Pobierz - Nauka i technologia dla żywności

Pobierz - Nauka i technologia dla żywności

PROJEKT
BADAWCZY
SMACZNE RAFY
KORALOWE
1
Nauka i technologia dla żywności
Liceum
Tytuł projektu
Smaczne rafy koralowe
Wprowadzenie
Rafa koralowa jest miejscem ogromnej różnorodności gatunkowej świata roślin i zwierząt. To w
niej ryby i inne stworzenia znajdują schronienie przed drapieżnikami, mogą się rozmnażać. Rafa
jest także miejscem obfitującym w pokarm dla wielu organizmów (kraby, homary, krewetki, małże
czy ośmiornice).
Równowaga w tym ekosystemie jest krucha i większa ingerencja może spowodować zubożenie
różnorodności gatunkowej oraz ograniczenie jej produktywności. To, z kolei, może doprowadzić do
stopniowego wyczerpywania tych zasobów.
Konsekwencje dla ludzi będą wymierne (i poważne): ograniczona zostanie dostępność do owoców
morza występujących w tym środowisku, a brak pokarmów pochodzących z organizmów
zamieszkujących morza będzie trudny do zastąpienia innymi produktami.
Ryby oraz owoce morza są bezcennym źródłem pierwiastków (jodu, fosforu, siarki, żelaza),
witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (A, D, E) oraz kompleksu witamin z grupy B. Dostarczają
również nienasycone kwasy tłuszczowe Omega-3 oraz Omega-6, które obniżają poziom
trójglicerydów we krwi, podnoszą odporność organizmu, wzmacniają funkcjonowanie układu
nerwowego. Algi wykorzystywane są do produkcji żywności, ale także w innych dziedzinach
gospodarki: farmacji, kosmetologii, fotografice.
Życie ludzi bez produktów pochodzących z organizmów zamieszkujących rafę koralową będzie
uboższe i odbije się negatywnie na naszym zdrowiu.
Cel projektu
Seminarium: Dlaczego warto jeść ryby i owoce morza?
połączone z degustacją zasobów rafy koralowej” oraz demonstracją eksperymentów.
Cele kształcenia i wychowania
Uczeń:
- wymienia witaminy i sole mineralne zawarte w rybach i owocach morza,
- opisuje budowę i właściwości tłuszczy,
- zna zasadę, według której nienasycone kwasy tłuszczowe można zaliczyć do rodziny kwasów
Omega-3 i Omega -6,
- opisuje zdrowotne zalety spożywania nienasyconych kwasów tłuszczowych,
- wskazuje ryby i owoce morza jako źródło białka,
- podaje zanieczyszczenia zbiorników wodnych, jako źródło rtęci,
- wymienia najczęściej spotykane ryby morskie i słodkowodne oraz owoce morza,
- przygotowuje degustację wybranych ryb i owoców morza,
- wskazuje ryby i owoce morza jako pokarmy w profilaktyce chorób układu krążenia,
- wymienia przeciwwskazania do spożywania owoców morza (alergie czy dna moczanowa),
- wymienia glony wykorzystywane do produkcji żywności (krasnorosty, chlorella, spirulina),
- wskazuje wykorzystanie alg w różnych dziedzinach gospodarki i w życiu człowieka.
Pytanie kluczowe
Dlaczego warto jeść ryby i owoce morza?
2
Etapy projektu
Działania
Etapy
Wybór klasy/grupy uczniów do udziału w projekcie.
Dyskusja z uczniami na temat założeń projektu, jego przebiegu.
Podział uczniów na zespoły.
Ustalenie zadań i przydzielenie zagadnień dla zespołów.
Utworzenie zespołu wspierającego projekt (nauczyciele, rodzice,
dietetyk…).
6. Ustalenie z rodzicami pokrycia ewentualnych kosztów projektu
(przygotowanie pokazu posiłków: zakup jednorazowych naczyń,
sztućców, rękawiczek, składników potraw)
Przygotowanie
1.
2.
3.
4.
5.
Planowanie
1. Omówienie przydzielonych zadań i sposobów ich realizacji ( praca
samodzielna oraz konsultacje z nauczycielami).
