Marian Adam Rejewski

Marian Adam Rejewski
(1905 - 1980) matematyk, kryptolog
Urodzony 16.sierpnia 1905 r. w Bydgoszczy. Dzieciństwo i młodość spędził
w rodzinnym mieście. W 1923 r. zdał egzamin dojrzałości w Państwowym
Gimnazjum Klasycznym (obecnie Liceum Ogólnokształcące nr 1 w Bydgoszczy).
Następnie studiował matematykę w Uniwersytecie Poznańskim. W latach 1928-29
uczestniczył w kursie kryptologii zorganizowanym w Poznaniu przez Referat
Szyfrów Oddziału II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego dla studentów
kończących
studia
matematyczne
i
biegle
znających
język
niemiecki.
1 marca 1929 r. uzyskał stopień magistra filozofii w zakresie matematyki
pod kierunkiem znanego matematyka poznańskiego prof. Zdzisława Krygowskiego.
Na wniosek swego promotora M. Rejewski objął asystenturę w Instytucie
Matematyki. Od marca 1929 do jesieni 1930 przebywał na stażu naukowym
w Getyndze.
1 września 1932 r. został zatrudniony w Referacie BS 4 Biura Szyfrów Sztabu
Głównego WP w Warszawie. Jesienią tego roku został wyłączony z Referatu BS 4
i przeniesiony do osobnego pokoju w gmachu Sztabu, gdzie polecono
mu „wznowić badania nad niemiecką wojskową maszyną szyfrującą Enigmą”.
Po
kilkumiesięcznej
samodzielnej
pracy
w
Warszawie
Marian
Rejewski
poinformował przełożonych, w grudniu 1932 r., iż rozwiązał szyfr Enigmy stosując
„dwie metody z codziennego odtwarzania kluczy depesz”. Pierwszą decyzją
podjętą po złożonym meldunku przez M. Rejewskiego było wydanie polecenia
Wytwórni Radiotechnicznej AVA w Warszawie, by skonstruowała duplikat Enigmy,
czyli anty-Enigmę. Wówczas do M. Rejewskiego dołączyli jego poznańscy koledzy,
matematycy-kryptolodzy Jerzy Różycki i Henryk Zygalski. Aż do wybuchu II wojny
światowej pracowali razem nad doskonaleniem deszyfrażu niemieckiej wojskowej
maszyny szyfrującej.
W 1938 roku M. Rejewski odznaczony został Złotym Krzyżem Zasługi
za współrozwiązanie tajemnicy „Enigmy”. Podczas tajnej konferencji w Pyrach
pod Warszawą, w dniach 24–27 lipca 1939 roku wywiad polski ujawnił tajemnice
Enigmy przedstawicielom wywiadów angielskiego i francuskiego. Po napaści
hitlerowskiej na Polskę, ewakuowano ośrodek kryptologiczny Biura Szyfrów.
Po napaści sowieckiej na Polskę 17 września M. Rejewski wraz z J. Różyckim
i H. Zygalskim znaleźli się w Rumunii, skąd następnie przez Jugosławię i Włochy
udali się do Francji. Tam kontynuowali swą dawną pracę, włączeni do grupy
płk. Gustave Bertranda w miejscowości oddalonej 42 km od Paryża. Mieściła się
tam siedziba francuskiego radiowywiadu, przy której Polacy tworzyli tzw. „Ekipę Z”.
Po kapitulacji Francji zostali przerzuceni do Algierii. We wrześniu 1940 polscy
kryptolodzy pod zmienionymi nazwiskami wrócili do południowej Francji.
M. Rejewski jako Pierre Renaud były profesor liceum w Nantes, znalazł się
w zakonspirowanym ośrodku „Cadix” w Uze.
www.bydgoszcz.pl