pobierz - Helion Edukacja

Transkrypt

1. Wprowadzenie
5
2. Założenia programu
6
3. Podstawa programowa nauczania informatyki
na drugim etapie edukacyjnym (klasy 4 – 6)
7
4. Cele edukacji w szkole podstawowej
9
5. Zadania ogólne szkoły
10
6. Materiał nauczania
13
7. Treści nauczania oraz działania uczniów
17
8. Osiągnięcia ucznia
23
9. Ocena pracy ucznia
23
10. Propozycja standardów wymagań edukacyjnych
25
11. Metody pracy
58
12. Wspieranie uzdolnień
62
Bibliografia
68
4
PROGRAM NAUCZANIA INFORMATYKI W SZKOLE PODSTAWOWEJ
1. Wprowadzenie
Pomysł napisania programu nauczania informatyki dla klas 4. — 6.
szkoły podstawowej zrodził się w czasie licznych dyskusji w gronie
nauczycieli tego przedmiotu. Decyzję o realizacji pomysłu przyspieszyły częste wizyty w zaprzyjaźnionej księgarni, połączone z nieudanymi próbami wyszukania takiej pozycji na rynku księgarskim,
która spełniałaby moje oczekiwania. Mam na myśli podręcznik,
który zawierałby opis oprogramowania alternatywnego (czyli
środowiska systemu Linux i programu OpenOffice, a nie tylko
Windows i Microsoft Office) oraz informacje, że ten sam program (lub jego wersja) może być wykorzystywany do pracy w obu
środowiskach zainstalowanych na tym samym komputerze (np. na
oddzielnych partycjach).
Zdaję sobie sprawę, że próba zamiany środowiska Windows
na środowisko Linux może być obecnie skazana na porażkę. Jednak
coraz częściej można spotkać komputery pracujące w alternatywnym środowisku — uczeń powinien więc zostać tak przygotowany,
by w przyszłości potrafił pracować w różnych środowiskach, nawet
takich, których wcześniej nie znał. Zmiana jednego systemu na
drugi nie nastąpi w szkołach szybko i nie jestem pewna, czy jest to
konieczne. Chodzi mi raczej o to, by oba systemy współistniały
w warunkach szkolnych.
W podręczniku przygotowanym w oparciu o ten program starałam się skupić uwagę ucznia na ogólnych zasadach posługiwania się komputerem w zakresie grafiki komputerowej, edycji tekstu, opracowania danych w arkuszu kalkulacyjnym, prezentacji
multimedialnej czy wyszukiwania informacji w Internecie. Ćwiczenia w podręczniku zostały tak opracowane, by uczniowie ćwiczyli jednocześnie korzystanie z systemów Windows i Linux oraz
programów Microsoft Office i OpenOffice. Podkreślone zostały
głównie ich elementy wspólne. Z czasem przestaje mieć znaczenie, w jakim systemie operacyjnym i z jakim programem uczeń
pracuje — może to być równie dobrze Microsoft Office, jak
i OpenOffice. Moim zdaniem uczniowie kształceni dwutorowo na
pewno w przyszłości poradzą sobie z nowym oprogramowaniem.
Ponieważ popularność systemu Linux oraz programu OpenOffice rośnie, warto ich do tego przygotować.
6
2. Założenia programu
Aby zapewnić uczniom nabycie kompetencji przewidzianych Podstawą programową, w niniejszym programie nauczania zamieściłam
treści umożliwiające poznanie mechanizmów działania programów komputerowych. Po zrealizowaniu prezentowanego programu
uczniowie będą posiadali podstawowe umiejętności w zakresie:
¨ obsługi i zastosowania komputerów, technologii informacyjnej
i urządzeń opartych na technice komputerowej,
¨ stosowania różnego rodzaju programów użytkowych
i edukacyjnych,
¨ korzystania z dostępnych źródeł informacji.
Celowo pominęłam wiele technicznych zagadnień, gdyż na tym etapie najważniejsze jest opanowanie niezbędnych umiejętności manualnych oraz zdobycie właściwych nawyków związanych z posługiwaniem się programami użytkowymi.
W podręczniku znajdują się przykładowe ćwiczenia, które należy wykonać krok po kroku na lekcji lub w domu, oraz ćwiczenia
utrwalające, przeznaczone do samodzielnego wykonania. W poradniku dla nauczyciela opisałam w skrócie zestawy zadań o podwyższonym stopniu trudności, które mogą być zaproponowane
uczniom bardziej zaawansowanym. Zadania i testy umieściłam
na stronie http://edukacja.helion.pl.
Podręcznik powinien służyć zarówno uczniom dopiero rozpoczynającym pracę z komputerem, jak i tym, dla których jest on codziennością. Nie powinien jednak przerażać stopniem trudności zadań, zniechęcać uczniów. Aby zadania nie były oderwane od treści
realizowanych w szkole, polecenia dotyczą zagadnień poruszanych
na lekcjach innych przedmiotów — przyrody, języka polskiego, historii, plastyki, matematyki. Służą również realizacji ścieżek międzyprzedmiotowych.
Zagadnienia poruszane w programie powinny być realizowane
w kolejności występowania rozdziałów. Ostateczną decyzję pozostawiam jednak nauczycielowi — bo tylko on wie, z jakim zespołem
klasowym pracuje i jak dostosować program do potrzeb i możliwości uczniów. Niektóre tematy, na przykład „Relaks z komputerem”,
powinny być rozłożone na cały okres nauki — najlepiej pod koniec
każdej 2. godziny lekcyjnej. Podobnie należałoby podejść do roz-
PODSTAWA PROGRAMOWA NAUCZANIA (KLASY 4 – 6)
7
działu „Nauka pisania na klawiaturze komputera” poruszającego
temat zawsze pomijany w podręcznikach. Wszyscy wiemy, że uczniowie przeważnie piszą jednym lub dwoma palcami, a złe nawyki
bardzo trudno wykorzenić, dlatego uznałam ten rozdział za ważny.
Należy pamiętać, by nie zmęczyć uczniów i nie zniechęcić ich
do pracy przy komputerze. Lekcje informatyki powinny być dla
dzieci przyjemnością, a nie koniecznością. Wiem z doświadczenia,
jak łatwo przekroczyć tę granicę. Głównym celem nauczyciela jest
przygotowanie uczniów do odpowiedzialnego posługiwania się
komputerem i technologią informacyjną. Głównym zadaniem —
wsparcie ich w dążeniu do pogłębiania wiedzy i umiejętności.
Nauczycielowi pozostawiam swobodę w doborze ćwiczeń oraz
ilości czasu potrzebnego na realizację danego tematu.
Program jest przewidziany do realizacji w dwóch kolejnych
latach nauczania informatyki, w wymiarze dwóch godzin tygodniowo. Wtedy uczniowie będą mieli szansę zdobycia wymienionych kompetencji na poziomie wyższym niż minimalny. Przykładowe rozkłady materiału w kilku wersjach umieściłam na stronie
http://edukacja.helion.pl.
Zakres materiału jest przystosowany do możliwości sprzętowych
większości pracowni komputerowych polskich szkół — uwzględniłam jednocześnie szybki rozwój komputeryzacji. Program może być
realizowany przy użyciu dowolnego oprogramowania (MS Office,
OpenOffice, Windows, Linux), jakim dysponuje szkoła. Zadania
i treści mają charakter uniwersalny.
3. Podstawa programowa nauczania
informatyki na drugim etapie
edukacyjnym (klasy 4 – 6)
Podstawa programowa nauczania (klasy 4 – 6)
Przytaczam tu nieco szerzej niż się to zazwyczaj robi Podstawę programową, ponieważ chcę zwrócić uwagę na ogólne cele i zadania
edukacyjne w szkole podstawowej, gdyż one właśnie, na równi
z podstawą programową przedmiotu, powinny wyznaczać zawartość przedmiotowego programu nauczania.
Fragment z Podstawy programowej [1] (www.men.waw.pl):
8
Nauczyciele w szkole podstawowej dostosowują sposób przekazywania odpowiedniej wiedzy, kształtowania umiejętności i postaw
uczniów do naturalnej w tym wieku aktywności dzieci, umożliwiają
im poznawanie świata w jego jedności i złożoności, wspomagają
ich samodzielność uczenia się, inspirują je do wyrażania własnych
myśli i przeżyć, rozbudzają ich ciekawość poznawczą oraz motywację do dalszej edukacji. […] W szkole podstawowej szczególnie
ważne jest stwarzanie przyjaznej atmosfery i pomaganie dziecku
w dobrym funkcjonowaniu w społeczności szkolnej.
Cele edukacyjne
Nauczenie podstawowych zasad posługiwania się komputerem
i technologią informacyjną.
Zadania szkoły
1. Umożliwienie uczniom dostępu do komputera.
2. Przygotowanie uczniów do posługiwania się komputerem
i technologią informacyjną.
3. Uwrażliwienie uczniów na zagrożenia wychowawcze
związane z niewłaściwym korzystaniem z komputerów
i ich oprogramowania (w szczególności z gier).
Treści nauczania
1. Zasady bezpiecznego posługiwania się komputerem.
2. Komputer jako źródło wiedzy i komunikowania się.
Zastosowania komputera w życiu codziennym.
3. Opracowywanie za pomocą komputera prostych tekstów,
rysunków i motywów.
4. Korzystanie z elementarnych zastosowań komputerów
do wzbogacania własnego uczenia się i poznawania różnych
dziedzin wiedzy.
5. Poznawanie zastosowań komputerów i opartych na technice
komputerowej urządzeń spotykanych przez ucznia w miejscach
publicznych.
Osiągnięcia
1. Posługiwanie się komputerem w przystosowanym dla ucznia
środowisku sprzętowym i programistycznym.
2. Opracowywanie za pomocą komputera prostych tekstów,
rysunków i motywów.
3. Korzystanie z różnorodnych źródeł i sposobów zdobywania
informacji oraz jej przedstawiania i wykorzystania.
4. Stosowanie komputerów do wzbogacania własnego uczenia
się i poznawania różnych dziedzin.
CELE EDUKACJI W SZKOLE PODSTAWOWEJ
9
4. Cele edukacji
w szkole podstawowej
Cele edukacji w szkole podstawowej
Ogólne cele edukacyjne
¨ Poszerzanie i pogłębianie wiedzy.
¨ Rozwijanie pamięci oraz umiejętności myślenia
abstrakcyjnego i logicznego rozumowania.
¨ Kształtowanie wyobraźni przestrzennej.
¨ Rozwijanie zdolności i zainteresowań.
¨ Uczenie dostrzegania prawidłowości w otaczającym świecie.
¨ Kształtowanie pozytywnego nastawienia do podejmowania
wysiłku intelektualnego oraz postawy dociekliwości.
¨ Rozwijanie umiejętności współdziałania w grupie.
¨ Rozwijanie umiejętności prowadzenia dyskusji,
precyzyjnego formułowania problemów i argumentowania.
¨ Przygotowanie uczniów do pokonywania stresu w sytuacjach
konkursów, olimpiad, sprawdzianów kompetencji.
Nadrzędnym celem działań edukacyjnych szkoły jest wszechstronny rozwój ucznia.
Cele edukacji informatycznej
1. Przygotowanie do życia w społeczeństwie informacyjnym.
2. Poznanie historii oraz zastosowań informatyki,
zasad działania i sposobów wykorzystania komputera.
3. Poznanie zasad działania i sposobów wykorzystania
komputera do realizacji określonych zadań.
4. Zdobycie umiejętności poszukiwania, porządkowania
i wykorzystywania informacji z różnych źródeł.
5. Nauczenie czytania ze zrozumieniem.
6. Zaznajomienie z normami prawa przy wykorzystaniu
programów komputerowych oraz komputera.
7. W zakresie wychowania — przygotowanie uczniów do tego, aby:
¨ szanowali pracę innych i własną,
¨ przestrzegali regulaminu pracowni komputerowej,
10
¨ potrafili pracować w grupie,
¨ znali korzyści i zagrożenia wynikające z rozwoju nauki
i techniki.
8. Przekazywanie wiadomości przedmiotowych w sposób
integralny, prowadzący do lepszego rozumienia świata,
ludzi i siebie.
