WYMIANA DOBRYCH PRAKTYK W OBSZARZE CSR BRANŻY

WYMIANA DOBRYCH PRAKTYK W OBSZARZE CSR BRANŻY

Bułgarska branżowa izba - przemysł maszynowy
PROJEKT BG051РО001-7.0.07-0017-C0001
„STABILIZOWANIE ZATRUDNIENIA I ZWIĘKSZENIE JAKOŚCI SIŁY
ROBOCZEJ PRZY POMOCY WYMIANY INNOWACYJNYCH
PRAKTYK DO USTAWICZNEGO ZAWODOWEGO SZKOLENIA W
PRZEDSIĘBIORSTWACH BUDOWY MASZYN”
Projekt jest realizowany z finansowym wsparciem Operacyjnego
Programu „Rozwój zasobów ludzkich”współfinansowane z
Europejskiego Funduszu Socjalnego Unii Eupropejskiej
Stabilizowanie zatrudnienia i zwiększanie jakości
siły roboczej przy pomocy wymiany
innowacyjnych praktyk do ustawicznego
zawodowego szkolenia w przedsiębiorstwach
budowy maszyn
Wyniki badań
Zygmunt Mietlewski
Gdynia, 26 – 30 maj 2014
A. Temat
B. Przedmiot badań
C. Podmiot badań
D. Problem badawczy
E. Hipoteza badawcza
F. Cel badań
G. Metody i techniki badań
H. Źródła informacji
I. Adresaci badań
J. Wnioski z badań
K. Wartość pracy
L. Perspektywa dalszych badań
A. TEMAT
Dobre praktyki i Know-how kształcenia i przygotowania
zawodowego w zawodach i specjalnościach maszynowych
w Polsce
C.
PRZEDMIOT BADAŃ
Dobre praktyki w zawodach
i specjalnościach maszynowych w
Polsce
D.
PODMIOT BADAŃ
Przedsiębiorstwa przemysłu
maszynowego w Polsce
B.
PROBLEM BADAWCZY
Jakość przygotowania zawodowego absolwentów w zawodach i specjalnościach
maszynowych a stabilność zatrudnienia w przemyśle maszynowym w Polsce
1Jakie regulacje prawne obowiązują w Polsce instytucje zajmujące się ustawicznym
szkoleniem zawodowym?
2Według jakich zasad organizuje się szkolenia i doradztwo zawodowe w Polsce?
3W jaki sposób zachęca się instytucje i firmy do organizowania szkolenia zawodowego
oraz doradztwa zawodowego?
4W jaki sposób zachęca się młodzież do uczestniczenia w szkoleniach oraz
pracowników do uczestnictwa w szkoleniu zawodowym lub do korzystania z doradztwa
zawodowego?
5Jakie warunki muszą spełnić uczestniczący w szkoleniu zawodowym lub
korzystający z doradztwa zawodowego, aby koszty szkolenia lub doradztwa mogły
zostać zrefundowane instytucji organizującej szkolenie bądź doradztwo zawodowe?
6Kto ponosi koszty szkolenia zawodowego i doradztwa zawodowego?
7Warunki jakie muszą spełnić uczestniczący w szkoleniu zawodowym lub korzystający z
doradztwa zawodowego, aby koszty szkolenia lub doradztwa mogły zostać
zrefundowane instytucji organizującej szkolenie bądź doradztwo zawodowe?
8Czy polski przemysł elektromaszynowy boryka się z problemem zawodów
deficytowych?
9Kto ponosi koszty szkolenia zawodowego i doradztwa zawodowego?
E.
HIPOTEZA BADAWCZA
Kompetencje zawodowe absolwentów w zawodach
i specjalnościach maszynowych
nie spełniają oczekiwań pracodawców operujących
w przemyśle maszynowym
F.
CEL BADAŃ
1. Rozpoznanie potencjału kształcenia w zawodach maszynowych w
Polsce i zidentyfikowanie Dobrych Praktyk.
