studia wyższe – mój czas, moja szansa na lepszą przyszłość

studia wyższe – mój czas, moja szansa na lepszą przyszłość

STUDIA WYŻSZE – MÓJ CZAS, MOJA SZANSA NA LEPSZĄ PRZYSZŁOŚĆ
Joanna Moczulska
Uniwersytet w Białymstoku
Streszczenie
Jeszcze w latach 90. studia wyższe kojarzyły się Polakom z prestiżem. Z założenia miały być ekskluzywne i unikatowe, przeznaczone dla ograniczonej części społeczeństwa. Obecnie idea ta uległa zmianie. W roku 2011 studiowało 1,7 mln osób. Dla porównania na początku lat 90. liczba ta była niemal
5-krotnie niższa i nieznacznie przekraczała 400 tys.1 Tendencja wzrostowa liczby osób studiujących
jest determinowana trzema czynnikami: modą na posiadanie wykształcenia wyższego, wyższymi wymaganiami stawianymi przez rynek pracy oraz chęcią wydłużenia okresu kształcenia. Z powodu coraz
to większej ilości osób posiadających wykształcenie wyższe, sam fakt ukończenia studiów przestaje
być siłą przetargową u pracodawców, a coraz większe znaczenie mają posiadane doświadczenie
i umiejętności.
Wstęp
Jeszcze w latach 90. studia wyższe kojarzyły się Polakom z prestiżem. Z założenia miały być ekskluzywne i unikatowe, przeznaczone dla ograniczonej części społeczeństwa. Obecnie idea ta uległa
zmianie. W roku 2011 studiowało 1,7 mln osób. Dla porównania na początku lat 90. liczba ta była
niemal 5-krotnie niższa i nieznacznie przekraczała 400 tys.2. Tendencja wzrostowa liczby osób studiujących jest determinowana trzema czynnikami: modą na posiadanie wykształcenia wyższego, wyż1
Studenci szkół wyższych w 2011 r., http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/E_szkoly_wyzsze_2011.pdf,
z dnia 09.01.2013. s. 28.
2
Studenci szkół wyższych w 2011 r., http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/E_szkoly_wyzsze_2011.pdf,
z dnia 09.01.2013. s.28.
www.think.wsiz.rzeszow.pl, ISSN 2082-1107, Nr 1 (13) 2013, s. 43-48
Studia wyższe – mój czas, moja szansa na lepszą przyszłość
szymi wymaganiami stawianymi przez rynek pracy oraz chęcią wydłużenia okresu kształcenia
z powodu coraz to większej ilości osób posiadających wykształcenie wyższe, sam fakt ukończenia
studiów przestaje być siłą przetargową u pracodawców, a coraz większe znaczenie mają posiadane
doświadczenie i umiejętności.
1. Edukacja i szkolnictwo wyższe w Polsce
Obecnie edukacja jest ważna w życiu każdego człowieka. Brak wykształcenia podstawowego często
prowadzi do wykluczenia społecznego. Kształcenie nie powinno kończyć się jednak tylko na koniecznym minimum. Pisanie i czytanie to podstawowe umiejętność potrzebne do prawidłowego funkcjonowania w obecnych czasach. Ważne jest, aby odczytywanie napisów nie kończyło się na głośnym
wypowiedzeniu zdania, lecz na ich właściwej interpretacji.
Zdolność czytania ze zrozumieniem to jednak nie wszystko. Wielu ludzi po osiągnięciu wymaganego
minimum kształcenia kontynuuje naukę. Może to robić dzięki istnieniu szkół policealnych, szkół wyższych oraz poprzez uczestnictwo w różnorodnych szkoleniach. Wybór odpowiedniej ścieżki edukacyjnej jest bardzo ważny i zależy od indywidualnych predyspozycji i możliwości. Odpowiedni kierunek
kształcenia w przyszłości może zaowocować karierą zawodową. Jednak nie każdy, kto ukończy kształcenie w interesującym go kierunku, ma zagwarantowane dobre stanowisko pracy. Tylko osoby posiadające predyspozycje i talent mają szanse wyróżnić się spośród tłumu osób kształcących się oraz odnieść sukces zawodowy zgodny z ukończonym kierunkiem studiów. Talentu nie można kupić za
wszystko złoto świata3, jednak najwybitniejszy, najprawdziwszy talent bez charakteru będzie zawsze
bengalskim ogniem, co nie grzeje4. Przytoczone cytaty z powieści K. Makuszyńskiego stanowią podstawę do rozważań na temat kształcenia w trakcie studiów wyższych w Polsce.
