Ocena stanu wiedzy kobiet na temat nietrzymania moczu

Transkrypt

ZDROWIE DOBROSTAN 4/2013
DOBROSTAN I SPOŁECZEŃSTWO
ROZDZIAŁ III
Wyższa Szkoła Biznesu i Przedsiębiorczości w Ostrowcu Świętokrzyskim
Wydział Pedagogiki i Nauk o Zdrowiu Kierunek Pielęgniarstwo
College of Business and Enterprise In Ostrowiec Świętokrzyski
Department of Pedagogy and Health Sciences, faculty of nursing
MAŁGORZATA CICHOŃSKA, DOROTA MACIĄG, BOŻENA ZBOINA,
IZABELA LATAWIEC, WIOLETA KRAWCZYK
The assessment of women’s knowledge concerning urinary incontinence
Światowa Organizacja Zdrowia zalicza nietrzymanie moczu do podstawowych
problemów zdrowotnych, których rozwiązanie stoi przed medycyną XXI wieku.
Nietrzymanie moczu jest schorzeniem, które ze względu na szczególnie przykre
objawy prowadzi często do znacznego ograniczenia aktywności życiowej. Zaburzenie to dotyczy dwa razy częściej kobiet niż mężczyzn. Przeciętny czas, jaki upływa
od pojawienia się objawów do chwili szukania pomocy medycznej, wynosi w Polsce
aż 9 lat!
Jest to schorzenie nieprzyjemne, na które cierpi około 10% populacji. Mimo to
nie przywiązuje się do niego należytej wagi, co powodowane jest tym, że połowa
pacjentów ukrywa ten fakt i nie zgłasza go podczas wizyt u swego lekarza. Nietrzymanie moczu wywołuje wiele komplikacji w życiu społecznym i rodzinnym. Osoby
dotknięte tą dolegliwością często są zakłopotane, odsuwane lub wytykane przez
otoczenie, co sprawia, że zamykają się w sobie.
Nietrzymanie moczu w sposób oczywisty powoduje nie tylko cierpienia fizyczne, ale także psychiczne, pogarszając jakość życia chorego i jego rodziny. Uniemożliwia sprawne funkcjonowanie w społeczeństwie, zmusza do zmiany stylu życia,
ograniczenia kontaktów towarzyskich i społecznych. W praktyce ogranicza poruszanie się w miejscach publicznych a nawet konieczność zmiany zawodu. Powoduje
obniżenie poczucia godności i własnej wartości, spadek pozycji społecznej, pogorszenie nastroju objawiające się depresją i lękiem oraz zmianę aktywności seksualnych.
ZDROWIE I DOBROSTAN NR 4/2013
Dobrostan i społeczeństwo
Poczucie wstydu sprawia, że chorzy nie ujawniają swojej dolegliwości. Niektórzy błędnie przyjmują, że jest to naturalny i nieuleczalny objaw starzenia. Konieczne
więc jest, kompleksowe podejście do zagadnienia jakości życia kobiet z nietrzymaniem moczu, co wydaje się być istotne zarówno ze względu na diagnostykę, jak i
wynikające konsekwencje praktyczne.
MATERIAŁ I METODY
Materiał do badań empirycznych w postaci ankiety zgromadzono w miesiącu
styczniu 2013 roku. W badaniu wzięło udział 110 kobiet zamieszkujących w Stalowej Woli i okolicznych miejscowościach. Do przeprowadzenia proce druty badawczej zastosowano metodę sondażu diagnostycznego. Narzędziem badawczym był
kwestionariusz ankiety składający się 22 pytań. Pytania dotyczyły wiedzy kobiet na
temat przyczyn, metod leczenia nietrzymania moczu, wpływu dolegliwości na codzienne funkcjonowanie oraz źródeł pozyskiwania wiedzy na temat dolegliwości
WPROWADZENIE
Nietrzymaniem moczu nazywamy bezwiedne jego oddawanie, jest to objaw, którego występowanie może być spowodowane przez wiele czynników [1]. Według
Międzynarodowego Towarzystwa do Spraw Trzymania Moczu – International Continence Society (ICS) jest to stan, w którym brak kontroli oddawania moczu powoduje problemy higieniczne i utrudnia kontakty międzyludzkie [2]. Mimowolne gubienie moczu jest poważnym obciążeniem psychicznym i fizycznym dla kobiety, ma
intymny i upokarzający charakter. Osoby z tym zaburzeniem czują się napiętnowane
przez społeczeństwo, co sprawia że są osamotnione i brakuje im zrozumienia najbliższych. Zaburzenie to dotyczy dwa razy częściej kobiet niż mężczyzn a w stopniu
lekkim stopniu występuje już u kobiet wieku 40 lat, pogłębia się po 55. roku życia,
po 60. roku życia dotyka ok. 40% [3].
