, s. 19-20
2
http://mfiles.pl/pl/index.php/Rynek_pracy 21.01.2015 r. godz. 17.23
3
http://pl.wikipedia.org/wiki/Szara_strefa dn. 21.01.2015 r. godz. 16.20
4
B. Czarny, Podstawy ekonomii, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1998, s. 316
4
Zaniepokojone piszą iż przybywa Polaków, którzy pracują na czarno - bez żadnej umowy, bez
opłacanych składek ZUS, które gwarantują choćby zasiłek chorobowy, rentę czy też mają
wpływ na wysokość emerytury. W minionym roku nielegalnie zatrudnionych pracowników
było ok. 1, 8 mln. Najwięcej szarej strefy jest w handlu, w budownictwie, gastronomii,
hotelarstwie. Nielegalnych pracowników przybywa, kiedy dochodzi do spowolnienia
gospodarki lub kryzysu. 5
Natomiast rynek oficjalny to taki, w którym osoba pracuje zgodnie z prawem,
a z jej pensji odprowadzane są świadczenia socjalne, czyli składki ZUS i składki zdrowotne.
Zatem w przypadku tego rodzaju rynku pracy, wszystko odbywa się zgodnie z prawem. Jest
to rynek, który cieszy się największą „popularnością” wśród państwowych pracodawców tzw.
sfery budżetowej oraz wielkich korporacji. Natomiast w przypadku mikroprzedsiębiorców,
cieszy się on małym powodzeniem, ze względu na mniejsze dochody, niż w większych
przedsiębiorstwach oraz na realnie większą szansę likwidacji firmy ze względu na
konkurencje. W związku z tym, „mniejszy” pracodawca woli „zatrudnić” ludzi na czarno, aby
zminimalizować koszty utrzymania firmy.
Z pojęciem rynku pracy silnie wiąże się pojęcie bezrobocia. Bezrobocie jest stanem
bezczynności zawodowej jednostek zdolnych do pracy, które wyrażają chęć jej podjęcia.
Chodzi tu przede wszystkim o jednostki, dla których najważniejsze są dochody z pracy,
umożliwiające egzystencję. 6, 7
Do głównych przyczyn pozostawania osobą bezrobotną można zaliczyć przede
wszystkim8: zamknięcie niektórych gałęzi przemysłu, np. upadek przemysłu włókienniczego
w województwie łódzkim, brak odpowiednich kwalifikacji do zmieniającego się rynku pracy,
brak doświadczenia zawodowego (najczęstsza przyczyna wśród absolwentów szkół
ponadgimnazjalnych i wyższych),910 „nieodpowiedni” wiek do podjęcia zatrudnienia
(najczęściej odczuwalny w przypadku osób powyżej 50 roku życia, a w szczególności wśród
kobiet) oraz opieka nad osobami zależnymi ( dziećmi oraz osobami niepełnosprawnymi najczęściej z tego powodu, to właśnie kobiety zostają pozbawione pracy bądź też odrzucane
5
http://biznes.newsweek.pl/milion-polakow-pracuje-w-szarej-strefie-newsweek-pl,artykuly,346142,1.html
22.01.2015 r. godz. 16.50 r.
6
T. Borkowski, A. Marcinkowski, Socjologia bezrobocia, Wydawnictwo Śląsk, Katowice 1999, s. 16
7
https://www.nbportal.pl/library/pub_auto_B_0003/KAT_B3376.PDF
8
E. Kwiatkowski, Bezrobocie. Podstawy teoretyczne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002, s. 7,
s. 46-77
10
Bezrobocie równowagi w gospodarce polskie. Szacunki, tendencje i
W. Kwiatkowskiej, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2009, s. 10-12
determinanty,
pod.
Red.
5
przez niedoszłego pracodawcę, w trakcie rozmowy kwalifikacyjnej lub oceny curriculum
vitae i listów motywacyjnych ).
Poniższy wykres ilustruje problem bezrobocia w Polsce w latach 2003-2012
Wykres 1
Stopa bezrobocia w Polsce
Źródło: http://euro-dane.com.pl/polska
Z powyższego wykresu widać, że największa stopa bezrobocia występowała przed
wejściem Polski do UE. Następnie po roku 2004 ulegała ona drastycznemu zmniejszeniu.
Jednak w latach 2009-2012 nastąpił wzrost stopy bezrobocia, co na pewno podyktowane było
światowym kryzysem.
1.2 Ogólna charakterystyka rynku pracy w Unii Europejskiej
Znając już definicję rynku pracy i silnie z nim związanym bezrobociem przejdźmy do
charakterystyki rynku pracy.
W dniu 01.05.2004 r. szeregi Unii Europejskiej, zostały zasilone przez nowe państwa
członkowskie, w tym Polskę. Wraz z Polską do UE wstąpiło 9 pozostałych członków: Cypr,
Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa, Malta, Słowacja, Słowenia i Węgry. Przystąpienie nowych
państw członkowskich oznaczało zarówno rozszerzenie Unii Europejskiej, jak i rozszerzenie
europejskiego rynku pracy.
6
Otworzenie granic oznaczało, że każdy Polak oraz obywatel nowego państwa
członkowskiego mógł przekroczyć legalnie granicę danego państwa i podjąć legalną pracę
zarobkową, w wybranym przez siebie kraju UE. Jednocześnie inni obywatele krajów
członkowskich, mogli przybyć do Polski i podjąć zatrudnienie w „nowej ojczyźnie”. 11
Otwarcie granic rynku pracy oznaczało dla wielu Polaków nie tylko szansę na „lepszy byt” 12,
ale również szansę rozwoju zawodowo-naukowego, której w Polsce nie otrzymali. Osoba
będąca
obywatelem
państwa
Wspólnoty,
ma
możliwość
poszukiwania
pracy
w innym państwie tejże Wspólnoty, przebywając na jego terytorium bądź nie opuszczając
granic kraju pochodzenia. 13
Rynek pracy jest częścią wspólnego rynku i musi być traktowany na równi
z pozostałymi swobodami. Obok swobody przepływu towarów, usług i kapitału właśnie
swoboda przepływu osób jest jedną z czterech wolności rynku wewnętrznego Unii
Europejskiej. Prawo to obejmuje: prawo do swobodnego poruszania się po terytorium krajów
Unii Europejskiej, prawo do poszukiwania zatrudnienia w innym państwie Wspólnot, prawo
pobytu w państwie członkowskim w celu świadczenia pracy, prawo do pobytu w państwie
członkowskim po ustaniu zatrudnienia. 14
Otworzenie granic dla nowych państw członkowskich stało się wielkim problemem
dla krajów wchodzących już w skład Unii Europejskiej. Zaczęto mieć obawy przed
masowymi napływami ludności oraz zaczęto odczuwać zagrożenie ze strony młodych,
zdolnych i wykwalifikowanych pracowników. Takie obawy wymusiły na państwach
członkowskich wprowadzenie wielu zmian i planów, aby zarówno obywatele danego kraju,
jak i napływający obywatele czuli się równi.
Niektóre kraje dawnej 15 (państwa członkowskie do 01.05.2004 r.), w obawie przed
wielkimi napływami pracowników z nowo wstępujących państw, wprowadziły tzw. okresy
przejściowe
związane
z
zatrudnieniem
osób,
które
przybyły
do
danego
kraju.
Okres przejściowy mógł trwać od 2 do 7 lat. Najdłuższy okres przejściowy czekał Polaków
w Austrii, Niemczech i Szwajcarii (5-7 lat).15
11
L. Kolarskiej- Bobińskiej , Emigrować i Wracać- Migracje zarobkowe Polaków a polityka państwa, Wydawca
Fundacja Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2007,str. 23
12
S.M. Kwiatkowski, Z. Siroje, Młodzież na rynku pracy, od badań do praktyki, Wydawnictwo Ochotnicze
Hufce Pracy Komenda Główna Warszawa 2006 str.17-22
13
Ł. Dzienisz, J. Sobieska, Praca i staże w Unii Europejskiej Przewodnik praktyczny, Wydawnictwo Studio
EMKA, Warszawa 2003, s. 49
14
Ibidem
15
J. Miziarski, S. Zawisiński, Polska w Unii Europejskiej od A do Z, Biuro ds. Referendum Europejskiego,
KPRM, Wydanie II, Warszawa 2003, s. 33
1.3 Rynek pracy w Polsce po przystąpieniu do Unii Europejskiej
Po przyjęciu Polski do UE, sytuacja na lokalnym rynku pracy diametralnie się
zmieniła. Przede wszystkim drastycznie wzrosła skala migracji Polaków za granicę kraju. Po
01.05.2004 r. powstało wiele miejsc pracy poza granicami Polski, które były wynikiem
szybkiego
wzrostu
tempa
gospodarczego,
spowodowanego
napływem
funduszy
strukturalnych, realizacją nowych inwestycji oraz zmodyfikowanym popytem zewnętrznym.