Predyspozycje człowieka nie są wystarczające do zdobycia wiedzy i umiejętności. Potrzebna jest także
odpowiednia postawa oraz warunki. Jednak znajomość czegoś nie świadczy o umiejętności zastosowania posiadanej wiedzy. Edukacja stanowi zatem podstawę do prawidłowego rozwoju, a w przyszłości do efektywnego życia zawodowego. Dlatego też edukacja nie powinna być okresem, w którym
jesteś nauczany przez kogoś, kogo nie znasz, o czymś, czego nie chcesz wiedzieć jak to powiedział
Gilbert Keith Chesterton5.
Edukacja kojarzy się głównie z rozwojem umysłowym oraz wiedzą człowieka. Jest to proces poszerzania wiedzy, polegający na zdobywaniu jej w szkole lub też poza nią. Edukacja może oznaczać również
stan wiedzy konkretnej jednostki, społeczeństwa, a nawet całego narodu. W tym kontekście można
mówić o dobrej czy też złej edukacji. Jednym z zadań edukacji są działania związane wykształceniem
oraz wychowaniem młodego pokolenia. Kształcenie wpływa na kształtowanie się pewnych cech, jak
również nawyków oraz umiejętności6.
3
K. Makuszyński, Szaleństwa panny Ewy,
http://chomikuj.pl/wajamiga/Makuszy*c5*84ski+Kornel/K.+Makuszy*c5*84ski++++Szale*c5*84stwa+panny+E
wy,1245770116.pdf , z dnia 22.03.2013, s. 173
4
K. Makuszyński, Szatan z siódmej klasy, wyd. Nasza Księgarnia, Warszawa 1985, s.155.
5
Edukacja, http://pl.wikiquote.org/wiki/Gilbert_Keith_Chesterton, z dnia 17.03.2013.
6
Pojęcie edukacji, http://5ka.pl/pojecie-edukacji/, z dnia 04.01.2013.
44
Studia wyższe – mój czas, moja szansa na lepszą przyszłość
W naszym kraju edukacja podlega pod dwa ministerstwa: Ministerstwo Edukacji Narodowej (MEN)
oraz Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego (MNiSW). Wymienione instytucje mają za zadanie
określić kierunki kształcenia, ogół czynności oraz procesy mające na celu przekazanie wiedzy, a także
wskazać pewne cechy oraz umiejętności jakie powinien nabyć każdy uczący się7. Prawidłowo dobrany
system nauczania jest bardzo ważny w dzisiejszych czasach. Studia wyższe mogą stać się szansą na
lepsze życie. To właśnie w trakcie edukacji pomaturalnej powinno się zbierać doświadczenie oraz
nabywać umiejętności zgodne z zainteresowaniami i predyspozycjami. Ważne jest jednak, aby ukierunkowanie zainteresowań na zawody nastąpiło już w liceum. Umiejętnie skonstruowany system
kształcenia oraz dobrze postawione wytyczne przez MNiSW to warunek, dzięki któremu nauka będzie
miała sens.
Szkolnictwo wyższe to jeden z najbardziej dynamicznie rozwijających się obszarów życia społecznego
w Polsce. W ciągu ostatnich dwudziestu lat przeszło ono gwałtowne przemiany. Na obecną chwilę
w Polsce funkcjonuje 470 uczelni wyższych, z czego 132 to uczelnie publiczne, a pozostałe to uczelnie
niepubliczne. Łączna liczba osób pobierających naukę na uczelniach to prawie 2 miliony8.
2. System kształcenia
Obecnie na wielu kierunkach studiów obowiązuje system dwustopniowy, a coraz częściej mówi się
także o trójstopniowym. Należy sobie zadać pytanie, czy powinien istnieć taki podział? Struktura sam
w sobie nie jest zła, bo daje wiele możliwości, np. rezygnację ze studiów po zdobyciu już pewnych
kwalifikacji oraz wcześniejszą możliwość podjęcia pracy.