Niektóre ze stosowanych metod terapii uzyskują nawet 100% skuteczności bezpośrednio po zabiegu, ale z czasem problem może powrócić. Po zastosowaniu najlepszych metod - TVT, operacja Burcha, sling, sztuczny zwieracz, problem powraca
u ok. 15% pacjentek po 5 latach od operacji.
Uważa się, że skuteczność treningu pęcherza dochodzi do 90% a nawrót objawów obserwuje się u około 40% pacjentów w ciągu 3 lat. Można go jednak z powodzeniem leczyć poprzez ponowne wdrożenie terapii behawioralnej.
Przyczyn schorzenia jest wiele i dzielą się na: pęcherzowe (niska podatność
ścian pęcherza, nadaktywność wypieracza, często występujące zapalenie pęcherza
moczowego), zwieraczowe (nadmierna ruchomość cewki moczowej, niewydolność
mechanizmu zwieraczowego) [1], neurologicznie (choroby, wady wrodzone i urazy
centralnego układu nerwowego, choroby demielizacyjne) [2], ginekologiczne (osłabienie mięśni dna miednicy, zanikowe zapalenie cewki pochwy, operacje ginekologiczne i położnicze, obniżenie narządów dna miednicy małej, choroby przewlekłe i
zmiany ogólnoustrojowe (cukrzyca, zaparcia, otyłość, nowotwory, depresja) [4].
Wysiłkowe nietrzymanie moczu objawia się mimowolnym gubieniem moczu w
czasie kaszlu, kichania, śmiechu, podnoszenia przedmiotów lub ćwiczeń fizycznych.
46
Małgorzata Cichońska, Dorota Maciąg, Bożena Zboina, Izabela Latawiec,
Wioleta Krawczyk
Zdarza się najczęściej u kobiet z osłabionym podparciem ściany miednicy oraz
nadmiernym obniżeniem szyi pęcherza, częściej występuje u wieloródek [5].
W praktyce klinicznej wyróżnia się trzy stopnie nietrzymania moczu: o stopieniu
I mówi się wówczas gdy do wypływu moczu podczas kaszlu, kichania i śmiechu, w
stopniu II do wypływu moczu podczas normalnej pracy fizycznej, biegania, wchodzenia po schodach, natomiast w stopniu III mocz wypływa podczas stania [6].
Naglące NTM polega na mimowolnym wycieku moczu, które poprzedza lub któremu towarzyszy uczucie nagłego parcia na mocz. Występuje głównie w postaci
parcia ruchowego lub czuciowego; w tym pierwszym przypadku mówimy o nadreaktywności wypieracza. Nadreaktywność może mieć podłoże neurogenne, ale jej
przyczyna może być inna, np. obecność ciała obcego w pęcherzu, guz pęcherza,
kamica pęcherza [7]. Objawami nadreaktywności są: ciągłe parcie na pęcherz, nagła
niepowstrzymana potrzeba oddania moczu, nykturia. Nagłe uczucie parcia może
powodować np. szum wody, mycie rąk, wyjście na zimne powietrze, otwarcie drzwi
[8].
Nietrzymanie moczu z przepełnienia spowodowane upośledzoną kurczliwością
mięśnia wypieracza, prowadzi do nadmiernego wypełniania pęcherza. Objawem
charakterystycznym jest okresowe popuszczanie niewielkich ilości moczu w miarę
przepełnienia się pęcherza moczowego. Wśród jego przyczyn wymienić należy
obecność przeszkody podpęcherzowej w odpływie moczu, osłabienie mięśnia wypieracza lub kombinację obu tych czynników [5].
Mieszana postać NTM dotyczy pacjentek, u których objawy typowe dla naglącego nietrzymania moczu występują razem z wysiłkowym nietrzymaniem moczu. W
sytuacjach, gdy daje się wyróżnić dominację jednej grupy objawów, rozpoznaje się
wysiłkowe nietrzymanie moczu z niestabilnością wypieracza lub naglące nietrzymanie moczu z komponentą wysiłkowego nietrzymania moczu. Lista czynników etiologicznych i objawów tej postaci schorzenia jest złożona i stanowi kombinacje
wszystkich typów nietrzymania moczu. Dlatego ciężko jest zdiagnozować ten typ
NTM. Leczenie stosuje się tak jak w wysiłkowym i naglącym nietrzymaniu moczu,
w zależności od tego, które objawy dominują [9].
Nietrzymanie moczu z przyczyn pozazwieraczowych - to bezwiedne oddawanie
moczu przez przetokę, która omija czynnościowo sprawny mechanizm cewki moczowej. Mocz wycieka zarówno w nocy, jak i w dzień [2].
