Niepubliczna Mała Szkoła? Co to takiego?

Niepubliczna Mała Szkoła? Co to takiego?
Małgorzata Polis
Jestem dyrektorką Niepublicznej Szkoły Podstawowej w Grodzisku. Nauczycielki szkół
zagrożonych likwidacją często proszą mnie o radę, w jaki sposób powołać Małą Szkołę prowadzoną
przez stowarzyszenie. Obiecałam im, że napiszę artykuł do pisma Mała Szkoła, w którym opowiem o
moich doświadczeniach.
Małe Szkoły to często placówki niepubliczne. Dlatego w tym artykule zajmę się tylko tym typem
Małych Szkół. Prowadzi się je nieco inaczej niż szkoły publiczne. Podstawą prawną zakładania i
prowadzenia szkoły przez osoby prawne: stowarzyszenia i fundacje, a także osoby fizyczne jest Ustawa z
dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty - głównie rozdział 8.
Statut szkoły
Największą różnicę między szkołą publiczną a niepubliczną stanowi statut szkoły, który powinien być
napisany w oparciu o art. 84 Ustawy. Artykuł ten określa dokładnie, co musi zawierać statut placówki
niepublicznej. To od stowarzyszenia zależy, co zostanie wpisane w statut, jakie szkoła ma mieć regulaminy,
jakie powstaną organy wewnętrzne szkoły i jakie będą ich kompetencje. Na przykład, placówka niepubliczna
nie musi, jeżeli nie ma takiego zapisu w statucie, przedstawiać arkusza organizacji szkoły do zaopiniowania
organowi nadzoru pedagogicznego, czyli kuratorium oświaty. Aby podjąć właściwą decyzję, czy wprowadzać
taki zapis czy nie, polecam pozycję "Statut szkoły" A. Jeżowski, Instytut Badań w Oświacie.
Dokumentacja
Dyrektor nowo powstałej szkoły niepublicznej przyjmuje uczniów na podstawie świadectw z klasy
programowo niższej, pozostawiając sobie ich kopie (potwierdzone za zgodność z oryginałem) w
dokumentacji szkolnej. Przy likwidacji placówki dyrektor nie ma pozostawionej w szkole dokumentacji
dotyczącej przebiegu nauczania uczniów, zatrudnienia pracowników oraz nadzoru pedagogicznego, która
zostanie przekazana do archiwum.
Oznacza to, że powinien:
•
założyć nowe akta osobowe, arkusze ocen, księgę uczniów (szkoły niepubliczne nie mają
obwodu, więc nie prowadzą księgi dzieci), księgi inwentarzowe, materiałowe, księgę druków
ścisłego zarachowania, księgę wypadków uczniów, książkę kontroli sanitarnej, książkę zastępstw,
księgę korespondencji, księgę protokołów;
•
zadbać o założenie dokumentacji zgodnie z jednolitym rzeczowym wykazem akt (nowy,
poszerzony obowiązuje od ponad roku, można go zamówić np. [email protected] w
przeglądarce, by go zobaczyć ) i instrukcją kancelaryjną;
•
pamiętać o złożeniu przez rodziców zgłaszających dzieci do szkoły deklaracji, w których wyrażają
zgodę na pobieranie przez ich dziecko nauki religii, dodatkowej nauki języka mniejszości
narodowej lub nauczania dwujęzycznego (drugim językiem jest język mniejszości narodowej z
danego regionu, np. niemiecki) oraz wszystkich przedmiotów określonych w ramowym planie
nauczania. Wymagane są one przez organa nadzorujące placówkę - kuratoria lub NIK. Powinna
ona zawierać takie dane jak imię, nazwisko, data i miejsce urodzenia, adres, PESEL. Warto
poprosić też o wpisanie numeru telefonu;
Materiał opublikowany w numerze 23 (53) miesięcznika "Mała Szkoła"
(aktl. 19.05.2007)
•
zadbać o dokumentację medyczną pracowników oraz ich szkolenie BHP. Dyrektor powinien
przejść szkolenie BHP dla pracodawców. Przyjmując nowych pracowników, należy pamiętać o
tym, że od 28 lipca 2006 r. obowiązują nowe kwestionariusze osobowe - Dz.U. nr 125 z
13.07.2006 roku, poz. 869.
Pilnowanie terminów
Ważne jest terminowe składanie sprawozdań do urzędów statystycznych oraz danych Systemu
Informacji Oświatowej. Bardzo ważną datą jest 30 września, do tego terminu każde stowarzyszenie musi
złożyć wniosek o dotację na następny rok szkolny. W pierwszym miesiącu powinniśmy też pamiętać o
przekazaniu informacji o wypełnianiu obowiązku szkolnego przez naszych uczniów do szkół obwodowych, o
pomocy materialnej dla rodzin najuboższych, o ubezpieczeniu uczniów i nauczycieli od odpowiedzialności
cywilnej oraz o ubezpieczeniu budynku.