2. Omówienie zasad współpracy w zespole.
3. Ustalenie terminów konsultacji
Realizacja
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Prezentacja
Seminarium:
- prezentacje PowerPoint
- dyskusja panelowa
- degustacja potraw
- demonstracja eksperymentów
Ponadto:
- zamieszczenie efektów pracy na stronie internetowej szkoły
- prezentowanie w całości lub we fragmentach prezentacji PowerPoint oraz
demonstracja doświadczeń w ramach lekcji biologii, chemii, godziny
wychowawczej dla uczniów wybranych klas.
Szukanie informacji na zadane tematy (Internet, prasa, książki, wywiady).
Nagranie wywiadu.
Przygotowanie prezentacji wraz z komentarzem do nich.
Wykonanie demonstracji doświadczeń.
Przygotowanie stoisk do degustacji.
Przygotowanie dań z ryb i owoców morza do degustacji.
Wyznaczenie miejsca na wystawę etykiet, opakowań,
Przygotowanie sali do seminarium
Organizacja seminarium.
3
Szczegółowy opis działań na etapie realizacji
L.p.
1
Zespół
uczniów
Wszyscy
uczestnicy
projektu
Treści
Zasoby rafy koralowej
(wpływ na zdrowie
człowieka)
Sposób realizacji zadania
Zajęcia z nauczycielem.
Omówienie założeń i celów
projektu.
Podział na zespoły badawcze.
Omówienie zakończenia
projektu- seminarium: Dlaczego
warto jeść ryby i owoce morza?
Efekt realizacji
zadania
Podział na zespoły.
Przydział zagadnień
Wsparcie
Nauczyciele
przedmiotów
przyrodniczych,
wychowawca
Czas
2 godziny
Opis zadania:
Na zajęciach nauczyciel przedstawia uczniom temat projektu i wspólnie z nimi analizuje założenia i cel projektu, w konsekwencji:
- dzieli uczniów na 4 zespoły, dobierając uczniów o różnych umiejętnościach i predyspozycjach,
- ustala terminy konsultacji,
- udziela informacji na temat wsparcia nauczycieli i specjalistów w trakcie realizacji projektu.
Zespoły projektowe uczniów wybierają zagadnienia do opracowania:
- Zespół A: Prezentacja popularnych ryb morskich i słodkowodnych oraz owoców morza wykorzystywanych do konsumpcji przez człowieka
- Zespół B: Walory smakowe i odżywcze rafy koralowej (ryby i owoce morza jako bezcenne źródło witamin, soli mineralnych, białka i kwasów
tłuszczowych omeg-3, omega-6).
- Zespół C: Glony wykorzystywane do produkcji żywności i w innych dziedzinach gospodarki i życiu człowieka
- Zespół D: Rtęć i inne związki kumulowane w rybach i owocach morza i ich wpływ na zdrowie człowieka
2
Zespół A
Popularne ryby
morskie i
słodkowodne oraz
owoce morza.
Praca z Internetem,
podręcznikiem, atlasami ryb.
Przygotowanie prezentacji
"Najpopularniejsze ryby
występujące w Polsce" .
Zbadanie wyborów
Przygotowanie broszury
"Szkolny mini atlas ryb i
owoców morza"
Prezentacja Power Point
lub Prezi
Opracowanie
Nauczyciele:
biologii,
informatyki,
kultury,
matematyki,
bibliotekarz.
1 miesiąc
4
dokonywanych w naszych
domach - Ryby i owoce morza
na naszych stołach
Wywiad z kucharzem oraz
kelnerem.
Przygotowanie degustacji.
statystyczne
Pokaz potraw wraz z
degustacją.
Artykuł na stronie
internetowej szkoły.
Kucharz, kelner.
Dietetyk.