Przejściowa postać NTM ma złożoną etiologię i różnorodne objawy, łączą w sobie cechy wielu postaci NTM. Wśród przyczyn wymienia się: zaburzenia świadomości, infekcje układu moczowego, zaparcia, atroficzne zapalenie pochwy i cewki,
działania uboczne leków np. leki moczopędne, antydepresanty, antypsychotyczne,
nasenne i inne), czynniki psychologiczne, ograniczenia w poruszaniu, nadmierną
diurezę (z powodu niewydolności krążenia, hyperglikemii). Przejściowe nietrzymanie moczu pojawia się pod wpływem zadziałania czynnika, którego szybka eliminacja przywraca stan wyjściowy. Jeśli jego przyczyna pozostaje nieusunięta, może
ewoluować w utrwalone nietrzymanie moczu [2].
Badanie chorego należy jak zawsze rozpocząć od zebrania dokładnego wywiadu.
Pytania powinny dotyczyć trzech głównych zagadnień: główne, aktualnie istniejące
47
dolegliwości, które spowodowały zgłoszenie się do lekarza, dotychczasowy przebieg choroby oraz innych towarzyszących dolegliwości urologicznych, inne choroby
występujące lub przebyte [9].
Prawidłowo zebrany wywiad często pozwala uniknąć drobiazgowych badań dodatkowych. Należy szczegółowo pytać o poszczególne objawy, takie jak naglące
parcie na mocz, częstomocz, bolesne fikcje, uciekanie moczu po wysiłku ból,
krwiomocz, nawracające zakażenia układu moczowego, leczenie farmakologiczne
[5]. Wywiad powinien również dotyczyć zachowania i nawyków dietetycznych,
mogących nasilać objawy pęcherza nadreaktywnego, a które mogą być odwracalne.
Czynnikami dietetycznymi mogą być: kofeina, ostre przyprawy, ilość przyjmowanych płynów. Czynnikami psychologicznymi są natomiast stres, zmęczenie, zaburzenia osobowości. Kobiety z zespołem częstomoczu i parć naglących powinny być
oceniane pod katem współistnienia chorób takich jak cukrzyca, moczówka prosta,
zapalenie pochwy. Przebyte zabiegi chirurgiczne w obrębie miednicy mogą w istotny sposób wpływać na funkcję dolnych dróg moczowych.
Postawienie właściwej diagnozy umożliwiają: dokładne badanie fizykalne, badania laboratoryjne, test wkładkowy oraz badanie urodynamiczne [5, 9].
Bardzo ważną elementem diagnostyki jest również prowadzenie przez chorą
dziennika mikcji. Zapisuje ona czas i pojemność poszczególnych mikcji oraz uwagi
dodatkowe: incydenty gubienia moczu pomiędzy mikcjami, liczba zmienionych
podpasek, wrażenie niecałkowitego opróżnienia pęcherza po mikcji, ból w czasie
mikcji, przerywany strumień moczu, przyjmowanie płynów i pokarmów wzmagających dolegliwości (kawa, piwo, niektóre owoce i warzywa, soki). Chorą należy
uczulić szczególnie na zachowania naturalne i jak najbardziej obiektywny pomiar.
Leczenie zachowawcze nietrzymania moczu u kobiet należy przedkładać nad leczeniem operacyjnym, przynajmniej u kobiet, które mają do czynienia z pierwszorazowym wystąpieniem NTM. W nawracających incydentach decyzję o sposobie
leczenia powinien podjąć ginekolog. Do leczenia zachowawczego zaliczamy: wyjaśnienie funkcji nauczania samokontroli, fizjoterapia, farmakoterapia, psychoterapia,
stosowanie urządzeń pomocniczych. Przy niewydolności mięśnia dna miednicy, jak
również w przypadkach współistnienia czynników psychogennych, metoda leczenia
fizykalnego jest metodą z wyboru [1].
W leczeniu farmakologicznym stosowane sa następujące grupy leków: estrogeny
[10], leki alfa-adrenomimetyczne dzięki nim następuje wzrost napięcia zwieracza
wewnętrzne, leki antycholinergiczne – blokują receptory muskarynowe, które znajdują się w pęcherzu i w ten sposób hamują powstawanie skurczów mięśnia wypieracza [9]. Lekiem proponowanym w przypadku WNM jest duloksetyna. Jest to nowy
preparat, który na drodze ośrodkowej hamuje zwrotne wchłanianie serotoniny i
noradrenaliny, a tym samym wspomaga napięcie mięśni cewki moczowej unerwionych przez nerw sromowy. Leki sedatywne – ta grupa leków może być stosowana
wspomagająco w terapii wszystkich postaci nietrzymania moczu.
Brak efektów terapii behawioralnej i farmakologicznej stanowi podstawę do zakwalifikowania pacjentki do leczenia chirurgicznego.