W Polsce w 2007 r. zostały zapisane nowe standardy kształcenia. Były one indywidualnie dostosowane do każdego kierunku studiów. Wytyczne te nie sprawdziły się jednak w praktyce. Stanowiły bowiem swoiste ograniczenie. Edukacja nie była efektywna i nie odpowiadała zapotrzebowaniu jakie
stawia rynek pracy.
Obecnie sztywne, centralne standardy kształcenia zostały zlikwidowane. Każda uczelnia sama wytycza kierunek kształcenie oraz realizowany program. Programy będą tworzone przy wsparciu autorytetów naukowych, pracodawców i ekspertów w dziedzinie gospodarki. Istnieje nienormowana dowolność. Zbyt duża samowola i brak ram kluczowych przy wytyczaniu ścieżki kształcenia może okazać się
jednak błędnym posunięciem. Dzięki zmianom wprowadzonym do szkolnictwa wyższego zwiększyła
się autonomia programowa szkół wyższych.
Od lipca 2010 do końca 2013 r. realizowany jest przez Instytut Badań Edukacyjnych, w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego, projekt systemowy pt. „Opracowanie założeń merytorycznych
i instytucjonalnych wdrażania Krajowych Ram Kwalifikacji oraz Krajowego Rejestru Kwalifikacji dla
7
Pojęcie edukacji, http://www.slownik.edu.pl/p/4347753/definicja-edukacji, z dnia 04.01.2013.
Uczelnie wyższe, http://www.nauka.gov.pl/szkolnictwo-wyzsze/dane-statystyczne-o-szkolnictwie-wyzszym/,
z dnia 04.01.2013.
8
45
Studia wyższe – mój czas, moja szansa na lepszą przyszłość
uczenia się przez całe życie”9. Krajowe Ramy Kwalifikacji to szczegółowy opis kształcenia, w którym
sformułowane są efekty, wymagania edukacyjne10.
Nowa reforma pozwoliła także, aby uczelnie uzyskały swobodę w tworzeniu nowych autorskich kierunków studiów. Osoby posiadające tytuł dr. hab. mają możliwość, po spełnieniu pewnych procedur,
zainicjować powstanie nowego kierunku studiów. Aby został on zaakceptowany istnieje konieczność
udowodnienia słuszności jego uruchomienia. Największym problemem przy tego typu działaniach jest
długa i żmudna procedura.
3. Kierunek to nie wszystko
Wielu ludzi podejmuje dodatkową edukację, ponad wymagane w naszym kraju minimum. Czy czerpią
z tego korzyści? Niekoniecznie. Nie każdy, kto kończy studia wyższe, ma zagwarantowane miejsce na
rynku pracy.
Coraz częściej mówi się o kierunkach zamawianych, czyli takich, na które jest zapotrzebowanie. Jednak czy ukończenie ich jest gwarantem znalezienia pracy? Kierunki zamawiane to szanse na szybsze
znalezienie pracy. Osoby będące ich studentami dodatkowo otrzymują wsparcie pieniężne. To z kolei
przyciąga wiele osób bez predyspozycji i zainteresowania danej dziedzinie. Zatem ukończenie takiego
kierunku niekoniecznie musi zapewnić w przyszłości pracę w zawodzie.
W mass mediach często wymienia się kierunki studiów, po których łatwo jest znaleźć pracę. Wiele
osób dokonując wyboru co do dalszej edukacji sugeruje się takimi rankingami. Coraz częściej preferowane są kierunki techniczne. Wynika to z nacisku jaki kładzie się na matematykę w szkołach średnich. Jednak po ukończeniu tych studiów nie każdy pracuje w zawodzie. Rynek pracy jest tak zbudowany, że tylko jednostki podejmują pracę zgodną ze swoim wykształceniem.
Ze względu na kryzys oraz coraz większe bezrobocie ludzie młodzi starają się jak najlepiej zadbać
o swoją przyszłość. Z tego powodu część osób podejmuje decyzje o równoległym studiowaniu na
dwóch kierunkach. Opcje są różne. Łączenie studiów dziennych z zaocznymi albo wyłącznie studia
stacjonarne. Liczba osób kształcących się na dwóch kierunkach w najbliższym roku będzie jednak
mniejsza. Wynikać to będzie z wejścia w życie nowych przepisów prawnych, mówiących
o konieczności płacenia za podwójną stacjonarną edukację w szkołach państwowych. Dostęp do bezpłatnych studiów na dwóch kierunkach będzie miała tylko grupa osób najbardziej zdolnych i ambitnych.