Opis zadania:
Uczniowie:
- wykorzystując Internet, podręczniki, atlasy ryb i inne źródła, gromadzą potrzebne informacje potrzebne do stworzenia broszury:
Przegląd gatunków i ich klasyfikacja (wsparcie bibliotekarza oraz nauczycieli biologii oraz informatyki),
- przeprowadzają na zajęciach biologii w klasach pierwszych badanie na temat znajomości ryb występujących w naszym kraju (Karta
pracy nr 1A) oraz spożywanych rybach i owocach morza (Karta pracy nr 2A), a następnie tworzą prezentację multimedialną "Ryby w
Polsce" oraz planszę "Ryby i owoce morza na naszych stołach" przedstawiającą wyniki badania wyborów dokonywanych w naszych
domach (wsparcie nauczyciel biologii, informatyki, matematyki oraz kultury)
- organizują spotkanie w restauracji z kucharzem i kelnerem, gromadzą wskazówki, jak przygotować i zaprezentować ryby oraz owoce
morza oraz jak je serwować: wykonują pokaz (wsparcie nauczyciel prowadzący)
- przeprowadzają rozmowę z dietetykiem na temat wad i zalet sposobów przygotowania potraw, tworzą artykuł (wsparcie nauczyciel
prowadzący oraz bibliotekarz).
3
Zespół B
Ryby i owoce morza
jako bezcenne źródło
witamin, soli
mineralnych, białka i
kwasów tłuszczowych
omeg-3, omega-6.
Praca z Internetem, książką.
Doświadczenia (badania).
Przygotowanie komentarza do
eksperymentów (wyniki, wnioski)
Nagranie wywiadu z dietetykiem.
Praca z kamerą.
Wywiadu z dietetykiem.
Prezentacja
multimedialna
Przygotowanie
demonstracji
eksperymentu.
Karty pracy.
Nauczyciele:
biologii, chemii,
dietetyk,
informatyk,
bibliotekarz.
1 miesiąc
Opis zadania:
Uczniowie:
- szukają informacji na temat znaczenia biologicznego i skutków niedoboru oraz nadmiaru witamin i pierwiastków występujących w
rybach i owocach morza (wsparcie nauczycieli biologii, chemii, informatyka, bibliotekarza)
5
- wyszukują informację na temat bezcennych białek i nienasyconych kwasów tłuszczowych zawartych w rybach i owocach morza
(wsparcie jak wyżej)
- przeprowadzają i nagrywają wywiad z dietetykiem: dieta bogata w owoce morza i ryby ze szczególnym uwzględnieniem zdrowotnych
zalet nienasyconych kwasów tłuszczowych Omega-3 i Omega-6 w profilaktyce wielu chorób, wywiad zamieszczają w prezentacji
(wsparcie nauczyciela prowadzącego i informatyka)
- przygotowują prezentację multimedialną na temat roli pierwiastków i witamin oraz białek i kwasów tłuszczowych zawartych w rybach i
owocach morza w profilaktyce wielu chorób (wsparcie nauczyciela informatyki)
- opracowują komentarz (wsparcie nauczyciela prowadzącego projekt)
- przygotowują końcową prezentację (wsparcie nauczyciela informatyki)
- przygotowują demonstrację doświadczenia na temat właściwości tłuszczy: badanie rozpuszczalności, Karta pracy nr 1 oraz działania
wody bromowej na olej roślinny/tran (utwardzanie tłuszczów), Karta pracy nr 2 (wsparcie nauczyciela chemii, prowadzącego projekt)
4
Zespół C
Glony
wykorzystywane do
produkcji żywności.
Praca z Internetem i książką.
Przygotowanie wystawy etykiet,
opakowań, produktów, w których
znajdują się popularne
zagęszczacze i żele.
Doświadczenia.
Przygotowanie demonstracji
doświadczeń.
Opracowanie komentarza do
doświadczeń (wyniki, wnioski).
Prezentacja
multimedialna.
Zorganizowanie miejsca
na wystawę etykiet,
opakowań, produktów
zawierających
zagęszczacze.
Karty pracy.
Scenariusz lekcji chemii
lub fizyki.
Nauczyciele:
biologii, chemii,
informatyk, fizyk.