W związku z powyższym, przed polskimi obywatelami pojawiły się szanse zatrudnienia
w krajach członkowskich, co doprowadziło do wysokiej, bo ponad milionowej migracji
zarobkowej polskich pracowników.16
Czekające nowe miejsca pracy, dały szansę osobom pozostającym bez zatrudnienia, na
zdobycie nowej, legalnej pracy, na terenie państw członkowskich, a co za tym idzie zdobycie
środków na życie. Osoby, które podjęły zatrudnienie w krajach unijnych, miały szansę na
lepszy start w życiu (czasem była to szansa na ponowne zaistnienie na rynku pracy, a innym
razem była to szansa na podjęcie jakiejkolwiek pracy).
Praca za granicą oferowała im, nie tylko większe zarobki, ale również możliwość
odbycia stażu w zagranicznej firmie, dużo lepszy system świadczeń socjalnych, zdobycie
lepszej pracy, możliwość rozwoju zawodowego, a przede wszystkim nie martwienie się
o przysłowiowe „jutro”. Wśród osób, które podjęły decyzję o wyjeździe, znalazły się przede
wszystkim osoby pozostające długo bez zatrudnienia, młodzież oraz wykwalifikowani
pracownicy, np. murarze, tynkarze, dekarze, elektrycy, inżynierowie, pielęgniarki,
pracownicy socjalni, opiekunowie osób starszych, itd. Dodatkowo osoby zatrudnione na
zagranicznych rynkach pracy, były traktowane na równi z innymi osobami, co stało się
dowodem,
że
zarówno
Polak,
jak
i
obywatel
innego
kraju,
są
równi
i posiadają takie same prawa. Zgodnie z art. 48 Traktatu Wspólnoty Europejskiej w przypadku
pracowników pochodzących z państw członkowskich zakazana jest dyskryminacja ze względu
na narodowość, płeć, wynagrodzenie i pozostałe warunki zatrudnienia. 17
Skalę emigracji z Polski po przystąpieniu do Unii Europejskiej przedstawia tabela
poniżej.
16
T. Pomianek, Raport. Rynek pracy w Polsce i innych krajach Unii Europejskiej.Wydanie VI, poszerzone i
uaktualnione. Wyższa Szkoła Informatyki i Zrządzania, Rzeszów 2007
17
Ł. Dzienisz, J. Sobieska, Praca i staże w Unii Europejskiej Przewodnik praktyczny, op.cit., s. 50
8
Tabela 1
Emigracja z Polski na pobyt czasowy w latach 2004 – 2007
Źródło:http://www.egospodarka.pl/32691,Emigracja-Polakow-w-latach-2004-2007,2,39,1.
Z powyższej tabeli, widać, że największa emigracja z Polski nastąpiła zaraz po
przystąpieniu Polski do UE, czyli w 2004 r. Największa liczba Polaków przekroczyła granicę
Niemiec, Wielkiej Brytanii oraz Norwegii. Były to państwa, które oferowały największą
liczbę miejsc pracy.
Migracja zarobkowa Polaków ściśle powiązana jest z malejącą stopą bezrobocia od
2004 r. Osoby, które opuściły ojczyznę przestały widnieć w ewidencji osób bezrobotnych
i tym samym stopa bezrobocia w Polsce zmalała (patrz tabel nr 2). Nie oznacza to jednak,
że tylko osoby bezrobotne wyjechały z kraju. Również osoby, które posiadały pracę w Polsce,
opuściły kraj i tym samym ich miejsce pracy zostało „zapełnione” innymi osobami, które jej
nie
posiadały.
Zmiany,
które
dokonały
się
po
wejściu
Polski
do
UE,
znalazły pozytywny oddźwięk również w płacach minimalnych.
9
W 2004 roku przeciętne wynagrodzenie miesięczne brutto pracowników etatowych
zatrudnionych ogółem we wszystkich przedsiębiorstwach wzrosło o 9,3% w 2005, o 2,7%,
a w 2006 roku o 5,2%. W 2006 roku tempo wzrostu przeciętnego wynagrodzenia brutto
w małych i średnich firmach było niemal dwukrotnie szybsze niż w roku 2005.
Tabela 2
Zmiany przeciętnych wynagrodzeń brutto w latach 2003-2008*
Źródło:http://www.konferencja.edu.pl/Files/ConfXV/Reports/PDF/SteinerowskaStreb%20Izabella%20%20Ryne
k%20pracy%20w%20gospodarce%20transformujacej%20sie%20%20przyklad%20Polski.pdf dn. 16.09.2011
godz. 11.48
Otworzenie granic dało szansę nie tylko pracownikom, ale również przedsiębiorcom.
Korzystne warunki ekonomiczne, gospodarcze i społeczne ściągnęły do Polski wielu
zagranicznych inwestorów, którzy pragnęli nawiązać współpracę z polskimi pracownikami
i przedsiębiorcami. Często rozszerzali oni swoje firmy na terenie państwa polskiego, poprzez
zakładanie filii, bądź też otwierali zupełnie nowe firmy. Przyciągniecie inwestorów
zagranicznych dało Polakom szansę znalezienie zatrudnienia, natomiast przedsiębiorcom
nawiązanie współpracy.
18
Autorki pracy zwracają również uwagę na kwestie związane z zatrudnieniem.
Zwiększenie
zatrudnienia
w
Europie
pozostaje
jednym
z
głównych priorytetów
zreformowanej Strategii Lizbońskiej. Wszelkie działania, które mają temu służyć, powinny
być podejmowane w ścisłej współpracy z partnerami społecznymi.
18
E. Kryńska, Dylematy polskiego rynku pracy, IPiSS, Warszawa 2001, s. 140-158
Działania priorytetowe:
1. Zaangażowanie i zatrzymanie w aktywności zawodowej większej liczby osób,
zwiększenie podaży siły roboczej i modernizacja systemów zabezpieczenia
społecznego,
2. Poprawa zdolności adaptacyjnych pracowników i przedsiębiorstw,
3. Zwiększenie inwestycji w kapitał ludzki dzięki lepszej edukacji i podnoszeniu
umiejętności.
Rada Europejska zaapelowała także do państw członkowskich, by kontynuowały
zwrot ku aktywnym i zapobiegawczym formom polityki, które motywują ludzi do szukania
płatnego zatrudnienia oraz wspomagania takich poszukiwań. Pożądane jest, by kraje trafniej
planowały działania służące osobom o niskich kwalifikacjach i niskich zarobkach,
szczególnie tym z „obrzeży” rynku pracy.
19
Poprawa sytuacji zawodowej, dotyczy szczególnie osób znajdujących się w tzw.
grupach priorytetowych, czyli grupie osób, które najbardziej potrzebują wsparcia ze strony
osób zajmujących się aktywizacją zawodową. Do tych grup, należą osoby wymienione w art.
49 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z dn. 20 kwietnia 2004 r.
1. Osób do 30 roku życia – głównymi założeniami, służącymi do poprawy
sytuacji osób młodych na rynku pracy jest zredukowanie liczby uczniów,
którzy przedwcześnie kończą edukację, zagwarantowanie osobom do 22 roku
życia, co najmniej wykształcenia średniego oraz wszystkim ludziom młodych,
którzy przerwali naukę i pozostają bez pracy zagwarantowanie propozycji
pracy, stażu, dodatkowego szkolenia lub innego rozwiązania ułatwiającego
zatrudnienie.
2. Osób długotrwale bezrobotnych - pomoc w ponownym wejściu na rynek
pracy, odnalezienie się w realiach zmieniającego się rynku pracy.
3. Osób powyżej 50 roku życia – głównymi założeniami, mającymi na celu
poprawę sytuacji zawodowej jest danie motywacji do pozostania aktywnym na
rynku pracy jak najdłużej, umożliwić pracę w niepełnym wymiarze czasu
pracy,
19
Zatrudnienie i lokalny rozwój społeczno – gospodarczy w Strategii Lizbońskiej, część II Człowiek to kapitał,
Magazyn Unia&Polska, 2006, s. 8-9
11
4. bezrobotnych korzystających ze świadczeń pomocy społecznej - pomoc
w znalezieniu stałego źródła dochodu, odcięcie się od tzw. "łatwego zarobku",
5. bezrobotnych samotnie wychowujących, co najmniej jedno dziecko do 6 roku
życia lub co najmniej jedno dziecko niepełnosprawne do 18 roku życia –
pomoc w aktywizacji w/w osób oraz pomoc w godzeniu życia zawodowego
z życiem osobistym,
6. bezrobotnych niepełnosprawnych – głównymi założeniami jest pomoc
w poszukiwaniu pracy przez w/w grupę osób. 20
W/w grupa osób ze względu na swoją trudną sytuację na rynku pracy została objęta
szczególna uwagą. Wszelkie działania podejmowana na rynku pracy skierowane są w głównej
mierze do nich. To właśnie pomoc państwa ma im pomóc w odnalezieniu się na rynku pracy.