2. Zarekomendowanie polskich Dobrych Praktyk kształcenia i
przygotowania zawodowego w zawodach i specjalnościach maszynowych
Bułgarskiej Izbie Maszynowej z Sofii w Bułgarii.
G. METODY I TECHNIKI BADAŃ
1. Studiowanie literatury przedmiotu
2. Sondaż diagnostyczny
3.Badania ankietowe
4. Wywiady
H. ŹRÓDŁA INFORMACJI
1. Pierwotne
2. Wtórne
I.
ADRESACI BADAŃ
1. Bułgarska Izba Branżowa Budowy Maszyn z Sofii.
2. Instytut Społeczna Odpowiedzialność Organizacji
w Olsztynie.
JWNIOSKI Z BADAŃ
Wniosek 1. W sektorze maszynowym 80% firm należy do grupy
mikroprzedsiebiorstw, W grupie średnich przedsiębiorstw znajduje się
około 14% analizowanego sektora. Zaś w grupie dużych przedsiębiorstw
jest to około 5,8% w stosunku do niespełna 0,8% ogółem. Firm
największych zatrudniających powyżej 250 osób jest w sektorze 0,2%.
Wniosek 2. W sektorze maszynowym dominują pracownicy z
wykształceniem zawodowym (37,3%), następnie policealnym i średnim
zawodowym (30,3%).
Wniosek 3. W grupie mężczyzn w wieku 25 – 34 lata dominują
pracownicy z wykształceniem wyższym (26,4%) i zasadniczym
zawodowym (26,8%), a w grupie kobiet z wykształceniem wyższym
(43,8%) oraz policealnym i średnim zawodowym (24,2%).
Wniosek 4. Osoby zatrudnione w sektorze maszynowym na tle innych
branż otrzymują stosunkowo wysokie wynagrodzenia.
JWNIOSKI Z BADAŃ
Wniosek 5. Od pewnego czasu szkolnictwo zawodowe (szkoły
zawodowe, technika, szkoły policealne) ulega degradacji, zarówno jeśli
chodzi o prestiż (szkoła zawodowa kojarzy się z miejscem, które nie daje
szans na rynku pracy).
Wniosek 6. Największą grupą zasilającą rejestr osób bezrobotnych jest
grupa absolwentów szkół zawodowych.
Wniosek 7. W Polsce wciąż otwierane są kierunki „(…) w których szkoła
może najłatwiej kształcić z uwagi na posiadane zaplecze praktyczne. O
naborze nie decydują realne potrzeby rynku pracy, ale konieczność
wykorzystania zasobów szkoły.
Wniosek 8. Niski prestiż szkolnictwa zawodowego w połączeniu ze słabą
bazą dydaktyczną oraz brakiem odpowiedzi na potrzeby lokalnego rynku
pracy skutkuje zagrożeniem migracji uczniów gimnazjów do krajów UE w
celu podejmowania kształcenia zawodowego.
JWNIOSKI Z BADAŃ
Wniosek 9. Największe wydatki na doskonalenie zawodowe pracowników
są ponoszone przez podmioty najmniejsze (pracodawcy zatrudniający 1 – 9
osób) i największe (pracodawcy zatrudniający 1000 i więcej osób). Najmniej
wydają podmioty średniej wielkości.
Wniosek 10. Pracodawcy oceniają w większości przypadków kwalifikacje i
umiejętności zatrudnianych przez siebie pracowników jako wystarczające.
Widzą jednak dużą rozpiętość pomiędzy wiedzą teoretyczną a praktyczną
pracownika. Jednak większość nowo zatrudnionych pracowników bardzo
szybko uczy się i z czasem te różnice zostają zniwelowane.
Wniosek 11. Tylko nieliczne przedsiębiorstwa szkolenie pracowników mają
wpisane w strategię przedsiębiorstwa i ma ono swój budżet.
K.
WARTOŚĆ PRCY
(1) Przyczynek do wypełnienia luki w literaturze
przedmiotu.