Na podstawie wywiadu przeprowadzonego przez lekarza ginekologa lub urologa
i wyników badań dodatkowych kwalifikuje się pacjentkę do rodzaju leczenia opera48
Wioleta Krawczyk
cyjnego [8]. Dla każdej pacjentki dobierana jest indywidualna metoda operacyjna.
W każdym przypadku planowanego leczenia chirurgicznego wykonuje się badanie
urodynamiczne. Leczenie operacyjne dotyczy prawie zawsze WNM.
Kobieta z problemem nietrzymania moczu wymaga zrozumienia dla całej sytuacji. Jest wdzięczna za każdą formę terapii, która prowadzi do poprawy jej stanu.
Okazało się, że kompleksowa fizjoterapia prowadzi do dobrych wyników [1]. Ćwiczenia Kegla są prostym, tanim i skutecznym sposobem profilaktyki nietrzymania
moczu i polegają na systematycznym wykonywaniu ćwiczeń mięśni dna miednicy.
Stanowią one grupę mięśni przyczepioną z przodu do kości łonowej, a z tyłu do
dolnej części kręgosłupa. Przez zaciskanie ich i unoszenie można kontrolować zamykanie odbytu, pochwy oraz cewki moczowej, czyli ujścia pęcherza. Ćwiczenia te
są bardzo skuteczne, oczywiście pod warunkiem, że się je wykonuje systematycznie
i prawidłowo. Rezultaty widoczne są już po kilku tygodniach [3].
Często stosowanym sposobem leczenia nietrzymania moczu jest właśnie elektrostymulacja. Zalecana jest pacjentkom, u których reakcje mięśni są opóźnione, a ich
skurcz słabo wyczuwalny [12]. Dzięki stymulacji ukrwienie znacznie się poprawia,
a odpowiedni bodziec elektryczny powoduje uruchomienie procesu odbudowy mięśnia. Rehabilitacjia może trwać nawet kilka miesięcy – to zależy od stopnia osłabienia mięśni, systematyczności w ćwiczeniach, czynników dodatkowych [1, 7, 9].
Biofeedback uznany za oddzielną technikę usprawniania mięśni miednicy mniejszej, ale to jedynie wspomaganie treningu. Biofeedback kontroluje pracę właściwej
partii mięśni, wielkość, czas trwania skurczu i rozluźnienie [9] „Wykorzystanie
techniki biofeedbacku z użyciem elektrod miograficznych pozwala pacjentce widzieć efekty swojej pracy.” Pacjentka jest wtedy bardziej zmotywowana do dalszej
pracy. W połączeniu z regularnymi ćwiczeniami Kegla i ze stałą kontrolą przynosi
najlepsze efekty [10]. Uczy ona szybko i właściwie jak napinać odpowiednie grupy
mięśni.
Terapia behawioralna obejmuje zakres działań mających na celu świadome wytworzenie u pacjenta zachowań i reakcji pozwalających kontrolować i w pewnym
zakresie modyfikować mechanizmy związane z utrzymaniem moczu. Pacjent powinien wyuczyć się regularnego oddawania moczu, całkowitego opróżniania pęcherza
moczowego, zmniejszenie masy ciała, zmniejszenie ilości przyjmowanych płynów,
leczenie zaparć, unikanie ekstremalnego wysiłku, oraz zakażeń dróg moczowych,
zaprzestanie palenia [10]. Ćwiczenia pęcherza prowadzą do przywrócenia korowej
kontroli nad funkcją pęcherza. Metoda ta znalazła zastosowanie przede wszystkim w
leczeniu niestabilności mięśnia wypieracza, ale jest również przydatna w terapii
wysiłkowego nietrzymania moczu [2].
Zapobieganie schorzeniu polega na dbałości o higienę i zdrowie przez całe życie.
W okresie dzieciństwa rodzice dziewczynki powinni zadbać o trening pęcherza,
który polega na tym, aby dziecko korzystało z toalety co najmniej co 3 godziny.
Kolejna sprawa to czystość okolic krocza i niedopuszczanie do stanów zapalnych
pęcherza i cewki moczowej. Ważne jest również, leczenie wszelkich wad i nieprawidłowości w obrębie układu moczowo-płciowego.
49
Kobieta w wieku rozrodczym powinna ćwiczyć mięśnie przepony miednicy
przed planowaną ciążą w czasie jej trwania i w połogu, a także nie dopuszczać do
powstania stanów zapalnych dróg rodnych i pęcherza moczowego [13]. A przez całe
życie powinna starać się utrzymywać prawidłową masę ciała, przestrzegać higieny
okolic intymnych, unikać zaparć, poza ogólnymi, usprawniającymi ćwiczeniami
gimnastycznymi ćwiczyć mięśnie dna miednicy, a w okresie menopauzy stosować
hormonalną terapię zastępczą. W interesie zdrowia kobiety jest unikanie palenia i
nadmiernego wysiłku fizycznego [7].
