Wystąpienie -

NajwyŜsza Izba Kontroli
Poznań, dnia 17 listopada 2011 r.
Delegatura w Poznaniu
Pan
Andrzej Wilkoński
Starosta Nowotomyski
LPO-4101-27-06/2011
P/11/160
Na podstawie art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o NajwyŜszej Izbie
Kontroli1 zwanej dalej ustawą o NIK, NajwyŜsza Izba Kontroli - Delegatura w Poznaniu
przeprowadziła w Starostwie Powiatowym w Nowym Tomyślu, zwanym dalej „Starostwem”,
kontrolę aktualizacji opłat rocznych z tytułu uŜytkowania wieczystego nieruchomości Skarbu
Państwa w latach 2009-2011 (I półrocze).
W związku z kontrolą, której wyniki przedstawione zostały w protokole kontroli
podpisanym w dniu 2 listopada 2011 r., NajwyŜsza Izba Kontroli, na podstawie art. 60 ustawy
o NIK, przekazuje Panu Staroście niniejsze
WYSTĄPIENIE POKONTROLNE
NajwyŜsza Izba Kontroli, ocenia pozytywnie, pomimo stwierdzonych
nieprawidłowości, działania Pana Starosty w zakresie aktualizacji opłat rocznych z tytułu
uŜytkowania wieczystego nieruchomości Skarbu Państwa. NIK negatywnie ocenia natomiast
wywiązywanie się z ustawowych obowiązków w zakresie ewidencjonowania nieruchomości
Skarbu Państwa.
1.
Wbrew postanowieniom zawartym w art. 23 ust.1 pkt 1 ustawy z dnia 21 sierpnia
1997 r. o gospodarce nieruchomościami2 w Starostwie nie była prowadzona ewidencja zasobu
nieruchomości Skarbu Państwa. Informacje o nieruchomościach, w stosunku do których
Starosta reprezentuje Skarb Państwa pozyskiwane były z ewidencji gruntów i budynków
obsługiwanej przez program komputerowy „EGB2000”. NIK zwraca uwagę, Ŝe program ten
nie dawał moŜliwości gromadzenia i przetwarzania wszystkich danych wymaganych na
podstawie przepisu art. 23 ust.1 c ustawy o gospodarce nieruchomościami. MoŜliwość taką
dawał natomiast zakupiony przez Starostwo w 2009 r. program „EGB2005-N”. JednakŜe do
1
2
Dz. U. z 2007 r. Nr 231, poz. 1701 ze zm.
Dz. U. z 2010 r. Nr 102 poz. 651 ze zm.
ul. DoŜynko wa 9H, 61-662 Poznań
tel.: 61 655 62 00, fax: 61 655 62 01, e-mail: [email protected]
czasu zakończenia kontroli NIK, wdraŜanie programu nie zostało zakończone. Ponadto,
z wyjaśnień Kierownika Wydziału Geodezji, Kartografii, Katastru i Gospodarki
Nieruchomościami wynika, Ŝe niemoŜliwe jest wskazanie terminu zaprowadzenia ewidencji
zasobu nieruchomości Skarbu Państwa w rozumieniu przepisu art. 21 ustawy o gospodarce
nieruchomościami.
Jako jedną z przyczyn wskazywano znaczącą powierzchnię nieruchomości
o nieuregulowanym stanie prawnym. Zarówno w toku kontroli NIK, jak równieŜ w rocznych
sprawozdaniach z gospodarowania nieruchomościami zasobu Skarbu Państwa składanych
Wojewodzie Wielkopolskiemu w latach 2009-2010 przedstawiany był problem
nieuregulowanego stanu prawnego nieruchomości. Według sprawozdania, stan zasobu
nieruchomości Skarbu Państwa, którym gospodaruje Starosta wynosił 292 ha (stan na
31 grudnia 2009 r.) i 284 ha (stan na 31 grudnia 2010 r.). Dane te zostały wykazane na
podstawie wielkości wymienionych w podgrupie rejestrowej 1.4 ewidencji gruntów
i budynków. Zasób ten obejmował nieruchomości o nieuregulowanym stanie prawnym,
wśród których znajduje się wiele nieruchomości, które nie wchodzą do zasobu Skarbu
Państwa (odpowiednio 276 ha i 267 ha). W obu sprawozdaniach uwzględniano równieŜ
nieruchomości Skarbu Państwa oddane w trwały zarząd (7 ha). Ponadto, wykazane zostały
nieruchomości Skarbu Państwa zaliczone do podgrupy rejestrowej 1.7 ewidencji gruntów
i budynków (1476 ha stan na 31 grudnia 2009 r. oraz 1385 ha (stan na 31 grudnia 2010 r.).
Według ww. sprawozdań, na dzień 31 grudnia 2009 r., w uŜytkowanie wieczyste
oddane zostały 902 nieruchomości Skarbu Państwa o łącznej powierzchni 522 ha, a na dzień
31 grudnia 2010 r. - 890 nieruchomości o łącznej powierzchni 440 ha. Ustalenia kontroli NIK
wykazały, Ŝe dane były rozbieŜne w stosunku danych wynikających z ewidencją gruntów
i budynków i dokumentacji źródłowej. Według stanu na początek 2011 r., powierzchnia
nieruchomości Skarbu Państwa, którymi gospodarował Starosta i które zostały oddane
w uŜytkowanie wieczyste – zgodnie z dokumentacją posiadaną przez Starostę – wynosiła
246 ha.