5. Zadania ogólne szkoły
Zadania ogólne szkoły
Należy zwrócić uwagę na fakt, iż sformułowane w podstawie zadania szkoły wymagają działań nie tylko ze strony nauczyciela,
lecz również dyrekcji szkoły i jej organu prowadzącego.
Fragment z Podstawy programowej [1]:
W szkole uczniowie kształcą swoje umiejętności wykorzystywania
zdobywanej wiedzy, aby w ten sposób lepiej przygotować się do
pracy w warunkach współczesnego świata. Nauczyciele tworzą
uczniom warunki do nabywania następujących umiejętności:
1. planowania, organizowania i oceniania własnej nauki,
przyjmowania za nią coraz większej odpowiedzialności;
2. skutecznego porozumiewania się w różnych sytuacjach,
3.
4.
5.
6.
7.
8.
prezentacji własnego punktu widzenia i uwzględniania
poglądów innych ludzi, poprawnego posługiwania się
językiem ojczystym, przygotowania do publicznych wystąpień;
efektywnego współdziałania w zespole i pracy w grupie,
budowania więzi międzyludzkich, podejmowania indywidualnych
i grupowych decyzji, skutecznego działania na gruncie
zachowania obowiązujących norm;
rozwiązywania problemów w sposób twórczy;
poszukiwania, porządkowania i wykorzystywania informacji
z różnych źródeł oraz efektywnego posługiwania się
technologią informacyjną;
odnoszenia do praktyki zdobytej wiedzy oraz tworzenia
potrzebnych doświadczeń i nawyków;
rozwijania sprawności umysłowych oraz osobistych
zainteresowań;
przyswajania sobie metod i technik negocjacyjnego
rozwiązywania konfliktów i problemów społecznych.
ZADANIA OGÓLNE SZKOŁY
11
Nauczyciele w pracy wychowawczej, wspierając w tym zakresie
obowiązki rodziców, zmierzają do tego, aby uczniowie w szczególności:
1. znajdowali w szkole środowisko wszechstronnego rozwoju
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
osobowego (w wymiarze intelektualnym, psychicznym,
społecznym, zdrowotnym, estetycznym, moralnym, duchowym),
rozwijali w sobie dociekliwość poznawczą, ukierunkowaną
na poszukiwanie prawdy, dobra i piękna w świecie,
mieli świadomość życiowej użyteczności zarówno
poszczególnych przedmiotów nauczania, jak i całej
edukacji na danym etapie,
stawali się coraz bardziej samodzielni w dążeniu do dobra
w jego wymiarze indywidualnym i społecznym, godząc dążenie
do dobra własnego z dobrem innych, odpowiedzialność za siebie
z odpowiedzialnością za innych, wolność własną z wolnością
innych,
poszukiwali, odkrywali i dążyli na drodze rzetelnej pracy
do osiągnięcia celów życiowych i wartości ważnych
dla odnalezienia własnego miejsca w świecie,
uczyli się szacunku dla dobra wspólnego jako podstawy życia
społecznego oraz przygotowywali się do życia w rodzinie,
w społeczności lokalnej i w państwie,
przygotowywali się do rozpoznawania wartości moralnych,
dokonywania wyborów i hierarchizacji wartości oraz mieli
możliwość doskonalenia się,
kształtowali w sobie postawę dialogu, umiejętność słuchania
innych i rozumienia ich poglądów; umieli współdziałać
i współtworzyć w szkole wspólnotę nauczycieli i uczniów.
Przytoczony fragment pozwala określić te zadania edukacyjne,
które muszą być rozwijane i realizowane na lekcjach. Wytłuszczonym drukiem wskazane zostały te, które na lekcjach informatyki
w szkole podstawowej mogą być rozwinięte.
Trudno dziś wyobrazić sobie rozwijanie umiejętności poznawczych uczniów, poznawanie przez nich otoczenia kulturowego,
technicznego i przyrodniczego bez wykorzystania technologii informacyjnej.
Zgodnie z przytoczonymi fragmentami Podstawy programowej
można powiedzieć, że głównym zadaniem szkoły jest nabycie przez
ucznia umiejętności:
12
¨ celowego korzystania ze sprzętu komputerowego
oraz urządzeń pomocniczych;
¨ wykonywania typowych zadań za pomocą właściwie
dobranych programów użytkowych;
¨ opracowywania i stosowania prostych algorytmów;
¨ rozwoju własnych zainteresowań, szczególnie informatycznych.
Ważnym zadaniem szkoły jest również:
¨ wzbogacenie środków służących rozwojowi umysłowemu
i duchowemu ucznia,
¨ wskazanie metod wyszukiwania informacji, poznawania
świata, opisywania i badania zjawisk,
¨ ukazywanie sposobów rozwiązywania problemów za pomocą
narzędzi, które oferuje nam technologia informacyjna.
Ponieważ w szkole podstawowej staramy się, aby uczniowie „oswoili
się” z komputerem i poznali sposoby wykorzystania go do wzbogacenia dalszej nauki, realizujemy ścieżki edukacyjne. Najlepiej
widać to na przykładzie Edukacji czytelniczej i medialnej.
EDUKACJA CZYTELNICZA I MEDIALNA
Cele edukacyjne:
1. Przygotowanie do samodzielnego poszukiwania potrzebnych
informacji i materiałów.
2. Przygotowanie do odbioru informacji rozpowszechnianych
przez media.
3. Przygotowanie do świadomego i odpowiedzialnego korzystania
ze środków masowej komunikacji (telewizji, komputerów, prasy).
4. Kształtowanie postawy szacunku dla polskiego dziedzictwa
kulturowego w związku z globalizacją kultury masowej.
5. Wprowadzenie w świat mediów oraz podstawowe sposoby
i procesy komunikowania się ludzi. Przygotowanie
do rozpoznawania różnych komunikatów medialnych
i rozumienia języka mediów.
6. Wprowadzenie do samodzielnego posługiwania się
narzędziami medialnymi.
MATERIAŁ NAUCZANIA
13
Realizację ścieżek międzyprzedmiotowych w programie dostrzec
można w ćwiczeniach przeznaczonych do wykonania na lekcji oraz
w zadaniach (projektach zespołowych), które są przygotowywane
przez zespół klasowy na zakończenie danego cyklu kształcenia.
6. Materiał nauczania
Materiał nauczania
Zgodnie z głównym celem nauczania informatyki w szkole podstawowej, proponowane w tym programie treści dotyczą możliwości wykorzystania komputerów i stosowania technologii informacyjnej. Jest tu więc sporo tematów z różnych dziedzin.
Rozkład materiału
I rok nauki
Razem: 70 godz.= 66 godz. + 4 godz. do dyspozycji nauczyciela
Rozdziały I – VI
II rok nauczania
Razem: 70 godz. = 66 godz. + 4 godz. do dyspozycji nauczyciela
Rozdziały VII – XI
Proponowana liczba godzin potrzebnych do realizacji treści
rozdziałów:
I.
II.
III.
IV.
V.
VI.
VII.
VIII.
IX.
X.
XI.
Wprowadzenie, czyli kilka słów o komputerze
Środowisko pracy
Nauka pisania na klawiaturze komputera
Podstawy edycji grafiki
Podstawy edycji tekstu
Komputer w edukacji i rozrywce
Arkusz kalkulacyjny
Prezentacja multimedialna
Internet jako źródło informacji
Komputer w naszym otoczeniu
Powtórzenie i utrwalenie wiadomości
6 godz.
14 godz.
6 godz.
16 godz.
16 godz.
8 godz.
16 godz.
16 godz.
16 godz.
6 godz.
12 godz.
14
Treści do realizacji w drugim etapie edukacyjnym
I. Wprowadzenie, czyli kilka słów o komputerze
1. Czym zajmuje się informatyka?
2. Budowa zestawu komputerowego.
3. Prawidłowe rozpoczęcie i zakończenie pracy z komputerem:
¨ włączenie komputera,
¨ wyłączenie komputera (Windows 98, Windows XP, Linux).
4. Podstawowe terminy i pojęcia używane podczas pracy
z komputerem.
5. Bezpieczna praca z komputerem.
6. Komputer a prawo.
7. Wirusy komputerowe i programy antywirusowe.
8. Regulamin szkolnej pracowni komputerowej.
II. Środowisko pracy
1. Podstawowe informacje o popularnych systemach
operacyjnych używanych w komputerach.
2. Opis systemów (Windows, Linux):
¨
¨
¨
¨
wprowadzenie,
uruchamianie programów,
opis okien,
praca w kilku otwartych oknach.
3. Pliki i katalogi — najważniejsze czynności:
¨ wprowadzenie,
¨ nośniki informacji,
¨ tworzenie plików i katalogów,
¨ kopiowanie plików i katalogów,
¨ zmiana nazwy pliku lub katalogu,
¨ usuwanie plików i katalogów,
¨ szukanie plików i katalogów w systemie.
4. Korzystanie z wbudowanej pomocy.
5. Akcesoria komputerowe:
¨ Kalkulator,
¨ Notatnik.
¨ Gry w systemach Windows i Linux.
MATERIAŁ NAUCZANIA
15
III. Nauka pisania na klawiaturze komputera
IV. Podstawy edycji grafiki
1. Edytory graficzne.
2. Program Tux Paint:
¨
¨
¨
¨
¨
uruchomienie i opis okna programu,
wykonanie prostego rysunku,
zapisywanie i otwieranie pliku,
drukowanie,
zakończenie pracy z programem.
3. Program Paint:
¨ uruchomienie i opis okna programu,
¨ wykonanie prostego rysunku,
¨ zapisanie pliku,
¨ ustawienie wydruku, wydruk pliku,
¨ otwieranie pliku, modyfikacja, zaznaczanie, kopiowanie,
wklejanie i inne,
¨ wstawianie tekstu,
¨ wykorzystanie funkcji Print Screen.
V. Podstawy edycji tekstu
1. Edytory tekstu.
2. Przykłady edytorów (Notatnik, WordPad, Microsoft Word
i OpenOffice).
3. Tworzenie dokumentu za pomocą edytora tekstu:
¨ kursor tekstowy,
¨ zasady poprawnego wprowadzania tekstu.
4. Zapisywanie i otwieranie dokumentu tekstowego.
5. Operacje na blokach tekstu.
6. Formatowanie i modyfikacja dokumentu tekstowego:
¨ zmiana wyglądu czcionki: jej rodzaju, rozmiaru,
stylu, koloru,
¨ wyrównanie tekstu,
¨ wypunktowanie i numerowanie,
¨ sprawdzanie pisowni — komputerowy słownik
ortograficzny,
¨ szukanie w dokumencie tekstowym zadanego ciągu znaków,
¨ zamiana ciągu znaków.
16
7. Wstawianie rysunku do dokumentu tekstowego:
¨
¨
¨
¨
galeria ClipArt,
rysunki z edytora grafiki,
napisy WordArt,
autokształty.
8. Numerowanie stron.
9. Wstawianie tabeli.
10. Ustawienia wydruku, wydruk gotowych prac.
VI. Komputer w edukacji i rozrywce
1. Co to są multimedia?
2. Multimedialne programy edukacyjne.
3. Edukacja w Internecie.
4. Relaks z komputerem:
¨ gry w Internecie,
¨ przygotowanie krzyżówki,
¨ przygotowanie rebusu.
VII. Arkusz kalkulacyjny
1. Uruchomienie i opis okna programu (Microsoft Excel
i OpenOffice):
¨ uruchomienie arkusza,
¨ budowa okna arkusza kalkulacyjnego,
¨ wprowadzanie formuł, proste obliczenia.
2. Zapisywanie i otwieranie plików arkusza:
¨ zapisanie plików arkusza,
¨ otwieranie plików arkusza.
3. Proste zastosowania:
¨ działania arytmetyczne,
¨ funkcja SUMA,
¨ średnia arytmetyczna, kopiowanie formuł,
¨ zmiana wyglądu arkusza, podgląd wydruku,
¨ porządkowanie danych.
