Odpowiedzi

Odpowiedzi do zadań w zeszycie ćwiczeń
Geografia. Człowiek gospodarzem Ziemi.
1 CZŁOWIEK W ŚRODOWISKU PRZYRODNICZYM
Zadanie 1.1.1
a) równiny, żyzne gleby, b) dna dolin, równiny, c) jeziora, góry.
Zadanie 1.1.2
A. np. Mikołajki: 2+2+2+2 = 8, Skała: 0+1+3+3 = 7, Lutowiska: 0+2+4+3 = 9, C. Gmina 1. Mikołajki
(woj. warmińsko-mazurskie) wyróżnia się obecnością jezior. Gmina 2. Skała (woj. małopolskie), wyróżnia
się rzeźbą krasową (skałki, jaskinie itp.). Gmina 3. Lutowiska (woj. podkarpackie) wyróżnia się rzeźbą
górską.
Zadanie 1.1.3
1. NIHILIZM GEOGRAFICZNY, 2. DETERMINIZM GEOGRAFICZNY, 3. POSYBILIZM, 4. GEOPOLITYKA.
2 LUDNOŚĆ
Zadanie 2.1.1
2. rasa australijska, 3. rasa amerykańska.
Zadanie 2.1.2
Rasa afrykańska – ciemna skóra, krótkie włosy, grube wargi, szeroki, zwykle spłaszczony nos, Rasa
europejska – jasny kolor skóry, często spotykane jasne włosy i niebieskie oczy, Rasa azjatycka – czarne
i proste włosy, wydatne kości policzkowe, występowanie fałdy mongolskiej, Rasa australijska – ciemna
skóra, długie faliste włosy, grube wargi, szeroki zwykle spłaszczony nos, wydatne łuki brwiowe.
Zadanie 2.1.3
Mulat.
Zadanie 2.1.4
a) europejska, b) melanezyjska, c) indyjska.
Zadanie 2.2.1
Baskowie, Katalończycy, Galicyjczycy – Hiszpania, Walijczycy, Szkoci, Irlandczycy – Wielka Brytania,
Turcy, Macedończycy, Albańczycy – Grecja, Tatarzy, Karelowie, Baszkirzy – Rosja, Mongołowie, Ujgurzy,
Tybetańczycy – Chiny, Bengalczycy, Pendżabczycy, Tamilowie – Indie, Hausa, Joruba, Kanuri – Nigeria,
Arabowie, Tuaregowie, Mandingo – Mali, Afrykanerzy, Zulusi, Beczuana – Rep. Pd. Afryki, Galla,
Amharowie, Somalijczycy – Etiopia.
Zadanie 2.2.2
Świadomość narodowa, wspólny dorobek kulturowy.
Zadanie 2.2.3
Rodziny językowe
Indoeuropejska
Uralska
Grupy językowe
Język
SŁOWIAŃSKA
bułgarski…
GERMAŃSKA
angielski…
ROMAŃSKA
francuski…
CELTYCKA
bretoński…
BAŁTYCKA
litewski…
UGROFIŃSKA
estoński…
Zadanie 2.2.4
ewangelicy – cieszyński, grekokatolicy – przemyski, prawosławni – sokólski, muzułmanie – sokólski.
Zadanie 2.2.5
białoruska – hajnowski, litewska – sejneński, niemiecka – krapkowicki, ukraińska – przemyski,
słowacka – nowotarski.
Zadanie 2.2.6
Japonia, Portugalia, Węgry.
Zadanie 2.2.7
Wenezuela – hiszpański, Brazylia – portugalski, Nigeria – angielski, Austria – niemiecki, Egipt – arabski,
Senegal – francuski.
Zadanie 2.2.8
Brazylia – katolicyzm, Wielka Brytania – anglikanizm, Francja – katolicyzm, Rosja – prawosławie,
Chiny – konfucjanizm, Iran – islam, Indie – hinduizm, Japonia – szintoizm, Tajlandia – buddyzm.
Zadanie 2.3.1
Poprawa warunków środowiska naturalnego, rozprzestrzenienie się europejskiego stylu życia.
Zadanie 2.3.2
c) 450 – 375 = 75; WU = 450 / 75 000 x 1000‰ = 6‰; WPN = (450 – 375) / 75 000 x 1000‰ = 1‰;
WZ = 375 / 75 000 x 1000‰ = 5‰; 450 / 25 = 18
Przyrost naturalny w liczbach bezwzględnych
75
Współczynnik urodzeń na 1000 mieszk.
6‰
Współczynnik zgonów na 1000 mieszk.
5‰
Współczynnik przyrostu naturalnego na 1000 mieszk.
1‰
Liczba klas po 25 uczniów na początku roku szkolnego 2011/2012
18
Zadanie 2.3.6
A. wprowadzenie socjalistycznej gospodarki centralnie planowanej, B. osiągnięcie wieku dojrzałego
przez mało liczną grupę osób urodzonych w czasie drugiej wojny światowej.
Zadanie 2.4.1
Austria: 8 109000 : 83900 km² = 96,7 os./ km²; Węgry: 10 024000 : 93000 km² = 107,8 os./km², odp.Węgry
Zadanie 2.4.2
a) żyzne gleby, sprzyjający klimat, obfitość wody, b) sprzyjający klimat, obfitość wody, wysokie zarobki,
wysoki poziom życia, c) wysokie zarobki, wysoki poziom życia.
Zadanie 2.4.3
a) niedobór światła, skrajnie zimny klimat, b) niedobór wody, c) skrajnie gorący klimat, d) skrajnie zimny
klimat, niedobór wody, zbyt niskie ciśnienie.
Zadanie 2.5.1
Górnik – I, hutnik – II, rybak – I, sprzedawca – III, leśnik – I, fotograf – III, bankier – IV, adwokat – V,
taksówkarz – III, polityk – V, naukowiec – V, lekarz – V, strażak – V, artysta plastyk – V,
urzędnik państwowy – V.
Zadanie 2.5.2
Górnictwo, leśnictwo, łowiectwo, rolnictwo, rybactwo, rybołówstwo.
Zadanie 2.5.3
Organizowanie szkoleń umożliwiających zmianę kwalifikacji pracowników, pomoc finansowa
dla pracodawców zatrudniających nowych pracowników, organizowanie pomocy psychologicznej dla
bezrobotnych, opłacanie składek ubezpieczeniowych (do ZUS-u) za nowo zatrudnionych pracowników.
Zadanie 2.5.5
Sytuacja…: WYSOKIE BEZROBOCIE; możliwe rozwiązania: OGRANICZENIE LUB ZNIESIENIE ZASIŁKÓW
DLA BEZROBOTNYCH, WSPARCIE FINASOWE DLA TWORZĄCYCH MIEJSCA PRACY, ORGANIZOWANIE
SZKOLEŃ DLA BEZROBOTNYCH; skutki negatywne: POGŁĘBIANE SIĘ UBÓSTWA, ROZWÓJ
PATOLOGII SPOŁECZNYCH, OBCIĄŻENIE DLA BUDŻETU PAŃSTWA; skutki pozytywne: ZMUSZENIE
DO PODEJMOWANIA PRACY ZA WSZELKĄ CENĘ, POSZERZENIE OFERTY MIEJSC PRACY, ZWIĘKSZENIE
KONKURENCJI NA RYNKU PRACY; cele i wartości: OBNIŻENIE BEZROBOCIA
Zadanie 2.6.1
a) założenie rodziny, b) wysokie koszty utrzymania.
Zadanie 2.6.2
Brześć, Grodno, Lwów, Łuck, Wilno – Polacy;
Elbląg, Koszalin, Olsztyn, Słupsk, Szczecin – Niemcy; Chełm, Jarosław, Przemyśl, Sanok, Zamość –
Ukraińcy; Legnica, Opole, Świdnica, Wrocław, Zgorzelec – Niemcy.
Zadanie 2.6.3
Wyszczególnienie
Stan ludności ...
Urodzenia ...
Zgony
Przyrost ...
Imigracja ...
Emigracja ...
