Na gro da No bla z dziedziny chemii 2011

Nagroda Nobla
z dziedziny chemii 2011
Daniel Shechtman
fot. Technion-Israel Institute of
Technology Wikipedia Commons
Daniel Shechtman urodził się 24 stycznia 1941 roku w Tel Awiwie w Izraelu. Od 1975 roku jest
zawodowo związany z Izraelskim Instytutem Technologicznym.
Jego pasja do nauki zrodziła się w młodości, a główny wpływ na to miała lektura Juliusza
Verne’a „Tajemnicza wyspa”, którą młody D. Shechtman czytał wielokrotnie. W dorosłym życiu chciał być jak główny bohater tej książki – naukowiec zajmujący się chemią oraz fizyką,
dzięki swojej wiedzy potrafiący zorganizować od podstaw swój świat na wyspie.
Odkrycie, za które Daniel Shechtman otrzymał Nagrodę Nobla, było rewolucyjne w dziedzinie chemii. 8 kwietnia 1982 roku, prowadząc pod mikroskopem elektronowym obserwację
otrzymanych przez siebie kryształów, zobaczył coś, co przeczyło całej dotychczasowej wiedzy dotyczącej budowy ciał stałych. Do tej pory uważano, że kryształy są zbudowane w taki
sposób, że w sieci krystalicznej atomy, jony bądź cząsteczki są ułożone w regularny (uporządkowany) i powtarzalny sposób, a przejawem tego jest symetria. D. Shechtman, patrząc
przez mikroskop, stwierdził, że otrzymane przez niego kryształy mają pięciokrotną oś symetrii (rys. 1). Jej istnieniu zaprzeczały wszystkie klasyczne prawa krystalografii, które dopuszczały istnienie w kryształach jedynie osi 1, 2, 3, 4 oraz 6-krotnych (pięciokątami foremnymi
nie można całkowicie wypełnić płaszczyzny w taki sposób, żeby nie pozostawały między nimi wolne przestrzenie).
D. Shechtman zauważył, że atomy układały się w kryształach regularnie, ale nie powtarzały się jak to ma miejsce w innych kryształach. To odkrycie spotkało się początkowo z niechęcią ze strony świata naukowego – stanowiło temat drwin kolegów naukowca. Sam Linus
Pauling nigdy nie uwierzył w istnienie takich kryształów. Dopiero
badania przeprowadzone w 1987 roku przez osoby współpracujące z D. Shechtmanem z Francji oraz Japonii potwierdziły, iż rzeczywiście takie kryształy istnieją. Nazwano je
kwazikryształami (z języka łacińskiego quasi – jakby,
rzekomo, pozornie, prawie, niemal jak). Odkrycie D.
Shechtmana zmieniło całkowicie definicję kryształu.
W październiku 2011 roku otrzymał za nie Nagrodę
Nobla w dziedzinie chemii.
Daniel Shechtman jest przykładem naukowca, który
dzięki umiejętności dokładnej obserwacji świata potrafił dostrzec to, co dla innych było niewidzialne. Idealnie pasują do niego słowa Marii Skłodowskiej-Curie: Trzeba
miećwytrwałośći wiaręw siebie.Trzebawierzyć,żeczłowiekjest
do czegośzdolnyi osiągnąćtoza wszelkącenę.
rys 1. Pięciokrotna oś symetrii
występująca w kwazikryształach
www.operon.pl