4. Praktyka czyni mistrzem
Obecnie wiedza oraz doświadczenie na rynku pracy często traktowane są jako elementy komplementarne. Sama wiedza nie świadczy o umiejętnościach i predyspozycjach. Ważne jest, aby szła za nią
9
Krajowe Ramy Kwalifikacji, http://www.kwalifikacje.edu.pl/pl/, z dnia 17.03.2013.
Krajowe Ramy Kwalifikacji,
http://www.nauka.gov.pl/fileadmin/user_upload/Finansowanie/fundusze_europejskie/PO_KL/KRK/20101105_
Ramy_kwalifikacji_dla_szk_wyzsz_165x235_int.pdf, z dnia 17.03.2013, s. 7.
10
46
Studia wyższe – mój czas, moja szansa na lepszą przyszłość
dobra praktyka. Nie jest łatwo o doświadczenie w trakcie studiów jednak jedno nie wyklucza drugiego. Istnieje grupa osób, która w trakcie studiów podejmuje pracę, odbywa staż lub praktyki. Jest to
doskonały czas na zapoznanie się ze swoją branżą oraz nabycie pewnych umiejętności.
W trakcie pracy, odbywania stażu lub praktyki można wiele się nauczyć. Jest to szansa na poznanie
przedsiębiorstw oraz rynku pracy od wewnątrz. Podjęcie tego typu aktywności daje możliwość na
własny rozwój. Jest to czas, w którym dana nam jest szansa poznania jak zachować się w różnych
nietypowych sytuacjach. W trakcie odbywania praktyk i staży powstaje szansa na zapoznanie się
z dokumentami, obowiązkami, zakazami i nakazami panującymi w miejscu pracy. Istnieje też możliwość, że sprawdzenie się podczas stażu czy też praktyki zaowocuje dalszą współpracą i zatrudnieniem
na stałe w przyszłości. Jednak takie rozwiązanie nie zawsze jest proste. Aby możliwa była równoczesna edukacja oraz zdobywanie doświadczenia, potrzebne jest odpowiednie rozłożenie zajęć w ciągu
dnia. Dlatego też ważne jest, aby zajęcia odbywały się odpowiednio wieczorem lub rano i nie były
rozłożone na cały dzień. Taki rozkład daje możliwość na znalezienie czasu na inne rzeczy niż studia.
W tok nauki wpisane są także praktyki studenckie realizowane w trakcie wakacji. Jest to okres,
w którym każdy ma szanse na zdobycie praktycznych umiejętności oraz zapoznania się z interesującą
go branżą. Jednak nie wszyscy korzystają z tej możliwości. Wiele osób odbywa praktyki tylko po to,
aby móc kontynuować studia. Dobrowolnie rezygnując z szansy na poszerzenie wiedzy traci się możliwość na własny rozwój.
5. Działalność dodatkowa w trakcie studiów
Praktyczne umiejętności można nabywać w trakcie kształcenia dodatkowo poprzez działalność studencką wykraczającą poza podstawę edukacyjną. Istnienie kół naukowych i stowarzyszeń to dobre
rozwiązanie na pogłębianie wiedzy z zakresu ściśle sprecyzowanej tematyki. Przynależność do takiego
ugrupowania daje możliwość wykazania się. Działalność w zakresie prowadzenia koła to świetny sposób na sprawdzenie siebie na stanowiskach zarządczych zwłaszcza w przypadku, gdy w planach jest
mają założenie własnej działalności. Studenci w ten sposób uczą się samodzielności. Członkostwo
w kole naukowym daje możliwość uzyskania wiedzy i umiejętności w zakresie planowania, organizowania, motywowania oraz kontroli. W ramach działalności w organizacjach prowadzone są różnego
typu badania naukowe i szkolenia. To także stwarza nowe możliwości rozwojowe.
Nie trzeba należeć do żadnego ugrupowania, aby działać aktywnie. Będąc studentem posiada się
wiele różnych ścieżek prowadzących do rozwoju osobistego. Pojawia się możliwość pisania publikacji
pod okiem ekspertów danej dziedziny, a tym samym możliwość pogłębienia swojej wiedzy z zakresu
interesującej tematyki. Dzięki aktywnemu uczestniczeniu w życiu uczelni można spotkać wiele ciekawych osób oraz nawiązać kontakty przydatne w przyszłości. Stanowi to także swoistą bazę danych
o wydarzeniach, szkoleniach i danej branży.