Saldo ...
Przyrost ...
Stan ...
Liczba w tys.
38 644,2
368,2
363,2
5,0
6,6
23,4
-16,8
-11,8
38 632,4
A. 368,2 tys.- 363,2tys. = 5,0 tys.; 6,6 tys. – 23,4 tys. = -16,8 tys.; -16,8 tys. + 5,0 tys. = -11,8 tys.;
38 644,2 tys. – 11,8 tys. = 38,632,4 tys.; B. (38 632,4 tys.+ 38 644,2 tys.) : 2 = 38 638,3 tys.;
WPN = 5,0% : 38 638,3 tys. x 1000 ‰ = 0,129‰
Zadanie 2.6.4
1. DEPORTACJA, 2. NARÓD, 3. BEZROBOTNY, 4. METYS, 5. KREOL, 6. UCHODŹCA, 7. RASIZM,
8. AUTOKEFALIA, 9. BANTUSTAN, 10. ANALFABETA, 11. MULAT, 12. ANEKUMENA, 13. IMIGRACJA,
14. ZAMBOS, 15. DIALEKT, 16. AUTONOMIA, 17. JĘZYK. Hasło: PRZYROST NATURALNY – różnica między
liczbą urodzeń żywych a liczbą zgonów na danym obszarze w określonym czasie
3 OSADNICTWO
Zadanie 3.1.3
liczba mieszkańców nie przekracza 1 tysiąca, przewaga ludności utrzymującej się z rolnictwa.
Zadanie 3.1.4
Bank – finansowe, dworzec autobusowy – komunikacyjne, filharmonia – kulturalne, hotel – turystyczne,
hurtownia – handlowe, katedra – religijne, sąd – sądownicze, uniwersytet – naukowe, urząd wojewódzki –
administracyjne.
Zadanie 3.1.5
Warszawa, Łódź, Kraków, Wrocław, Poznań, Gdańsk, Szczecin, Bydgoszcz, Lublin, Katowice.
Zadanie 3.1.6
Cieszyn, Świdnik, Goleniów, Jelcz-Laskowice, Wołomin, Wałbrzych.
Zadanie 3.1.8
Bielsk Podlaski, Gniezno, Inowrocław, Puławy, Stalowa Wola – ośrodki powiatowe; Białystok, Kielce,
Lublin, Olsztyn, Opole, Rzeszów – ośrodki regionalne (wojewódzkie); Chełm, Kalisz, Legnica, Płock,
Przemyśl, Suwałki, Zamość – ośrodki podregionalne; Augustów, Jasło, Kłodzko, Łuków, Szczecinek,
Żywiec – ośrodki powiatowe; Mikołajki, Stronie Śląskie, Szczebrzeszyn, Wisła, Wolin – ośrodki lokalne.
Zadanie 3.1.9
1. OLESNO, 2. OPATÓW, 3. PUŁAWY, 4. WĘGRÓW, 5. OTWOCK, 6. LIPSKO, 7. ZŁOTÓW, 8. SŁAWNO,
9. LĘBORK. Hasło: STAROSTWO.
Zadanie 3.2.1
Mniejszą przeciętną liczebność rodzin, szybsze starzenie się społeczeństwa, niższy przyrost naturalny,
późniejsze zawieranie małżeństw.
Zadanie 3.2.3
Ankara, Berno, Delhi, Ottawa, Pekin, Rabat, Waszyngton, Wellington.
Zadanie 3.2.4
Choroszcz, Łapy, Supraśl, Wasilków – białostocka, Brzeziny, Ozorków, Pabianice, Zgierz – łódzka,
Boguchwała, Głogów Małopolski, Tyczyn – rzeszowska, Niepołomice, Skawina, Wieliczka, Zabierzów –
krakowska, Czechowice-Dziedzice, Kęty, Skoczów, Żywiec – bielska, Będzin, Czeladź, Mikołów,
Mysłowice, Tychy – górnośląska, Gogolin, Krapkowice, Ozimek, Zdzieszowice – opolska, Inowrocław,
Solec Kujawski, Szubin – bydgosko-toruńska, Luboń, Mosina, Puszczykowo, Swarzędz – poznańska,
Reda, Rumia, Wejherowo, Żukowo – trójmiejska, Brzeg Dolny, Oleśnica, Oława, Trzebnica – wrocławska,
Goleniów, Gryfino, Police – szczecińska, Bielawa, Dzierżoniów, Nowa Ruda, Świdnica – sudecka, Łomianki,
Piaseczno, Piastów, Sulejówek – warszawska, Starachowice, Suchedniów, Wąchock – staropolska.
Zadanie 3.2.5
Johannesburg, Krugersdorp, Vereeniging – Rep. Pd. Afryki, Amsterdam, Haga, Rotterdam, Utrecht –
Holandia, Dortmund, Duisburg, Essen, Kolonia – Niemcy, Boston, Hartford, Providence, Springfield – Stany
Zjedoczone, Leeds, Liverpool, Manchester, Sheffield – Wielka Brytania, Jacksonville, Orlando, Tampa –
Stany Zjednoczone, Douai, Lille, Tournai, Valenciennes – Francja, Charleroi, Liège, La Louvière, Namur –
Belgia.
Zadanie 3.2.6
1. HAMBURG, 2. WUHAN, 3. ODESSA, 4. DENVER, 5. TORONTO, 6. BOSTON, 7. CHICAGO, 8. KUNMING,
9. MADRAS, 10. ATENY, 11. MEKSYK. Hasło: BUENOS AIRES
Zadanie 3.3.3
1. URBANIZACJA, 2. DEZURBANIZACJA, 3. MEGALOPOLIS, 4. OKOLNICA, 5. DZIELNICA, 6. ULICÓWKA,
7. RZĘDÓWKA, 8. AGLOMERACJA, 9. DEGLOMERACJA, 10. PRZYSIÓŁEK, 11. KONURBACJA,
12. UZDROWISKO, 13. STOLICA, 14. SATELITA. Hasło: ZAPLECZE MIASTA – obszar powiązany z miastem
poprzez dojazdy ludności do pracy i różnorodne usługi
4 ROLNICTWO I WYŻYWIENIE LUDNOŚCI
Zadanie 4.1.1
1. ROLNICTWO, 2. PASTERSTWO, 3. ŁOWIECTWO, 4. RYBACTWO, 5. MYŚLISTWO, 6. ZBIERACTWO,
7. RYBOŁÓWSTWO, 8. WIELORYBNICTWO.
Zadanie 4.1.2
Płytkie zaleganie wód gruntowych, częste przymrozki, gleby bagienne i zabagniane
Zadanie 4.1.3
Odp. Najkorzystniejsze warunki do uprawy roli panują na polu Jana S.
Zadanie 4.2.1
1. Grunty orne: (700m x 200m) – (200m x 100m) – (300m x 50m) = 10,5ha. 2. Sady: (300m x 50m) + (100m x 50m) = 1,5ha + 0,5ha = 2ha. 3. Ogrody: 100m x 100m = 1ha.
4. Łąki: 200m x 200m = 40 000m2 = 4ha. 5. Lasy: 200m x 100m = 20 000m2 = 2ha.
Zadanie 4.2.2
1. Mongolii, 2. Egipcie, 3. Japonii.
Zadanie 4.2.3
A. Kanada B. Indie
Zadanie 4.2.4
Jan S.: 5ha x 50dt/ha = 250dt, Józef P.: 7ha x 35dt/ha = 245dt, Stanisław S.: 8ha x 30dt/ha = 240dt.
Odp.: największe zbiory pszenicy ma rolnik Jan S. Wynoszą one 25 ton.
Zadanie 4.3.1
Burak cukrowy, chmiel, jęczmień, kukurydza, len, owies, pszenica, rzepak, tytoń, żyto.