1 miesiąc
Opis zadania:
Uczniowie:
- wykonują mapę myśli: podstawowe właściwości roztworów właściwych, koloidów oraz zawiesin,
- poszukują informacji na temat popularnych alg wykorzystywanych do produkcji żywności: spirulina, chlorelli, krasnorostów (wsparcie
nauczycieli biologii i chemii, bibliotekarz, informatyk)
- wyszukują informacji na temat agaru, karagenu i alginianu sodu jako popularnych zagęszczaczy i żeli w produkcji żywności oraz ich
wykorzystania w różnych (innych) dziedzinach gospodarki i życiu człowieka (wsparcie j/w)
- wyszukują informacje o żelach i zagęszczaczach używanych nie tylko do produkcji żywności, ale też w kosmetologii, fotografii,
farmacji: E 409, E 401)
6
- organizują stoisko z etykietami, opakowaniami, produktami zawierającymi żele i zagęszczacze (wsparcie nauczyciela prowadzącego)
- przygotowują demonstrację doświadczeń na temat właściwości roztworów właściwych, koloidów- karta pracy nr 3 wraz z instrukcją:
koagulacja białka - przejście zolu w żel oraz karta pracy nr 4 wraz z instrukcją;
obserwują wiązkę światła przechodzącą przez roztwór właściwy i zol: efekt Tyndalla (wsparcie nauczyciela biologii, chemii, fizyki)
- przygotowują końcową prezentację z komentarzem (wsparcie nauczycieli prowadzących projekt)
5
Zespół D
Źródła
zanieczyszczeń rtęcią
zbiorników wodnych.
Rtęć i inne szkodliwe
związki w rybach i
owocach morza
Wyszukanie informacji – praca z
Internetem, książką, prasą.
Wywiady:
- z położną
- z dietetykiem
- z lekarzem
Prezentacja "Rtęć w
rybach - fakty czy mity?"
Reportaż filmowy z
(wywiady)
Nauczyciele:
chemii,
informatyki,
bibliotekarz.
Lekarz, położna,
dietetyk.
1 miesiąc
Opis zadania:
Uczniowie:
- wyszukują informacje na temat źródeł zanieczyszczeń rtęcią oraz zawartości związków szkodliwych w rybach i owocach morza
- podają przykłady katastrof ekologicznych na świecie (wsparcie nauczyciel informatyki i bibliotekarz)
- gromadzą potrzebne informacje do wykonania prezentacji multimedialnej wykorzystując Internet oraz dostępna literaturę, dokonując
klasyfikacji pod względem zawartości rtęci (wsparcie nauczyciele chemii, informatyki oraz bibliotekarz)
- przeprowadzają rozmowy z położną oraz dietetykiem, a ich efekty przedstawiają w postaci reportażu filmowego
- przeprowadzają oraz nagrywają wywiad z lekarzem (z położną), a następnie przygotowują film: Zdrowy jak ryba - czy każdy może
jeść ryby i owoce morza? (wsparcie nauczyciel informatyki)
6
Wszyscy
uczestnicy
projektu
Podsumowanie
działań
i przygotowanie
do seminarium
Przedstawienie efektów pracy
zespołów projektowych i
dyskusja, merytoryczna
weryfikacja materiałów.
Udział w dyskusji.
Zaproszenia na
seminarium.
Nauczyciel
prowadzący
projekt
2 godz.
Opis zadania:
Uczniowie:
- prezentują efekty swojej pracy, dyskutują nad nimi, porządkują weryfikują.
- ustalają miejsce i czas seminarium
7
- wybierają moderatora dyskusji spośród uczestników projektu
- przygotowują plakaty informacyjne o seminarium
- przygotowują zaproszenia dla gości
7
Wszyscy
uczestnicy
projektu
Seminarium:
Dlaczego warto jeść
ryby i owoce morza?
Przedstawienie efektów pracy
zespołów na seminarium:
Dlaczego warto jeść ryby i
owoce morza?
Prezentacje PowerPoint.
Demonstracje
eksperymentów.
Stała wystawa etykiet.
Potrawy z ryb i owoców
morza.
Nauczyciel
prowadzący
projekt, rodzice
Cały dzień
szkolny: 5-6
godzin
Opis zadania:
Uczniowie:
- prezentują efekty pracy każdego zespołu w postaci prezentacji PowerPoint,
- degustację przygotowanych potraw z ryb i owoców morza wraz z komentarzem,
- przedstawiają demonstrację eksperymentów, angażują uczestników do wypełniania kart pracy,
- prowadzą dyskusję: właściwości koloidów, roztworów właściwych, tłuszczy i wykorzystania ich w różnych dziedzinach życia,
- prowadzą dyskusję wokół problemu: czy warto jeść ryby i owoce morza? (moderator, uczestnicy projektu, goście),
Po seminarium prezentacje będą umieszczone na stronie szkoły (efekty swojej pracy, w całości lub we fragmentach, uczniowie mogą również
zaprezentować w poszczególnych klasach na lekcjach biologii, chemii, godzinie wychowawczej.