4. Tworzenie prostego wykresu.
5. Ustawienia wydruku, wydruk gotowych prac.
TREŚCI NAUCZANIA ORAZ DZIAŁANIA UCZNIÓW
17
VIII. Prezentacja multimedialna
1. Charakterystyka programów (Microsoft PowerPoint i OpenOffice).
2. Zasady tworzenia prezentacji multimedialnych.
3. Tworzenie prostej prezentacji:
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨
korzystanie z szablonów,
wprowadzanie i formatowanie tekstu,
dodawanie slajdów,
usuwanie slajdów,
układ slajdu,
efekty specjalne (dodawanie obrazków),
animacja i przejścia slajdów,
uruchamianie pokazu,
zapisanie prezentacji.
IX. Internet jako źródło informacji
1. Co to jest Internet?
2. Uruchomienie i obsługa przeglądarki internetowej.
3. Adres internetowy.
4. Wyszukiwanie informacji z użyciem wyszukiwarek
internetowych.
5. Poczta elektroniczna (e-mail).
6. Netykieta.
X. Komputer w naszym otoczeniu
1. Zastosowania komputerów.
2. Urządzenia oparte na technologii komputerowej.
7. Treści nauczania
oraz działania uczniów
Treści nauczania oraz działania uczniów
Komunikowanie się z komputerem
Treści nauczania
¨ Podstawowe elementy zestawu komputerowego.
¨ Zasady bezpiecznej pracy z komputerem.
18
¨ Podstawowe zasady posługiwania się systemem:
¨ uruchamianie programów,
¨ operacje w oknach.
¨ Sposoby komunikowania się z komputerem,
korzystanie z pomocy, akcesoria systemowe.
¨ Utrzymywanie porządku na dysku — przechowywanie
wyników pracy:
¨ tworzenie katalogów,
¨ zasady poruszania się po strukturze katalogów,
¨ wykonywanie operacji na plikach,
¨ rodzaje pamięci komputera,
¨ ochrona przed wirusami komputerowymi,
¨ kopie zapasowe dokumentów.
¨ Odczytywanie i prawidłowa interpretacja komunikatów.
Działania uczniów
1. Poznają zasady bezpiecznej pracy przy komputerze.
2. Poznają regulamin pracowni komputerowej.
3. Prawidłowo uruchamiają zestaw komputerowy i kończą
pracę z nim.
4. Poznają skutki działań niezgodnych z prawem.
5. Poznają pojęcie programu, oprogramowania, systemu operacyjnego,
środowiska pracy, dokumentu.
6. Poznają najważniejsze elementy okienkowych systemów
operacyjnych.
7. Obsługują okno programu.
8. Poznają sposoby tworzenia i przeglądania struktury katalogów.
9. Poznają różne operacje wykonywane na plikach
i katalogach.
Stosowanie programów użytkowych
Treści nauczania
¨ Poznanie zasad pracy grupowej.
¨ Łączenie plików różnych typów.
¨ Modyfikacja istniejących dokumentów.
19
¨ Przygotowanie dokumentu do druku, wybór opcji
drukowania, wydruk.
¨ Podstawowe sposoby tworzenia dokumentu tekstowego:
¨ nauka poprawnego formatowania tekstu (podział
¨
¨
¨
¨
¨
na akapity, ustalenie justowania, wyróżnienia,
stosowanie śródtytułów),
¨ operacje na blokach tekstu, redagowanie i modyfikacja,
szukanie i zastępowanie tekstu, zapisywanie i otwieranie
dokumentów, wstawianie do tekstu rysunków
(klipartów) i tabel, numerowanie i wyliczanie,
¨ tworzenie tekstów użytkowych, redagowanie gazetek
szkolnych.
Tworzenie rysunków, atrybuty obrazu, operowanie kolorem,
kształtem, skalą i przekształcaniem obrazu:
¨ odczytywanie i zapisywanie rysunków w komputerze,
¨ kopiowanie i wklejanie,
¨ wstawianie tekstu oraz gotowych rysunków
do tworzonego obrazu,
¨ działanie menu okna programu.
Tworzenie prostych prezentacji.
Przedstawianie graficzne i interpretowanie zależności
w arkuszu kalkulacyjnym:
¨ podstawowe operacje w arkuszu kalkulacyjnym,
¨ modyfikacja arkusza,
¨ tworzenie wykresów,
¨ wydruk arkusza.
Prawidłowe zakończenie pracy programu komputerowego.
Poznanie sposobu działania programów antywirusowych.
Działania uczniów
1. Poznają układ i przeznaczenie klawiszy na klawiaturze.
2. Ćwiczą pisanie na klawiaturze — za pomocą programu
do nauki pisania na klawiaturze komputera.
3. Poznają pojęcia takie, jak grafika komputerowa, edytor tekstu,
arkusz kalkulacyjny, prezentacja multimedialna, program
komputerowy.
20
4. Poznają narzędzia wskazanych programów komputerowych
i potrafią je prawidłowo zastosować.
5. Wykonują ćwiczenia sprawdzające poznane umiejętności.
6. Omawiają kolejne etapy przygotowania dokumentu do druku.
7. Drukują wykonane przez siebie prace.
8. Poznają metodę korzystania z Pomocy wbudowanej
w program.
9. Wykorzystują programy antywirusowe.
Rozwiązywanie problemów
Treści nauczania
¨ Zbieranie, przedstawianie, odczytywanie i interpretowanie
danych z życia codziennego.
¨ Praca w zespole, komunikowanie się z kolegami podczas
pracy nad wspólnym projektem.
¨ Sposoby identyfikacji różnych postaci informacji
(tekstowej, graficznej, dźwiękowej, multimedialnej)
i wspólnego ich wykorzystania w ramach jednej aplikacji.
¨ Tworzenie własnych aplikacji (projektów) na podstawie
tematów zaproponowanych przez nauczycieli innych
przedmiotów.
Działania uczniów
1. Poprawnie uruchamiają programy i prawidłowo kończą
ich pracę.
2. Poznają sposoby instalacji prostego oprogramowania
— gier, programów edukacyjnych.
3. Wykorzystują narzędzia i operacje dostępne w poznanych
programach do tworzenia własnych dokumentów.
4. Komunikują się za pomocą poczty elektronicznej.
5. Poznają komunikatory internetowe (np. WPKontakt).
21
Zastosowanie komputerów
Treści nauczania
¨ Zakres zastosowań komputerów i urządzeń techniki
¨
¨
¨
¨
komputerowej.
Podstawowe terminy i pojęcia stosowane w informatyce.
Komputer jako narzędzie wspomagające uczenie się.
Poczta elektroniczna.
Relaks i zabawa z komputerem.
Działania uczniów
1. Omawiają korzyści wynikające z zastosowania komputerów.
2. Poznają działanie programów użytkowych i systemowych.
3. Poznają przykłady urządzeń opartych na technice
komputerowej.
4. Poznają programy edukacyjne z różnych dziedzin,
uruchamiają je i poznają zasady ich obsługi.
5. Wykorzystują programy edukacyjne do zdobywania wiedzy
i jej utrwalania.
6. Omawiają korzyści wynikające ze stosowania programów
edukacyjnych oraz wybranych gier.
7. Poznają i stosują terminologię informatyczną.
8. Poznają czasopisma i literaturę komputerową.
Poszukiwanie informacji w różnych źródłach
i ich wykorzystywanie
Treści nauczania
¨ Komputer jako narzędzie wspomagające uczenie się
oraz rozwój intelektualny ucznia.
¨ Wykorzystanie informacji z różnych źródeł — m.in.
słowników, encyklopedii, zbiorów bibliotecznych.
¨ Wykorzystanie komputera do przesyłania i odbierania
informacji.
¨ Realizacja wspólnych projektów międzyprzedmiotowych.
¨ Tworzenie i realizacja ścieżek międzyprzedmiotowych.
22
Działania uczniów
1. Poznają przykłady multimedialnych encyklopedii i słowników.
2. Poznają sposoby i metody wyszukiwania informacji
z wykorzystaniem różnych narzędzi.
3. Wyszukują informacje na zadany temat z encyklopedii
i słowników.
4. Opracowują własną formę wypowiedzi, opierając się
na zgromadzonych informacjach.
5. Poznają sposoby przesyłania i odbierania informacji.
6. Opracowują własny dokument i realizują tematy z zakresu
innych przedmiotów nauczania, wykorzystując informacje
znalezione wcześniej w Internecie.
Zagadnienia etyczne i prawne
związane z ochroną własności intelektualnej
i ochroną danych
Treści nauczania
¨ Zagrożenia wychowawcze, szkodliwe gry, deprawujące treści,
uzależnienie.
¨ Szanowanie pracy własnej i innych przy korzystaniu z tego
samego komputera.
¨ Poufność danych, prawo autorskie.
¨ Poznanie zagrożeń wynikających z korzystania z Internetu.
¨ Stosowanie licencjonowanego oprogramowania.
Działania uczniów
1. Omawiają prawa i obowiązki użytkowników szkolnej
pracowni komputerowej.
2. Poznają pojęcia: licencja, prawo autorskie.
3. Poznają rodzaje licencji — freeware, shareware.
4. Poznają zagrożenia dla zdrowia i własnego rozwoju,
wynikające z niewłaściwego wyboru gier komputerowych
oraz stron internetowych.
5. Dowiadują się o negatywnym wpływie niektórych
programów na psychikę dziecka.
OCENA PRACY UCZNIA
23
8. Osiągnięcia ucznia
1. W sposób bezpieczny, zgodny z prawem i przeznaczeniem,
posługuje się komputerem.
2. Potrafi zachować prawidłową postawę podczas pracy
z komputerem.
3. Rozwija własne zainteresowania.
4. Potrafi wybierać odpowiednie narzędzia informatyczne
do wykonywania zadań.
5. Potrafi przy użyciu różnych programów wykonać pracę
na zadany temat, służącą realizacji ścieżek
międzyprzedmiotowych.
6. Umie wykonać proste obliczenia i wykresy za pomocą
odpowiedniego programu. Potrafi kojarzyć związek
między problemem a jego opisem matematycznym.
7. Korzysta z różnych źródeł informacji.
8. Posiada rozeznanie w zakresie podstawowych urządzeń
techniki komputerowej.
9. Potrafi uruchomić program z płyty CD, badać możliwości
programu multimedialnego i korzystać z nich, wykorzystywać
multimedialny program edukacyjny do nauki.
10. Zna sposoby komunikowania się przy użyciu
komunikatorów internetowych.
11. Rozumie konieczność odpowiedniego zachowania
w społeczności internetowej oraz konieczność
przestrzegania zasad prawa autorskiego.
12. Ma świadomość ograniczeń prawnych związanych
z Internetem.
13. W trakcie realizacji złożonego zadania potrafi aktywnie
współpracować w grupie rówieśniczej.
14. Potrafi zaprezentować swoją pracę innym.
9. Ocena pracy ucznia
Ocena pracy ucznia
Wiem dobrze, jak trudno jest ocenić obiektywnie i sprawiedliwie
ucznia na lekcji informatyki. Pracujemy często w licznych klasach,
podział na grupy następuje dopiero przy 25 osobach w oddziale
24
(ilość stanowisk komputerowych nie ma tu znaczenia). Konieczne
jest jednak opracowanie jasnych i czytelnych kryteriów oceniania
z tego przedmiotu oraz systemu oceniania zrozumiałego dla ucznia
i jego rodziców (opiekunów) przyjętego przez nauczyciela. Pamiętać jednak należy, że kryteria i oceny muszą być dostosowane do
możliwości intelektualnych i predyspozycji dziecka. Inne trzeba
opracować dla uczniów klas integracyjnych, a inne dla klas o wybitnych osiągnięciach dydaktycznych, np. dla klas, w których jest
wielu olimpijczyków.
Ocena pracy ucznia powinna zatem obejmować:
¨ umiejętność wyboru odpowiedniego oprogramowania
i metody rozwiązania zadania;
¨ znajomość pojęć i metod związanych z danym zagadnieniem;
¨ zrozumienie treści zadania — wykonanie wszystkich
poleceń zgodnie z treścią;
¨ świadomość wykonywanej pracy — działania planowe;
¨ sprawność działania — umiejętność optymalizacji
metod pracy;
¨ umiejętność korzystania z różnych pomocy jako stopień
samodzielności ucznia;
¨ umiejętność realizacji własnych pomysłów.
Gdy wykonywane zadanie jest podsumowaniem całego działu,
w ocenie powinno się uwzględnić również opanowanie wszystkich
wymienionych umiejętności w odniesieniu do danego tematu, metodologię rozwiązania, użyte narzędzia oraz efekt końcowy, którego uzyskanie jest celem pracy z komputerem.