Zadanie 4.3.2
Bób, fasola, groch – rośliny strączkowe; bawełna, len, konopie, juta – rośliny włókniste; oliwka, soja,
słonecznik, bawełna, len – rośliny oleiste; burak cukrowy, trzcina cukrowa – rośliny cukrodajne; gryka,
kukurydza, proso, sorgo – zboża; kawa, kakao, herbata, tytoń, chmiel – używki; pszenica, jęczmień,
owies, żyto, ryż – zboża; koniczyna lucerna – motylkowe; ziemniaki, bataty, maniok – rośliny bulwiaste.
Zadanie 4.3.3
Niska towarowość gospodarstw rolnych, mała wydajność pracy na roli, duże znaczenie ma praca
ręczna, niskie plony roślin uprawnych, uprawa w dużej części monokulturowa, słaba mechanizacja prac
rolnych, niewielka mleczność bydła, małe zużycie nawozów mineralnych, w rolnictwie pracuje większość
czynnych zawodowo, przewaga produkcji roślinnej, wiedza i doświadczenie przekazywane z pokolenia
na pokolenie, znaczne i postępujące rozdrobnienie gospodarstw rolnych.
Zadanie 4.3.4
Wysoka towarowość gospodarstw rolnych, duża powierzchnia gospodarstw rolnych, wysoko rozwinięta
mechanizacja prac rolnych, na rozległych obszarach przeważa gospodarka ekstensywna, szeroki dostęp
do osiągnięć naukowo-badawczych, duże znaczenie ma produkcja zwierzęca
Zadanie 4.4.1
Sytuacja…: GŁÓD W KRAJACH SŁABO ROZWINIĘTYCH (KSR); możliwe rozwiązania: WYSYŁANIE DARÓW
ŻYWNOŚCIOWYCH DO KSR, UDZIELANIE POŻYCZEK FINANSOWYCH KSR NA ROZWÓJ ROLNICTWA,
WSPIERANIE OŚWIATY ROLNICZEJ W KSR; skutki negatywne: DARY ŻYWNOŚCIOWE NIE WSPOMAGAJĄ
ROZWOJU GOSPODARCZEGO KSR, ZWIĘKSZANIE ZADŁUŻENIA KSR, PONOSZENIE WYSOKICH
WYDATKÓW NA OŚWIATĘ ROLNICZĄ; skutki pozytywne: DARY ŻYWNOŚCIOWE ZASPOKAJAJĄ
DORAŹNE POTRZEBY, ROZWÓJ MECHANIZACJI I CHEMIZACJI ROLNICTWA, ZWIĘKSZENIE PLONÓW,
UPOWSZECHNIENIE NOWCZESNYCH METOD UPRAWY I HODOWLI, WZROST PRODUKCJI ROLNEJ; cele
i wartości: ZLIKWIDOWANIE GŁODU NA ŚWIECIE.
Zadanie 4.4.2
1. woda, 2. białka, 3. skrobia, 4. cukry, 5. tłuszcze, 6. włókno (błonnik), 7. witaminy, 8. sole mineralne.
Zadanie 4.5.2
Grzęda Sokalska, Płaskowyż Głubczycki, Podgórze Rzeszowskie, Wyżyna Lubelska, Wyżyna Miechowska,
Wyżyna Sandomierska.
Zadanie 4.5.3
Pampa Argentyńska – czarnoziemy i gleby kasztanowe, klimat podzwrotnikowy kontynentalny; Wielkie
Równiny Prerii – czarnoziemy i gleby kasztanowe, klimat umiarkowany ciepły kontynentalny suchy;
Pogórze Kazaskie – czarnoziemy i gleby kasztanowe, klimat umiarkowany ciepły kontynentalny suchy;
Nizina Chińska – mady, klimat podzwrotnikowy monsunowy; Wyżyna Naddnieprzańska – czarnoziemy
i gleby kasztanowe, klimat umiarkowany ciepły kontynentalny; Nizina Gangesu – mady, klimat
zwrotnikowy monsunowy; Nizina Francuska gleby brunatne i gleby płowe, klimat umiarkowany ciepły
morski; Nizina Mezopotamska – mady, klimat zwrotnikowy kontynentalny
5 PROCESY UPRZEMYSŁOWIENIA
Zadanie 5.1.1
Czynniki lokalizacji przemysłu
Przyrodnicze
Techniczno-ekonomiczne
Społeczno-polityczne
Surowce
Rynek zbytu
Społeczne
Woda
np. transport, kapitał
Polityczne
Energia
Siła robocza
Strategiczno-wojskowe
Teren
Korzyści aglomeracji
np. bariery ekologiczne
Postęp naukowo-techniczny
Subiektywne...
Zadanie 5.1.2
Zakłady metalowe – huta żelaza, papiernia – drukarnia, zakłady meblarskie – tartak, garbarnia – zakłady
obuwnicze, młyn – zakłady cukiernicze, cukrownia – zakłady cukiernicze.
Zadanie 5.1.3
a) huta żelaza, cementownia, tartak, papiernia, cukrownia, b) papiernia, elektrownia cieplna, c) zakłady
elektroniczne, zakłady farmaceutyczne.
Zadanie 5.2.1
Surowce nieodnawialne: ropa naftowa, gaz ziemny, węgiel kamienny pierwiastki radioaktywne, torf,
węgiel brunatny,
Alternatywne źródła energii: energia geotermiczna, energia słoneczna, wiatr, fale morskie, pływy
morskie.
Zadanie 5.2.2
Adamów, Bełchatów, Pątnów, Turów.
Zadanie 5.3.1
Gaz ziemny – Grodzisk Wielkopolski, Barnówko, Przemyśl; ropa naftowa – Barnówko, Kamień Pomorski;
rudy miedzi – Polkowice; rudy cynku i ołowiu – Olkusz, Trzebinia; sól kamienna – Inowrocław, Kłodawa;
węgiel kamienny – Bogdanka, Jastrzębie Zdrój; węgiel brunatny – Bogatynia, Konin, Bełchatów
Zadanie 5.3.2
ropa naftowa 14 mld : 653 tys t / 1 rok = 21,4 lata, b) gaz ziemny 142 km³ : 4,956 km³ / 1 rok = 28,7 lat, c)
węgiel kamienny 45 mld t : 103 mln t / 1 rok = 436,9 lat, d) węgiel brunatny 14 mld t : 59,5 mln t / 1 rok =
235,3 lat, e) rudy miedzi 2,5 mld t : 28,5 mln t / 1 rok = 87,7 lat, f) sól kamienna 80 mld t : 3222 tys t / 1 rok =
24829 lat.
Zadanie 5.3.3
1. DAMODAR, 2. KIRUNA, 3. NIKOPOL, 4. JAMAJKA, 5. SHABA, 6. GWINEA, 7. NIGERIA, 8. NORYLSK,
9. KANADA, 10. CHINY, 11. KURSK. Hasło: MINAS GERAIS.
Zadanie 5.4.1
Niskie zatrudnienie w przemyśle, daleko posunięta automatyzacja produkcji, wyroby nowoczesne
o dużym stopniu przetworzenia, przewaga przemysłu przetwórczego nad wydobywczym, daleko
posunięta kooperacja przedsiębiorstw przemysłowych, łączenie się przedsiębiorstw przemysłowych
w korporacje, szybki postęp technologiczny spowodowany przez wolną konkurencję, powstawanie
międzynarodowych korporacji przemysłowych, duży odsetek wyrobów przemysłu elektromaszynowego
i chemicznego w strukturze produkcji.
Zadanie 5.4.2
Wiersz górny: tranzystor, wiersz środkowy: samochód benzynowy, wiersz dolny: radioodbiornik.
Zadanie 5.4.3
Chełmża, Glinojeck, Krasnystaw, Ropczyce – cukrownia; Bielawy, Chełm, Działoszyn, Górażdże –
cementownia; Czechowice-Dziedzice, Jasło, Jedlicze, Płock – rafineria ropy naftowej; Nowe Czarnowo,
Ostrołęka, Połaniec – elektrownia cieplna; Częstochowa, Stalowa Wola, Warszawa – huta żelaza;
Bukowno, Trzebinia – huta cynku i ołowiu, Dąbrowa Górnicza, Kraków – huta żelaza; Głogów, Legnica,
Orsk – huta miedzi; Krosno, Sandomierz, Stronie Śl., Wołomin – huta szkła; Klucze, Kostrzyn, Kwidzyn,
Ostrołęka – zakłady papiernicze; Kędzierzyn-Koźle, Tarnów, Włocławek – zakłady azotowe; Gliwice,
Jelcz-Laskowice, Sanok, Tychy – zakłady samochodowe.