(2) Źródło informacji dla projektów aplikujących o środki
finansowe na niwelowanie asymetrii kompetencji zawodowych
absolwentów szkół zawodowych i technicznych kształcących
dla przemysłu maszynowego.
M.
DALSZE BADANIA
(1) Analiza wyników badań uzyskanych w tym temacie przez Bułgarska
Izbę Branżową Budowy Maszyn w z Sofii w Bułgarii.
(2) Opracowanie matrycy morfologicznej szkoleń zawodowych
pracowników dla przemysłu maszynowego.
(3) Bank Dobrych Praktyk szkolenia zawodowego pracowników dla
przemysłu maszynowego wieku do 29 lat i powyżej 45 lat.
Charakterystyka branży maszynowej w Polsce
Przemysł maszynowy
- rozwija się dynamicznie w krajach wysoko rozwiniętych
- daje ogromną ilość miejsc pracy
- jest bardzo kapitałochłonny
- jest wrażliwy na rynkowe zawirowania wszelkiej natury
- zgłasza duże zapotrzebowanie:
- na kapitał,
- nowoczesną myśl techniczną
- wysoko wykwalifikowanych pracowników
Przemysł maszynowy
- 80% MŚP w tym 14% to ŚP
- 5,8% DP (niespełna 0,8% ogółem DP)
- 0,2% firm zatrudniających powyżej 250 osób
jest w sektorze 0,2%
- wykształcenie zawodowe 37,3%
- policealne i średnie zawodowe 30,3%
- mężczyźni 25 - 34 lata
- wykształcenie wyższe 26,4%
- zasadnicze zawodowe 26,8%
- Kobiety 25 - 34 lata
- wykształcenie wyższe 43,8%
- policealne i średnie zawodowe 24,2%
- w województwie Warmińsko-Mazurskim (W-M)
zatrudnionych jest blisko 241 tyś osób w tym 34% w
przemyśle, tylko 3097 osób w branży elektromaszynowej
- udział firm tej branży w regionie stanowi 2,7%
- największe firmy znajdują się w powiatach, elbląskim:
(Elzam - Zamech Sp. z.o.o., Alstom Power Sp. z o.o.) i
olsztyńskim: (GN-KNIT, GRASON, Promet-Stal)
nowomiejskim (Expo m S.A.)
Sektor maszynowy w Polsce można podzielić
na pięć podstawowych segmentów:
- 34% maszyny ogólnego przeznaczenia
- 25% pozostałe maszyny ogólnego przeznaczenia
- 22,80% pozostałe maszyny specjalnego przeznaczenia
- 13,5% maszyny dla rolnictwa i leśnictwa
- 4,40% maszyny i narzędzia mechaniczne
Tabela 1.1
Gałęzie przemysłu elektromaszynowego
Przemysł
Charakterystyka
Maszynowy
Budowa różnego rodzaju maszyn wykorzystywanych w innych działach gospodarki
narodowej oraz produkcja środków transportu.
Metalowy
Odlewnictwo, produkcja armatury, wyrobów blaszanych, narzędzi i naczyń.
Elektrotechniczny
Wytwarzanie urządzeń elektroenergetycznych, elektronicznych i elektrycznych.
Precyzyjny
obejmujący mechanikę precyzyjną i optykę.
Produkty
Maszyny: obrabiarki, silniki, kotły i turbiny parowe, maszyny rolnicze, samochody, samoloty, tabor kolejowy,
statki, motocykle, rowery, ciągniki, transformatory, odbiorniki telewizyjne i radiowe, telefony, kable, komputery,
mikroskopy, różnorodna aparatura pomiarowa.
Główni gracze na rynku
USA, Kanada, Japonia, Hongkong, Korea Południowa, Chiny oraz większość krajów Europy Zachodniej.
Źródło: Opracowanie własne.
Tabela 1.2
Przemysł elektromaszynowy w Polsce - przykłady
Przemysł maszynowy
Produkcja środków transportu, tabor kolejowy: Wrocław, Poznań, Chorzów, Zielona Góra, Ostrów Wielkopolski) .
