Wskaźniki

Wskaźniki
Wskaźniki pozwalają na liczbowe przedstawienie rozpatrywanej wielkości, które ocenia jej stan lub
tendencje zmian. W przypadku zrównoważonego rozwoju oceniana jest postawa społeczeństwa
wobec korzystania z zasobów ekonomicznych i środowiskowych z zachowaniem równowagi pomiędzy
tymi oboma aspektami. Wskaźniki zrównoważonego rozwoju coraz częściej, wraz z rozwojem teorii i
technologii informacji geograficznej przedstawiane są na mapach, które pozwalają na przestrzenną
ocenę analizowanego zjawiska.
Wybór wskaźników zrównoważonego rozwoju jest szeroki i proponowany przez różnego rodzaju
instytucje i organizacje.
Poniżej przedstawiamy kilka przykładów związanych przede wszystkim z oceną zrównoważonego
rozwoju na obszarze Europy, zarówno w kontekście ekonomicznym lub społecznym, jak również w
odniesieniu do działań związanych z ochroną przyrody i zachowaniem bioróżnorodności.
Wskaźniki do monitorowania Strategii Zrównoważonego Rozwoju UE (Eurostat)
Wskaźniki zrównoważonego rozwoju (ang. Sustainable Development Indicators, SDIs)
wykorzystywane do monitorowania Strategii Zrównoważonego Rozwoju UE (ang. EU Sustainable
Development Strategy, SDS) prezentowane są w układzie „piramidy”, z podziałem na trzy poziomy:



wskaźniki monitorujące ogólne cele SDS (ang. Lead objectives),
wskaźniki dotyczące celów operacyjnych, które są wiodącymi wskaźnikami w poszczególnych
podtematach (ang. SDS priority objectives),
wskaźniki będące uszczegółowieniem wskaźników wiodących (ang. Explanatory variables).
Wyróżniane są również tzw. Contextual indicators, które stanowią część SDIs, ale nie monitorują
bezpośrednio celów SDS. Są one trudne do interpretacji w sposób normatywny, jednak zapewniają
wartościowe tło informacyjne dla zjawisk mających bezpośredni związek ze zrównoważonym
rozwojem i mogą być przydatne dla celów analitycznych.
Podstawowe obszary tematyczne dla których proponowane są wskaźniki to:










rozwój społeczno-gospodarczy,
zrównoważona produkcja i konsumpcja,
wykluczenie społeczne,
zmiany demograficzne,
zdrowie publiczne,
zmiany klimatu oraz energia,
zrównoważony transport,
zasoby naturalne,
partnerstwo globalne,
dobre zarządzanie.
Szczegółowe informacje o ponad 100 wskaźnikach zrównoważonego rozwoju dostępne są na stronie
Eurostatu.
(źródło opisu: GUS)
Wskaźnik rozwoju społecznego (ang. Human Development Index, HDI)
HDI: wskaźnik rozwoju społecznego (ang. Human Development Index) opisuje efekty w zakresie
społeczno-ekonomicznego rozwoju poszczególnych krajów, stąd czasem jest nazywany wskaźnikiem
rozwoju społeczno-ekonomicznego. Wskaźnik ten wprowadzony został przez ONZ dla celów
porównań międzynarodowych.
Wskaźnik HDI ocenia kraje na trzech płaszczyznach: długie i zdrowe życie (ang. long and healthy life),
wiedza (ang. knowledge) i dostatni poziom życia (ang. decent standard of living). Od roku 2010 do ich
pomiaru służą następujące wskaźniki, które wspólnie stanowią składniki wskaźnika HDI:




oczekiwana długość życia,
średnia liczba lat edukacji otrzymanej przez mieszkańców w wieku 25 lat i starszych,
oczekiwana liczba lat edukacji dla dzieci rozpoczynających proces kształcenia,
dochód narodowy per capita w USD, liczony według parytetu siły nabywczej waluty (PPP $).
Więcej informacji o wskaźniku można znaleźć tutaj.
Wskaźniki ESPON
W ramach programu ESPON utworzono bazę danych, w której zgromadzono dane, mapy i wskaźniki
wypracowane w ramach projektów ESPON i Eurostat związane m.in. ze zrównoważonym rozwojem.
Więcej informacji można znaleźć tutaj.
Wskaźniki z bazy danych Europejskiej Agencji Środowiska (EEA)
W bazie danych EEA można znaleźć dużą ilość wskaźników pozwalających ocenić stan i tendencje
zrównoważonego rozwoju zarówno w kontekście środowiskowym jak również społecznym.
Przykładem mogą być wskaźniki wypracowane w projekcie IRENA.
Projekt IRENA
Projekt IRENA opisuje powiązania pomiędzy rolnictwem a środowiskiem w krajach UE-15 na
podstawie 35 wskaźników rolno-środowiskowych. Ocenia wpływ rolnictwa m.in. na zasoby glebowe i
wodne. Więcej informacji o projekcie można znaleźć tutaj.
Wskaźniki Głównego Urzędu Statystycznego (GUS)
Na stronach GUS można znaleźć m.in. wskaźniki monitorujące oraz wskaźniki makroekonomiczne.
Wskaźniki monitorujące to wskaźniki służące do monitorowania realizacji celów Narodowych
Strategicznych Ram Odniesienia na lata 2007-2013 (NSRO) wspierających wzrost gospodarczy i
zatrudnienie oraz wskaźniki służące do monitorowania realizacji celów Strategii Rozwoju Kraju na lata
2007-2015 (SRK).
Więcej informacji można znaleźć na stronach GUS.