Podkreślić naleŜy, Ŝe po przeprowadzonej w IV kwartale 2008 r. kontroli P/08/001
w ramach tematu „Aktualizacja stanu faktycznego i prawnego nieruchomości przez organy
gospodarujące mieniem stanowiącym zasób nieruchomości Skarbu Państwa, gminny zasób
nieruchomości i mienie gminne”, w wystąpieniu pokontrolnym został zawarty m.in. wniosek
dotyczący zaprowadzenia ewidencji nieruchomości Skarbu Państwa, którymi gospodaruje
Starosta. Ustalenia kontroli NIK wskazują jednak, Ŝe wniosek ten nie został zrealizowany.
Konsekwencją opisanych powyŜej nieprawidłowości dotyczących ewidencjonowania
zasobu nieruchomości jest brak wiedzy na temat stanu zasobu nieruchomości Skarbu
Państwa. Sytuacja taka skutkuje naruszeniem zasady prawidłowej gospodarki
nieruchomościami, o której mowa w art. 12 ustawy o gospodarce nieruchomościami.
2.
NIK pozytywnie ocenia wywiązanie się z obowiązku określonego w art. 23 ust.1d
ustawy o gospodarce nieruchomościami, polegającego na opracowaniu planów wykorzystania
zasobu na lata 2008-2010 i 2011 – 2013. Plany te uwzględniały przewidywaną powierzchnię
zasobu, która odpowiadała powierzchni wykazanej w podgrupie 1.4 zestawienia zbiorczego
ewidencji gruntów i budynków, pomijając nieruchomości Skarbu Państwa, którymi
2
gospodaruje Starosta z podgrupy rejestrowej 1.7. Przyczyną takiego rozwiązania był
nieuregulowany stan prawny tych nieruchomości.
Zarząd Powiatu corocznie wywiązywał się z obowiązku opracowania planów
finansowych dochodów z zakresu realizacji zadań zleconych przez administracje rządową
w tym z tytułu opłat za uŜytkowanie wieczyste nieruchomości Skarbu Państwa. Zaplanowane
w budŜecie Powiatu dochody odpowiadały kwotom wskazanym przez Wojewodę
Wielkopolskiego w informacjach do planu na poszczególne lata. Podkreślić naleŜy, Ŝe na lata
2009-2011 (I półrocze) dochody z tytułu opłat za uŜytkowanie wieczyste zrealizowane zostały
odpowiednio w 99,3 %, 122,5 % oraz w 97,9 % kwot zaplanowanych tj. w kwotach
529 tys. zł, 643 tys. zł oraz 522 tys. zł.
Przyznane Starostwu dotacje celowe budŜetu państwa na finansowanie zadań
zleconych z zakresu administracji rządowej w rozdziale 70005 – Gospodarka gruntami
i nieruchomościami były znacząco niŜsze od zgłoszonych zapotrzebowań. W 2009 r. Starosta
wnioskował o kwotę 160 tys. zł, a przekazano, według planu po zmianach, kwotę 133 tys. zł.
W 2010 r. z wnioskowanej kwoty 205 tys. zł, Starostwo otrzymało 159 tys. zł. W 2011 r.
zapotrzebowanie stanowiło kwotę 142 tys. zł, a do końca I półrocza przyznano 65 tys. zł.
Corocznie, Starosta planował i wnioskował o przyznanie dotacji na sfinansowanie wydatków
związanych z aktualizacją opłat z tytułu uŜytkowania wieczystego Skarbu Państwa
oraz regulowaniem stanów prawnych nieruchomości Skarbu Państwa.
3.
Szczegółowe badanie dokumentacji dotyczącej 23 nieruchomości składających się
z 61 działek o powierzchni łącznej 24.8688 ha (tj. 10,11 % nieruchomości Skarbu Państwa
oddanych w uŜytkowanie wieczyste o powierzchni 246 ha) wykazało, Ŝe ostatnia aktualizacja
dotycząca 22 nieruchomości przeprowadzona została w latach 2003 – 2007 (w jednym
przypadku w 2008 r.). W Starostwie nie był prowadzony monitoring rynku nieruchomości
obejmującego dynamikę wzrostu cen na danym terenie. Nie zostały równieŜ wypracowane
zasady dotyczące analiz porównawczych wtórnego obrotu nieruchomościami gruntowymi.
NIK zwraca uwagę, Ŝe informacje o dacie ostatniej aktualizacji opłaty moŜna było uzyskać
jedynie na podstawie ręcznie prowadzonych akt uŜytkowników wnoszących opłaty roczne
oraz spisów spraw, podczas gdy stosownie do wymogu art. 23 ust. 1c pkt 5 ustawy
o gospodarce nieruchomościami, dane takie powinna zawierać ewidencja nieruchomości.