W dalszej części pracy autorki pokażą, jakie działania podejmowane są w celu zmniejszenia
bezrobocia, również w tych grupach. Wiele instytucji unijnych zwraca szczególną uwagę na
pomoc tym grupom społecznym. Ta praca pokaże, że nawet środki unijne, z których Polska
tak chętnie korzysta, ukierunkowane są na pomoc tym osobom.
Z powyższego rozdziału można wywnioskować, że przystąpienie Polski do UE wiele
zmieniło na polskim rynku pracy. Przede wszystkim otworzyły się granice, z czego wielu
Obywateli UE skorzystało. Została pokazana skala emigracji Polaków. Wiele osób pojechało
za przysłowiowym "chlebem" . Bardzo ważne było również to, że Polska jako kraj
członkowski, skorzystał z wielu przywilejów, np. akceptacja dyplomów, świadectw,
certyfikatów
przez
pozostałe
państwa
członkowskie.
Wielu
Polaków
skorzystało
z możliwości odbywania staży w zagranicznych firmach. Zdobyte tam doświadczenie
i wiedzę przywieźli tutaj i mądrze ją wykorzystali.
20
Ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z dn. 20 kwietnia 2004 r.
12
Rozdział 2 Polityka zatrudnieniowa w Unii Europejskiej
2.1 Charakterystyka i opis polityki zatrudnieniowej w Unii Europejskiej
W poniższym rozdziale zostanie opisana polityka zatrudnieniowa w UE i w Polsce,
stosowane metody walki z bezrobociem i główne narzędzie tej „walki” - Europejski
Fundusz Społeczny. EFS zostanie scharakteryzowany pod kątem celów i zadań jakie mu
wyznaczono w latach 2007- 2013.
O polityce zatrudnieniowej mówimy na podstawie Artykuł 3 ust. 3 Traktatu o Unii
Europejskiej (TUE) i artykuły 8-10, 145-150, 156-159 i 162-164 Traktatu o funkcjonowaniu
Unii Europejskiej (TFUE).
Europejska Strategia Zatrudnienia to zbiór naczelnych zasad i priorytetów
ukierunkowujących działania Unii Europejskiej na określone cele w zakresie polityki
zatrudnienia. 21
Na
nadzwyczajnym
szczycie
poświęconym
zatrudnieniu,
który
odbył
się
w Luksemburgu w listopadzie 1997 r., po raz pierwszy uruchomiono europejską strategię
zatrudnienia (ESZ), zwaną także procesem luksemburskim. Dała ona podstawy do
koordynacji i monitorowania krajowej polityki zatrudnienia. Koordynacja krajowej polityki
zatrudnienia na szczeblu unijnym opiera się na zobowiązaniu państw członkowskich do
ustanowienia zestawu wspólnych celów. Strategia została stworzona w oparciu o:
wytyczne dotyczące zatrudnienia;
krajowe plany działania (KPD);
wspólne sprawozdanie na temat zatrudnienia;
zalecenia22
Przyjmując ESZ państwa członkowskie i Wspólnota są zobowiązane do osiągnięcia
wysokiego poziomu zatrudnienia jako jednego z głównych celów Unii Europejskiej.
Od 1997r. zatrudnienie po raz pierwszy zyskało taką samą rangę, jak cele dotyczące wzrostu
gospodarczego i stabilności, a państwa członkowskie i Wspólnota przystąpiły do prac nad
skoordynowaną strategią wspólnotową na rzecz zatrudnienia przy wykorzystaniu nowo
wprowadzonej „otwartej metody koordynacji” (OMK). W 2000 r. Rada Europejska
21
http://pl.wikipedia.org/wiki/Europejska_Strategia_Zatrudnienia 28.03.2015 r. godz. 20.39
22
http://www.europarl.europa.eu/aboutparliament/pl/displayFtu.html?ftuId=FTU_5.10.3.html 28.03.2015 r.
godz.21.20
uzgodniła w Lizbonie nowy strategiczny cel : uczynienie z UE „najbardziej konkurencyjnej
i najdynamiczniejszej gospodarki opartej na wiedzy na świecie”, który obejmuje pełne
zatrudnienie stanowiące najważniejszy cel polityki społecznej i polityki zatrudnienia, oraz
konkretne cele do osiągnięcia do 2010 r.
Europejska strategia zatrudnienia została zweryfikowana w 2002 r. i ponownie
zainicjowana w 2005 r., z położeniem nacisku na wzrost i zatrudnienie - aby uprościć
i usprawnić strategię lizbońską. Zmiany obejmowały wprowadzenie wieloletnich ram
czasowych (pierwszy cykl w latach 2005–2008), a od 2005 r. europejska strategia
zatrudnienia została zintegrowana z ogólnymi wytycznymi polityki gospodarczej.
Zintegrowane wytyczne na lata 2005-2008 i 2008-2010 składały się z 23 wytycznych,
z których osiem specjalnie poświęcono zatrudnieniu , po to aby pobudzić strategię lizbońską.
Wytyczne miały na celu przede wszystkim wspieranie pełnego zatrudnienia, poprawę jakości
i wydajności pracy oraz zwiększenie spójności społecznej i terytorialnej.
Kolejnym planem Unii Europejskiej, jeśli chodzi o politykę zatrudnienia, była
strategia wzrostu na najbliższe dziesięciolecie, która przedstawiona została w postaci
dokumentu „Europa 2020”. Jest to konkretny program działań skupionych wokół pięciu
celów, wśród których można wymienić 23:
cel dotyczący rynku pracy tj. zwiększenie do 2020 r. wskaźnika zatrudnienia
do 75 % wśród osób w wieku 20-64 lata, m.in. poprzez zwiększanie zatrudnienia ludzi
młodych, osób starszych, pracowników nisko wykwalifikowanych i skuteczniejszą
integrację legalnych migrantów;
włączenie społeczne i zwalczanie ubóstwa poprzez
wyeliminowanie zagrożenia
ubóstwem i wykluczeniem społecznym w przypadku co najmniej 20 milionów osób;
poprawa jakości i wyników systemów kształcenia i szkolenia dzięki zmniejszeniu
odsetka osób przedwcześnie kończących naukę do 10 % (z 15 %) i zwiększenie do co
najmniej 40 % (zamiast 31 %) odsetka osób w wieku 30–34 lata mających
wykształcenie wyższe lub równoważne. 24
Szczególną kwestią w ramach polityki zatrudnienia Unii Europejskiej są rynki pracy
państw członkowskich. Obecnie największym problemem UE w dziedzinie zatrudnienia jest
bezrobocie, które najdotkliwiej dotyka ludzi młodych (15-24 lata) i kobiety. Według danych
Eurostatu z lipca 2013 r. stopa bezrobocia w Unii Europejskiej wyniosła 11%, a w strefie
23
Dokument Europa 2020, http://ec.europa.eu/europe2020/index_pl.htm 05.04.2015 r. godz.11.20
http://www.europarl.europa.eu/aboutparliament/pl/displayFtu.html?ftuId=FTU_5.10.3.html 05.04.2015 r.
godz.20.21.
24
14
euro ukształtowała się na poziomie 12,1%. Oznacza to, że w 28 państwach członkowskich
Unii aż 26,6 mln kobiet i mężczyzn pozostawało bez pracy - w tym 5,5 mln młodych osób do
25 roku życia. Z kolei w strefie euro osób bezrobotnych było ponad 19 mln. Mimo lekkiej
poprawy w stosunku do lat poprzednich, sytuacja w dalszym ciągu pozostaje bardzo
niepewna, szczególnie wśród takich państw, jak Grecja czy Hiszpania, które zanotowały
najwyższe wskaźniki bezrobocia. 25
Polityka zatrudnieniowa jest więc bardzo ważnym elementem, a nawet jednym
z filarów wspólnej polityki Unii Europejskiej i wywiera na nią znaczny wpływ. Powiązanie
tej polityki z innymi aspektami polityki wspólnotowej ma prowadzić do zmniejszenia
bezrobocia, a tym samym do zwiększenia zatrudnienia. 26
2.2 Założenia polskiej polityki zatrudnieniowej
Polska od 2004 r. jest członkiem Unii Europejskiej, co dla naszego rynku pracy
oznacza włączenie się do obszaru wspólnotowych relacji między podażą a popytem na pracę.
Polityka zatrudnienia realizowana w krajach unijnych ma charakter narodowy i znajduje się
w gestii poszczególnych państw. Jednak poszczególne krajowe polityki zatrudnieniowe
muszą być skoordynowane i spójne z kierunkiem działań europejskiej polityki
zatrudnieniowej. Polska – jako kraj członkowski także musi realizować założenia
Europejskiej Strategii Zatrudnienia. W jej ramach nasz kraj zobowiązany jest m.in. do:
- przekładania intencji wytycznych polityki zatrudnienia na narodowe plany działań
na rzecz zatrudnienia oraz przygotowywania sprawozdań o stopniu ich realizacji,
- wprowadzenia narodowych procedur nadzoru i monitoringu.