Zadanie 5.4.4
Postępujące zmniejszanie się zatrudnienia w przemyśle, przemysł jest uciążliwy dla środowiska
przyrodniczego, wielkie zakłady przemysłowe są własnością państwa, niska wydajność pracy, niska
jakość wyrobów przemysłowych, tania siła robocza, postępująca prywatyzacja przemysłu, przemysł
pochłania ogromne ilości energii i surowców, nadmierny rozwój surowcochłonnego przemysłu
ciężkiego, zacofanie technologiczne w stosunku do przemysłu krajów wysoko rozwiniętych, przemysł jest
modernizowany dzięki inwestycjom zagranicznym.
Zadanie 5.5.2
Białostocki, bielski, częstochowski, kalisko-ostrowski, łódzki, sudecki, zielonogorsko-żarski.
Zadanie 5.5.3
Gorzyce, Nisko, Sandomierz, Stalowa Wola – tarnobrzeski; Gorlice, Jasło, Jedlicze, Krosno, Sanok –
karpacki; Dębica, Mielec, Pustków, Ropczyce – tarnowsko-rzeszowski; Bukowno, Libiąż, Olkusz, Trzebinia –
jaworznicko-chrzanowski, Starachowice, Stąporków, Suchedniów – staropolski; Kędzierzyn-Koźle,
Krapkowice, Ozimek – opolski; Lubin, Orsk, Polkowice, Rudna – legnicko-głogowski; Jastrzębie Zdrój,
Wodzisław Śląski, Żory – rybnicki; Lubsko, Nowa Sól, Żagań – zielonogórsko-żarski; Kamienna Góra,
Nowa Ruda, Świdnica – sudecki; Bielawy, Inowrocław, Janikowo – bydgosko-toruński; Brzeg Dolny,
Jelcz-Laskowice, Oleśnica – wrocławski
Zadanie 5.5.4
Belo Horizonte, Itabira, Ouro Prêto; Czelabińsk, Jekaterynburg, Niżny Tagił; Donieck, Gorłówka, Ługańsk,
Makiejewka; Bochum, Dortmund, Duisburg, Essen; Baton Rouge, Galveston, Houston; Krzywy Róg,
Nikopol, Zaporoże; Leeds, Liverpool, Manchester, Scheffield; Douai, Lille, Valenciennes; Kitwe, Luanshya,
Lubumbashi, Ndola; Metz, Nancy, Thionville; Kemerowo, Nowokuźnieck, Prokopjewsk; Akron, Cleveland,
Pittsburgh; Saarbrücken, Neunkirchen; Samara, Saratów, Togliatti, Uljanowsk; Anshan, Dalian, Shenyang.
Zadanie 5.6.1
Zwiększenie roli kapitału zagranicznego, wzrost wartości produkcji przemysłowej, poprawa jakości
produkowanych wyrobów, poprawa organizacji i wzrost wydajności pracy, zmniejszenie się znaczenia
produkcji przemysłowej w wytworzeniu produktu krajowego brutto.
Zadanie 5.6.2
Sytuacja…: SPADEK ZAPOTRZEBOWANIA NA STAL; możliwe rozwiązania: ZAMKNIĘCIE NIEKTÓRYCH
HUT ŻELAZA, MODERNIZACJA I ZMIANA PROFILU PRODUKCJI ZAKŁADÓW, ZMIANA KWALIFIKACJI
ZAWOWODYCH HUTNIKÓW; skutki negatywne: GWAŁTOWNY WZROST BEZROBOCIA, WZROST
ZADŁUŻENIA ZAKŁADÓW PRZEMYSŁOWYCH, OBCIĄŻENIE DLA BUDŻETU PAŃSTWA, skutki pozytywne:
DOSTOSOWANIE WIELKOŚCI PRODUKCJI DO POTRZEB, MODERNIZACJA ZAKŁADÓW POZWALA
NA UTRZYMANIE PRODUKCJI I OGRANICZA BEZROBOCIE, ZMIANA KWAFILIFAKCJI PRACOWNIKÓW
POZWALA NA UTRZYMANIE SIĘ NA RYNKU PRACY; cele i wartości: UTRZYMANIE PRODUKCJI
PRZEMYSŁOWEJ.
Zadanie 5.6.3
1. PŁOCK, 2. POZNAŃ, 3. TRZEBINIA, 4. WŁOCŁAWEK, 5. TYCHY, 6. SANOK, 7. KWIDZYN, 8. POLICE,
9. BEŁCHATÓW, 10. CHEŁMŻA, 11. KŁODAWA, 12. SWARZĘDZ, 13. KONIN, 14. MIELEC, 15. ŚWIDNIK,
16. OLSZTYN, 17. GLIWICE, 18. OPOCZNO, 19. CHEŁM. Hasło: CZECHOWICE-DZIEDZICE.
6 KOMUNIKACJA
Zadanie 6.1.1
Internet, poczta, telefaks.
Zadanie 6.1.2
a) głównie drobnica, b) głównie towary masowe, c) wyłącznie towary masowe.
Zadanie 6.1.3
1 tonę świeżych... – samolot, 1 000 ton rudy żelaza... – kolej, 1 tonę napojów... – samochód
Zadanie 6.1.4
Nadaje się do przewozu prawie wszystkich rodzajów ładunków, duże zużycie paliwa w przeliczeniu
na jednostkę ładunku, jest źródłem intensywnego hałasu, ładowność samochodów ciężarowych niższa
od wagonów kolejowych, koszt wynagrodzenia kierowcy w przeliczeniu na jednostkę ładunku wyższy
niż maszynisty kolejowego, łatwość dotarcia bezpośrednio od nadawcy do odbiorcy, duża zależność
od pogody, powoduje zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego.
Zadanie 6.2.1
Białobrzegi, Brzozów, Myślenice, Opatów, Sejny, Węgrów, Zwoleń.
Na przykład: Przemysł ciężki: energetyczny, hutnictwo, przemysł chemiczny, mineralny.
Zadanie 6.2.2
Turek, Bytów, Hrubieszów, Pułtusk, Łęczna
Zadanie 6.2.4
A. z Lublina do Krakowa; 1. Chełm-Kraków: 5.00-9.55 (4.55), 2. Lublin – Kraków: 1.15-7.22 (6.07), 3. Lublin –
Radom: 21.00-22.50 i 23.55-2.55 (5.55), 4. Lublin – Przemyśl 5.15-8.50 i 9.10-11.52
Z Krakowa do Lublina: 1. Kraków – Chełm: 16.05-21.00, 2. Kraków – Lublin: 0.38-6.45, 3. Radom – Lublin:
1.05-4.05 i 5.10-7.00. 4. Gliwice – Przemyśl 8.08-10.50 i 11.10-14.45.
Z Lublina do Zakopanego: 1. Lublin – Kraków: 5.00-9.55 i 11.06 -13.45 (8.45), 2. Lublin – Kraków 1.15-7.13
i 7.23-9.45 (8.30), 3. Lublin – Radom: 21.00-22.50 i 23.55-5.45 (8.45).
Z Zakopanego do Lublina: 1. Kraków – Chełm: 12.15-14.54 i 16.05-21.00, 2. Kraków – Lublin: 22.15-0.37
i 0.48-6.45, 3. Radom – Lublin 22.15-4.05 i 5.10-7.00.
Z Lublina do Rzeszowa: 1. 5.15-8.50, 9.10-9.37; 2. 13.15-16.50, 17.10-17.37; 3. 5.15-7.00, 7.25-9.35, 9.45-10.18
p. Mielec
Z Rzeszowa do Lublina: 1.10.23-10.50, 11.10-14.45; 2. 18.23-18.50, 19.10-22.45; 3. 17.42-18.15, 18.25-20.35,
21.00-22.45 p. Mielec.