WYNIKI
Nietrzymanie moczu może występować w każdym wieku. Zdecydowane zwiększenie częstości występowania tej choroby stwierdza się po menopauzie, kiedy to
dotyczy ona ok. 40% kobiet. Związane jest to z pogorszeniem ukrwienia i elastyczności okolicy przepony moczowo-płciowej spowodowanym niedoborem estrogenów.
Ryc. 1. Wiek badanych
Według przeprowadzonych badań najliczniejszą grupę badanych stanowiły kobiety w wieku powyżej 56 lat, czyli 38 %, a najmniejszą poniżej 35 roku życia, tylko
16 %. Badane w przedziale wiekowym 36-45 lat stanowiły tyle samo, co 46-55 lat,
czyli po 23 %.
Otyłość jest kolejnym dobrze znanym czynnikiem, który zarówno sprzyja pojawieniu się nietrzymania moczu, jak i nasileniu się dolegliwości. Istnieje również
zależność między wzrastającym indeksem masy ciała, a częstotliwością występowania nietrzymania moczu.
50
Wioleta Krawczyk
8%
42%
23%
27%
50
50-60
60-70
powyżej 70
Ryc. 2. Masa ciała
Z analizy wynika, że najwięcej bo 42% waży powyżej 70 kg. Tylko 8% zaznaczyło odpowiedź poniżej 50kg. 23% to kobiety, których waga mieści się między 5060 kg, a 27% waży 60-70kg masy ciała.
Miejsce zamieszkania kobiety może mieć wpływ na wiedzę, którą posiada na
temat choroby. Problemem kobiet mieszkających na wsi na pewno będzie ograniczony dostęp do specjalistów zajmujących się problemem NTM. Zajmują się głównie domem i obowiązkami życia codziennego, a problemy zdrowotne odkładają na
dalszy plan.
miasto
18%
wieś
82%
Ryc. 3. Miejsce zamieszkania
51
Zdecydowana większość badanych kobiet pochodziła z miasta, bo to aż 82%,
reszta to mieszkanki wsi 18%.
Rzeczywista liczba kobiet z problemem NTM jest większa, ponieważ znaczna
część kobiet ukrywa objawy, traktując je jako problem wstydliwy. Bagatelizują
objawy w nadziei, że „samo przejdzie”.
Ryc. 4. Występowanie epizodów NTM
17% badanych kobiet twierdzi, że nigdy w życiu nie zdarzył im się incydent nietrzymania moczu. 15% przyznaje się, że raz w życiu miały takie zdarzenie. Zdecydowanie najwięcej kobiet zaznaczyło odpowiedź „kilka razy w życiu” (47%). A
częste epizody zdarzają się 21% kobiet.
W wielu źródłach NTM traktowane jest nie jako choroba, lecz niepożądany objaw, który występuje w pewnym wieku. Jest dość liczna kobiet, która nie zdaje sobie
sprawy z tego, co to za choroba i jak wielkiej grupy osób dotyczy.
52
Wioleta Krawczyk
Ryc. 5. Świadomość istnienia choroby
Uzyskane wyniki badań pozwalają stwierdzić, że ponad połowa kobiet słyszała
NTM zanim zaobserwowała u siebie objawy schorzenia.
Mała świadomość kobiet dotycząca nietrzymania moczu sprawia, że często lekceważą pierwsze objawy i nie poddają się leczeniu. Pacjentki boją się wizyty obawiając się interwencji chirurgicznej. Odkładają konsultację ze specjalistą do momentu, kiedy same nie radzą sobie z problemem.
Ryc. 6. Wizyta u lekarza
53
Aż 88% respondentek przyznaje się, że nie były u lekarza w związku z wystąpieniem NTM. Tylko 12% skorzystało z porady specjalisty.
Częstą przyczyną zwlekania z wizytą u lekarza jest zwyczajna niewiedza pacjentek. Nie wiadomo do końca, do jakiego specjalisty się zgłosić, więc lepiej nie iść
wcale, żeby się nie ośmieszyć.
Ryc. 7. Świadomość kobiet na temat specjalności lekarza, do którego należy się
udać
Większość kobiet (54%) nie wie nawet, do jakiego lekarza trzeba udać się z problemem NTM. 46% respondentek twierdzi, że ma wiedzę na ten temat.
Problem nietrzymania moczu związany jest niekiedy ze zmianą stylu życia,
ograniczeniem codziennych czynności, koniecznością stałego zabezpieczenia się w
celu utrzymania higieny, dyskomfortem fizycznym i psychicznym, zmianą w sferze
psychiki, trudnościami w stosunkach z rodziną oraz znajomymi, czasem z koniecznością zmiany zawodu.