8
Karta pracy nr 1A
………………………………….........
miejscowość, data
…………………………………………………………………
Imię i nazwisko ucznia, klasa
Ryby w Polsce
1. Wpisz nazwy ryb przedstawionych na zdjęciach:
2. Podaj nazwy innych ryb występujących w naszym kraju:
ryby słodkowodne:
ryby morskie:
9
Karta pracy nr 2A
………………………………….........
miejscowość, data
…………………………………………………………………
Imię i nazwisko ucznia, klasa
Ryby i owoce morza na naszych stołach
Jak często w Twoim domu spożywa się ryby?
1
raz w tygodniu □
raz w miesiącu □
rzadziej □
Jakie ryby najczęściej spożywasz i pod jaką postacią?
2
Co to są owoce morza i ze względu na jaki składnik są cenionym pokarmem?
3
Wymień kilka przykładów zwierząt morskich stanowiących owoce morza.
4
Czy kiedykolwiek jadłeś "Frutti di mare"?
tak
5
nie
□
Jeśli tak, to w jakim miejscu?
dom □
6
□
restauracja □
wyjazd
inne □
zagraniczny □
Czy znasz skorupiaki zamieszkujące słodkie wody, które są spożywane przez
człowieka?
tak
u znajomych □
□
nie
□
Jeśli tak, to wymień nazwy tych skorupiaków (przykłady).
7
10
Karta pracy nr 1
Badanie rozpuszczalności tłuszczów
Instrukcja:
1. Przygotuj trzy probówki.
2. Do każdej z nich wlej do połowy wysokości – wodę,
alkohol etylowy oraz naftę.
3. Dodaj do probówek po 10 kropli oleju roślinnego lub
tranu.
4. Dokonaj obserwacji i zapisz wyniki w Karcie pracy nr 1.
5. Wymieszaj zawartość każdej z probówek
6. Odczekaj 1-2 minut i ponownie zapisz wyniki i wnioski
w Karcie pracy nr 1
Dokonane obserwacje - wyniki
Wnioski
11
Karta pracy nr 2
Badania działania wody bromowej na tłuszcze
Instrukcja:
1. Przygotuj probówkę
2. Wlej do niej oleju roślinnego lub tranu - do połowy
wysokości
3. Dodaj do probówki 5-10 kropli wody bromowej
4. Wymieszaj zawartość i po odczekaniu 1 minuty zapisz wyniki i wnioski w Karcie pracy nr 2
Dokonane obserwacje - wyniki
Wnioski
12
Karta pracy nr 3
Koagulacja białek - przejście zolu w żel
Instrukcja:
1. Przygotuj probówkę
2. Wlej do niej białko z jajka kurzego - do połowy wysokości
3. Dodaj do probówki niewielką ilość roztworu chlorku sodu
4. Wymieszaj zawartość i po odczekaniu 1 minuty - zapisz
wyniki w Karcie pracy nr 3
Dokonane obserwacje - wyniki
Wnioski
13
Karta pracy nr 4
Przechodzenie wiązki światła przez roztwór właściwy i zol - efekt Tyndalla
Instrukcja:
1. Przygotuj dwie zlewki.
2. Wlej do nich wody - do połowy wysokości.
3. Do pierwszej dodaj niewielką ilość chlorku sodu (1
łyżeczkę), a do drugiej niewielką ilość białka z jaja
kurzego (połowę zawartości).
4. Wymieszaj zawartości zlewek.
5. Umieść obie zlewki z ciemnym pomieszczeniu, a
następnie skieruj na ściankę boczną snop światła z
latarki (najlepiej żarówki LED).
6. Wyniki i wnioski zapisz w Karcie pracy nr 4.
Dokonane obserwacje - wyniki
Wnioski
14