Podmiotami decydującymi w dużym stopniu o sukcesie Europejskiej Strategii
Zatrudnienia na szczeblu narodowym są publiczne służby zatrudnienia. Realizują
narodowe plany działań na rzecz zatrudnienia za pomocą instrumentów polityki
pracy.
one
rynku
27
W Polsce szczególnie zaangażowane w realizację zadań wynikających z Europejskiej
Strategii Zatrudnieniowej jest Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej. Jednym z głównych
zobowiązań w/w strategii było opracowanie Krajowych Planów Działań na rzecz
Zatrudnienia (KPDZ). Polska i inne nowoprzyjęte państwa członkowskie do dnia
25
Studia i analizy europejskie Zeszyt Naukowy (11) 2013 Wyższa Szkoła Gospodarki w Bydgoszczy 2013 s.13
Niewęgłowski M. 2009. Unijna polityka zatrudnienia a zmiany na polskim rynku pracy. Zeszyty Naukowe
SGGW, Polityki Europejskie, Fin. i Mark. [t.II], nr 2(51) s. 95-104
27
Z.Wiśniewski i K.Zawadzki (red.) Aktywna polityka rynku pracy w Polsce w kontekście europejskim str.20
26
15
1 października 2004 r. złożyły swoje KPDZ na 2005 r. Była to pierwsza i ostatnia runda
sporządzania przez nowe państwa członkowskie Krajowych Planów Działań na rzecz
Zatrudnienia, służących informacji i zaprezentowaniu swojej polityki zatrudnienia na
szczeblu UE.28
Dostosowanie polityki zatrudnienia w Polsce do wymagań związanych z realizacją
Europejskiej Strategii Zatrudnienia nastąpiło w pierwszej kolejności poprzez uchwalenie
ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, 29 która
zastąpiła ustawę z 14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu. Przyjęte
w niej zmiany w funkcjonowaniu polskiego rynku pracy uwzględniały założenia Europejskiej
Strategii Zatrudnienia, wytyczne polityki zatrudnienia oraz Europejskiej Karty Społecznej
i Karty Podstawowych Praw Pracowniczych. Uwzględniono w zmianach przede wszystkim:
instytucje i rozwiązania funkcjonujące na europejskim rynku pracy;
wprowadzenie do obrotu prawnego dokumentu planistycznego Krajowy
Plan Działań na rzecz Zatrudnienia na wzór dokumentu o podobnej funkcji
obowiązującego w krajach UE;
dostosowanie polskiego ustawodawstwa do przepisów wspólnotowych
dotyczących swobody przepływu osób i koordynacji systemów zabezpieczenia
społecznego w zakresie świadczeń z tytułu bezrobocia;
przepisy wspólnotowe dotyczące świadczenia usług przez agencje
zatrudnienia;
zapisane
w
prawie
wspólnotowym
kwestie
dotyczące
wsparcia
pracodawców;
wymogi ratyfikowanych przez Polskę konwencji Międzynarodowej
Organizacji Pracy. 30
Potrzeba zmian w funkcjonowaniu instytucji i instrumentów rynku pracy
spowodowana była różnymi przyczynami, takimi jak np.: usprawnienie systemu publicznych
służb zatrudnienia, ukierunkowanie działań na rzecz promocji zatrudnienia, a nie łagodzenia
skutków bezrobocia, czy szersze włączenie partnerów społecznych do działania na rzecz
promocji zatrudnienia. Głównym powodem zmian okazała się jednak konieczność
dostosowania systemu instytucji i instrumentów rynku pracy do wymogów i standardów UE
28
http://www.mpips.gov.pl/praca/strategie-i-dokumenty-programowe
Dz. U. 2004 r. Nr 99, poz. 1001. Ustawa weszła w życie 1 czerwca 2004 r.
30
E. Kryńska , Wpływ procesu integracji z Unią Europejską na polski rynek pracy. Artykuł opublikowany
w nr 3 (2010) Informatora Dolnośląskiego Rynku Pracy i Edukacji s.2-3
29
16
w celu właściwej realizacji Europejskiej Strategii Zatrudnienia i skutecznej absorpcji środków
Europejskiego Funduszu Społecznego.
Ustawa ta była następnie kilkakrotnie nowelizowana i aby jak najlepiej dostosować ją
do wytycznych i zaleceń Komisji i Rady Europejskiej. Szczególne znaczenie miała
nowelizacja dokonana w 2008 r.,31 której główne cele i kierunki były następujące:
zwiększenie zakresu aktywizacji zawodowej osób bezrobotnych;
zwiększenie motywacji bezrobotnych do uczestnictwa w działaniach aktywizujących;
zintegrowanie działań powiatowych urzędów pracy i ośrodków pomocy społecznej;
ograniczenie zbędnych procedur biurokratycznych związanych z obsługą klientów
urzędów pracy, a także usprawnienie komunikacji z klientami dzięki wprowadzeniu na
większą niż dotąd skalę technologii teleinformatycznych;
reorganizacja powiatowych urzędów pracy;
ułatwienie działania agencji zatrudnienia, w tym agencji zatrudnienia z państw
członkowskich UE;
zmiany w zakresie gospodarowania Funduszem Pracy. 32
Tak legislacyjnie dostosowana
krajowa polityka zatrudnieniowa była właściwie
przygotowana aby w pełni zacząć wykorzystywać unijne środki pieniężne przeznaczone na
ten cel. Autorki pracy uważają, iż po wstąpieniu Polskie do UE dynamika i tempo
pozytywnych zmian w większości obszarów objętych programem reform w ramach Strategii
Lizbońskiej w Polsce była wysoka a przede wszystkim skuteczna, co wskazuje na pozytywne
oddziaływanie działań inspirowanych unijną strategią. Polska gospodarka dzięki właściwie
wprowadzanym reform, lepiej zdała egzamin z odporności na szoki zewnętrzne niż większość
krajów UE.
Jednakże uważamy, że nie wszystkie wytyczne założone w Strategii 2020 Polska będzie
mogła właściwie wprowadzić w życie m.in. wydaje się niemożliwe do osiągnięcia równość
stóp zatrudnieniowych kobiet i mężczyzn w 2020 r.
31
Ustawy z 19.12.2008 r. o zmianie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz o zmianie
niektórych innych ustaw (Dz. U. 2009 Nr 6 poz. 33). Ustawa (w zasadniczej części - z wyjątkiem niektórych
przepisów) weszła w życie 1 lutego 2009 r.
32
E.Kryńska, Wpływ procesu integracji z Unią Europejską na polski rynek pracy. ..op.cit.s.3
17
2.3 Europejski Fundusz Społeczny – główne narzędzie realizacji polityki
zatrudnienia
Regionalne
porozumienia
integracyjne
umożliwiają
przyspieszenie
rozwoju
gospodarczego państw członkowskich ale nie gwarantują równomiernego rozłożenia korzyści
na wszystkie regiony. Aby usuwać takie regionalne nierówności gospodarek państw
członkowskich Unia Europejska realizuje politykę spójności, a do jej najważniejszych
przesłanek należą: efektywność i równość, czyli przesłanki natury ekonomicznej i społecznej.
Funkcjonowanie mechanizmu polityki spójności opiera się zatem głownie na transferach,
a zatem istotą tej polityki jest redystrybucja dochodów w celu wsparcia określonych obszarów
i wybranych grup społecznych wykluczonych lub zagrożonych wykluczeniem społecznym. 33
W latach 2007-2013 po publicznej debacie nt. kształtu polityki spójności
wyodrębniono jej trzy główne cele tj.
Cel 1 - Konwergencja, którego zadaniem jest ożywienie wzrostu gospodarczego
i wzrost zatrudnienia w najsłabiej rozwiniętych regionach. Kładzie on szczególny nacisk na
innowacyjność, społeczeństwo oparte na wiedzy, a także na przystosowanie do zmian
gospodarczych i społecznych, na ochronie i poprawie jakości środowiska naturalnego.
Cel 2 – Konkurencyjność regionalna i zatrudnienie, który ukierunkowany jest na
zwiększanie konkurencyjności i atrakcyjności regionów ( nie tylko tych najbiedniejszych), jak
również zatrudnienia poprzez uprzedzanie zmian gospodarczych i społecznych.
Cel 3 – europejska współpraca terytorialna, która ma przyczynić się do wspierania
współpracy transgranicznej, transnarodowej i międzyregionalnej w UE. Uzupełnia działania
dwóch pozostałych celów, jako że regiony nim objęte korzystają również z pomocy z tytułu
celów Konwergencja lub Konkurencyjność regionalna i zatrudnienie. 34
Do głównych źródeł finansowanie polityki spójności i wymienionych wyżej trzech
celów zalicza się Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR), Europejski Fundusz
Społeczny (EFS) i Fundusz Spójności. Dwa pierwsze nazywane są funduszami
strukturalnymi.