Dokumentacja budynku wraz z dokumentacją potwierdzającą wszystkie przeglądy powinna zostać
przekazana wraz z inwentarzem. Do księgi obiektu budowlanego należy wpisywać aktualne przeglądy
kominiarskie, przeglądy instalacji, remonty, coroczne oględziny budynku po okresie wakacyjnym. Przegląd
kotłowni przed sezonem grzewczym także powinien być potwierdzony odpowiednim dokumentem. Na
bieżąco należy pilnować ważności pozostałych przeglądów - instalacji elektrycznej, piorunochronów,
gaśnic. Kupując meble, pamiętajmy, żeby miały certyfikat jakości, dopuszczający meble do użytku w
placówce oświatowej.
Dla dzieci należy kupić nowe legitymacje szkolne. Zamówić okrągłe pieczęcie szkoły w Mennicy
Państwowej w Warszawie (realizacja zamówienia trwa kilka miesięcy). Do zamówienia należy dołączyć
zaświadczenie urzędu, który dokonał wpisu do ewidencji, potwierdzające istnienie placówki, oraz kopię
dokumentu wpisu do ewidencji szkół. Należy zgłosić istnienie placówki w Państwowej Inspekcji Pracy oraz
w okręgowej komisji egzaminacyjnej. Poprosić komisję o przekazanie numerów identyfikacyjnych
placówki. Do końca listopada należy zgłosić uczniów klasy VI do sprawdzianu w sesji wiosennej
(przesyłamy dokument w wersji elektronicznej - Hermes 2006 - lub pocztą na dyskietce opisanej nazwą i
identyfikatorem szkoły).
Dyrektor w pierwszych miesiącach powinien stworzyć całą podstawową dokumentację szkoły, gdyż
zgodnie z art. 85 pkt 2 Ustawy o systemie oświaty w ciągu sześciu miesięcy od daty powstania placówki
powinien spodziewać się kontroli. Celem pierwszej kontroli organu nadzorującego, czyli kuratorium oświaty,
jest sprawdzenie, czy placówka działa zgodnie z art. 7 ust. 3 Ustawy o systemie oświaty oraz udzielenie
wskazówek dotyczących dalszej zgodnej z prawem działalności placówki lub wskazanie ewentualnych
nieścisłości i wydanie dyspozycji ich usunięcia. Kontrole innych instytucji mogą nastąpić w dowolnym
momencie działalności szkoły.
Zagwozdki prawne
Wielu z nas ma problemy z interpretacją nazwy "placówka niepubliczna o uprawnieniach szkoły
publicznej". Nazwa ta nie oznacza, że placówka ma spełniać wszystkie wymagania określone w przepisach
dla szkół publicznych.
Wyjaśnienie można znaleźć w art. 7 ust. 3 Ustawy o systemie oświaty: "Szkoła niepubliczna może
uzyskać uprawnienia szkoły publicznej wymienione w ust. 2, jeżeli...". Ustęp 2 ustawy brzmi zaś: "Szkoły
publiczne umożliwiają uzyskanie świadectw lub dyplomów państwowych". Oznacza to więc, że uprawnienia
szkoły publicznej pozwalają nam wydawać naszym uczniom takie same świadectwa jak te, które otrzymują
uczniowie szkół publicznych.
Dyrektor Małej Szkoły powinien uważnie czytać akty prawne i odpowiednio je interpretować, gdyż
ich treść określa, w jakim zakresie dotyczą placówek niepublicznych. Na przykład Rozporządzenie MENiS z
dnia 23 kwietnia 2004 roku w sprawie szczegółowych zasad sprawowania nadzoru pedagogicznego nie
obowiązuje w pełnym zakresie dla szkół niepublicznych. Określa to § 3 ustęp 1, 2, 6 i 7 oraz § 5 ustęp 2.
Materiał opublikowany w numerze 23 (53) miesięcznika "Mała Szkoła"
(aktl. 19.05.2007)
Niektóre rozporządzenia w przepisach końcowych określają przepisy dla szkół niepublicznych, np.
Rozporządzenie MENiS z dnia 31 grudnia 2002 roku w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i
niepublicznych szkołach i placówkach. Czytanie aktów prawnych, nawet jeżeli zajmuje sporo czasu, pozwala
uniknąć wielu błędów.
