Eugeniusz Zabłocki, „System Bezpieczeństwa Narodowego”

Drohiczyński Przegląd Naukowy
Wielokulturowe Studia Drohiczyńskiego Towarzystwa Naukowego
Nr 8/2016
Ks. Sławomir Bylina
Rec.: Eugeniusz Zabłocki,
System Bezpieczeństwa Narodowego,
Wydawnictwo Wyższej Szkoły Oficerskiej
Sił Powietrznych, Dęblin 2012
System bezpieczeństwa narodowego jest zagadnieniem bardzo istotnym, który ma dobitny wpływ na procesy kształtowania bezpieczeństwa
państwa. Istotą omawianego przedmiotu badań jest reagowanie na występujące zagrożenia, jakie mają miejsca i wskazywanie drogi na ich przeciwdziałanie oraz minimalizowanie ewentualnych skutków. Poszukiwanie nowoczesnych systemów bezpieczeństwa stało się punktem badań i odniesienia autora książki System Bezpieczeństwa Narodowego prof. dr hab. Eugeniusza Zabłockiego.
Zagadnienie systemu bezpieczeństwa narodowego jest jednym z dynamicznie zmieniających się przedmiotów badań, które uwarunkowane jest
sytuacją nie tylko w danym kraju, ale również w całym regionie.
Szerokiej analizy zagadnienia podjął się prof. dr hab. Eugeniusz Zabłocki, który już we wstępie publikacji prezentuje różnorodne poszukiwania
związków przyczynowo-skutkowych, które stymulują zagrożenia i są podstawą do rozwoju systemów bezpieczeństwa. W tempie zachodzących
zmian cywilizacyjnych, autor dostrzega potrzebę reakcji minimalizowanie
zagrożeń stosując łączenie teorii z praktyką. Jak sam autor zauważa opracowanie to posiada charakter teoretyczny o przeznaczeniu dydaktycznym.
W oparciu o aktualną literaturę przedmiotu, autor przedstawia główne założenia prawne, strukturalne oraz uwarunkowania funkcjonalne systemu bezpieczeństwa narodowego.
W pierwszej części pracy pt. Bezpieczeństwo Narodowe – podstawowe pojęcia, autor po odpowiednim wprowadzeniu określa podstawowe
kryteria oceny pojęć, które wyznaczają kierunek w badaniu nad systemem
bezpieczeństwa narodowego. W oparciu o definicje profesorów Ryszarda
432
Ks. Sławomir Bylina
Rosy oraz Mariana Cieślarczyka, autor ukazuje podstawy oceny takich terminów jak przedmiot, podmiot oraz środowisko bezpieczeństwa narodowego. Poprzez ukazanie odpowiednich elementów bezpieczeństwa narodowego autor przechodzi do określenia kategorii bezpieczeństwa narodowego,
które w swoim podstawowym podziale obejmują zakres międzynarodowy
i narodowy.
W drugim rozdziale dostrzegamy klasyfikację i charakter zagrożeń
bezpieczeństwa narodowego. Poprzez ogólne kryteria klasyfikacji i charakteru zagrożeń, autor dzięki odniesieniu się do sfery, źródła, odniesienia
i skali skutków zagrożeń, klasyfikuje zagrożenia na zewnętrzne i wewnętrzne. Następnie charakteryzuje zagrożenia poprzez przestrzeń i formę oddziaływania. Szczególną uwagę autor publikacji zwraca na zagrożenia terrorystyczne, oraz zagrożenia, które docierają z powietrza i morza.
Trzeci rozdział charakteryzuje organizację systemu bezpieczeństwa
narodowego Rzeczpospolitej. Poprzez pojęcie i strukturę funkcjonowania
systemu bezpieczeństwa narodowego autor przedstawia podstawowe elementy systemu bezpieczeństwa narodowego, które składają się na całość
systemu. Dzięki uwarunkowaniom prawnym systemu bezpieczeństwa narodowego Rzeczpospolitej, autor w oparciu o prawo międzynarodowe, które
wymienione jest w znaczącej mierze, określa regulacje prawne funkcjonujące w prawie państwowym. Począwszy od zasad zawartych w Konstytucji
Rzeczpospolitej, poprzez ustawy, rozporządzenia, ratyfikowane umowy
międzynarodowe oraz akty prawa miejscowego, autor wykazuje zgodność
działania systemu z prawem jaki obowiązuje w kraju. Zakończeniem tejże
części pracy jest ukazana struktura organizacyjna systemu bezpieczeństwa
narodowego poprzez wykaz głównych organów władzy oraz wszelkie powiązania pomiędzy władzą ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą.