Ze względu na temat pracy, szerzej autorki opiszą EFS, który został ustanowiony
głównie ze względu na znaczenie problematyki zatrudnienia i bezrobocia dla gospodarki przy
33
J. Świerocki ( red.) Rola funduszy strukturalnych Unii Europejskiej w rozwoju kapitału ludzkiego
i społecznego w regionie łódzkim Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego Łódź 2012 s.19-20
34
Polityka spójności 2007-2013 Komentarze i teksty oficjalne Urząd Oficjalnych Publikacji Wspólnot
Europejskich, 2007 s.10-20
18
uwzględnieniu ich skutków społecznych i ekonomicznych. Do najważniejszych zadań
wyznaczonych EFS należy obecnie wzmacnianie gospodarczej i społecznej polityki Unii
poprzez poprawę jakości i możliwości zatrudnienia. W tym celu EFS wspiera działania
państw członkowskich ukierunkowane na zwiększanie zdolności adaptacyjnych pracowników
i przedsiębiorstw, na wzrost dostępu do zatrudnienia. Ponadto, wspiera on procesy integracji
społecznej osób znajdujących się w niekorzystnej sytuacji, zwiększenia i poprawy inwestycji
w kapitał ludzki, poprawy zdolności instytucjonalnych oraz wydajności administracji i służb
publicznych. 35
Europejski Fundusz Społeczny wspiera regiony objęte pierwszym i drugim celem
polityki spójności UE, a poziom finansowania z EFS jest różny w zależności od względnej
zamożności regionu. Regiony UE dzieli się na cztery kategorie na podstawie PKB na
mieszkańca
w regionie w porównaniu ze średnią dla UE (UE z 25 lub 15 państwami
członkowskimi) i przypisuje do jednego z dwóch celów.
Zgodnie z celem konwergencji oraz celem podstawowym EFS „konkurencyjność
regionalna
i
zatrudnienie”
obejmuje
zwiększenie
konkurencyjności,
zatrudnienia
i atrakcyjności inwestycyjnej regionów. Cel konwergencji obejmuje:
- regiony konwergencji: z PKB na mieszkańca poniżej 75% średniej dla UE-25;
- regiony pomocy przejściowej: z PKB na mieszkańca powyżej 75% średniej dla UE25, lecz poniżej 75% średniej dla UE-15.
Cel „konkurencyjność regionalna i zatrudnienie” obejmuje:
- regiony pomocy przejściowej „phasing in”: z PKB na mieszkańca poniżej 75%
średniej dla UE-15 (w okresie 2000–2006), lecz powyżej 75% średniej dla UE-15 (w okresie
2007–2013)
- regiony konkurencyjności i zatrudnienia: dotyczy wszystkich pozostałych regionów
UE.
Okres programowania EFS, obejmujący lata 2007–2013, przebiegał pod hasłem
„Inwestycje w kapitał ludzki”. Środki przeznaczone z EFS w tym okresie to około
75 miliardów euro – czyli blisko 10% budżetu UE – w projekty mające na celu zwiększenie
zatrudnienia. Środki finansowe przyznawane były zgodnie z sześcioma priorytetami :
- poprawa jakości kapitału ludzkiego (34% wszystkich środków),
- poprawa dostępu do zatrudnienia i równowaga (30%),
35
Rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiające przepisy ogólne dotyczące
Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu
Spójności i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1260/1999
19
- poprawa zdolności adaptacyjnych pracowników i firm, przedsiębiorstw
i przedsiębiorców (18%),
- poprawa integracji społecznej osób mniej uprzywilejowanych (14%),
- wzmocnienie zdolności instytucjonalnych na poziomie krajowym, regionalnym
i lokalnym (3%),
- mobilizacja na rzecz reform w obszarze zatrudnienia i integracji (1%)36
Europejski Fundusz Społeczny określił także grupy społeczne, które szczególnie są
narażone na bezrobocie. Największą grupę stanowią bezrobotni i bierni zawodowo
stanowiący około 5 mln osób oraz kobiety, które tworzą grupę liczącą 4,7 mln. Kolejną trzecią grupę stanowią młodzi ludzie poniżej 25. roku życia stanowiący 3,2 mln. Grupa
zagrożonych bezrobociem rzędu 1,4 mln osób powyżej 54. roku życia jest czwartą wśród 6
grup zagrożonych. Pozostałą część osób stanowią mniejszości etniczne i emigranci w liczbie
0,6 mln osób oraz grupa osób niepełnosprawnych w liczbie 0,3 mln. 37
W perspektywie 2007-2013 ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
realizowane były działania Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki (PO KL), a na ten cel
przeznaczono kwotę 9,7 mld euro. Program Operacyjny Kapitał Ludzki stanowił odpowiedź
na wyzwania, jakie przed państwami członkowskimi stawia odnowiona Strategia Lizbońska.
Wyzwania te to: uczynienie z Europy bardziej atrakcyjnego miejsca do lokowania inwestycji
i podejmowania pracy, rozwijanie wiedzy i innowacji dla wzrostu oraz tworzenie większej
liczby trwałych miejsc pracy.
Z powyższego rozdziału wynika, iż polityka zatrudnieniowa jest jedną z ważniejszych
kwestii, którymi zajmuje się Unia Europejska. Dąży ona do zwiększenia ilość miejsc pracy
i poprawy jakości już istniejących. Głównym instrumentem finansowym umożliwiającym
realizację w/w celów jest Europejski Fundusz Społeczny, a w ramach niego Program
Operacyjny Kapitał Ludzki, którego zadaniem jest umożliwienie pełnego wykorzystania
potencjału zasobów ludzkich, poprzez wzrost zatrudnienia i potencjału adaptacyjnego
przedsiębiorstw i ich pracowników, poprawę stanu zdrowia osób pracujących, podniesienie
poziomu wykształcenia społeczeństwa, zmniejszenie obszarów wykluczenia społecznego oraz
wsparcie dla budowy struktur administracyjnych państwa.
36
http://pl.wikipedia.org/wiki/Europejski_Fundusz_Spo%C5%82eczny
Broszura informacyjna EFS, Inwestycje w Kapitał Ludzki 2007–2013, http://ec.europa.eu.esf, KE-30-08-459PL-D
37
20
Rozdział 3 Europejskie Fundusz Społeczny w Polsce w latach
2007 – 2013
3.1 Opis i podział środków finansowych Europejskiego Funduszu
Społecznego w Polsce
W poniższym rozdziale autorki pracy zajmą się oceną efektywności wykorzystania
środków finansowych przeznaczonych w ramach EFS na rzecz rozwiązywania problemów na
rynku pracy. Miniony okres programowania EFS, obejmujący lata 2007-2013, jak już autorki
pracy wspomniały w II rozdziale niniejszej pracy, przebiegł pod hasłem „Inwestycje w kapitał
ludzki’. We wskazanym okresie na rzecz zwiększenie zatrudnienia UE przekazała
75 miliardów euro, czyli blisko 10% budżetu UE. Opisaną sytuację ilustruje poniższy
rysunek:38
Rysunek 1
Podział środków finansowych wg państw członkowskich
Źródło: http://ec.europa.eu/employment_social/esf/docs/facts_figures_pl.pdf dn. 10.04.2015 r. godz.
19.50
Z powyższego wykresu widać, iż Polska otrzymała największą pulę środków do
wykorzystania spośród wszystkich państw członkowskich. Alokacja finansowa na lata 2007 2013 wyniosła 11 420 207 059 euro, z czego 85 % (9 707 176 000 euro) to środki EFS,
a 15 % (1 713 031 059 euro) to środki krajowe.
38
http://www.kapitalludzki.gov.pl/o-programie/ dn. 13.04.2015 r. godz. 17.20
21
Ze środków EFS w badanym okresie realizowany był Program Operacyjny Kapitał
Ludzki (PO KL). Jego głównym celem był wzrost rozwoju społeczno-gospodarczego Polski,
wzrost zatrudnienia oraz zwiększenie spójności społecznej, gospodarczej i terytorialnej
z krajami Unii Europejskiej. PO KL stał się odpowiedzią na wyzwania przed jakimi stanęły
państwa członkowskie w ramach odnowionej Strategii Lizbońskiej. To właśnie ona zakładała,
że Europa musi stać się konkurencyjna i pożądana przez potencjalnych przedsiębiorców.