54
Wioleta Krawczyk
Ryc. 8. Odczucia podczas epizodów NTM
40% badanych czuło skrępowanie sytuacją. 25% kobiet wstydziło się tego, co się
stało. 24% nie zwracało zbyt swojej uwagi na epizod, czuły obojętność. Natomiast
11% badanych bało się o swój stan zdrowia.
Problemy w życiu seksualnym są częstym następstwem nietrzymania moczu.
Kobiety wstydzą się przyznać partnerowi, że istnieje jakiś problem.
Ryc. 9. Obawy dotyczące życia seksualnego
55
Z badań wynika, że 47% kobiet nie miało problemów dotyczących życia seksualnego z partnerem. Tylko 5 ze 110 badanych rozmawiało ze swoim partnerem na
temat wystąpienia NTM i obaw związanych z tym. 34% respondentek unikało kontaktów seksualnych. 15% opróżniało pęcherz przed stosunkiem, wierząc, że nic się
nie wydarzy.
Jednym z najistotniejszych czynników ryzyka prowadzących do NTM są porody
naturalne. Powodują uszkodzenie mięśni dna miednicy. Więcej niż trzy porody,
porody zabiegowe (kleszczowe), urodzenie płodu o masie przekraczającej 4000g,
też znacznie przybliża do powstania problemu NTM. Kombinacja zmian hormonalnych, nacisk macicy na pęcherz i wysiłek, jakim jest sam poród, mogą ograniczyć
skuteczność działania mięśni miednicy.
Ryc. 10. Ilość urodzonych dzieci
Analiza pokazuje, że 15% kobiet nie urodziło ani jednego dziecka. 28% zaznaczyło urodzenie jednego dziecka, tyle samo kobiet urodziło dwoje dzieci. Natomiast
troje dzieci urodziło 22%, a powyżej trzech – 7%.
56
Wioleta Krawczyk
Ryc. 11. Ilość porodów naturalnych
25% respondentek to kobiety, które nie mają dzieci lub urodziły przez cesarskie
cięcie. Jeden naturalny poród przeszło 26%. Niewiele mniej, bo 25% zaznaczyło
dwa naturalne porody. 18% przeszło 3 porody naturalne, a tylko 6 powyżej trzech.
Kobiety pracujące fizycznie, wykonujące zajęcia wymagające podnoszenia ciężarów, narażone są na stopniowe osłabienie mięśni dna miednicy, prowadzące do
wysiłkowego nietrzymania moczu.
Ryc. 12. Praca fizyczna
57
Tylko 4% wykonuje pracę bardzo ciężką. 15% kobiet przyznaje, że ich praca fizyczna jest ciężka. Umiarkowany tryb pracy ma 35% respondentek. Aż 46% Pań
zaznaczyło lekką pracę, są to również kobiety, które nie pracują już zawodowo.
Można podejrzewać, że problem nietrzymania moczu ma powiązania genetyczne. Jednak nie do końca można to stwierdzić, ze względu na rodzaj choroby. Jeśli
problem NTM jest wstydliwy to nie koniecznie ludzie rozmawiają o tym nawet w
gronie rodziny.
Ryc. 13. Występowanie NTM w rodzinie
Z badań wynika, że 38% kobiet posiada wiedzy, czy w ich rodzinie występowało
NTM. 14% zaznaczyło, że w rodzinie nie było przypadków NTM. Natomiast aż
48% nie wie czy ktoś w rodzinie miał ten problem, ponieważ nie rozmawiali na ten
temat.
Zarówno ostre, jak i przewlekłe stany zapalne pęcherza moczowego są znanymi
czynnikami ryzyka. Zakażenia dróg moczowych mogą prowadzić do nadwrażliwości pęcherza. Pęcherz błędnie wysyła wtedy ciału naglące sygnały o konieczności
szybkiego opróżnienia go nawet wtedy, gdy nie jest jeszcze całkiem pełen.
58
Wioleta Krawczyk
Ryc. 14. Stany zapalne układu moczowego
Z przeprowadzonych badań wynika, że jedna czwarta kobiet nie przebyła stanów
zapalnych układu moczowego. 14% cierpiało z powodu przewlekłych problemów.
9% respondentek przyznaje, że przechodziło ostre stany zapalne. Natomiast większość zaznaczyła sporadyczne problemy z układem moczowym.
Zaparcia przyczyniają się do wystąpienia zaburzeń statyki narządu rodnego oraz
nietrzymania moczu. Nadmierne parcie przy oddawaniu stolca, zwłaszcza w dziecięcym lub podeszłym wieku, jest czynnikiem predysponującym do wystąpienia
wysiłkowego nietrzymania moczu.