Produkcja samochodów: Warszawa, Lublin, Nysa, Starachowice, Tychy, Bielsko-Biała. (Czołowa pozycja na
ważniejszych rynkach zbytu w Europie). 50% zakładów produkujących środki transportu leży w rękach prywatnych.
Produkcja obrabiarek: Zduńska Wola, Świebodzice, Wałbrzych, Kamienna Góra, Kalisz. Maszyny włókiennicze:
Brzeg, Strzelce Opolskie, Płock, Kutno. Lublinie – mas. Maszyny rolnicze Grudziądz. Maszyny biurowe,
komputery, sprzęt radiowy, telewizyjny, komunikacyjny: Warszawa, Milanówek, Piaseczno.
Przemysł stoczniowy
Produkcja statków: Szczecin, Gdynia, Gdańsk. Stocznie realizują 3% światowych zamówień. (Przemysł stoczniowy
jest w Polsce strategicznym sektorem gospodarki narodowej).
Przemysł lotniczy
Produkcja samolotów i helikopterów: Mielec, Świdnik.
Przemysł metalowy
Produkcja kuchenek gazowych, pralek, lodówek, zamrażarek, narzędzi i drobnych przedmiotów metalowych.
Produkcja konstrukcji stalowych, łożysk, narzędzi skrawających. (Głównie zlokalizowany w pobliżu hut, głównie
na obszarze Górnego Śląska).
Źródło: Opracowanie własne.
Tabela 1.3
Struktura pracujących w przemyśle według poziomu wykształcenia i wieku w IV kwartale
Źródło: GUS, http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/RS_rocznik_przemysłu_2013.pdf
201
0
201
1
Wyszczególnienie
Specification
2012
Pracujący – w % danej grupy – z wykształceniem
Employed persons – i n % of a given group – with education
Wyższy
m
Tertiary
Ogółem
Total
Policealnym i średnim
zawodowym
Post-secondary and
vocational secondary
Średnim
ogólnokształcą
cym
General
secondary
Zasadniczy
m
zawodowym
Basic
vocational
Gimnazajalnym, podstawowym
i niepełnym podstawowym
Lover secondary, primary and incomp
primary
m (total)
100,
0
100,
0
100,
0
17,9
30,3
8,2
37,3
6,3
4 lata (years)
8,4
8,0
8,0
6,7
35,0
20,5
25,8
12,0
4 lata (years)
28,7
28,1
28,7
31,2
30,3
9,6
24,7
4,2
4 lata (years)
26,5
27,5
27,5
15,7
26,8
7,2
44,5
5,8
4 lata (years)
25,6
24,9
22,6
8,9
31,6
5,0
48,3
6,2
10,8
11,5
13,2
15,4
32,5
5,1
37,6
9,4
yżni (Men)
70,4
70,0
70,1
16,3
30,6
6,9
40,
6,2
4 lata (years)
6,7
6,2
6,3
4,9
37,1
16,5
28,1
13,4
4 lata (years)
20,7
20,4
20,8
26,4
32,6
9,7
26,8
4,5
4 lata (years)
17,8
18,2
18,5
14,8
27,0
5,3
47,7
5,2
4 lata (years)
16,7
16,4
14,5
9,2
29,7
3,1
52,5
5,5
8,5
8,8
10,0
15,8
31,1
3,1
42,1
7,9
y (Women)
29,6
30,0
29,9
21,7
29,4
11,2
30,9
6,8
4 lata (years)
1,7
1,8
1,7
13,8
27,6
34,5
17,2
-
4 lata (years)
8,0
7,7
7,9
43,8
24,2
9,2
19,6
3,2
4 lata (years)
8,7
9,3
9,0
17,7
26,5
11,2
37,5
7,1
4 lata (years)
8,9
8,5
8,1
8,4
35,3
8,4
40,6
7,3
2,3
2,7
3,2
14,7
36,6
11,2
23,6
13,9
i więcej lata(years and
i więcej lata(years and
i więcej lata(years and
- osoby zatrudnione w sektorze maszynowym
na tle innych branż otrzymują stosunkowo
wysokie wynagrodzenia
Tabela 1.4
Miesięczne średnie wynagrodzenie