Taka selektywna metoda oceniania pozwala na zorientowanie
się, w jaki sposób została przyswojona przez ucznia wiedza w zakresie konkretnych tematów. Moim zdaniem ocena pracy ucznia
powinna zawsze odbywać się w jego obecności — należy również
dokładnie ją omówić.
Ocena pracy ucznia oprócz zagadnień merytorycznych powinna uwzględniać także aspekty wychowawcze, takie jak:
¨ umiejętność tworzenia właściwej atmosfery;
¨ umiejętność pracy w grupie;
PROPOZYCJA STANDARDÓW WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH
25
¨ przestrzeganie norm etycznych dotyczących poszanowania
cudzej pracy i własności;
¨ kreowanie postaw ucznia przeciwdziałających
wandalizmowi przejawiającemu się w postaci niszczenia
sprzętu i oprogramowania;
¨ przestrzeganie zasad regulaminu pracowni komputerowej.
Taka metoda oceniania jest obiektywna i uniwersalna.
Przedstawiam propozycję oceniania, którą opracowałam i wykorzystuję na co dzień.
10. Propozycja standardów
wymagań edukacyjnych
Propozycja standardów wymagań edukacyjnych
Na ocenę z informatyki składa się:
¨ sprawdzanie wiadomości i umiejętności na podstawie:
¨ wypowiedzi ustnych ucznia,
¨ ćwiczeń praktycznych,
¨ postaw uczniów.
Ale także:
¨ aktywność twórcza ucznia,
¨ kreatywność,
¨ postępy,
¨ współpraca,
¨ pomysłowość,
¨ nowatorstwo,
¨ pełnienie ról w zespole,
¨ pomysły i ich realizacja.
Oceny dokonuję przez pryzmat tych działań. Mając na względzie
powyższe, proponuję taki oto system oceniania.
Proporcje wpływu oceny z wiadomości i umiejętności oraz z postawy na ocenę śródroczną i roczną wynoszą:
wiadomości i umiejętności 70%
postawa
30%
Wiadomości i umiejętności oceniane są według ogólnych kryteriów przyjętych w szkolnym WSKiO.
26
Kryteria oceniania wypowiedzi ustnych
Ocena:
celująca
Odpowiedź wskazuje na szczególne zainteresowanie ucznia przedmiotem, spełnia kryteria oceny bardzo dobrej, wykracza poza program, zawiera własne, oryginalne przemyślenia i oceny lub treści
zaczerpnięte ze źródeł pozapodręcznikowych.
bardzo dobra
Odpowiedź wyczerpująca (wiedza podstawowa + rozszerzająca +
dopełniająca). Treść nie wykracza poza program.
dobra
Odpowiedź zasadniczo samodzielna, zawierająca większość wymaganych treści (wiadomości podstawowe plus wiedza rozszerzająca), poprawna pod względem języka, dopuszczalne są jedynie
nieliczne — drugorzędne z punktu widzenia tematu — błędy,
nie wyczerpuje zagadnienia.
dostateczna
Uczeń zna najważniejsze fakty dotyczące pracy z komputerem,
zna klawiaturę, umie poruszać się po środowisku Windows, umie
odczytywać pliki graficzne i tekstowe — wiedza podstawowa i potrafi je zinterpretować, odpowiedź odbywa się przy niewielkim
ukierunkowaniu ze strony nauczyciela. Występują nieliczne błędy
rzeczowe i językowe.
dopuszczająca
Wymagane przynajmniej 50% wiedzy i umiejętności. Chodzi tu
o tzw. niezbędną wiedzę, konieczną z punktu widzenia realizacji
celów przedmiotu czyli uzyskania przez ucznia wiedzy i umiejętności niezbędnych do korzystania z komputera jako narzędzia
27
pracy i rozrywki. Wiedza ta jest nieodzowna w toku dalszego
kształcenia. Podczas odpowiedzi możliwe są liczne błędy, zarówno
w zakresie wiedzy merytorycznej, jak i w sposobie jej prezentowania, uczeń zna jednak podstawowe fakty, umie posługiwać się
klawiaturą i przy pomocy nauczyciela potrafi zarówno poruszać
się w środowisku Windows, jak i udzielić odpowiedzi na postawione pytanie.
niedostateczna
Odpowiedź nie spełnia wymagań podanych kryteriów ocen pozytywnych.
Kryteria oceniania ćwiczeń praktycznych
Ocena:
celująca
Wykonana praca wskazuje na szczególne zainteresowanie przedmiotem, uczeń potrafi w swojej pracy wykorzystać wiadomości
i umiejętności wykraczające poza program nauczania.
bardzo dobra
Praca jest samodzielna, zawiera przemyślane przez ucznia elementy
wyczerpujące temat. Uczeń potrafi w pełni wykorzystać możliwości
programu, w którym pracuje.
dobra
Wykonana praca jest samodzielna, spełnia wymagania nauczyciela,
lecz nie widać w niej inwencji twórczej ucznia.
dostateczna
Uczeń wykonuje zadanie na miarę swoich możliwości, zna podstawowe funkcje i opcje programu, w którym pracuje, wykonana
praca nie jest wyczerpująca.
28
dopuszczająca
Praca mało związana z tematem, uczeń nie potrafi wykorzystać
podanych przez nauczyciela wiadomości, przejawia wręcz niechęć
do większego zaangażowania we właściwe wykonanie zadania.
niedostateczna
Uczeń nie wykonał większości zadań.
Kryteria oceniania w zakresie postaw uczniów
Ocenianie postawy poprzez analizę
działalności ucznia w obszarach takich, jak:
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨
aktywność,
systematyczność,
praca w grupie,
umiejętność współpracy,
prezentacja pracy,
samodzielność pracy
przygotowanie do lekcji,
praca domowa.
Ocena:
celująca
¨ Podczas wykonywania zadań uczeń wykazuje się dużą
starannością i sumiennością.
¨ Dąży do samodoskonalenia i twórczego rozwoju własnych
uzdolnień.
¨ Przygotowuje dodatkowe informacje na zajęcia, wykonuje
prace długoterminowe.
¨ Samodzielnie wykonuje wszystkie zadania teoretyczne
i praktyczne przewidziane programem oraz wykazuje
operatywność w wykorzystaniu wiadomości i umiejętności
do rozwiązywania zadań trudnych, w nowych sytuacjach.
29
¨ Zaangażowany emocjonalnie w pracę klasy, grupy,
bardzo aktywny, motywuje innych uczestników zajęć
do pokonywania trudności.
¨ Przestrzega wszelkich zasad bezpieczeństwa, higieny
i organizacji pracy.
¨ Przejawia inicjatywę, nauczyciel może na niego zawsze liczyć.
¨ Odnosi sukcesy w konkursach informatycznych.
bardzo dobra
¨ Podczas wykonywania zadań uczeń wykazuje się dużą
starannością i sumiennością.
¨ Podczas wykonywania zadań teoretycznych i praktycznych
¨
¨
¨
¨
stara się być samodzielny.
Zaangażowany w pracę klasy, grupy, stara się być aktywny
i odpowiedzialny.
Zachęca do dobrej komunikacji w grupie, okazuje szacunek
innym jej członkom.
Efektywnie wykorzystuje czas pracy.
Dostosowuje się do obowiązujących zasad bezpiecznej
i higienicznej pracy z komputerem.
dobra
¨
¨
¨
¨
uczeń stara się być samodzielny, brak mu jednak staranności
i systematyczności w działaniu.
Zaangażowany w pracę klasy, grupy, stara się być aktywny.
Nie zawsze okazuje szacunek innym członkom grupy.
Niezbyt efektywnie wykorzystuje czas pracy.
Dostosowuje się do obowiązujących zasad bezpiecznej
i higienicznej pracy z komputerem.
dostateczna
uczeń wymaga czasami mobilizacji i pomocy ze strony
nauczyciela i innych uczniów.
30
¨ Mało samodzielny przy wykonywaniu ćwiczeń, wykonane
zadania są nieestetyczne.
¨ Słabo zaangażowany w pracę klasy, grupy.
¨ Rzadko wspiera dobrą komunikację w grupie i rzadko
okazuje szacunek innym jej członkom.
¨ Nie zawsze przestrzega zasad bezpiecznej i higienicznej
pracy z komputerem.
dopuszczająca
¨
¨
¨
¨
uczeń wymaga stałej mobilizacji i pomocy ze strony
nauczyciela i innych uczniów.
Praca cechuje się małą samodzielnością, wykonane zadania
są nieestetyczne.
Słabo zaangażowany w pracę klasy, grupy.
Rzadko wspiera dobrą komunikację w grupie i rzadko
okazuje szacunek innym jej członkom.
Nie zawsze przestrzega zasad bezpiecznej i higienicznej
pracy z komputerem.
niedostateczna
¨ Nie potrafi wykonać zadań teoretycznych i praktycznych
nawet przy pomocy ze strony nauczyciela i innych uczniów.
¨ Nie wykonuje prac samodzielnie, wykonane zadania
są nieestetyczne.
¨ Nie jest zaangażowany w pracę klasy, grupy, nie stara się
dostosować do sytuacji.
¨ Rzadko wspiera dobrą komunikację w grupie i nie okazuje
szacunku innym jej członkom.
¨ Nie przestrzega zasad bezpiecznej i higienicznej pracy
z komputerem.
Poniżej przedstawiam propozycję Karty obserwacji postaw ucznia,
a na stronie http://edukacja.helion.pl w wersji bezpośrednio do wydrukowania — propozycję Karty pracy ucznia.
31
Propozycja karty obserwacji postaw ucznia
Okres obserwacji
Imię i nazwisko ucznia: …………………….................................................
I. Praca na lekcji
1. Wykonywanie poleceń
2. Staranność wykonywania prac
3. Samodzielność podczas pracy
4. Efektywność wykorzystania czasu pracy
5. Aktywność na zajęciach
data
data
II. Praca w grupie
1. Umiejętność pracy w grupie
2. Poszanowanie cudzej pracy i własności
3. Pomoc innym uczniom:
· na ich prośbę
· z własnej inicjatywy
4. Kulturalne komunikowanie się:
· z nauczycielem
· z kolegami
III. Przestrzeganie regulaminu pracowni
komputerowej
IV. Pozostałe obszary oceniania:
· systematyczność
· prezentacja pracy
· przygotowanie do lekcji
· praca domowa
Pozytywną postawę oznaczamy np. +, negatywną postawę
znakiem –.
Propozycja Karty pracy ucznia składa się z dwóch części: tabeli
obserwacji postaw oraz tabeli zaliczenia ćwiczeń praktycznych.
Najwygodniej na bieżąco wypełniać kartę dla jednego bloku
tematycznego, np. w trakcie realizacji edytora (edytorów) grafiki.
Wypełniając kartę na lekcji, przy uczniach, można liczyć na ich
większe zaangażowanie w temat i wykonywanie każdego ćwiczenia dużo staranniej.
32
Przykładowa karta zaliczenia ćwiczeń praktycznych
Karta oraz Zadania Dodatkowe (również z edytora grafiki) zostały
umieszczone na wspomnianej wcześniej stronie internetowej.
Zaliczenie zadań z edytora grafiki Paint
Imię i nazwisko ucznia: ……………………..............................................................
Nr
zadania
Zestaw 1
Zestaw 2
Zestaw 3
Zestaw 4
Zestaw 5
Zestaw 6
Zestaw 7
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.*
* za zadania dodatkowe można zyskać nowe punkty
Poprawnie wykonane zadanie oznaczamy np. +, brak ćwiczenia
lub źle wykonane znakiem –.
Propozycja przeliczenia punktów na ocenę według tabeli:
% ogólnej liczby punktów
ocena
do 45%
niedostateczny
powyżej 45% do 60%
dopuszczający
powyżej 60% do 75%
dostateczny
powyżej 75% do 90%
dobry
powyżej 90% do 105%
bardzo dobry
powyżej 105%
celujący
33
Jeśli uczeń nie odrobi zadania domowego, otrzymuje ocenę
niedostateczną (chyba że ma usprawiedliwienie).
Za źle zrobione zadanie domowe lub próbę odrobienia go (ślad
w zeszycie) nie dostaje oceny.