Ryc. 15. Zaparcia
Badanie wykazuje, że 20% kobiet nie ma problemu z zaparciami. Sporadyczne
zaparcia zdarzają się połowie badanych kobiet. A częsty problem występuje u 30%
badanych.
Spożywanie alkoholu w nadmiernych ilościach może mieć wpływ na występowanie NTM. Niektóre z nich mają działanie moczopędne.
59
Ryc. 16. Spożywanie alkoholu
Połowa kobiet zdecydowanie nie spożywa alkoholu. Okazyjne picie zdarza się,
46% badanych. Do częstego picia alkoholu przyznaje się tylko 4%.
Zaobserwowanie gubienia moczu podczas kaszlu, nagłego śmiechu, podnoszenia
czegoś ciężkiego pozwala podejrzewać wysiłkowe nietrzymanie moczu.
Ryc. 17. Występowanie NTM podczas kaszlu, podnoszenia
Z analizy wynika, że u 65% respondentek zdarzyło się NTM podczas kichania
lub podnoszenia czegoś ciężkiego. 35% nigdy nie miało z tym problemu.
Przetrzymywanie moczu w pęcherzu powoduje rozciągnięcie jego ścian i osłabienie mięśni pęcherza moczowego. Czując potrzebę oddania moczu nie należy
„trzymać”, lecz niezwłocznie udać się do łazienki i za każdym razem dokładnie
opróżnić pęcherz.
60
Wioleta Krawczyk
Ryc. 18. Przetrzymywanie moczu w pęcherzu
27% kobiet twierdzi, że od razu po wystąpieniu parcia idą do toalety. Ponad połowa kobiet (65%) przyznaje, że zdarza im się przetrzymywać mocz, gdy nie ma w
pobliżu toalety. Natomiast 8% kobiet robi to często, gdyż warunki nie pozwalają im
na korzystanie z toalety w każdej chwili.
Obecnie leczenie zachowawcze nietrzymania moczu u kobiet należy przedkładać
nad leczenie operacyjne, przynajmniej w tych przypadkach, kiedy mamy do czynienia z pierwszorazowym wystąpieniem nietrzymania moczu. W przypadkach nawracających decyzję o sposobie powinien podjąć ginekolog, w zależności od wyników
badań.
Ryc. 19. Znajomość metod leczenia NTM
Z badań wynika, że tylko 18% Pań wie, jakie są metody leczenia NTM. Aż 52%
nie ma pojęcia jak walczyć z problemem. A 30% coś słyszało, ale ich wiedza jest
nie kompletna.
Najłatwiej korzystać ze źródeł informacji łatwo dostępnych. Tam gdzie nikt nie
zadaje pytań, tylko samemu można znaleźć to, co się chce. Najgorzej rozmawiać z
kimś, kto ma sporą wiedzę i zadaje niezręczne pytania.
61
Ryc. 20. Źródła wiedzy na temat NTM
Tylko 16% badanych kobiet czerpało wiedze dotyczącą NTM od profesjonalisty
medycznego - lekarza. Najwięcej 32% z gazet, z internetu a z rozmów z koleżankami 28%. Można więc domniemywać, iż posiadana przez wiedza jest na niewystarczającym poziomie.
Ćwiczenia mięśni Kegla są proste, tanie i dostępne dla każdego. Tak jak każde
ćwiczenia są skuteczne, ale tylko wtedy, gdy są wykonywane regularnie. Można
wykonywać ćwiczenia w każdej sytuacji, gdyż są niezauważalne dla otoczenia.
Ryc. 21. Znajomość ćwiczeń Kegla
Analiza zebranego materiału wykazała, że aż 53% badanych nie słyszała i nie
zna zasad wykonywania ćwiczeń doktora Kegla. Niewiele o ćwiczeniach słyszało
24% badanych. Tylko 23% deklaruje, że zna cel i zasady wykonywania tych ćwiczeń.
62
Wioleta Krawczyk
WNIOSKI
1. U zdecydowanej większości badanych problem NTM wystąpił kilkakrotnie lub
zmagają się z nim stale.
2. Poziom wiedzy badanych kobiet jest niezadawalający. Kobiety znają objawy,
borykają się z nimi ale nie korzystają z profesjonalnej pomocy medycznej.
3. Badane kobiety nie znają metod leczenia NTM.
4. Powodowane wstydem kobiety, czerpią wiedzę na temat występującej u nich
dolegliwości ze źródeł ogólnodostępnych.
5. Badane kobiety kierowane skrępowaniem ograniczają aktywność seksualną.
PIŚMIENNICTWO
1. Pages I. H., „Kompleksowa fizjoterapia nietrzymania moczu”, Rehabilitacja
Medyczna 1997, T1, s. 83-87.