na poszczególnych stanowiskach w sektorze maszynowym
Stanowisko
Wynagrodzenie
[zł - €]
Krotność
najniższej krajowej
Krotność
średniej krajowej
Kierownik działu inżynieryjnego
9200 - 2190,05
5,4762
2,3603
Kierownik inżynierów ds. produktów
8000 - 1904,76
4,7619
2,0524
Kierownik ds. procesów produkcji
7000 - 1666,67
4,1667
1,7958
Kierownik działu konstruktorów
6800 - 1619,05
4,0476
1,7445
Główny technolog
3500 - 833,33
2,0833
0,8979
Inżynier procesu produkcji
4300 - 1023,81
2,5595
1,1032
Inżynier ds. produktu
4200 - 1000,00
2,5
1,0775
Inżynier konstruktor
4100 - 976,19
2,4405
1,0519
Inżynier materiałoznawca
4000 - 952,38
2,3810
1,0262
Technolog produkcji
3500 - 833,33
2,0833
0,8979
Robotnik bezpośrednio produkcyjny
3200 - 761,90
1,9048
0,9210
2600 – 619,05
1,5476
0,6670
Robotnik pośrednio produkcyjny
Źródło: Produkcja wyrobów przemysłowych w 2009 r., GUS 2010. Przeliczono na euro
przyjmując: 1PLN = 4,2 €. Najniższe krajowe wynagrodzenie: 1680 PLN I.2014 r.
Średnie krajowe wynagrodzenie: 3897,88 IX.2013 r.
Szkolnictwo zawodowe w Polsce
- Organizacja
- Działalność
- Instytucje
- Formy
- Finansowania
- Ocena
- Nadzór
- Jakość przygotowania zawodowego
- Motywacja
- Deficytowe zawody
- Podnoszenie kwalifikacji
- Prekwalifikacje
- Planowanie
- Ocena wyników szkolenia
- szkolnictwo zawodowe (szkoły zawodowe,
technika, szkoły policealne) ulega degradacji
- traci prestiż (szkoła zawodowa kojarzy się z
miejscem, które nie daje szans na rynku pracy)
- absolwenci szkół zawodowych to największa grupa
zasilająca rejestr osób bezrobotnych
- niski prestiż szkolnictwa zawodowego
- słaba baza dydaktyczna
- brak odpowiedzi na potrzeby lokalnego rynku
pracy
skutkuje zagrożeniem migracją uczniów
gimnazjów do krajów UE w celu podejmowania
kształcenia zawodowego.
- wciąż otwierane są kierunki „(…) w których
szkoła może najłatwiej kształcić z uwagi na
posiadane zaplecze praktyczne
- o naborze nie decydują realne potrzeby rynku
pracy, ale konieczność wykorzystania zasobów
szkoły
- w 2008 r. w Polsce studiowało 1,93 mln osób, z
czego niemal 33 000 (1,7%) stanowili studenci
kierunków grupy „mechanika i budowa maszyn.
- absolwenci szkół zawodowych i technicznych często nie
podejmują pracy, gdyż mają wygórowane oczekiwania w
stosunku do tego, co mogą przedsiębiorstwu zaoferować,
oferują kwalifikacje nieprzydatne przedsiębiorstwu - 29%
- 21% pracodawców współpracuje ze szkołami
zawodowymi i szkoli uczniów, ma więc wpływ na jakość
nabywanych przez ucznia umiejętności zawodowych
- nieliczna grupa pracodawców podchodzi do
doskonalenia zawodowego pracowników w
sposób strategiczny i długofalowy, o czym
świadczy m.in. brak zgodności pomiędzy
tematyką szkoleń a umiejętnościami i
kwalifikacjami potrzebnymi, zdaniem
pracodawców, ich pracownikom.