Jeśli uczeń nie ma zeszytu, podręcznika lub przyborów, otrzymuje uwagę — trzy uwagi w semestrze dają ocenę niedostateczną.
Brak uwag daje na koniec semestru dodatkową ocenę bardzo
dobrą.
Udział w konkursach i olimpiadach przedmiotowych daje dodatkową ocenę celującą.
Uczeń ma prawo do poprawienia ocen zgodnie ze szkolnym
WSKiO.
Ocena końcowa nie jest średnią ocen cząstkowych.
Warto jeszcze wspomnieć o:
¨ samoocenie,
¨ ocenie zespołu (klasy, grupy, zespołu projektowego).
34
Dział
Potrafi uruchomić program antywirusowy
według wskazówek nauczyciela.
Komputer a prawo
Regulamin szkolnej
pracowni komputerowej
Prawidłowo rozpoczyna i kończy pracę z systemem.
Umie odróżnić pliki i katalogi.
Dostosowuje stanowisko pracy do wymagań
bezpiecznej i higienicznej pracy.
Bezpieczna praca
z komputerem
Wirusy komputerowe
i programy antywirusowe
Korzysta ze wskazanych zbiorów informacji,
okazując szacunek dla cudzej własności twórczej.
Określa miejsce stacji dyskietek i napędu
CD-ROM w jednostce centralnej.
Podstawowe terminy i pojęcia
używane podczas pracy
z komputerem
Prawidłowe rozpoczęcie
i zakończenie pracy
z komputerem
Budowa zestawu
komputerowego
Wykraczające poza program, np.:
Wykorzystuje okienko do zabezpieczania
dyskietki przed przypadkowym zapisem.
Instaluje i uruchamia programy z płyty CD
dołączonej do podręcznika.
Analizuje różnice między pamięcią
operacyjną a pamięciami zewnętrznymi
komputera.
Łączy elementy zestawu komputerowego.
Opisuje przyciski rozmieszczone z przodu
jednostki centralnej.
Dokonuje sprawdzenia dysku programem
antywirusowym.
Porządkuje zawartość tworzonych katalogów.
Przewiduje skutki nieprawidłowego
zorganizowania komputerowego stanowiska
pracy.
Charakteryzuje konsekwencje prawne
piractwa komputerowego.
Dokonuje prób organizacji własnego stanowiska
pracy z zachowaniem podstawowych zasad
bezpieczeństwa i higieny pracy.
Klasyfikuje podstawowe urządzenia wejścia
i wyjścia w zestawie komputerowym (mysz,
klawiatura, monitor, drukarka) i określa ich
zastosowanie.
Umiejętności:
Umiejętności:
Windows 98, Windows XP,
Linux
Czym zajmuje się
informatyka?
Wymagania ponadpodstawowe
Wymagania podstawowe
Zagadnienia
Kryteria oceniania w zakresie podstawowych i ponadpodstawowych wiadomości i umiejętności ucznia
34
Dział
Zagadnienia
Instaluje i uruchamia nieznane dotychczas
programy komputerowe.
Objaśnia zasady korzystania z programów
i zbiorów dokumentów w szkolnej pracowni
komputerowej.
Opisuje zjawisko uzależnienia od komputera.
Wyjaśnia pojęcia: programy freeware, public
domain, shareware.
Wyjaśnia pojęcia: plik i katalog, wirus
komputerowy, piractwo komputerowe,
licencja, prawa autorskie.
Opisuje budowę zestawu komputerowego.
Potrafi wyjaśnić, czym zajmuje się informatyka.
Wiadomości:
Zna sposób działania programów
antywirusowych.
Wykorzystuje narzędzia systemowe, takie jak
defragmentator dysków, miernik zasobów,
ScanDisk.
Wymienia zasady prawidłowej organizacji pracy
z komputerem, dotyczące jej czasu i miejsca oraz
pozycji ciała.
Omawia prawa użytkownika komputera podczas
korzystania z programów.
Zmienia wygląd Pulpitu.
Objaśnia kolejność uruchamiania elementów
zestawu komputerowego.
Określa na podstawie poznanych ikon pliku,
z jaką jest on skojarzony aplikacją.
Ocenia różnice pracy w systemach Linux
i Windows.
Wiadomości:
Rozróżnia podstawowe elementy zestawu
komputerowego.
35
Dział
Wprowadzenie, czyli kilka słów
o komputerze
Środowisko pracy
Opis systemów (Windows,
Linux)
Podstawowe informacje
o popularnych systemach
operacyjnych używanych
w komputerach
(Windows 98, Windows XP,
Linux)
Zagadnienia
Otwiera plik według wskazówek nauczyciela.
Uruchamia programy, korzystając z ikonki
skrótu na Pulpicie.
Określa podstawowe elementy Pulpitu.
Wykorzystuje mysz do uruchamiania programów.
Umiejętności:
Zmienia rozmiar i położenie okna
według potrzeb.
Porównuje rodzaje pamięci zewnętrznych
komputera wykorzystywanych podczas pracy
(dyskietka, dysk twardy, CD-ROM).
Umiejętności:
Omawia pojęcie kompatybilności komputerów.
Objaśnia, dlaczego nie należy modyfikować
katalogu WINDOWS.
Wskazuje na zadania polecenia Dodaj/Usuń
programy.
Wyjaśnia pojęcie dyskietki systemowej,
defragmentacji dysku, pomiarów zasobów.
Omawia zastosowanie karty graficznej
i dźwiękowej.
Omawia krótko historię komputerów.
36
36
Środowisko pracy
Dział
Opróżnia Kosz i odzyskuje z niego skasowane
pliki, katalogi.
Wyszukuje pliki i katalogi.
Tworzy nowe katalogi i struktury katalogów
(jednym z poznanych sposobów) na podstawie
wzoru.
Korzysta z wbudowanej Pomocy programu.
Wyszukuje dowolny plik lub katalog
za pomocą funkcji Wyszukaj z menu Start.
Prawidłowo reaguje na pojawiające się
w programie komunikaty.
Wybiera optymalną metodę kopiowania
i usuwania katalogów, plików ze zmianą
lokalizacji.
Zmienia nazwę katalogu i pliku.
Tworzy strukturę katalogów według potrzeb.
Dokonuje poprawek w pracy i zapisuje
zmiany na dysku.
Tworzy skrót do programu na Pulpicie
i zmienia jego nazwę.
Wyszukuje zapisane pliki we wskazanych
katalogach.
Wyszukuje pliki i katalogi, korzystając z przycisku
Start.
Uruchamia programy, korzystając z przycisku Start.
Obsługuje okna dialogowe i menu.
Obsługuje okna programów z wykorzystaniem
poznanych elementów.
Kopiuje i usuwa pliki, katalogi.
Porusza się po strukturze katalogów.
Otwiera okno katalogu.
Przełącza się między kilkoma
uruchomionymi aplikacjami.
Zakłada katalog i tworzy nowy plik.
Korzystanie z wbudowanej
pomocy
Akcesoria komputerowe
Uruchamia programy za pomocą aplikacji
Mój komputer.
Zapisuje pliki na dysku we wskazanym katalogu
według wskazówek nauczyciela.
Pliki i katalogi
— najważniejsze czynności
Zagadnienia
37
Dział
Środowisko pracy
Zagadnienia
Objaśnia zasady przechowywania dyskietki
i płyty CD.
Wykonuje proste obliczenia z wykorzystaniem
aplikacji Kalkulator: dodawanie, odejmowanie,
mnożenie, dzielenie dwóch liczb.
Wykonuje działania: zmiany znaku liczby
na przeciwny, obliczanie odwrotności liczby,
obliczanie procentu z liczby.
Wykonuje złożone operacje z wykorzystaniem
pamięci aplikacji Kalkulator.
Wykorzystuje aplikację Kalkulator
do rozwiązywania zadań tekstowych.
Kopiuje wyniki obliczeń do Notatnika.
Rozróżnia katalogi otwarte i zamknięte.
Omawia sposoby uruchamiania poznawanych
na lekcji aplikacji.
Wykonuje wielokrotne działania na tej samej
liczbie.
Kopiuje i usuwa grupę plików optymalną
metodą.
Tworzy nową wersję pliku na dysku
za pomocą polecenia Zapisz jako ze zmianą
lokalizacji lub nazwy pliku.
Podaje przykłady aplikacji poznanych na lekcji.
Wskazuje przyciski sterujące.
Wiadomości:
Uruchamia gry komputerowe według wskazówek
nauczyciela i prawidłowo kończy z nimi pracę.
Wykorzystuje do obliczeń klawisze na klawiaturze
numerycznej.
Tworzy nowy katalog podczas zapisu pliku.
Przewiduje na podstawie poznanych
rozszerzeń pliku (.txt, .bmp, .doc),
z jaką aplikacją jest on skojarzony.
Uruchamia aplikację Notatnik.
Oblicza wartości prostych wyrażeń
arytmetycznych.
38
38
Środowisko pracy
Dział
Zagadnienia
Objaśnia funkcje klawiszy aplikacji Kalkulator
w postaci standardowej.
Wymienia rodzaje pamięci zewnętrznych
komputera, wykorzystywanych podczas pracy
(dyskietka, dysk twardy, CD-ROM)
Omawia budowę okna programu.
Wiadomości:
Wyjaśnia pojęcia takie, jak oprogramowanie,
okno, Pulpit, ikonka, przycisk, okno programu,
pasek zadań, dokument, kursor tekstowy, plik,
nazwa pliku, katalog otwarty, Kosz.
Omawia pojęcie wielozadaniowości systemu.
Omawia zadania systemu operacyjnego.
Omawia rolę Schowka podczas operacji
kopiowania.
Omawia rolę wbudowanej Pomocy
w programie.
Wyjaśnia pojęcia takie, jak program,
środowisko pracy, wskazywanie, system
operacyjny, zawieszenie komputera,
kliknięcie, przeciąganie myszą, pasek menu,
okna dialogowe, okna komunikatów,
katalog, drzewo katalogów, wielozadaniowość,
rozszerzenie, plik wykonywalny, pliki danych,
opcja.
39
Dział
Nauka pisania na klawiaturze komputera
Uruchamia program do nauki pisania
na klawiaturze komputera wgwedług wskazówek
nauczyciela.
Układ rąk na klawiaturze
Ćwiczenia do nauki pisania
Opisuje przeznaczenie klawiszy.
Wiadomości:
Samodzielnie uruchamia program do nauki
pisania na klawiaturze komputera
wykorzystywany na lekcji.
Obsługuje klawiaturę.
Omawia budowę klawiatury.
Wiadomości:
Prezentuje prawidłowy układ rąk
na klawiaturze.
Sprawnie posługuje się klawiaturą.
Umiejętności:
Umiejętności:
Budowa klawiatury
Zagadnienia
40
40
Dział
Wskazuje elementy okna edytora grafiki.
Wyjaśnia pojęcia: grafika komputerowa,
edytor grafiki.
Nazywa poznane edytory graficzne.
Wiadomości:
Zmienia rozmiary elementów rysunku.
Dokonuje poprawek w pracach graficznych.
Wykonuje samodzielnie proste rysunki
według określonego wzoru.Operuje kolorem
rysowania i tła.
Zapisuje pracę z pomocą nauczyciela.
Kopiuje pojedyncze elementy rysunku.
Rysuje proste elementy graficzne
z wykorzystaniem Przybornika.
Dostosowuje elementy okna programu do własnych potrzeb.
Tworzy na Pulpicie tapety z własnych prac lub zrzutów ekranów.
Wykorzystuje programy graficzne inne niż poznane na lekcji.
Dokonuje trafnego wyboru koloru, zwracając uwagę
na estetykę i walory artystyczne tworzonego obrazu.
Tworzy prace graficzne na zadany temat z wykorzystaniem
poznanych narzędzi i funkcji programu graficznego.
Świadomie podejmuje decyzję o zapisywaniu lub rezygnacji
z zapisu zmian w pliku na dysku.
Dołącza do rysunku napisy wykonane w edytorze grafiki.
Korzysta z Lupy do likwidowania przerw (szczelin)
w konturze rysunku.
Posługuje się poleceniem Cofnij do zmiany wykonanej
pracy.Ustala atrybuty rysunku w edytorze grafiki.