Pamiętajmy o bezwzględnym przestrzeganiu art. 7 ust. 3 Ustawy o systemie oświaty. Niewypełnienie
wymogów zawartych w tym artykule może skutkować cofnięciem uprawnień szkoły publicznej, co jest
równoznaczne z likwidacją placówki. Oczywiście takie decyzje są poprzedzone zaleceniami dla dyrektora
szkoły, który powinien istniejące uchybienia usunąć.
Nauczyciele
A teraz kilka zdań o nauczycielach placówek niepublicznych. Status zawodowy nauczycieli w Polsce
reguluje Ustawa - Karta Nauczyciela. Do nauczycieli zatrudnionych w szkolnictwie niepublicznym ustawę tę
stosuje się jednak w ograniczonym zakresie. Został on określony w art. 91b ust. 2 Karty Nauczyciela, z tym
że zgodnie z brzmieniem tego przepisu obejmuje on tylko nauczycieli zatrudnionych w wymiarze nie niższym
niż połowa obowiązującego wymiaru zajęć. I tak do nauczycieli zatrudnionych w szkołach niepublicznych o
uprawnieniach szkół publicznych mają zastosowanie przepisy art. 6, 9-9i, 22 ust. 3 i 4, 26, 49 ust. 1 pkt 2 i 3,
51, 70a ust. 3, 4 i 6, 75-86, 88-90. Ponadto do ww. nauczycieli stosuje się przepisy art. 6a dotyczące oceny
pracy nauczycieli, w tym nauczycieli, którym powierzono stanowiska dyrektorów. Oceny dokonuje się jednak
na wyraźny wniosek pracownika.
Jeżeli chodzi o zatrudnienie, to nauczyciele placówek niepublicznych zawierają umowy o pracę na
podstawie Kodeksu Pracy. Chociaż ustawie - Karta Nauczyciela podlegają również nauczyciele zatrudnieni
m.in. w szkołach niepublicznych o uprawnieniach szkół publicznych, to ma ona zastosowanie tylko w
zakresie określonym ustawą. Głównym przepisem odnoszącym się do czasu pracy nauczycieli jest art. 42
Karty Nauczyciela, który nie określa jednak, iż przepis ten należy stosować do pracowników pedagogicznych
w szkołach niepublicznych mających uprawnienia placówek publicznych. Trzeba więc przyjąć, że czas pracy
pracowników szkół niepublicznych określają przepisy Działu VI Kodeksu Pracy. Należy normy czasu pracy
pracowników pedagogicznych dostosować do norm zawartych w przepisach. Drogą regulacji
wewnątrzzakładowych pracodawca może zastosować regulację czasu pracy określoną Kartą Nauczyciela,
lecz tylko w zakresie korzystniejszym w stosunku do odpowiednich regulacji Kodeksu Pracy.
Nauczyciele i inni pracownicy szkoły powinni codziennie podpisywać listy obecności - godzinowo.
Jednak jeżeli pracodawca podpisze porozumienie z pracownikami pedagogicznymi, że obowiązuje ich
system zadaniowego czasu pracy - zgodnie z art. 140 Kodeksu Pracy, to nie będą oni zobowiązani do
podpisywania list ewidencji czasu pracy.
Organ prowadzący szkołę powinien zdawać sobie sprawę z odpowiedzialności, która ciąży na
dyrektorze, i w miarę możliwości udzielać mu pomocy; zatrudnić sekretarkę (choćby na część etatu),
wyznaczyć spośród swoich członków sekretarza lub pomyśleć o pracowniku z Urzędu Pracy w ramach
stażu. Dyrektor Małej Szkoły ma tyle spraw, że często osiem godzin dziennie to zbyt mało, by je wszystkie
pozałatwiać. Gdyby miał pomoc, mógłby wykorzystywać energię na pisanie projektów, szukanie sponsorów,
tworzenie przyszłościowych planów i własny rozwój zawodowy.
Mam nadzieję, że po przeczytaniu tego artykułu nowi dyrektorzy placówek niepublicznych, na których
prośbę postarałam się zebrać te najważniejsze wiadomości, będą wiedzieli przynajmniej, od czego zacząć,
bo reszta przyjdzie z czasem. Nie sposób opisać w krótkim tekście wszystkich zasad funkcjonowania
placówki niepublicznej. Jeden z moich wykładowców mawiał: - Miejcie głowę w przepisach, a nie przepisy
w głowie. Sztuką jest nadążyć za ciągłymi zmianami w prawie oświatowym. Powodzenia!
Materiał opublikowany w numerze 23 (53) miesięcznika "Mała Szkoła"
(aktl. 19.05.2007)