B. najkrótsza trasa z Lublina do Krakowa: Lublin-St. Wola, Rozwadów-Dębica-Kraków (314km), Najkrótsza
trasa z Lublina do Rzeszowa: Lublin-St. Wola-Rozwadów – Przeworsk-Rzeszów (215km). C. Najszybsze
połączenie z Lublina do Krakowa: z Lublina 5.00, w Krakowie 9.55, pociągiem relacji Chełm-Kraków,
najszybsze połączenie kolejowe z Lublina do Zakopanego: z Lublina 1.15, w Krakowie Płaszowie
pociągiem relacji Lublin-Kraków, dalej 7.23-9.45 pociągiem Kielce-Zakopane.
Zadanie 6.3.1
Augustów, Białobrzegi, Brzesko, Kłodzko, Lębork, Łęczyca, Miechów, Myślenice, Oleśnica, Opatów,
Ostróda, Września, Zambrów.
Przemysł niewymagający transportu kolejowego, usługi, szczególnie te pracujące na rzecz transportu
samochodowego.
Zadanie 6.3.3
Wiersz pierwszy od góry: KŁODZKO (nie leży przy drodze krajowej nr 1) lub CIESZYN (leży przy granicy
państwa); wiersz drugi: ZAMBRÓW (nie leży przy drodze krajowej nr 2) lub TERESPOL (leży przy granicy
państwa); wiersz trzeci KLUCZBORK (nie leży przy drodze krajowej nr 3) lub ŚWINOUJŚCIE (leży nad
morzem); wiersz czwarty: WIELUŃ (nie leży przy drodze krajowej nr 4) lub ZGORZELEC (leży przy granicy
państwa); wiersz piąty: OPOCZNO (nie leży przy drodze krajowej nr 5).
Zadanie 6.3.4
A. a) przez Włoszczowę: 15 + 26+29+36+9 = 115km, b) przez Małogoszcz: 18+17+21+8+14+26+5+9 =
118km, c) przez Chęciny: 24+15+9+21+8+14+26+5+9 = 131km, d) przez Koniecpol: 15+26+15+11+12
+12+8+13+16+28 = 154km, e) przez Radomsko: 12+26+32+8+13+16+28=138km, f) przez Radomsko...;
15+26+32+8+13+7+17+28+4=150km.
B. 150km – 45km=105km; 105km :60km x 60km = 105km, 45km :90km x 60 min – 30 min; 105+ 30 min = 135
min, 115km : 60km x 60 min = 115 min = 1 godz. 55 min.
Odp. z Koniecpola do Piotrkowa Trybunalskiego … drogami nr 78,742 i 12. Czas przejazdu... 1 godz. 55 min.
7 GOSPODARKA MORSKA
Zadanie 7.1.1
Handel zagraniczny, turystyka wypoczynkowa.
Zadanie 7.1.2
Zanieczyszczenie Morza Bałtyckiego, wprowadzenie przez państwa limitów połowowych w celu ochrony
zasobów ryb, wysokie opłaty za odławianie ryb w obrębie morskich stref ekonomicznych, ustanowienie
przez państwa nadmorskie wzdłuż wybrzeży morskich stref ekonomicznych.
Zadanie 7.1.3
1. ODESSA, 2. HOUSTON, 3. MURMAŃSK, 4. KOŁOBRZEG, 5. KAPSZTAD, 6. ROSTOCK, 7. TARENT,
8. NANTES, 9. SINGAPUR, 10. MARSYLIA, 11. SZTOKHOLM, 12. KARTAGENA, 13. OSTENDA,
14. LIVERPOOL, 15. BORDEAUX, 16 MADRAS, 17. STAMBUŁ, 18. HAMBURG.
Hasło: EUROPORT ROTTERDAM.
8 WARUNKI ŻYCIA LUDNOŚCI
Zadanie 8.1.1
Handel, transport, oświata, łączność.
Zadanie 8.1.2
(zadanie wykonano na przykładzie Mielca, średniej wielkości miasta powiatowego).
Bank, Mielec-Osiedle; rozgłośnia ..., Mielec; biblioteka, Mielec-Osiedle; sanatorium, Busko Zdrój (60km);
basen ..., Mielec-Osiedle; sąd, Mielec-Stare Miasto; gimnazjum, Mielec-Osiedle, Mielec-Borek; skansen,
Kolbuszowa; hotel, Mielec-Osiedle; stacja benzynowa, Mielec-Borek; kino, Mielec-Osiedle; stacja kol. ...
(czynna) Mielec; kościół, Mielec-Osiedle, Mielec-Borek; stadion ..., Mielec-Osiedle; lecznica ..., Mielec;
starostwo ...; Mielec-Stare Miasto; liceum, Mielec-Osiedle; Mielec-Borek; straż ..., Mielec-Borek; muzeum,
Mielec-Stare Miasto; szkoła ..., Mielec-Osiedle; Mielec-Borek; oczyszczalnia ... , Mielec-Złotniki; szkoła
wyższa ..., Mielec-Stare Miasto; opera, Bytom (Op. Śląska); szpital, Mielec-Osiedle; pogotowie ...,
Mielec-Osiedle; teatr , Rzeszów im. W. Siemaszkowej; policja, Mielec-Osiedle; urząd ..., Mielec-Osiedle;
port lotniczy ..., Rzeszów-Jasionka; uniwersytet, Rzeszów (UR).
Zadanie 8.2.1
Liczba lekarzy na 10 tys. mieszkańców, powierzchnia użytkowa mieszkania na 1 osobę, produkt krajowy
brutto na 1 mieszkańca, liczba studentów szkół wyższych na 10 tys. mieszkańców, dobowe spożycie
w kilokaloriach na 1 mieszkańca, liczba samochodów osobowych na 1000 mieszkańców.
Zadanie 8.2.2
Niestabilna sytuacja polityczna, brak kapitału, konflikty międzyplemienne, przeszłość kolonialna,
niedobór wykształconych pracowników.
Zadanie 8.2.3
50,8 mld dol. : 10,3 mln = 4,9 tys. dol./mieszk., 157,6 mld dol. : 38,6 mln = 4,1 tys dol./mieszk.,
46,3 mld dol. : 10,0 mln = 4,6 tys. dol./mieszk. Odp.: ...w Czechach.
Zadanie 8.2.4
Produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca jest wyższy od 10 tys. dol., znaczne zasoby kapitału pozwalają
na rozwój inwestycji, większość ludności aktywnej zawodowo pracuje w usługach, przemysł przetwórczy
odznacza się szybkim postępem technologicznym, postępuje proces starzenia się ludności, przyrost
naturalny jest niski, często ujemny, wysokie obroty handlu zagranicznego, sieć komunikacyjna jest
wszechstronnie rozwinięta, większość ludności mieszka w miastach, w największych miastach zmniejsza
się liczba ludności.
9 TURYSTYKA I WYPOCZYNEK
Zadanie 9.1.1
Sytuacja…: NADMIERNY RUCH TURYSTYCZNY W POLSKIEJ CZĘŚCI TATR ZAGRAŻA ŚRODOWISKU
PRZYRODNICZEMU; możliwe rozwiązania: PODWYŻSZENIE OPŁAT ZA WSTĘP DO TPN, WPROWADZENIE
OBOWIĄZKU PORUSZANIA SIĘ W ZORGANIZOWANYCH GRUPACH TYLKO Z PRZEWODNIKIEM,
ZWIĘKSZENIE LICZBY STRAŻNIKÓW OCHRONY PRZYRODY, skutki negatywne: TPN PRZESTAJE BYĆ
DOSTĘPNY DLA KAŻDEGO, OGRANICZENIE SWOBODY PORUSZANIA SIĘ, WZROST KOSZTÓW
UTRZYMANIA PARKU NARODOWEGO, skutki pozytywne: OGÓLNE WIĘKSZA CISZA I SPOKÓJ
NA SZLAKACH TURYSTYCZNYCH, ZWIEDZANIE Z PRZEWODNIKIEM SPRZYJA POSZERZANIU WIEDZY
O TATRACH, OGRANICZENIE DEWASTACJI PRZYRODY TATR; cele i wartości: OCHRONA ŚRODOWISKA
PRZYRODNICZEGO TATR.