Wiadomo, że w obecnych czasach technologia komputerowa szybko się rozwija. Powstają nowe programy, systemy, gry, symulacje komputerowe. Dlaczego zatem nie skorzystać i z tego dorobku?
Znana jest wielu osobom symulacja dotycząca zarządzania firmą. Dzięki niej studenci, ale także i pracownicy firm mogą uczyć się samodzielnego zarządzania. Taka forma prowadzenia fikcyjnej działalności umożliwia uczestnikom zdobywanie doświadczenia w zakresie analizy zachowań oraz podejmo47
Studia wyższe – mój czas, moja szansa na lepszą przyszłość
wania trafnych decyzji. Symulacja to możliwość sprawdzenia wiedzy teoretycznej w praktyce. Symulatory pozwalają na przygotowanie się do podejmowania szybkich i właściwych decyzji, od których
zależny będzie stan prowadzonej działalności. Zaletą symulacji jest fakt, że eksperyment można powtarzać w nieskończoność, zmieniając za każdym razem parametry, oraz analizować i obserwować
wpływ zaistniałych zmian na przebieg danego zjawiska. Można badać zachowanie jeszcze nieistniejących urządzeń, modeli, jak też modeli i zdarzeń historycznych11. Możliwość skorzystania z symulacji
daje udział w różnego typu konkursach i projektach. Jest to szansa na poszerzenie swojej wiedzy oraz
sprawdzenie posiadanych już umiejętności.
Zakończenie
W czasach szybko postępującej globalizacji posiadanie wykształcenia wyższego staje się obowiązkiem, dzięki któremu wzrasta prawdopodobieństwo znalezienia zatrudnienia. Jednak samo wykształcenie nie gwarantuje pracy w zawodzie. Aby owocniejsze było kształcenie student powinien wziąć
życie w swoje ręce i dobrze wykorzystywać nadarzające się okazje. Państwo, dając możliwość darmowego studiowania, zasiewa tylko zalążek do dalszego działania. Przemyślana, dopasowana do
swoich zainteresowań edukacja to nie tylko szansa na pracę w zawodzie, ale także na zostanie swoim
własnym pracodawcą. Kształcenie i doświadczenie – to rzeczy, na które w dzisiejszych czasach należy
stawiać.
Bibliografia
1. Edukacja, http://pl.wikiquote.org/wiki/Gilbert_Keith_Chesterton, z dnia 17.03.2013.
2. Krajowe Ramy Kwalifikacji, http://www.kwalifikacje.edu.pl/pl/, z dnia 17.03.2013.
3. Krajowe Ramy Kwalifikacji,
http://www.nauka.gov.pl/fileadmin/user_upload/Finansowanie/fundusze_europejskie/PO_KL/K
RK/20101105_Ramy_kwalifikacji_dla_szk_wyzsz_165x235_int.pdf, z dnia 17.03.2013.
4. Makuszyński K., Szaleństwa panny Ewy, Nasza Księgarnia, K. Makuszyński, Szaleństwa panny Ewy,
http://chomikuj.pl/wajamiga/Makuszy*c5*84ski+Kornel/K.+Makuszy*c5*84ski++++Szale*c5*84s
twa+panny+Ewy,1245770116.pdf , z dnia 22.03.2013.
5. Makuszyński K., Szatan z siódmej klasy, Nasza Księgarnia, Warszawa 1985.
6. Pojęcie edukacji, http://5ka.pl/pojecie-edukacji/, z dnia 04.01.2013.
7. Pojęcie edukacji, http://www.slownik.edu.pl/p/4347753/definicja-edukacji, z dnia 04.01.2013.
8. Studenci szkół wyższych w 2011 r.,
http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/E_szkoly_wyzsze_2011.pdf, z dnia 09.01.2013.
9. Symulacja, http://edupomoc.w.interia.pl/poradnik/symulacja.htm, z dnia 07.01.2013.
10. Uczelnie wyższe, http://www.nauka.gov.pl/szkolnictwo-wyzsze/dane-statystyczne-oszkolnictwie-wyzszym/, z dnia 04.01.2013.
11
Symulacja, http://edupomoc.w.interia.pl/poradnik/symulacja.htm, z dnia 07.01.2013.
48