- największe wydatki na doskonalenie zawodowe
pracowników ponoszą mikro przedsiębiorstwa
(zatrudniające 1 – 9 osób) i największe
(zatrudniające 1000 i więcej osób). Najmniej
wydają podmioty średniej wielkości.
- rozdźwięk ofert szkoleniowych instytucji i firm, w tym
szkół i uczelni, a potrzebami szkoleniowymi
zgłaszanymi przez pracodawców
- instytucje i firmy szkoleniowe wyspecjalizowały się w
szkoleniach, które – zdaniem pracodawców – nie
wyposażają uczestników szkoleń w kompetencje
zawodowe i tzw. „miękkie” – indywidualne,
interpersonalne, kierownicze oraz kulturowe.
- pracodawcy oceniają w większości przypadków
kwalifikacje i umiejętności zatrudnianych przez
siebie pracowników jako wystarczające
- pracodawcy widzą jednak dużą rozpiętość
pomiędzy wiedzą teoretyczną a praktyczną
pracownika.
- większość nowo zatrudnionych pracowników
bardzo szybko uczy się i z czasem te różnice zostają
zniwelowane
- firmy najchętniej zatrudniają nowe osoby polecane
przez pracowników, dopiero później wybierają
oferty składane w przedsiębiorstwach przez
zainteresowanych.
- firmy, których marka jest znana na rynku, nie mają
kłopotów z naborem nowych pracowników.
Częściej współpracują z uczelniami wyższymi i
szkołami, którym oferują praktyki zawodowe dla
studentów i uczniów. Wielu z nich znajduje później
w tych firmach zatrudnienie.
34
Młodzi pracownicy najchętniej
zatrudniliby się w firmach, które:
- rozwój zawodowy i zarządzanie karierą pracownika
- możliwość wynegocjowania z pracodawcą
elastycznego czasu pracy
- równowagę pomiędzy życiem zawodowym a
życiem rodzinnym pracownika
- nagradzanie za podnoszenie kwalifikacji awansem
pionowym bądź poziomym
MAJĄ WPISANE W STRATEGIĘ FIRMY
- przedsiębiorstwa, bez względu na wielkość, jeśli jest
tylko taka możliwość, aplikują o sfinansowanie
szkolenia pracowników ze środków publicznych, albo
przyjmują do pracy pracownika przeszkolonego ze
środków publicznych
- przedsiębiorstwa same niechętnie finansują szkolenia
pracownikom
- inicjatorami uczestniczenia w szkoleniach są na ogół
pracownicy. Dlatego często tematyka szkoleń jest
zupełnie nieprzydatna przedsiębiorstwu
- pracownicy podnoszą swoje kompetencje zawodowe
w pierwszej kolejności po to, aby uchronić się przed
perspektywą ewentualnego zwolnienia z pracy, w
drugiej kolejności licząc na awans bądź podwyżkę
wynagrodzenia
- rzadko zdarza się tak, aby podniesione przez
pracownika kompetencje zostały nagrodzone
awansem zawodowym, albo choćby podwyżką
wynagrodzenia
- motywacją dla młodych pracowników do podjęcia
pracy jest deklarowany przez przedsiębiorstwo
rozwój ich kariery zawodowej
- motywacją do podnoszenia lub nabywania nowych
kwalifikacji zawodowych przez pracowników powyżej
45 lat jest przede wszystkim obawa przed utratą pracy
- pracownicy w wieku do 29 lat mają duże trudności w
znalezieniu pracy na podstawie umowy o pracę
- coraz więcej młodzieży po przekroczeniu 30. roku
życia nie może formalnie udokumentować swojego
doświadczenia zawodowego, kiedy stara się o pracę
startując w konkursach, mimo iż je nabyła pracując
na tak zwanych „umowach śmieciowych”
- w większości przypadków elastyczne formy
zatrudnienia, które z założenia mają być korzystne
dla pracodawcy i pracownika obracają się przeciwko
pracownikowi
+
i
-
Dziękuję za uwagę