Zadanie 9.1.2
Turysta w wąskim znaczeniu: pielgrzym, który przyjechał do sanktuarium Matki Bożej Częstochowskiej;
osoba, która przyjechała w Tatry w celu zdobycia Giewontu; kuracjusz, który przyjechał do sanatorium;
osoba, która żegluje na jachcie po Wielkich Jeziorach Mazurskich; uczeń, który przyjechał z wycieczką
klasową; wujek, który przyjechał odwiedzić krewnych.
Zadanie 9.2.1
Malbork – dawny zamek..., Gniezno – Archikatedra z..., Kraków – Collegium..., Brama Floriańska,
Wrocław – Panorama…, Wałbrzych – Zamek….
Zadanie 9.2.2
Ateny – Akropol; Barcelona – Sagrada...; Berlin – Brama...; Grenada – Alhambra; Kijów – Peczerska...;
Londyn – Tower...; Madryt – Muzeum...; Moskwa – Arbat; Paryż – Luwr, Sacré Coeur; Petersburg – Pałac
Zimowy; Praga – Most...; Rzym – Koloseum; Wenecja – Pałac Dożów; Wiedeń – Schönbrunn; Wilno – Ostra....
Zadanie 9.2.3
np. powiat: krośnieński, miasto i gmina Dukla, A. obiekty przyrody nieożywionej: jaskinie szczelinowe na
Cergowej; obiekty przyrody ożywionej: aleja lipowa i liczne drzewa egzotyczne w parku przypałacowym
w Dukli; obszary ochrony przyrody: Jaśliski Park Krajobrazowy, Rezerwaty Przyrody – „Tysiąclecia”, „Cisy
w Nowej Wsi”; zabytkowe parki, ogrody zoologiczne, botaniczne, arboreta: Park w otoczeniu Pałacu
Mniszchów; muzea, skanseny, izby pamięci narodowej, wystawy: Muzeum Historyczne w tym Muzeum
Bitwy Dukielskiej w Pałacu Mniszchów; zabytki i wybitne dzieła architektury i sztuki: kościół Bernardynów
oraz kościół par. w Dukli, zespół Pałacowy Mniszchów; pomniki, tablice pamiątkowe: Pomnik na
cmentarzu wojennym, pomnik św. Jana z Dukli.
10 PRZEMIANY GOSPODARCZE I POLITYCZNE W ŚWIECIE
Zadanie 10.1.1
Argentyna, Australia, Austria, Brazylia, Indie, Kanada, Malezja, Nigeria, Pakistan, Rosja, Szwajcaria, Meksyk
Zadanie 10.1.2
Australia, Belgia, Dania, Hiszpania, Holandia, Japonia, Kanada, Malezja, Norwegia, Szwecja, Tajlandia.
Zadanie 10.1.3
A. Afganistan, Austria, Bangladesz, Chile, Grecja, Hiszpania, Malezja, Tajlandia, Zimbabwe
B. KRL-D, Kuba.
10
Zadanie 10.1.4
A. suwerenna władza państwowa, terytorium wyznaczone granicami, symbole państwowe.
B. władzę ustawodawczą sprawuje parlament, przedstawiciele do parlamentu wybierani są w drodze
wyborów powszechnych.
Zadanie 10.1.5
A. Bośnia i..., 2. Chorwacja, 3. Macedonia, 4. Serbia i..., 5. Słowenia. B. 1. Armenia, 2. Azerbejdżan,
3. Białoruś, 4. Estonia, 5. Gruzja, 6. Kazachstan, 7. Kirgistan, 8. Litwa, 9. Łotwa, 10. Mołdawia, 11. Rosja,
12. Tadżykistan, 13. Turkmenistan, 14. Ukraina, 15. Uzbekistan.
Zadanie 10.1.6
Węgry – forint, Rosja – rubel, Ukraina – hrywna, Białoruś – rubel, Chiny – juan, Japonia – jen, Bułgaria –
lew, Rumunia – lej, Litwa – lit, Turcja – lira, Rep. Pd. Afryki – rand, Wielka Brytania – funt szterling, Arabia
Saudyjska – rial, Brazylia – real, Słowenia – tolar (teraz euro), Indie – rupia, Korea Pd.- won.
Zadanie 10.1.7
1. WIETNAM, 2. IZRAEL, 3. EKWADOR, 4. LESOTHO, 5. KAMERUN, 6. AUSTRIA, 7. LIBERIA, 8. BURUNDI,
9. ERYTREA, 10. WATYKAN, 11. FRANCJA, 12. SENEGAL, 13. ETIOPIA, 14. MYANMAR.
Hasło: WIELKA BRYTANIA.
Zadanie 10.1.8
Ceuta i ... – Hiszpania, Aruba – Holandia, Bermudy – Wielka Brytania, Gibraltar – Wielka Brytania, Wyspy
Owcze – Dania, Midway – Stany Zjednoczone, Martynika – Francja, Svalbard i Jan Mayen – Norwegia,
Tokelau – Nowa Zelandia, Norfolk – Australia.
Zadanie 10.2.1
Sytuacja…: ROZWÓJ TERRORYZMU NA ŚWIECIE; możliwe rozwiązania: WZROST LICZEBNOŚCI WOJSKA
I SPRZĘTU WOJSKOWEGO, ZWIĘKSZENIE KONTROLI LUDNOŚCI PRZEZ PAŃSTWO, USUNIĘCIE ŹRÓDŁA
TERRORYZMU TKWIĄCEGO W UBÓSTWIE CZĘŚCI LUDNOŚCI ŚWIATA; skutki negatywne: WZROST
KOSZTÓW UTRZYMANIA ARMII, OGRANICZENIE WOLNOŚCI CZŁOWIEKA I SWOBÓD OBYWATELSKICH,
KONIECZNOŚĆ PONOSZENIA KOSZTÓW WZMOŻONEJ POMOCY KSR; skutki pozytywne: MOŻLIWOŚĆ
ZBROJNEGO PRZECIWDZIAŁANIA ZAGROŻENIOM, KONTROLA POZWALA NA SZYBKIE REAGOWANIE
NA WZROST ZAGROŻENIA, RÓWNOMIERNY ROZWÓJ GOSPODARCZY I CYWILIZACYJNY NA ŚWIECIE;
cele i wartości: BEZPIECZEŃSTWO ŻYCIA NA ŚWIECIE.
Zadanie 10.2.2
Rep. Pd. Afryki – rasowe, Bośnia i... – etniczne, religijne, Kurdystan – etniczne, polityczne, Liban – religijne,
Irlandia Pn. – religijne, Korea Pd,... – polityczne
Zadanie 10.3.1
Boksyty, fosforyty, herbata, rudy żelaza, włókno bawełniane, kawa
Zadanie 10.3.2
np.
1. MIGRACJA ludności do miast powoduje wzrost URBANIZACJI.
2. INDUSTRIALIZACJA pociąga za sobą MIGRACJĘ ludności poszukującej pracy.
3. MIGRACJA wymaga sprawnej KOMUNIKACJI.
4. Rozwój KOMUNIKACJI powoduje nasilanie procesów GLOBALIZACJI.
5. GLOBALIZACJA powoduje upodobnienie zjawisk URBANIZACJI na świecie.
6. INDUSTRIALIZACJA wymaga sprawnej KOMUNIKACJI.
7. INDUSTRIALIZACJA pociąga za sobą GLOBALIZACJĘ.
8. MIGRACJA powoduje nasilenie procesów GLOBALIZACJI
9. INDUSTRIALIZACJA powoduje rozwój URBANIZACJI.
10. URBANIZACJA pociąga za sobą rozwój KOMUNIKACJI.
11
Zadanie 10.3.3
Globalizacja
Skutki ...