2. Kurpas D., Kassolika K., „Rehabilitacja w pielęgniarstwie”, Państwowa Medyczna Szkoła Zawodowa w Opolu, Continuo 2010, s. 15; 157-165.
3. Osowska I., „Nietrzymanie moczu – wstydliwa dolegliwość” Magazyn Pielęgniarki i Położnej 2011, Nr 6, s. 12-14.
4. Andruszkiewicz A., Banaszkiewicz M., Promocja zdrowia, PZWL 2010, s. 135.
5. Macfarlane M. T., „Urologia” Urban & Parker 1997, s. 19-20.
6. Breckwoldt M., Fabel G., Martusi G., Martusi J., Pfleiderer A., Schneider H.,
„Ginekologia i położnictwo”, Wydawnictwo Medyczne 1997, s. 577.
7. Grzywaczewska M., „Wysiłkowe, naglące, odruchowe NTM”, Magazyn Pielęgniarki i Położnej 2005, Nr 1-2, s. 39-40.
8. Steciwko A., „Opieka paliatywna: postępowanie z chorym z nietrzymaniem
moczu”, „Świat Medycyny i Farmacji” 2008, 48; 88-89.
9. Borkowski A., „Urologia” Podręcznik dla studentów medycyny, PZWL 1999, s.
53-64.
10. Olszewski J., „Fizjoterapia w wybranych dziedzinach medycyny”, kompendium,
PZWL 2011, s. 269-278.
11. Steciwko A., Wojtal M., Żurawicka D., Pielęgnacyjne i kliniczne aspekty opieki
nad chorymi T. 3, Continuo 2010, s. 51.
12. Samulak E., „Ocena skuteczności elektrostymulacji dopochwowej”, Polski przegląd nauk o zdrowiu 2006, s. 18.
13. Styszyński A., „Nietrzymanie moczu czyli NTM”, Magazyn Pielęgniarki i Położnej 2011, Nr 10, s. 10.
63
STRESZCZENIE
Światowa Organizacja Zdrowia zalicza nietrzymanie moczu do podstawowych
problemów zdrowotnych, których rozwiązanie stoi przed medycyną XXI wieku.
Nietrzymanie moczu jest schorzeniem, które ze względu na szczególnie przykre
objawy prowadzi często do znacznego ograniczenia aktywności życiowej. Zaburzenie to dotyczy dwa razy częściej kobiet niż mężczyzn. Nietrzymanie moczu wywołuje wiele komplikacji w życiu społecznym i rodzinnym. Osoby dotknięte tą dolegliwością często są zakłopotane, odsuwane lub wytykane przez otoczenie co sprawia, że zamykają się w sobie. Celem badania było określenie poziomu wiedzy kobiet na temat czynników ryzyka, objawów, leczenia i profilaktyki występowania
nietrzymania moczu. Badaniem ankietowym objęto wybraną losowo grupę 110
kobiet, zamieszkujących w Stalowej Woli i okolicznych miejscowościach. Analiza
zebranego materiału badawczego wykazała niski poziom wiedzy badanych na temat
przyczyn, stosowanych metod leczenia i profilaktyki nietrzymania moczu. Konieczne więc wydaje być kompleksowe podejście do zagadnienia jakości życia kobiet z
nietrzymaniem moczu, co wydaje się być istotne zarówno ze względu na diagnostykę, jak i wynikające konsekwencje praktyczne.
ABSTRACT
World Health Organization considers urinary inconsistence to be the basic health
problem which the 21st century medicine is to solve. Urinary inconsistence is a disease which, due to particularly unpleasant symptoms, leads to considerable limitations in life activities. This disease is twice as common for women than for men.
Urinary inconsistence causes many complications in social and family life. People
suffering from it are often embarrassed, withdrawn or not tolerated by their environment. The aim of the evaluation was to define the level of women’s knowledge
concerning the risk factors, symptoms, treatment and preventing urinary inconsistence. The questionnaire covered a random group of 110 women living in Stalowa
Wola and its surroundings. The analysis of gathered material proved a low level of
knowledge of reasons, used methods of treatment and preventing urinary inconsistence. Thus, it seems necessary to treat the issue of the quality of life of the women
with urinary inconsistence problem in a complex way. It seems essential from the
point of view of diagnostics and practical consequences resulting from it.
Artykuł zawiera 29433 znaków ze spacjami + grafika
64

Ocena stanu wiedzy kobiet na temat nietrzymania moczu

Transkrypt

Podobne dokumenty

03.03.2012 Jej życie zależy od decyzji urzędników / Dziennik Bałtycki

MCZ SA

czytaj więcej

Zapasy z życiem

ZAPROSZENIE

Zgoda na zabieg

informator dla pacjenta