W latach 2009-2011, aktualizacją opłaty rocznej nieruchomości Skarbu Państwa
oddanych w wieczyste uŜytkowanie objęte zostały 62 nieruchomości (232 działki) o łącznej
powierzchni 77,6600 ha (tj. 32 % ogółem nieruchomości oddanych w uŜytkowanie wieczyste
o powierzchni 246 ha). Wycena wartości tych działek dla celów aktualizacji rocznej opłaty
została przeprowadzona na podstawie sporządzonych przez rzeczoznawcę majątkowego
operatów szacunkowych. W rezultacie działań podjętych w okresie objętym kontrolą nastąpił
wzrost dochodów z opłat rocznych za uŜytkowanie wieczyste o kwotę 39 tys. zł, przy
poniesionych kosztach wyceny nieruchomości w wysokości 7 tys. zł.
Z przeprowadzonej wyłącznie dla potrzeb niniejszej kontroli, analizy porównawczej
wartości 1 m2 dotyczącej 23 nieruchomości o łącznej powierzchni 24,8688 ha, oddanych
w uŜytkowanie wieczyste w zakresie dotychczasowych stawek opłat rocznych i aktualnych
cen 1 m2 gruntów, przyjmowanymi do rozliczeń podatkowych przez Urząd Skarbowy
3
w Nowym Tomyślu w badanych miejscowościach wynika, Ŝe szacunkowe skutki finansowe
z tytułu dokonania aktualizacji opłat mogłyby wynieść nawet 109 tys. zł. Jednocześnie
Kierownik Wydziału Geodezji, Kartografii, Katastru i Gospodarki Nieruchomościami
w wyjaśnieniu w sprawie uwzględnionych w ww. analizie cen gruntu dotyczących pięciu
nieruchomości na kwotę 161,43 zł/m2 (tj. 7,94% powierzchni objętej analizą oraz 75,3%
szacunkowej kwoty moŜliwych do uzyskania dochodów), podała, Ŝe znacząco odbiegają one
od cen za inne grunty połoŜone w Nowym Tomyślu. Z wyjaśnień wynika równieŜ, Ŝe
w 2011 r., dla potrzeb aktualizacji opłat zlecone zostało oszacowanie nieruchomości
o róŜnych funkcjach (handel, aktywizacja gospodarcza, usługi i przemysł) i najwyŜsza
wartość ustalona przez rzeczoznawcę w oparciu o analizę rynku lokalnego wyniosła 111,27
zł/m2 dla nieruchomości połoŜonej w centrum Nowego Tomyśla, przeznaczonej
w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego pod zabudowę mieszkaniową
wielorodzinną, a faktycznie uŜytkowanej jako pawilon handlowy.
4.
W ocenie NIK, jedną z przyczyn powstania stwierdzonych w toku niniejszej kontroli
nieprawidłowości i uchybień było nieobjęcie kontrolą zarządczą zagadnień związanych
m.in. z prowadzeniem ewidencji nieruchomości Skarbu Państwa oraz aktualizacją opłat
rocznych nieruchomości oddanych w wieczyste uŜytkowanie.
Gospodarowanie nieruchomościami Skarbu Państwa było przedmiotem kontroli
prowadzonej w 2010 r. przez Wielkopolski Urząd Wojewódzki w Poznaniu. W zakresie
ewidencjonowania nieruchomości Skarbu Państwa oraz aktualizacji opłat rocznych za
uŜytkowanie wieczyste nieruchomości Skarbu Państwa, nie zostały sformułowane wnioski
pokontrolne.
Przedstawiając powyŜsze oceny i uwagi, NajwyŜsza Izba Kontroli wnosi o:
1) zaprowadzenie ewidencji nieruchomości Skarbu Państwa,
2) rozwaŜenie objęcia kontrolą zarządczą zagadnień dotyczących stwierdzonych
nieprawidłowości, ze szczególnym uwzględnieniem ewidencjonowania
nieruchomości Skarbu Państwa.
NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Poznaniu – działając na podstawie art. 62 ust.
1 ustawy o NIK – oczekuje przedstawienia przez Pana Starostę w terminie 14 dni od dnia
otrzymania wystąpienia pokontrolnego, informacji o sposobie wykorzystania uwag
i wykonania wniosków lub o działaniach podjętych w celu ich realizacji albo o przyczynach
niepodjęcia takich działań.
Na mocy postanowień art. 61 ust. 1 ustawy o NIK, w terminie 7 dni od dnia
otrzymania niniejszego wystąpienia, przysługuje Panu Staroście prawo zgłoszenia na piśmie
dyrektorowi Delegatury NIK w Poznaniu umotywowanych zastrzeŜeń w sprawie ocen, uwag
i wniosków zawartych w tym wystąpieniu.
W razie zgłoszenia zastrzeŜeń, zgodnie z postanowieniami art. 62 ust. 2 ustawy
o NIK, termin nadesłania informacji, o którym mowa wyŜej, liczy się od dnia otrzymania
ostatecznej uchwały właściwej komisji NIK.
4