Skutki ...
np. rozwój międzynarodowej wymiany
handlowej przyczynia się do rozwoju
gospodarczego państw, łatwiejszy dostęp do
tańszych towarów
np. asymilacja i zanik rodzimych kultur
i obyczajów, ujednolicenie zachowań
ludności na całym świecie, przenikanie
przestępczości przez granice państw.
Konsumpcyjny...
Skutki...
Skutki...
np. zwiększenie obrotu pieniądza i towaru,
powstawanie miejsc pracy, rozwój
gospodarczy, powszechna dostępność dóbr
np. niedobór czasu wolnego, rozwój
produkcji towarów i usług wyłącznie
mających masowego nabywcę,
dehumanizacja i uprzedmiotowienie
człowieka, zanik wartości, za wszystko
trzeba płacić...
Liberalizacja...
Skutki...
Skutki...
np. przyśpieszony rozwój gospodarczy
w głównych centrach rozwoju, rozwój rynków
zbytu, szybszy przepływ kapitału
np. zwiększenie dysproporcji w rozwoju
gospodarczym regionów i krajów,
rozwarstwienie społeczne
Wzrost...
Skutki .
Skutki...
np. zmniejszenie dysproporcji w rozwoju
gospodarczym regionów i krajów, pomoc
najuboższym warstwom społecznym
np. zahamowanie rozwoju gospodarki,
zmniejszenie swobody działalności
gospodarczej.
Wzrost ...
Skutki...
Skutki...
np. przyspieszony potęp technologiczny,
powstawanie nowych miejsc pracy, rozwój
gospodarczy.
np. konkurencja dla rodzimej myśli
technologicznej i wzrost konkurencji na
rynku mogący spowodować upadek części
przedsiębiorstw, odpływ kapitału za granicę
Zadanie 10.3.4
Np. Język: rozpowszechnienie terminów międzynarodowych, popularność j. angielskiego kultura:
rozpowszechnienie kultury masowej na całym świecie, urbanizacja: rozwój miast na całym świecie
wg jednakowego planu, upodobnienie architektury, produkcja ...: kooperacja przedsiębiorstw
na świecie, handel: rozwój handlu międzynarodowego na ogromną skalę, komunikacja: rozwój
sieci komunikacyjnych między państwami, turystyka: rozwój turystyki zagranicznej, zwłaszcza
międzykontynentalnej, polityka: powstawanie ugrupowań międzynarodowych, ochrona ...: pojawienie się
zagrożeń środowiska na skalę światową, powstawanie międzynarodowych organizacji ekologicznych.
Zadanie 10.3.5
1. IMPORT, 2. ANARCHISTA, 3. TOTALITARYZM, 4. DETERMINIZM, 5. MIGRACJA, 6. EUROREGION,
7. PACYFISTA, 8. TECHNOPOLIE, 9. NACJONALIZM, 10. AUTOKRACJA. Hasło: INTEGRACJA – świadome
łączenie się różnych dziedzin działalności człowieka między krajami i regionami.
Zadanie 10.4.1
Bułgaria, Czechy, Dania, Grecja, Hiszpania, Kanada, Litwa, Niemcy, Polska, Turcja, Węgry.
12
Zadanie 10.4.2
ACN – Andyjski Wspólny Rynek, ANZUS – Pakt Bezpieczeństwa Pacyfiku, APEC – Układ Współpracy
Gospodarczej Azji i Pacyfiku (Wspólnota Ekonomiczna Azji i Pacyfiku), CEFTA – Środkowoeuropejskie
Porozumienie o Wolnym Handlu, EFTA – Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu, LPA – (LAS)Liga
Państw Arabskich, MERCOSUR – Wspólny Rynek Południa, NAFTA – Północnoamerykański Układ Wolnego
Handlu, OBWE – Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, OECD – Organizacja Współpracy
Gospodarczej i Rozwoju, OPEC – Organizacja Krajów Eksporterów Ropy Naftowej, OPA – (OAS)
Organizacja Państw Amerykańskich, SELA – Latynoamerykański System Gospodarczy.
Zadanie 10.4.3
FAO – Pomoc żywnościowa ludności krajów..., UNICEF – Pomoc dzieciom, zwłaszcza głodującym...,
IMF – Udzielenie międzynarodowych pożyczek..., UNHCR – Pomoc humanitarna uchodźcom,..., UNESCO –
Edukacja rozwój nauki, upowszechniane... .
Zadanie 10.4.4
Algieria – LPA, OJA, OPEC; Argentyna – MERCOSUR, OPA; Australia – APEC, ANZUS; Japonia – APEC;
Kanada – NATO, OPA, NAFTA, APEC; Litwa – NATO, UE; Meksyk – NAFTA, OPA, APEC; Niemcy – NATO, UE,
APEC; Norwegia – NATO, EFTA; Peru – SELA, OPA, APEC, ACN; Słowacja – NATO, UE; Stany Zjednoczone –
NATO, OPA, NAFTA, APEC; Szwajcaria – EFTA, Wielka Brytania – NATO, UE.
Zadanie 10.4.5
Rada Europy, Grupa Wyszehradzka, NATO, Unia Europejska, OBWE, OECD, ONZ.
Zadanie 10.5.1
1951 – Utworzenie EWWiS, 1958 – Utworzenie EWG, 1967 – Powstanie Wspólnoty Europejskiej,
1979 – Wprowadzenie wspólnego..., 1993 – Powstanie UE, 1998 – Wprowadzenie do powszechnego...,
2002 – Przystąpienie Polski do... .
Zadanie 10.5.2
A. Austria, Belgia, Czechy, Dania, Estonia, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Litwa,
Luksemburg, Łotwa, Malta, Niemcy, Polska, Portugalia, Słowacja, Słowenia, Szwecja, Węgry, W. Brytania,
Włochy, Rumunia, Bułgaria
B. Albania, Ukraina, Białoruś, Macedonia, Rosja
Zadanie 10.5.3
Austria, Belgia, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Luksemburg, Niemcy, Portugalia,
Włochy, Słowenia
Zadanie 10.6.1
Polska – Europa Śr. i Wsch., Grecja – Europa Pd., Belgia – Europa Zach., Rumunia – Europa Śr. i Wsch.,
Szwecja – Europa Pn., Korea Pd. – Azja Wsch., Bangladesz – Azja Pd., Tajlandia – Azja Pd.-Wsch.,
Turkmenistan – Azja Śr., Algieria – Afryka Pn., Iran – Azja Pd.-Zach., Nigeria – Czarna Afryka,
Kanada – Ameryka Anglosaska, Meksyk – Ameryka Łacińska, Nowa Zelandia – Australia i Oceania.
11 CZŁOWIEK A ŚRODOWISKO
Zadanie 11.1.1
Skutki pozytywne
Skutki negatywne
np. uzyskanie nowych terenów pod uprawę roli
Uzyskanie nowych terenów pod budownictwo
np. przesuszenie terenów wysoko położonych
Zmniejszenie zasobów wodnych
Zwiększenie niebezpieczeństwa powodzi
Zanik niektórych roślin i zwierząt, żyjących
w środowiskach wilgotnych
Zadanie 11.1.2
Kopalnia odkrywkowa – lej depresyjny; cementownia – pyły mineralne; elektrownia jądrowa – odpady
radioaktywne; elektrownia cieplna – zanieczyszczenia termiczne, tlenki siarki; zakłady papiernicze –
13
ścieki organiczne; zakłady metalurgiczne – związki metali ciężkich.
Zadanie 11.1.3
Orka wzdłuż poziomic, terasowanie stoków użytkowanych rolniczo, sadzenie rzędów zarośli między
polami, stosowanie płodozmianu, przekształcenie gruntów ornych na stokach na użytki zielone,
stosowanie nawadniania kropelkowego na obszarach suchych.
Zadanie 11.1.4
Transport samochodowy: zanieczyszczenia pyłowe, zanieczyszczenia gazowe, przecięcie szlaków
wędrówek zwierząt, hałas. Transport kolejowy: hałas, przecięcie szlaków wędrówek zwierząt.