Przekształca elementy rysunku (obraca je, pochyla, tworzy
lustrzane odbicie).
Korzysta ze Schowka do kopiowania elementów rysunku.
Wykorzystuje klawisz Shift podczas rysowania linii
poziomych, pionowych, pod kątem 450, kwadratów i kół.
Wypełnia kolorem gotowe elementy
w edytorze grafiki.
Program Tux Paint
Rysuje proste elementy graficzne
z zastosowaniem myszki.
Samodzielnie uruchamia program graficzny wykorzystywany
na lekcji.
Uruchamia program graficzny wykorzystywany
na lekcji z pomocą nauczyciela.
Program Paint
Umiejętności:
Umiejętności:
Edytory graficzne
Zagadnienia
41
Dział
Zagadnienia
Wyjaśnia pojęcia: mapa bitowa, piksel.
Wskazuje podobieństwa i różnice występujące
podczas pracy w różnych programach
graficznych.
podczas pracy w poznanych programach
graficznych.
Rozpoznaje pliki graficzne na podstawie ich
rozszerzeń i ikonek.
Objaśnia zastosowanie elementów okna
edytora grafiki.
Wskazuje inne niż poznane na lekcji
programy do edycji grafiki.
Wiadomości:
42
42
Dział
Ustawienia wydruku,
wydruk gotowych prac
Wstawianie tabeli
Numerowanie stron
Wstawianie rysunku do
dokumentu tekstowego
Formatowanie i modyfikacja
Operacje na blokach tekstu
Zapisywanie i otwieranie
Wykorzystuje tabulatory do wyrównania
tekstu w kolumnach.
Numeruje strony w dokumencie tekstowym.
Posługuje się poleceniem Cofnij do zmiany
wykonanej operacji.
Dokonuje zmian w tekście i zachowuje zmieniony
plik na dysku.
Wykonuje operacje na bloku — usunięcie,
przeniesienie w inne miejsce, kopiowanie.
Dostosowuje paski narzędzi do własnych
potrzeb.
Wykorzystuje inny niż poznany na lekcji
edytor tekstu.
Umieszcza w tekście rysunki, tabele i inne
obiekty.
Pisze tekst z zachowaniem zasad poprawnego
wpisywania tekstu.
Zaznacza dowolny fragment tekstu w edytorze
tekstowym.
Formatuje akapit według podanego wzoru.
Redaguje i formatuje tekst na zadany temat
z wykorzystaniem różnych narzędzi i funkcji
poznanego edytora tekstu.
Wyszukuje usterki w gotowym tekście
i wprowadza poprawki.
Tworzenie dokumentu
za pomocą edytora tekstu
Dzieli tekst na akapity.
Redaguje i formatuje proste teksty według
podanego wzoru.
Pisze prosty tekst z zastosowaniem małych
i wielkich liter oraz polskich znaków.
Przykłady edytorów
Zapisuje pracę we wskazanym katalogu.
Samodzielnie uruchamia edytor tekstu
Uruchamia edytor tekstu wykorzystywany
na lekcji z pomocą nauczyciela.
Wybiera czcionkę i ustala jej atrybuty
przed napisaniem tekstu.
Umiejętności:
Umiejętności:
(Notatnik, WordPad, Microsoft
Word i OpenOffice)
Edytory tekstu
Zagadnienia
43
Dział
Zagadnienia
Objaśnia zastosowanie elementów okna edytora
tekstu.
Omawia zadania edytora tekstu.
Wyjaśnia pojęcia: edytor tekstów, blok, wiersz,
akapit.
Wskazuje klawisze edycyjne i klawisz Enter
na klawiaturze oraz kursor tekstowy i kursor
myszy.
Wskazuje elementy okna edytora tekstu.
Nazywa poznane edytory tekstu.
Wiadomości:
podczas pracy w różnych programach
tekstowych.
Wyjaśnia pojęcia takie, jak redagowanie
i formatowanie tekstu.
Wskazuje inne niż poznane na lekcji
programy do edycji tekstów.
Wiadomości:
Samodzielnie ustawia wydruk i drukuje
dokument tekstowy.
Dokonuje podstawowych operacji formatowania
tekstu, takich jak wyrównywanie, zmiana rodzaju
czcionki i jej atrybutów.
Drukuje dokument według wskazówek.
44
44
Dział
Otwiera w przeglądarce stronę WWW
o podanym adresie.
Uruchamia wybraną przeglądarkę internetową.
Edukacja w Internecie
Wyjaśnia pojęcia: multimedia, programy
multimedialne, programy edukacyjne, Internet.
Wykorzystuje informacje wyszukane
w zbiorach multimedialnych i Internecie
do tworzenia własnych form wypowiedzi.
Tworzy proste krzyżówki i rebusy
z wykorzystaniem edytora tekstu i grafiki.
Wymienia elementy zestawu komputerowego
niezbędne do prezentacji multimedialnych.
Opisuje charakterystyczne cechy programów
multimedialnych.
Ocenia wykorzystanie komputera jako źródła
informacji i rozrywki.
Tworzy proste formy wypowiedzi na zadany
temat z wykorzystaniem zgromadzonych
informacji.
Wymienia poznane programy edukacyjne,
encyklopedie, słowniki multimedialne, gry.
Wiadomości:
Określa źródło informacji jako program
edukacyjny, encyklopedię, słownik, stronę WWW.
Przegląda otwartą stronę WWW.
Wykorzystuje programy multimedialne
i dostępne strony internetowe do znalezienia
konkretnej informacji.
Wybiera i wykorzystuje dostępne opcje
w programach multimedialnych.
Obsługuje programy multimedialne bez zmiany
opcji.
Multimedialne
programy edukacyjne
Wprowadza w polu adresowym przeglądarki
podany adres internetowy.
Samodzielnie obsługuje programy
multimedialne poznawane na lekcji.
Obsługuje programy multimedialne poznawane
na lekcji według wskazówek nauczyciela.
Relaks z komputerem
Umiejętności:
Umiejętności:
Co to są multimedia?
Zagadnienia
45
Dział
Zagadnienia
Omawia rolę elementów multimedialnych
programów edukacyjnych, encyklopedii
i słowników multimedialnych
w przekazywaniu informacji.
Opracowuje własną formę wypowiedzi,
opierając się na zgromadzonych informacjach.
Wyjaśnia pojęcia: programy demo, pokaz
multimedialny.
Omawia zalety płynące z wykorzystania
informacji ze źródeł multimedialnych.
Omawia pojęcie multimediów.
Wiadomości:
Przewiduje skutki zagrożeń związanych
z grami komputerowymi.
Obsługuje dowolne programy multimedialne.
Omawia ogólne zasady pracy z programami
multimedialnymi.
Wymienia rodzaje programów multimedialnych.
46
46
Arkusz kalkulacyjny
Dział
Umieszcza w komórkach arkusza dane
i prawidłowo zapisuje gotowe formuły.
Otwiera nowy dokument.
Odczytuje adres komórki.
Zapisywanie i otwieranie
plików arkusza
Proste zastosowania
Tworzenie prostego wykresu
Dostrzega potrzebę stosowania funkcji
do wykonywania omawianych operacji.
Umieszcza w komórkach serie danych
(ciąg wartości).
Umieszcza w komórkach formuły przez
kopiowanie i wypełnianie.
Wykonuje obliczenia, wykorzystując
w formułach poznane funkcje.
Wybiera optymalną metodę zaznaczania
obszaru.
Charakteryzuje różnicę między
odpowiednimi typami danych.
Wybiera optymalny sposób poruszania się
po arkuszu kalkulacyjnym.
Zapisuje arkusz we wskazanym katalogu.
Zapisuje arkusz na dysku.
Potrafi wykonać podstawowe operacje w arkuszu
kalkulacyjnym. Przegląda zawartość arkusza
kalkulacyjnego.
Tworzy proste formuły, stosując cztery
podstawowe działania matematyczne.
Umieszcza w komórkach dane przez kopiowanie
lub wypełnianie.
Zaznacza obszar komórek.
Wykorzystuje różne sposoby wprowadzania
zmian do komórek arkusza.
Wykonuje w arkuszu obliczenia, tworząc
proste formuły.
Prawidłowo kończy pracę z arkuszem
kalkulacyjnym wykorzystywanym na lekcji.
Uruchomienie i opis okna
programu
Zmienia zawartość komórki.
Samodzielnie uruchamia arkusz kalkulacyjny
Uruchamia arkusz kalkulacyjny wykorzystywany
na lekcji według wskazówek nauczyciela.
Ustawienia wydruku,
wydruk gotowych prac
Umiejętności:
Umiejętności:
(Microsoft Excel i OpenOffice)
Zagadnienia
47
Dział
Arkusz kalkulacyjny
Zagadnienia
Dobiera właściwy format danych.
Nadaje arkuszom odpowiedni format, dbając
o ich czytelność, przejrzystość i estetykę.
Zmienia format danych według wzorca.
Drukuje dokument według wskazówek.
Wyjaśnia pojęcia: arkusz kalkulacyjny, kolumna,
wiersz, pasek formuły, komórka, obszar, pole
nazwy, obszar roboczy, siatka, zakładka, adres
komórki, zakres komórek, komórka aktywna,
formuła.
Rozróżnia arkusz kalkulacyjny rozumiany jako
program i jako dokument.
Rozróżnia w arkuszu kursor komórki aktywnej,
tekstowy i myszy.
Wskazuje charakterystyczne elementy okna
arkusza kalkulacyjnego.
Nazywa poznany na lekcji arkusz kalkulacyjny.
Potrafi opracować dane w arkuszu według
wskazówek nauczyciela.
Wykorzystuje kombinacje klawiszy
i skróty klawiaturowe w pracy z arkuszem
kalkulacyjnym.
Zapisuje złożone wyrażenia arytmetyczne
w postaci formuł.
Samodzielnie ustawia wydruk i drukuje
arkusz.
Analizuje dane z gotowych wykresów.
Tworzy wykresy do wykonywanych zadań.
Stosuje optymalne metody wprowadzania
danych i formuł do komórek arkusza
kalkulacyjnego.
Przygotowuje dokumenty do wydruku.
Ocenia wygląd i czytelność wzorcowo
sformatowanych arkuszy.
Modyfikuje arkusz, dodając lub usuwając wiersze
i kolumny.
Wiadomości:
48
48
Arkusz kalkulacyjny
Dział
Zagadnienia
Wyjaśnia potrzebę stosowania w formułach
różnego typu adresowania komórek.
Wymienia elementy formatowania.
Omawia zasady tworzenia i przeznaczenie
formuł.
Wskazuje, jakie zmiany zachodzą w formule
po jej skopiowaniu.
Przedstawia graficznie i interpretuje
zależności w arkuszu.
Objaśnia zasady wykonywania obliczeń
w arkuszu. Modyfikuje istniejące arkusze.
Omawia przeznaczenie i zalety arkusza
kalkulacyjnego.
Wiadomości:
Wykonuje obliczenia w innym niż omawiany
na lekcji arkuszu kalkulacyjnym.
Wykorzystuje poznane narzędzia i dostępne
w arkuszu kalkulacyjnym operacje do
rozwiązywania zadań z różnych dziedzin
i do właściwego prezentowania ich wyników.
Objaśnia zastosowanie charakterystycznych
elementów okna arkusza kalkulacyjnego.
Wymienia typy danych wprowadzanych do arkusza.
49
Dział
Arkusz
kalkulacyjny
Tworzenie prostej prezentacji
Zasady tworzenia prezentacji
multimedialnych
Charakterystyka programów
(Microsoft PowerPoint
i OpenOffice)
Zagadnienia
Analizuje budowę przykładowej prezentacji.
Charakteryzuje prezentację multimedialną.
Ustala tło slajdu.
Wstawia na slajd elementy tekstowe i graficzne
z pliku.
Uruchamia prezentację według wskazówek.
Tworzy slajd według wskazówek.
Tworzy prezentację multimedialną według
wskazówek.
Przegląda prezentację w różnych widokach.
Modyfikuje gotową prezentację.
Korzysta z kreatora zawartości lub z szablonów
przy tworzeniu nowej prezentacji.
Ustala kolejność i sposób uruchamiania
animacji elementów slajdów.