Głównym celem było zachęcenie państw trzecich do lokowania podsiadanych zasobów
finansowych, gospodarczych w Europie, do podejmowania przez ludzi wykształconych pracy
w ośrodkach badawczych, a także rozwój dziedziny B + R. 39
Program Operacyjny Kapitał Ludzki składa się z 10 Priorytetów, realizowanych
równolegle na poziomie centralnym i regionalnym. 40 % środków zostało wydatkowanych
w ramach komponentu centralnego (priorytety I - V), czyli wsparcie struktur i systemu, zaś 60
% środków została wydatkowana na komponentu regionalny (VI - IX), czyli wsparcie osób
i grup społecznych. Ostatni priorytet X to pomoc techniczna, czyli na wdrażanie
realizowanych programów oraz monitorowanie ich postępów. Wszystkie te środki mają
służyć poprawie sytuacji na rynku pracy, począwszy od budowy nowych miejsc pracy,
skończywszy na jak najlepszym wykwalifikowaniu osób i grup społecznych. Finansowy
podział środków z wyszczególnieniem na poszczególne priorytety obrazuje poniższa tabela.
Tabela 2
Podział środków finansowych EFS
źródło:http://www.google.pl/imgres?imgurl=http://images.slideplayer.pl/1/405119/slides/slide_17.jpg&
imgrefurl=http://slideplayer.pl/slide/405119/&h=720&w=960&tbnid=jB1k3rxQpB0M:&zoom=1&docid=Fj_wUSyKhhJN9M&ei=iBY1VbSfGYLZarHvgfgB&tbm=isch&ve
d=0CCsQMygJMAk&biw=1366&bih=635 dn. 11.04.2015 r. godz. 21.50
39
http://www.kapitalludzki.gov.pl/o-programie/dn. 13.04.2015 r. godz. 16.50
22
Z powyższej tabeli widać, na jakie priorytety Polska postanowiła przeznaczyć
w głównej mierze otrzymane wsparcie finansowe. Największe środki zostały przekazane na
priorytet VI Rynek pracy otwarty dla wszystkich. Pokazało to jak ważną rolę w Polsce
odgrywa sprawny rynek pracy oraz dobra i wykwalifikowana kadra.
Warto zaznaczyć, że w ramach PO KL stopień wykorzystania alokacji na lata 2007 2013 wyniósł 51,9%. Najwięcej środków zostało wykorzystanych właśnie w ramach
priorytetu VI ( rynek pracy otwarty dla wszystkich ). Nikogo nie dziwi popularność tego
priorytetu, gdyż wspiera on samozatrudnienie, często jedyną i ostateczną szanse na wejście
lub powrót na rynek pracy.
3.2 Struktura wydatków z Europejskiego Funduszu Społecznego
Wdrażanie EFS w Polsce przebiegło dzięki realizowaniu
tzw. projektów
konkursowych i systemowych, które były zgłaszane i realizowane przez różnego typu
organizacje, zarówno te z sektora publicznego jak i te z sektora prywatnego. Są to tak zwani
beneficjenci
EFS,
których
ilustrację
graficzną
wraz
z
wartościami
projektów,
z których skorzystali przedstawiamy poniżej:
Rysunek 2
Beneficjenci EFS
Źródło:http://www.google.pl/imgres?imgurl=http://images.slideplayer.pl/2/838051/slides/slide_17.jpg&
imgrefurl=http://slideplayer.pl/slide/838051/&h=720&w=960&tbnid=98KkgLx1vzVRAM:&zoom=1&
docid=qCAbwJaZzDPoSM&itg=1&ei=0xA1VfzXKobZavPFgLAM&tbm=isch dn. 11.04.2015 r. godz.
18.30
23
Z powyższego wykresu widać, że największą grupą beneficjentów stanowią jednostki
samorządu terytorialnego (JST) oraz przedsiębiorcy i jednostki oświatowe. To właśnie dzięki
ich projektom wiele osób podniosło swoje kwalifikacje, znalazło zatrudnienie.
W
terminologii
"projektowej"
oprócz
beneficjentów
wyróżniamy
również
beneficjentów ostatecznych (BO), czyli grupę osób do której w głównej mierze wsparcie jest
adresowane poprzez właśnie beneficjentów. Beneficjenci ostateczni to grupa osób
znajdujących się w szczególnie trudnej sytuacji na rynku pracy m.in.: niepełnosprawni,
kobiety, długotrwale bezrobotni, wykluczeni społecznie, itd. Są to osoby, które w sposób
priorytetowy kwalifikowani są do wszelkiego rodzaju projektów. Poniżej prezentowany jest
graficzny obraz zjawiska.
Rysunek 3
Beneficjenci ostateczni EFS
źródło:http://pl.wikipedia.org/wiki/Europejski_Fundusz_Spo%C5%82eczny#/media/File:
Who_benefits_from_the_ESF%3F.jpg dn. 11.04.2015 r. godz. 20.50
Z powyższego wykresu widać, że największą grupę beneficjentów ostatecznych
stanowią bezrobotni lub nieaktywni zawodowo, a także kobiety i osoby poniżej 25 roku życia.
Najmniejszą grupę BO stanowią niepełnosprawni. Projekty w głównej mierze kierowane są to
w/w grup społecznych mając tym samym na celu poprawę ich sytuacji na rynku pracy.
24
3.3 Ocena efektywności wykorzystania środków finansowych
z Europejskiego Funduszu Społecznego w rozwiązywaniu problemów
rynku pracy
W poniższym podrozdziale autorki pracy pokuszą się o swoją ocenę efektywności
wykorzystania środków unijnych pochodzących z EFS w kwestii rozwiązywania problemów
na rynku pracy. Ze względu na objętość pracy, nie sposób jest przedstawić wszystkich stron
efektywności wykorzystania środków EFS dlatego też autorki pracy oprą swoją ocenę
o ich najważniejsze aspekty.
Jak
już
wyżej
wspomniałyśmy
PO
KL
był
największym
programem
współfinansowanym ze środków EFS w UE w latach 2007 - 2013. Już na samym wstępie
informujemy Czytelnika, iż nasza opinia zmierza ku pozytywnej ocenie, choć czasem kładzie
się na niej cień wątpliwości o czym w dalszej części pracy.
Otóż warto zwrócić uwagę, iż te siedem lat okresu programowania na dobre wpisały
się w polską historię. Polscy specjaliści ds. programów unijnych coraz śmielej i efektywniej
korzystają z możliwości ubiegania się o środki unijne. Coraz więcej słyszy się o szkoleniach,
studiach podyplomowych, które mają nauczyć i pokazać potencjalnym specjalistom jak
o te środki się ubiegać. Pozyskane umiejętności idą w parze z realizowanymi projektami,
które śmiało można powiedzieć, że są realizowane w sposób skrupulatny, a przede wszystkim
efektywny.
Tym sposobem we wskazanym okresie badawczym Polska stała się pionierem
w pisaniu projektów unijnych, aczkolwiek jak później pokaże czas - nie do końca potrafiła
te fundusze wykorzystać. W ciągu siedmiu lat zrealizowano ponad 47 500 projektów
o łącznej wartości blisko 53 mld zł, czyli reasumując wykorzystano wszystkie dostępne
środki finansowe. W ramach realizowanych projektów udział w nich wzięło 9 mln Polaków,
co daje nam imponujący wynik, o czym głośno mówi się w kampanii "47000 małych wielkich
rzeczy". Jest to kampania, w której dowiadujemy się jak wiele dobrego uczyniły nam projekty
unijne.
Na uwagę zasługuje na pewno fakt, iż w ramach EFS 472 tyś osób młodych
w wieku do 25 roku życia uczestniczyło w projektach unijnych, gdzie zdobyli lub podnieśli
swoje kwalifikacje, a blisko 45,5 tyś uzyskało bezzwrotne dotacje na podjęcie działalności
gospodarczej. Cała Europa stoi przed wielkim problemem bezrobocia wśród ludzi młodych.
Polska również. Dlatego projekty skierowane do ludzi młodych maja za zadanie pomóc im
25
w te nierównej walce. Mają pokazać, że istnieją szanse dla ludzi młodych na zdobycie
cennego doświadczenia, a także pomóc w samozatrudnieniu, które często staje się deską
ratunku na wyjście z bezrobocia.
Kolejną grupową wiekową, mającą problemy na rynku pracy, są osoby w wieku 50 +.
Są to osoby, które w oczach pracodawców są nieefektywne, mało mobilne, a przede
wszystkim "za stare". Wiele projektów zostało skierowanych właśnie do nich i już po raz
pierwszy w roku 2011 zaczęliśmy odczuwać tego pozytywne skutki. W 2011 r. w Polsce po
raz pierwszy od 2003 r. odnotowano wzrost zatrudnienia wśród tej grupy wiekowej z 28,3 %
na 36,9 %. Duża zasługa tutaj projektów unijnych, które pomogły 173 tyś osobom w wieku
50 + przeszkolić się i zdobyć nowe kwalifikacje, które umożliwiły powrót na rynek pracy.