Żegluga morska: ścieki. Transport lotniczy: zanieczyszczenia gazowe, hałas.
Który rodzaj transportu uważasz za...Transport kolejowy (zelektryfikowany) – nie zanieczyszcza
bezpośrednio środowiska przyrodniczego, nie emituje spalin i nie powoduje zrzutu ścieków.
Zadanie 11.1.5
Skutki ...
Skutki ...
np.1. zwiększenie prędkości przewozu towarów i osób
np.1. źródło hałasu
2. odciążenie centrów miast z przewozów tranzytowych
2. przecięcie szlaków wędrówek zwierząt
3. zwiększenie wygody podróżowania
3. źródło emisji spalin samochodowych
Zadanie 11.2.1
1. efekt cieplarniany, 2. dziura ozonowa, 3. kwaśny opad, 4. smog.
Zadanie 11.2.2
Skutki pozytywne
np. ochrona przed powodzią
zwiększenie zasobów wodnych do wykorzystania przez
przemysł, rolnictwo i ludność
poprawa żeglugi
Skutki negatywne
np. zamulenie osadami naniesionymi
przez rzeki
konieczność wysiedlenia ludności z
obszaru przewidzianego do zalania
przegrodzenie tras wędrówek ryb zaporą
wodną
rozwój rybołówstwa
lokalne zmiany klimatu
rozwój hydroenergetyki
zmiany krążenia wód podziemnych
w skałach w pobliżu zbiornika
stwarza warunki do wypoczynku i uprawiania sportów
wodnych
zatopienie pól uprawnych
Zadanie 11.2.3
Klasa II
Zadanie 11.2.4
A. np. nie chcemy nieprzyjemnych zapachów, obawiamy się zanieczyszczenia wód gruntowych
i powierzchniowych przez trujące związki chemiczne i bakterie chorobotwórcze, B. Surowce wtórne
mogą być wykorzystane do ponownego przerobu, unikniemy konieczności budowy wysypiska śmieci,
powołamy specjalne instytucje zajmujące się dystrybucją surowców wtórnych.
Zadanie 11.2.5
Krajobraz naturalny.
Zadanie 11.2.6
Wybudowania kopalni odkrywkowej; rzeźba terenu, wody, gleby, szata roślinna. Wybudowania
elektrowni cieplnej: powietrze, wody. Osuszenie bagien: wody, gleby, szata roślinna. Intensywnego
nawożenia gleb: wody, gleby, szata roślinna. Rozbudowy miast: rzeźba terenu, powietrze, wody, gleby,
szata roślinna.
14
Zadanie 11.2.8
Bełchatowski: wydobycie węgla brunatnego, energetyka cieplna. Białe Zagłębie: przemysł cementowy.
Chełmski: przemysł cementowy. Górnośląski: wydobycie węgla kamiennego, hutnictwo żelaza,
aglomeracja miejska. Krakowski: hutnictwo żelaza, aglomeracja miejska. Konin: wydobycie węgla
brunatnego, hutnictwo aluminium, energetyka cieplna. Legnicko-głogowski: wydobycie rud miedzi,
hutnictwo miedzi. Opolski: przemysł cementowy. Płock: przemysł rafineryjno-petrochemiczny. Puławski:
przemysł chemiczny. Tarnobrzeski: wydobycie siarki (niedawno wstrzymane). Turoszowski: wydobycie
węgla brunatnego, energetyka cieplna. Włocławski: przemysł chemiczny.
Zadanie 11.3.1
Park narodowy, park krajobrazowy, rezerwat przyrody, użytek ekologiczny, pomnik przyrody, obszar
chronionego krajobrazu, stanowisko dokumentacyjne
Zadanie 11.3.2
Ssaków np. bóbr, wydra, świstak, niedźwiedź, żubr, kozica. Ptaków np. wszystkie gat. sów, dzięciołów,
sokołów, głuszec, bocian czarny. Płazów i gadów np. wszystkie jaszczurki, węże, żółw błotny, salamandra,
traszka. Ryb np. jesiotr zachodni, piskorz, śliz, pocierniec, iglicznia. Owadów np. modliszka, biegacze,
jelonek rogacz, nadobnica alp. Drzew i krzewów np. kosodrzewina, limba, liczne storczyki, długosz
królewski. Roślin zielnych np. kłokoczka płd., lilia złotogłów, wawrzynek wilczełyko, widłaki itd.
Zadanie 11.3.4
Berezyński – Białoruś, Zabajkalski – Rosja, Szumawa – Czechy, Jeziora Plitwickie – Chorwacja, Durmitor –
Czarnogóra, Pirin – Bułgaria, Komodo – Indonezja, Galapagos – Ekwador, Uluru – Australia, Serengeti –
Tanzania, Sagarmatha – Nepal, Vanoise – Francja, Flordland – Nowa Zelandia, Kruger – Rep. Pd. Afryki,
Mesa Verde – St. Zjednoczone, Jasper – Kanada, Yosemite – St. Zjednoczone.
Zadanie 11.3.5
Babiogórski, Białowieski, Bieszczadzki, Kampinoski, Karkonoski, Poleski, Tatrzański, rez. Jez. Łuknajno,
Słowiński
Zadanie 11.3.6
Odpowiedź na przykładzie woj. podkarpackiego
Krajobrazowe – Krępak, Sine Wiry; leśne – Las Klasztorny, Zmysłówka (modrzew polski); florystyczne –
Kołacznia (azalia pontyjska); faunistyczne – Skarpa Jaksmanicka (ptak żołna); torfowiskowe – Bagno
Przecławskie, Tarnawa, Litmirz; przyrody nieożywionej – Prządki, Zwiezło.
Zadanie 11.4.1
1. EKOLOGIA, 2. MELIORACJA, 3. EROZJA, 4. HAŁDA, 5. REZERWAT, 6. ANTROPOPRESJA,
7. EUTROFIZACJA, 8. RECYKLING, 9. SMOG, 10. PUSTYNNIENIE, 11. INWERSJA, 12. MONITORING,
13. REKULTYWACJA. Hasło: LEJ DEPRESYJNY – obszar o obniżonym poziomie wód podziemnych.
Zadanie 11.4.2
Sytuacja…: „NIEDŁUGO UTONIEMY W GÓRACH ŚMIECI”; możliwe rozwiązania: SPALANIE ŚMIECI,
PRZETWÓRSTWO ŚMIECI NP. NA MATERIAŁY BUDOWLANE, SORTOWANIE ŚMIECI I RECYKLING;
skutki negatywne: SPALANIE ŚMIECI WZMAGA ZAGROŻENIE ZANIECZYSZCZENIEM POWIETRZA,
WPROWADZENIE KOSZTOWNEJ TECHNOLOGII PRZETWARZANIA ODPADÓW, KONIECZNOŚĆ ŻMUDNEJ
EDUKACJI SPOŁECZEŃSTWA ORAZ DYSTRYBUCJI SUROWCÓW WTÓRNYCH; skutki pozytywne:
ZMNIEJSZENIE LICZBY WYSYPISK ŚMIECI, PRODUKCJA WYROBÓW UŻYTECZNYCH NP. MATERIAŁÓW
BUDOWLANYCH, OGRANICZENIE ILOŚCI ŚMIECI WYWOŻONYCH NA WYSYPISKA; cele i wartości:
BEZPIECZNA DLA ŚRODOWISKA UTYLIZACJA ODPADÓW.
Zadanie 11.4.3
np. wywożenie śmieci do lasu, wyrzucanie ich do jezior i rzek, pozostawianie śmieci w miejscach pobytu
turystów, hałasowanie, niszczenie roślin, płoszenie zwierząt,
wjeżdżanie samochodami na drogi leśne, mycie samochodów nad jeziorami i rzekami, biwakowanie
w miejscach niedozwolonych, poruszenie się łodziami motorowymi na obszarach ostoi zwierząt wodnych,
wylewanie ścieków do rzek i jezior.
15