Dobiera i wprowadza efekty animacji
poszczególnych obiektów slajdów.
Wybiera sposób, w jaki mają zmieniać się slajdy;
stosuje różne efekty.
Tworzy prostą prezentację multimedialną.
Samodzielnie uruchamia program do tworzenia
prezentacji multimedialnych wykorzystywany
na lekcji.
Zna zasady tworzenia prezentacji
multimedialnych.
Umiejętności
Uruchamia program do tworzenia prezentacji
multimedialnych wykorzystywany na lekcji
z pomocą nauczyciela.
Wyjaśnia pojęcia: funkcja, argument.
Wskazuje inne niż poznane na lekcji operacje,
których wykonywanie wymaga stosowania funkcji.
Wyjaśnia, na czym polega adresowanie względne
komórek.
Umiejętności
50
50
Dział
Zagadnienia
Ustala powiązania między slajdami
z zastosowaniem umieszczonych na nich
elementów graficznych lub tekstowych.
Wyjaśnia pojęcie slajdu w odniesieniu
do prezentacji multimedialnej.
Objaśnia zasady pracy z poznanym programem
do tworzenia prezentacji i przeprowadzania jej
pokazu oraz sposób obsługi tego programu.
Wskazuje elementy okna programu.
Objaśnia różnicę między pokazem
automatycznym i sterowanym za pomocą myszki.
Przy użyciu gotowych szablonów potrafi
stworzyć prostą prezentację z wykorzystaniem
bardziej zaawansowanych opcji programu.
Omawia różne rodzaje przejść między
slajdami i sposób ich ustalania.
Wiadomości:
Obsługuje inny niż poznany na lekcji
program do tworzenia prezentacji i
przeprowadzania jej pokazu.
Dobiera sposób sterowania przebiegiem
pokazu.
Projektuje prezentację multimedialną
na dowolny temat.
Wymienia tekstowe i graficzne elementy slajdu.
Sprawnie przeprowadza pokaz własnej
prezentacji.
Wiadomości:
Wymienia narzędzia niezbędne do opracowania
i przeprowadzenia prezentacji multimedialnej.
Gromadzi i opracowuje wszystkie składniki
zaprojektowanej prezentacji.
Zmienia według wskazówek kolejność slajdów
w różnych widokach.
Przy użyciu gotowych szablonów potrafi stworzyć
prostą prezentację.
51
Dział
Internet jako źródło
informacji
Wykorzystuje podstawowe funkcje
przeglądarki do przeglądania stron WWW.
Korzysta z odsyłaczy.
Korzysta z różnych przeglądarek
i wyszukiwarek internetowych.
Wykorzystuje zgromadzone informacje
do opracowania w edytorze tekstu pisemnej
wypowiedzi na zadany temat.
Łączy się z Internetem według wskazówek
nauczyciela.
Uruchamia wybraną przeglądarkę internetową.
Otwiera w przeglądarce stronę WWW
o podanym adresie.
Przegląda otwartą stronę WWW.
Uruchomienie i obsługa
przeglądarki internetowej
Adres internetowy
Wyszukiwanie informacji
z użyciem wyszukiwarek
internetowych
Wprowadza w polu adresowym przeglądarki
podany adres internetowy.
Umiejętności:
Umiejętności:
Co to jest Internet?
Objaśnia obsługę innego programu do tworzenia
prezentacji i przeprowadzania jej pokazu.
Omawia elementy projektu prezentacji.
Samodzielnie tworzy własny szablon
do prezentacji.
Opisuje budowę przykładowej prezentacji.
Omawia różne efekty animacji i sposób ich
stosowania dla poszczególnych elementów
slajdów.
Wymienia cechy dobrze opracowanej
prezentacji.
Zagadnienia
52
52
Dział
Wyjaśnia pojęcia: multimedia, programy
multimedialne, programy edukacyjne, Internet.
Potrafi nazwać elementy składowe adresu
internetowego.
Wyjaśnia pojęcia: hasło, Internet, netykieta.
Wiadomości:
Odbiera i odczytuje pocztę elektroniczną
według wskazówek.
Odpowiada na zadane pytania z zakresu netykiety,
korzystając ze zdobytych informacji.
Korzystając z odsyłaczy, odczytuje informacje
zgromadzone na stronach WWW.
Określa źródło informacji jako program
edukacyjny, encyklopedię, słownik, stronę WWW.
Zna i stosuje zasady netykiety.
Odpowiada na zadane pytania z zakresu wiedzy
o przeglądarkach i wyszukiwarkach, korzystając
ze zdobytych informacji.
Korzysta z różnych wyszukiwarek
internetowych.
Optymalnie dobiera sposób pozyskiwania
informacji z programów multimedialnych
i Internetu na dowolny temat.
Wyszukuje w Internecie informacje z różnych
dziedzin według zainteresowań.
Redaguje i wysyła list elektroniczny.
Porównuje pocztę tradycyjną i elektroniczną.
Tworzy proste formy wypowiedzi na zadany
temat z wykorzystaniem zgromadzonych
informacji.
Otwiera i obsługuje wskazane wyszukiwarki
internetowe.
Otwiera strony WWW z dysku i przegląda
je w trybie offline.
Wykorzystuje podstawowe funkcje
przeglądarki do przeglądania stron WWW.
Charakteryzuje elementy strony WWW.
Z pomocą nauczyciela korzysta z komunikatorów
internetowych.
Netykieta
Korzysta z komunikatora internetowego.
Otwiera i obsługuje wyszukiwarkę internetową.
Poczta elektroniczna
(e-mail)
Zagadnienia
53
Dział
Zagadnienia
Wymienia charakterystyczne elementy okna
programu pocztowego.
Rozróżnia charakterystyczne elementy strony
WWW.
Omawia przeznaczenie paska adresowego
w oknie przeglądarki.
Wymienia nazwy najczęściej używanych
przeglądarek.
Nazywa przeglądarkę internetową
wykorzystywaną na lekcji.
Wskazuje poznane elementy okna redagowania
wiadomości.
Wybiera sposób wyszukiwania informacji
w Internecie i ocenia skuteczność tego sposobu.
Wykorzystuje w większym zakresie programy
multimedialne i strony WWW do
uzupełniania swoich wiadomości i rozwijania
umiejętności z różnych dziedzin.
Przesyła różnego rodzaju dokumenty
w formie załączników do listów e-mail.
Tworzy dokumenty multimedialne
na zadany temat.
Korzysta ze zgromadzonych informacji
w celu opracowania własnych różnych
form wypowiedzi.
Pozyskuje i gromadzi elementy
multimedialne z różnych źródeł.
Wykorzystuje programy multimedialne
i strony WWW do uzupełniania, utrwalania
i weryfikowania swoich wiadomości
i umiejętności z różnych dziedzin.
Nazywa przeglądarkę internetową
wykorzystywaną na lekcji.
Nazywa program pocztowy wykorzystywany
na lekcji.
54
54
Dział
Zagadnienia
Wyjaśnia pojęcia: odsyłacz (hiperłącze), sieć
WWW, strona WWW, adres strony WWW,
przeglądarka, wyszukiwarka, poczta
elektroniczna, e-mail, program pocztowy,
adres e-mail.
Wymienia rodzaje programów
multimedialnych.
Wskazuje gry o dużych walorach
intelektualnych i kształcących.
Wymienia rodzaje przeglądarek
Wskazuje charakterystyczne elementy
strony WWW.
Wyjaśnia pojęcia: przeglądarka, wyszukiwarka.
Wiadomości:
Tworzy własną stronę WWW.
Wykorzystuje do tworzenia własnych
prezentacji informacje wyszukane
w zbiorach multimedialnych oraz Internecie.
55
Dział
Zagadnienia
Omawia zalety i wady poczty elektronicznej.
Omawia elementy okna redagowania
wiadomości.
Omawia zasady korzystania z wyszukiwarki
internetowej.
Wymienia poznane wyszukiwarki.
Objaśnia rolę strony głównej.
Omawia charakterystyczne elementy
okna przeglądarki.
Wykorzystuje wyszukane informacje
ze zbiorów multimedialnych i Internetu
do tworzenia własnych prezentacji.
Korzysta z zaawansowanych opcji
wyszukiwarki internetowej.
Korzysta z różnych przeglądarek
Opracowuje własny dokument i realizuje
tematy z zakresu innych przedmiotów
nauczania.
56
56
Komputer w naszym
otoczeniu
Internet jako
źródło informacji
Dział
Zagadnienia
Wskazuje zastosowanie techniki
komputerowej w urządzeniach innych
niż omawiane na zajęciach.
Wyjaśnia pojęcie urządzenia opartego na technice
komputerowej.
Prezentuje inne niż poznane na zajęciach
dziedziny życia, w których stosuje się
komputery.
Omawia organizację stanowiska pracy przy
komputerze w różnych miejscach szkoły.
Wymienia poznane dziedziny zastosowania
komputerów w najbliższym otoczeniu i wskazuje
korzyści wynikające z ich zastosowania.
Wiadomości:
Wymienia zastosowania komputera
w najbliższym środowisku.
Omawia historię Internetu oraz sieci
stron WWW.
Omawia korzyści wynikające z zastosowania
programów edukacyjnych do zgłębiania,
rozszerzania i sprawdzania swojej wiedzy
i umiejętności.
Wiadomości:
57
58
11. Metody pracy
Metody pracy
Lekcje informatyki odbywają się zawsze w pracowni komputerowej, gdzie uczniowie pracują bezpośrednio przy komputerach.
Materiał nauczania jest tak zróżnicowany, że niezbędne jest stosowanie różnych metod nauczania. Ważnym elementem jest również dobre porozumiewanie się z uczniami na każdym etapie
kształcenia oraz zapewnienie im jak najlepszych warunków do
nauki.
W pracy z uczniami w szkole podstawowej bardzo dobrze
sprawdzają się metody nauczania oparte na wykonywaniu czynności praktycznych, gdyż wymagają one od ucznia zaangażowania
i działania. Dzięki temu oswaja się on z zagadnieniami i widzi, że
„coś działa lub nie”, uczy się więc przez osobiste doświadczenia.
Uważam, że metody praktyczne w odniesieniu do informatyki
są jak najbardziej celowe. Komputer to w końcu narzędzie, a najlepszym sposobem jego poznania jest używanie go w typowych zastosowaniach. Myślę, że takie podejście jest wystarczające na etapie szkoły podstawowej. Na teorię przyjdzie czas później, kiedy
uczeń z pewnością będzie w stanie lepiej połączyć nowe wiadomości
z własnym doświadczeniem i obyciem ze sprzętem komputerowym
i oprogramowaniem.
Uczenie się przez osobiste doświadczenia wdrażam dwustopniowo. Najpierw uczniowie pod moim kierunkiem wykonują typowe operacje i czynności (na przykład dla programu Paint może
to być wybór określonego koloru tła i czyszczenie tym kolorem obszaru roboczego). Następnie otrzymują zadania w formie elektronicznej (np. jako dokument html), które wykonują indywidualnie.
Przez cały czas mogą liczyć na moją pomoc. Zadania opierają się
oczywiście na czynnościach wykonywanych wcześniej podczas
ćwiczeń wprowadzających.
Tematyka przykładów i zadań jest powiązana z innymi przedmiotami i z otaczającą nas rzeczywistością. Problemy interdyscyplinarne pokazują bardziej realny obraz otaczającego nas świata.
Uczniowie mogą dostrzec powiązania między różnymi dziedzinami, możliwości zastosowania podobnych rozwiązań do wielu
zadań. W ten sposób pomagam również nauczycielom innych
przedmiotów i realizuję treści ścieżek międzyprzedmiotowych.
METODY PRACY
59
Analizuję zawsze z uczniami wyniki ich pracy, omawiam z nimi
mocne i słabe strony proponowanych rozwiązań. Dyskusja uczy
ich formułować własne uwagi i wnioski.
Bardzo ważne jest również planowanie niektórych działań jako
pracy zespołowej i wspieranie współdziałania uczniów. Jest to
jedna z istotnych umiejętności potrzebnych współczesnemu człowiekowi.
Metoda nauczania określa sposób pracy nauczyciela z uczniem.