Bardzo głośno było swojego czasu o projektach, które dotyczyły przeszkolenia zamkniętych
grup zawodowych, np. stoczniowców, górników. To właśnie dzięki drogim, ale efektywnym
szkoleniom unijnym grupy te nie wypadły w rynku pracy mogąc tym samym cieszyć się
zatrudnieniem i stałym źródłem dochodu. Warto również podkreślić, że 23 tyś. osób w tej
grupie wiekowej zdecydowało się na otworzenie działalności gospodarczej, która stała się dla
nich przysłowiowymi "schodami do nieba".
Ważną grupą zawodową, a zarazem znajdującą się w szczególnie trudnej sytuacji,
są kobiety. To ich aktywizacja zawodowa jest często utrapieniem dla specjalistów ds. rynku
pracy. W ramach projektów wsparciem objęto blisko 100 tyś kobiet, które otworzyły swoją
działalność gospodarczą. To dzięki pomocy UE kobiety mogły powrócić na rynek pracy lub
też pogodzić życie zawodowe z życiem rodzinnym. Samozatrudnienie pokazało, że i kobiety
długo biernie zawodowo mogą czuć się chciane i spełnione.
W analizowanym okresie odnotowano również wysoki stopień wzrostu MŚP,
czyli mikro i średnich przedsiębiorców. Szacuje się, że w ramach środków unijnych
otworzono 234 tyś nowych firm, w których z biegiem czasu zatrudnienie znalazło wiele
kolejnych osób. Pomocne okazały się tutaj również przepisy krajowe umożliwiające
korzystne prowadzenie działalność gospodarczej, np. preferencyjny ZUS dla zakładających
firmę. Połączenie przepisów krajowych wraz z gwarantowanymi środkami na podjęcie
działalności gospodarczej umożliwiło ludziom powrócić na rynek pracy i mieć stałe źródło
dochodu.
Jednak
samozatrudnienie
posiada
również
swoje
słabe
strony.
Możliwość
samozatrudnienia stwarza dla pracodawców furtkę wyjścia w kwestii uniknięcia opłat
związanych z zatrudnieniem pracownika. Często to właśnie pracodawcy wymuszają na
pracowniku podjęcie działalności gospodarczej, aby unikać opłat związanych z ZUS
26
i podatkami. Koszty te w związku z podjęciem własnego biznesu spoczywają na
przedsiębiorcy, który sam sobie opłaca wszelkie świadczenia. Ponadto otworzenie
działalności gospodarczej jest opłacalne ze względu na fakt, iż koszty związane z nią są
o wiele mniejsze niż koszty związane z zatrudnieniem pracownika w pełnym wymiarze czasu
pracy (w okresie pierwszych 24 miesięcy przy prowadzeniu pierwszej działalności
gospodarczej samozatrudniony płaci preferencyjny ZUS, czyli 30 % podstawy minimalnego
wynagrodzenia).
Bardzo ważnym aspektem zarówno dla osób młodych jest możliwość skorzystania
z odbycia stażu u przedsiębiorcy. Taka forma dała możliwość młodym ludziom zdobyć
doświadczenie zawodowe, kwalifikacje , a także znaleźć zatrudnienie w miejscy odbywania
stażu. Szacuje się, że blisko 30 % odbytych staży sfinalizowanych zostało umową o pracę,
co w konsekwencji niesie ze sobą pozytywne aspekty zarówno dla pracodawcy jak i dla
stażysty. Ponadto wysoki wskaźnik odbytych staży odnotowuje się również wśród studentów.
Blisko 57 tyś studentów zakończyło praktyki lub staże współfinansowane ze środków EFS,
co pozwoliło im być bardziej konkurencyjnymi wśród innych studentów. Pozwoliło im także
zdobyć wiedzę i doświadczenie często wymagane przez potencjalnego Pracodawcę.
Ostatnim takim ważnym aspektem jest fakt, iż 200 tyś przedsiębiorstw skorzystało
z systemu szkoleń finansowanych przez EFS. Warto zwrócić uwagę, że szkoleniami zostało
objętych ponad 1,5 mln osób. Przeszkolona kadra pracownicza stała się bardziej
konkurencyjna na rynku pracy. Pracodawcy, którzy w swoich szeregach posiadają tak dobrze
wyszkoloną kadrę stali się bardziej konkurencyjni i innowacyjni w gospodarce. To właśnie
ten dobry pracownik stał się fundamentem i motorem napędowym do działania w firmie
i poza nią.
Jednak jak wyżej autorki pracy wspomniały nasza ocena nie zmierza tylko ku
superlatywom. Znajdujemy tutaj również wiele rys, które niestety rzutują na całość. Wśród
nich należy wymienić przede wszystkim nieumiejętne pozyskiwanie i realizowanie
projektów. Wielokrotnie słyszy się, iż beneficjenci pozyskują środki na spełnienie swoich
potrzeb, nie bacząc na potrzeby innych. Aczkolwiek miejmy nadzieje, że są to incydenty
jednorazowe.
27
Zakończenie
Niniejsza praca miała za zadanie odpowiedzenie na pytanie jaka jest rola
Europejskiego Funduszu Społecznego w rozwiązywaniu problemów na rynku pracy.
W poszczególnych trzech rozdziałach autorki pracy pokazały, że wejście Polski do Unii
Europejskiej wiele zmieniło w dotychczasowej sytuacji gospodarczej. Jak każdy medal ma
dwie strony, tak i wejście Polskie do UE miało swoje plusy, jak i minusy. Otworzenie granic
państw członkowskich umożliwiło Polakom wyjazd za przysłowiowym "chlebem" do innych
państwach członkowskich. Praca dla zagranicznych firm stworzyła Polakom szanse na
zdobycie cennego doświadczenia, kwalifikacji, umiejętności posługiwania się językami
obcymi, ale z drugiej strony emigracja rozdzieliła wiele rodzin, zburzyła kultywowanie
tradycji, a dla zagranicznych państw często byliśmy tanią, dobrze wykonującą swoje
obowiązki siła roboczą.
Pierwszy rozdział pracy został ukierunkowany na przedstawienie sytuacji na polskim
rynku pracy po wejściu do Unii Europejskiej. Scharakteryzowano w nim jednym słowem
sytuację na rynku pracy, a także zdefiniowano najważniejsze pojęcie związane z rynkiem
pracy. Autorki pracy przedstawiły Czytelnikowi, że bezrobocie, to poważny problem dla
gospodarki państwa. Jest to problem, z którym należy walczyć albo go zniwelować, bo
bezrobocia nie da się niestety całkowicie wyeliminować. Do tej nierównej walki potrzeba
wielu instrumentów, których działanie winno przynosić korzyści.
Wejście do UE dało Polsce możliwość ubiegania się o środki unijne. Staliśmy się
ośrodkiem, do którego wpływa największa pula dotacji unijnych. To Polska otrzymała
największą pulę środków do wykorzystania na walkę m.in. z bezrobociem. Jednak tak
wielkiej szansy Polska nie stała się niestety pionierem w prawidłowym ich wykorzystaniu.
W latach 2007 - 2013 mieliśmy afery związane z wykorzystaniem środków unijnych.
Wiele się słyszało na temat ustawianych przetargów, które finansowane były ze środków
unijnych, a także o nieefektywnym wykorzystaniu środków.
W drugim rozdziale niniejszej pracy został scharakteryzowany Europejskie Fundusz
Społeczny, który w głównej mierze ukierunkowany jest na walkę z bezrobociem - jednym
z najpoważniejszych problemów poszczególnych państw. W Polsce w miesiącu kwietniu
stopa bezrobocia wyniosła 11,3 % i wg Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej będzie ono
chyliło się ku spadkowi. Jest to w głównej mierze uwarunkowane zarówno podejmowaniem
prac sezonowych, a także uruchomieniem środków unijnych przeznaczonych na walkę
28
z bezrobociem na rok 2015 w nowej perspektywie finansowej Program Operacyjny Wiedza
Edukacja Rozwój (PO WER) na lata 2014 - 2020.
Trzeci rozdział zawiera wnioski autorek pracy dotyczące wykorzystania środków
unijnych. W tym rozdział autorki pracy znalazły odpowiedź na pytanie jaka jest rola
Europejskiego Funduszu Społecznego w rozwiązywaniu problemów na rynku pracy.
Otóż EFS jest jednym z podstawowych instrumentów przeznaczonych do walki
z bezrobociem w Polsce oraz do walki z występującymi trudnościami na rynku pracy wśród
ludzi będących w szczególnej sytuacji na rynku pracy zgodnie z art. 49 ustawy o promocji
zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. To właśnie środki finansowe przeznaczone z tego
funduszy pomogły wielu Polakom w poprawie swojej sytuacja na rynku pracy.