Kolejny czwarty rozdział zatytułowany Podsystem kierowania systemu bezpieczeństwa Rzeczpospolitej, koncentruje się na omówieniu sojuszniczego systemu kierowania NATO, który istnieje w naszym kraju od czasu
wstąpienia do struktur tejże organizacji międzynarodowej. Dzięki omówieniu poszczególnych etapów funkcjonowania systemu NATO dowiadujemy
się o poszczególnych procedurach, jakie funkcjonują w strukturach dowodzenia i kierowania NATO. W dalszej części rozdziału zawarte jest omówienie narodowego systemu kierowania bezpieczeństwem narodowym,
z którego dowiadujemy się jakie główne organa władzy i kontroli mają
miejsce w aktualnym systemie kierowania państwem czyli systemie parlamentarno-gabinetowym. Autor w powyższej części pracy opisuje poszczególne stany poziomu zagrożenia w kraju oraz wymienia kompetencje decy-
Rec.: Eugeniusz Zabłocki, „System Bezpieczeństwa Narodowego”…
433
dentów w procesie decyzyjnym wprowadzania ustaleń w ramach narodowego systemu kierowania bezpieczeństwem narodowym.
W piątej części znajdujemy odpowiedzi na temat zasobów obronnych oraz zadań podmiotów wykonawczych systemu bezpieczeństwa
Rzeczpospolitej. Autor wymienia zasoby obronne systemu bezpieczeństwa
narodowego w skład których zawierają się zasoby materialne, osobowe, informacyjne i instytucjonalne. W ramach opisywania struktur wojsk operacyjnych wymienia rodzaje sił zbrojnych, które charakteryzuje w sposób opisowy. Podobnie czyni z kolejnymi rodzajami zasobów obronnych kraju.
W kolejnej części rozdziału autor opisuje w sposób szczegółowy zadania
obronne takie jak: zadania administracji rządowej, rola i działanie Służb
specjalnych, w tym różne formy wywiadu oraz resort mundurowy podległy
ministrowi Spraw Wewnętrznych jak: Policję, Straż Graniczną, Państwową
Straż Pożarną. Zakończeniem piątej części publikacji jest wyszczególnienie
stanów nadzwyczajnych jakie mają miejsce podczas poszczególnych rodzajów zagrożeń.
Ostatnia szósta część pracy omawia organizację i funkcjonowanie
wojewódzkich, powiatowych i gminnych systemów bezpieczeństwa. Poprzez zaprezentowanie istoty funkcjonowania poszczególnych stopni organów państwowych, autor publikacji analizuje procesy i strategie działania
wojewody i samorządu wojewódzkiego w systemie bezpieczeństwa narodowego jak również ujmuje rolę samorządu powiatowego i gminnego
w systemie bezpieczeństwa narodowego. Dopełnieniem rozważań na temat
organizacji i funkcjonowania lokalnych systemów bezpieczeństwa jest opis
obrony cywilnej, która w aktualnej rzeczywistości znajduje szczególne zainteresowanie w strukturach państwowych.
W zakończeniu autor wylicza kolejne konkluzje, które mają miejsce
w relacji pomiędzy sojuszniczym i narodowym systemem bezpieczeństwa
w trakcie jego przekształceń. Dodatkowo autor publikacji przedstawia diagnozy reakcji podczas poszczególnych etapów zagrożenia bezpieczeństwa
państwa.
Całość publikacji dopełniona została wykazem wybranych aktów
normatywnych, które funkcjonują w systemie prawnym w zakresie omawiania systemu bezpieczeństwa narodowego i nie tylko.
Podsumowaniem zebranych danych jest bibliografia, która obejmuje
literaturę krajową, zagraniczną jak również materiały znajdujące się na stronach internetowych. W celu pełnego zobrazowania omawianych treści autor
na końcu pracy wymienia spis rysunków oraz tabel, które zostały zamieszczone na poprzednich stronach pracy. Interesującym dodatkiem do publika-
434
Ks. Sławomir Bylina
cji jest załącznik, który przedstawia wykaz lotnisk cywilnych wpisanych do
rejestru lotnisk cywilnych.
Analizując książkę prof. dr. hab. Eugeniusza Zabłockiego pt. System
Bezpieczeństwa Narodowego, należy zauważyć, że został w niej poruszony
bardzo waży zakres dziedziny nauki jakim jest bezpieczeństwo narodowe.
Dzięki szerokiemu zakresowi prezentowanych materiałów i dogłębnej wiedzy autora można odnieść wrażenie, że publikacja wnosi bardzo istotny
wkład w rozwój wiedzy na temat nie tylko samego systemu bezpieczeństwa
narodowego, ale również procesów jakie mają miejsce w etapie diagnozowania zagrożeń, które z biegiem czasu ewaluują swój punkt ciężkości. Wartym uwagi jest fakt, iż etapy kształtowania pełnego i aktualnego systemu
bezpieczeństwa narodowego zależą od wielu czynników, które zależne są od
kolejnych wydarzeń na arenie świata. Dlatego ośmielam się stwierdzić, że
kolejnym wyznacznikiem procesu przemian systemu bezpieczeństwa narodowego stanie się zapewne kolejny szczyt NATO, który odbędzie się
w Warszawie w lipcu 2016 r. Spotkanie przedstawicieli państw będzie kolejną możliwością do zadania sobie kolejnych pytań oraz udzieleniu konkretnych odpowiedzi na temat właściwego funkcjonowania systemu bezpieczeństwa narodowego.