Dane statystyczne pokazują, że wiele osób skorzystało z darmowych szkoleń, studiów
podyplomowych, staży. Wiele miejsc odbywania stażu stało się nowym miejscem pracy
szczególnie absolwentów szkół wyższych. To właśnie dzięki stażom osoby go obywające
podniosły swoje kwalifikacje, zdobyły doświadczenie, a także nabyło umiejętności pracy
w grupie, walki ze stresem. Dodatkowo dane statystyczne są optymistyczne co do powstania
nowych miejsc pracy. Szacuje się, że w Polsce powstało ponad 400 tys. nowych miejsc pracy.
Wiele firm skorzystało z środków unijnych przeznaczonych na utworzenie nowego miejsca
pracy dla osoby bezrobotnej. Takie środki unijne pokazały, że jest to bardzo efektywna forma
wsparcia zarówno dla bezrobotnego jak i dla pracodawcy.
Jednak z drugiej strony nie można nie pokazać, że środki unijne to także wiele
negatywnych aspektów. Jednym z nich jest nagminne wykorzystywanie przez pracodawców
samozatrudnienia jako furtki wyjścia do zniwelowania opłat związanych z zatrudnieniem
pracownika. Pracodawcy często "proponują" pracownikowi otworzenie działalności
gospodarczej i skorzystania z preferencyjnego ZUS i tym samym unikając większych opłat
związanych z zatrudnieniem pracownika. Ponadto dane statystyczne pokazują, ze szkolenia
organizowane ze środków unijnych są nieefektywne. Po ukończeniu takiego szkolenia często
osoba nie może znaleźć pracy, gdyż rynek pracy został już takimi szkoleniami nasycony, a złe
rozeznanie rynku to główny problem w organizowaniu takich szkoleń. W ostatnim rozdziale
pokazano, iż EFS pełni dobrą, aczkolwiek niedoskonałą rolę w kwestii rozwiązywaniu
problemów na rynku pracy. W ponad połowie pomaga ludziom w ich trudnej sytuacji na
rynku pracy, ale w drugiej połowie pokazuje, iż jest to instrument nie w pełni doskonały,
który wymaga korekty, aby móc w pełni sprawnie funkcjonować i funkcjonować w takiej roli,
do jakiej został powołany.
29
Bibliografia
Pozycje książkowe:
1. Borkowski T, Marcinkowski A. (1999), Socjologia bezrobocia, Wydawnictwo Śląsk,
Katowice
2. Czarny B.(1998), Podstawy ekonomii, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne,
Warszawa
3. Dzienisz Ł., Sobieska J.(2003), Praca i staże w Unii Europejskiej Przewodnik
praktyczny, Wydawnictwo Studio EMKA, Warszawa
4. Kolarskiej- Bobińskiej L.(2007), Emigrować i Wracać- Migracje zarobkowe Polaków
a polityka państwa, Wydawca Fundacja Instytut Spraw Publicznych, Warszawa
5. Kryńska E.(2001), Dylematy polskiego rynku pracy, IPiSS, Warszawa
6. Kwiatkowska W.(2009), Bezrobocie równowagi w gospodarce polskie. Szacunki,
tendencje i determinant, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź
7. Kwiatkowski E.(2002), Bezrobocie. Podstawy teoretyczne, Wydawnictwo Naukowe
PWN, Warszawa
8. Kwiatkowski S.M., Siroje Z. (2006), Młodzież na rynku pracy, od badań do praktyki,
Wydawnictwo Ochotnicze Hufce Pracy Komenda Główna Warszawa
9. Miziarski J., Zawisiński S.(2003), Polska w Unii Europejskiej od A do Z, Biuro
ds. Referendum Europejskiego, KPRM, Wydanie II, Warszawa
10. Świerocki J. ( 2012.) Rola funduszy strukturalnych Unii Europejskiej w rozwoju
kapitału ludzkiego i społecznego w regionie łódzkim, Wydawnictwo Uniwersytetu
Łódzkiego, Łódź
11. Wiśniewski Z., Zawadzki K. (2012) Aktywna polityka
rynku pracy w Polsce
w kontekście europejskim
Strony internetowe:
1. http://mfiles.pl/pl/index.php/Rynek_pracy
2. http://pl.wikipedia.org/wiki/Szara_strefa
3. http://biznes.newsweek.pl/milion-polakow-pracuje-w-szarej-strefie-newsweekpl,artykuly,346142,1.html
4. https://www.nbportal.pl/library/pub_auto_B_0003/KAT_B3376.PDF
5. http://euro-dane.com.pl/polska
30
6. http://www.egospodarka.pl/32691,Emigracja-Polakow-w-latach-2004-2007,2,39,1.
7. http://www.konferencja.edu.pl/Files/ConfXV/Reports/PDF/SteinerowskaStreb%20Iza
bella%20%20Rynek%20pracy%20w%20gospodarce%20transformujacej%20sie%20
%20przyklad%20Polski.pdf
8. http://www.europarl.europa.eu/aboutparliament/pl/displayFtu.html?ftuId=FTU_5.10.3.
html
9. http://pl.wikipedia.org/wiki/Europejska_Strategia_Zatrudnienia
10. http://www.europarl.europa.eu/aboutparliament/pl/displayFtu.html?ftuId=FTU_5.10.3.
html
11. http://www.mpips.gov.pl/praca/strategie-i-dokumenty-programowe
12. http://pl.wikipedia.org/wiki/Europejski_Fundusz_Spo%C5%82eczny
13. http://ec.europa.eu/employment_social/esf/docs/facts_figures_pl.pdf
14. http://www.kapitalludzki.gov.pl/o-programie/
15. http://www.google.pl/imgres?imgurl=http://images.slideplayer.pl/1/405119/slides/slid
e_17.jpg&imgrefurl=http://slideplayer.pl/slide/405119/&h=720&w=960&tbnid=jB1k3rxQpB0M:&zoom=1&docid=Fj_wUSyKhhJN9M&ei=iBY1VbSfGYLZarHvgfg
B&tbm=isch&ved=0CCsQMygJMAk&biw=1366&bih=635
16. http://www.kapitalludzki.gov.pl/o-programie/
17. http://www.google.pl/imgres?imgurl=http://images.slideplayer.pl/2/838051/slides/slid
e_17.jpg&imgrefurl=http://slideplayer.pl/slide/838051/&h=720&w=960&tbnid=98Kk
gLx1vzVRAM:&zoom=1&docid=qCAbwJaZzDPoSM&itg=1&ei=0xA1VfzXKo
18. http://pl.wikipedia.org/wiki/Europejski_Fundusz_Spo%C5%82eczny#/media/File:
Who_benefits_from_the_ESF%3F.jpg
19. http://ec.europa.eu/europe2020/index_pl.htm
20. http://ec.europa.eu.esf, KE-30-08-459-PL-D
Akty prawne:
1. Ustawa promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z dn. 20 kwietnia 2004 r.
2. Rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiające
przepisy
ogólne
dotyczące
Europejskiego
Funduszu
Rozwoju
Regionalnego,
Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności i uchylające
rozporządzenie (WE) nr 1260/1999
31
Inne:
1. Broszura informacyjna EFS, Inwestycje w Kapitał Ludzki 2007–2013
2. Kryńska E., Wpływ procesu integracji z Unią Europejską na polski rynek pracy.
Artykuł opublikowany w nr 3 (2010) Informatora Dolnośląskiego Rynku Pracy i
Edukacji
3. Niewęgłowski M. (2009). Unijna polityka zatrudnienia a zmiany na polskim rynku
pracy. Zeszyty Naukowe SGGW, Polityki Europejskie, Fin. i Mark. [t.II], nr 2(51)
4. Polityka spójności 2007-2013 Komentarze i teksty oficjalne Urząd Oficjalnych
Publikacji Wspólnot Europejskich, 2007
5. Pomianek T. , Raport. Rynek pracy w Polsce i
innych krajach Unii
Europejskiej.Wydanie VI, poszerzone i uaktualnione. Wyższa Szkoła Informatyki i
Zrządzania, Rzeszów 2007
6. Studia i analizy europejskie Zeszyt Naukowy (11) 2013 Wyższa Szkoła Gospodarki
w Bydgoszczy 2013
7. Zatrudnienie i lokalny rozwój społeczno – gospodarczy w Strategii Lizbońskiej, część
II Człowiek to kapitał, Magazyn Unia&Polska, 2006
SPIS TABEL
Tabela 1 Emigracja z Polski na pobyt czasowy w latach 2004 - 2007 .................................... 9
Tabela 2 Zmiany przeciętnych wynagrodzeń brutto w latach 2003 - 2008 ........................... 10
Tabela 3 Podział środków finansowych ................................................................................ 23
SPIS RYSUNKÓW
Rysunek 1 Podział środków finansowych wg państw ........................................................... 22
Rysunek 2 Beneficjenci EFS ................................................................................................ 24
Rysunek 3 Beneficjenci ostateczni EFS ................................................................................ 25
SPIS WYKRESÓW
Wykres 1 Stopa bezrobocia w Polsce .................................................................................... 6
32