Czesław Kupisiewicz [3] przez metodę nauczania rozumie „celowo
i systematycznie stosowany sposób pracy nauczyciela z uczniami,
umożliwiający uczniom opanowanie wiedzy wraz z umiejętnościami posługiwania się nią w praktyce, a także rozwijanie zdolności
i zainteresowań poznawczych”. Dobór metod nauczania jest zależny
od wielu czynników, np.:
¨ specyfika przedmiotu (konkretnych jednostek lekcyjnych)
wyrażona między innymi w celach i treściach kształcenia,
¨ dotychczasowy poziom wiedzy uczniów i ich wiek,
¨ wyposażenie pracowni w środki dydaktyczne,
¨ stworzone uczniom warunki samokształcenia,
¨ indywidualne predyspozycje nauczyciela.
Na lekcjach informatyki można zastosować metody wymienione
w dalszej części rozdziału. W. Okoń [2], opierając się na „koncepcji
wielostronnego nauczania — uczenia się”, dokonał następującego ich podziału:
Metody podające to uczenie się gotowych treści poprzez stosowanie opowiadania, wykładu, odczytu, pogadanki, dyskusji oraz
pracy z książką.
Metody ćwiczeń praktycznych stosuje się na każdej lekcji informatyki podczas omawiania poszczególnych zagadnień oraz:
¨ korzystania z różnych źródeł informacji;
¨ prezentowania efektów swojej pracy.
Metody eksponujące (przeżywanie określonych wartości) mają zastosowanie na zajęciach, podczas których za pomocą komputera
wykonuje się pokaz czynności, programów, zjawisk, przebiegu
procesów. Pokaz wykonanych przez uczniów prezentacji multimedialnych i stron WWW zamieszczonych w Internecie (zadania
60
wykraczające poza program) to także sposób na wyeksponowanie
osiągniętych przez uczniów umiejętności.
Założeniem metod problemowych jest rozwiązywanie zagadnień.
Na lekcjach informatyki w szkole podstawowej może to być na
przykład poszukiwanie rozwiązania danego problemu poprzez
tworzenie schematów rozwiązania.
Klasyfikację tę warto, jak sądzę, uzupełnić o metodę opartą na
nauczaniu programowym, które polega na zwiększaniu trudności pracy ucznia przez racjonalne zmniejszanie liczby wskazówek
naprowadzających. Przy stosowaniu tej metody nauczania obowiązują następujące zasady [3]:
¨ małych kroków,
¨ aktywizowania ucznia,
¨ natychmiastowej oceny odpowiedzi ucznia i korekty
popełnionych błędów,
¨ indywidualizowania tempa i treści nauczania,
¨ empirycznej weryfikacji.
Ta metoda nauczania zmusza nauczyciela do precyzyjnego opracowania i dawkowania materiału lekcyjnego, a uczniowi pozwala
samemu kontrolować trafność rozumowania.
Ciekawą metodą pracy jest aktywizująca ucznia metoda projektów. Ma ona za zadanie pobudzać do aktywności i zaangażowania. Umożliwia jednoczesne osiąganie wielu celów kształcenia.
Uczniowie realizujący dany projekt mogą być podzieleni na grupy.
Każda z grup może przygotowywać inne zadanie. Koordynatorem
wspierającym i ukierunkowującym pracę uczniów jest nauczyciel.
Praca w poszczególnych grupach kończy się zaprezentowaniem
efektów przed całą klasą. Przykładem projektu może być realizacja
dowolnego tematu, chociażby takiego, jak „Moja szkoła w Europie”.
Realizując projekt, uczniowie układają plan pracy, dobierają
tło, grafikę, redagują teksty, tworzą animacje obiektów, przejścia
między slajdami, wstawiają dźwięki (zadanie wykraczające poza
program). Mogą korzystać z różnych źródeł oraz wykorzystywać
różne programy. Jedne grupy mogą przygotować projekt pod
kątem historycznym, inne pod kątem statystycznym (z zaprezentowaniem obliczeń i wykresów wykonanych w arkuszu kalkulacyjnym), jeszcze inne pod kątem geograficznym itd.
METODY PRACY
61
Na zajęciach z informatyki można również zastosować metodę
debaty, podczas której powinna wywiązać się dyskusja, prezentowanie poglądów „za” i „przeciw”. Oczywiście, nie oznacza to, że
cała jednostka lekcyjna ma być prowadzona tylko z wykorzystaniem tej metody, szczególnie w szkole podstawowej. Zagadnieniami, które można wykorzystać do takich zajęć, są:
¨ zagrożenia i korzyści wynikające z zastosowania
komputerów;
¨ różne aspekty powszechnego dostępu do informacji;
¨ rozmowy przez Internet, czyli jak zachować bezpieczeństwo
w sieci;
¨ prawo autorskie.
Z innych metod nauczania wspomnieć warto o [16]:
¨ prowadzeniu pogadanki (logicznie powiązany ciąg pytań
nauczyciela i odpowiedzi ucznia),
¨ prowadzeniu wykładu, np. temat historia komputera,
¨ kierowaniu dyskusja, np. temat: korzyści i zagrożenia wynikające
ze stosowania gier komputerowych,
¨ kierowaniu obserwacją, np. temat: programy multimedialne,
¨ kierowaniu korzystaniem z materiałów źródłowych,
np.temat: wyszukiwanie informacji, łączenie informacji z różnych
źródeł,
¨ kierowaniu kształtowaniem się wartości, np. temat: prawo
autorskie,
¨ kierowaniu nabywaniem umiejętności praktycznych,
np. temat: obsługa drukarki, czyszczenie myszki.
Uzupełnieniem podanej klasyfikacji są metody przedstawione we
wzajemnej opozycji do siebie [15]:
¨ Nauczanie pogadankowe — na początku każdego działu
podaje się „odpowiednią liczbę podstawowych pojęć. Po tym
następują przykłady”.
¨ Uczenie się przez osobiste doświadczenie — ogranicza się
liczbę podawanych informacji do niezbędnego minimum
i dąży do tego, aby uczeń mógł rozpocząć samodzielną
pracę.
62
Najczęściej jednak podczas zajęć nauczyciel wykorzystuje kilka metod pracy (metoda mieszana, kombinowana), dzięki czemu realizowany temat (a raczej wiadomości i umiejętności z danego zakresu) są
przez ucznia lepiej przyswajane i rozwijane. Zajęcia takie są ciekawsze i atrakcyjniejsze dla ucznia, dzięki czemu pracuje on efektywniej.
Zasady nauczania informatyki
Podczas zajęć z informatyki powinno występować stopniowanie
trudności, czyli przechodzenie od zagadnień prostych, zrozumiałych, do trudniejszych i bardziej złożonych, które wymagają
wcześniejszego zaznajomienia z podstawami.
Ważną zasadą jest również łączenie teorii z praktyką. Po zaznajomieniu z podstawowymi pojęciami dotyczącymi danego zagadnienia należy przejść do ćwiczeń praktycznych. Uczniowie powinni również dostrzegać celowość wykonywania danych ćwiczeń.
Ważne jest, aby nie były one oderwane od rzeczywistości, lecz by
dotyczyły spraw bliskich uczniom, na przykład klasowych, szkolnych („Tworzenie klasowej lub szkolnej witryny WWW”, „Koszty
wycieczki klasowej do…”).
Bezpośrednie poznawanie programów, zaznajamianie się z ich
funkcjami i rozwiązywanie konkretnych problemów to stosowanie zasady poglądowości. Systematyczność w nauczaniu każdego
przedmiotu jest nie tylko zasadą, ale ważnym zadaniem.
12. Wspieranie uzdolnień
Wspieranie uzdolnień
Uczeń ponadprzeciętnie (szczególnie) uzdolniony to chluba dla
nauczyciela i szkoły. Ale często bywa kłopotliwą jednostką, potencjalnym źródłem konfliktu w klasie. Nauczyciel prowadzący
lekcje musi umiejętnie wyważyć proporcje — wiedzieć, na ile
zajmować się grupą jako całością, a na ile zwrócić uwagę na potrzeby edukacyjne poszczególnych uczniów. Podstawowym celem
kształcenia uczniów uzdolnionych jest poszerzanie i pogłębianie
ich wiedzy. Praca z uczniem zdolnym często wymaga od nauczyciela większego zaangażowania oraz rozległej wiedzy nie tylko
z jego własnej dziedziny, ale także z psychologii i pedagogiki.
WSPIERANIE UZDOLNIEŃ
63
Jak pracować z uczniem zdolnym? Jakie cechy posiada uczeń
uzdolniony? Jak ustalić, czy uczeń posiada określone zdolności?
Jak umiejętnie prowadzić ucznia? Jak rozwinąć jego zdolności? Są
to bardzo trudne pytania i wielu nauczycieli, a nawet większość,
nie zna na nie odpowiedzi. Jednak trzeba sobie na nie odpowiedzieć, aby w pełni wykorzystać możliwości ucznia przy realizacji
zadań, zarówno na lekcjach, jak i na zajęciach pozalekcyjnych.
Zdolności, to według Z. Pietrasińskiego: takie różnice indywidualne, które sprawiają, że przy jednakowej motywacji i uprzednim
przygotowaniu poszczególni ludzie osiągają w porównywalnych warunkach niejednakowe rezultaty w uczeniu się i działaniu [14].
Uczeń zdolny to taki, który w podobnych warunkach przewyższa innych uczniów w wykonywaniu tych samych działań; osiągnięcia ucznia zdolnego w nauce i w innych dziedzinach są najczęściej wysokie, oryginalne i twórcze; legitymuje się on prawie zawsze
wysokim lub bardzo wysokim poziomem zdolności ogólnych
i specjalnych.
Uczniowie uzdolnieni przejawiają wysokie zdolności do określonej działalności, tzn. szybkiego uczenia się pod kierunkiem
nauczyciela, skutecznego uczenia się, samodzielnego, rozległego
i swobodnego przenoszenia wyników nauki na dziedziny i sytuacje
pokrewne, osiąganie w wyniku nauki więcej niż przeciętnej sprawności działania.
Ale nie tylko. Uczeń uzdolniony może wykazywać na lekcji
informatyki wybitne zdolności tylko w wąskim zakresie, na przykład rysowania lub sprawnego pisania i redagowania tekstów itd.
Kiedy się już określi uzdolnienia uczniów, należy je rozwijać. Uważam, że w każdym dziecku tkwią określone zdolności, trzeba je
„tylko” dostrzec i umiejętnie rozwijać.
Cechy charakterystyczne uczniów zdolnych
W szkole podstawowej zdolności ucznia ujawniają się w toku pracy
nad materiałem nauczania. Uczniowie zdolni z reguły:
¨ uczą się szybciej,
¨ opanowują szerszy zakres materiału,
¨ uczą się inaczej, swobodniej zestawiają wiadomości, sięgają
po dodatkowe informacje, potrzebują większej liczby
i lepszych argumentów,
64
¨ ich wyniki uczenia się sięgają głębiej, obejmują rozumienie
materiału,
¨ jeśli tylko uznają sens pracy nad danym materiałem,
czytają dużo i chętnie,
¨ bardziej zależy im na nagrodach,
¨ są zdolni do koncentracji i wytrwałości w rozwiązywaniu
problemów,
¨ charakteryzuje ich bogatsze niż u rówieśników słownictwo,
¨ są zdolni do samodzielnej i efektywnej pracy,
¨ wcześniej niż inni (często w wieku przedszkolnym)
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨
opanowują umiejętność czytania i pisania (i potrafią z niej
korzystać),
wykazują zdolność wnikliwej obserwacji,
wykazują inicjatywę i oryginalność w pracy umysłowej,
wykazują wysoką sprawność umysłową i szybką reakcję
na nowe pomysły,
szybko uczą się na pamięć (zapamiętują nowe rzeczy),
interesują ich problemy natury człowieka i świata,
mają niezwykłą wyobraźnię,
z łatwością stosują się do skomplikowanych instrukcji,
charakteryzuje ich wyższy poziom wiary we własne siły,
mają większe poczucie humoru, łatwiej dostrzegają
komiczne aspekty rzeczywistości,
są na ogół lepsi od innych w matematyce.
Metody i formy pracy z uczniami zdolnymi
Specjalna opieka nad uczniami zdolnymi stale jest postrzegana
jako kontrowersyjna. Budzi emocje zarówno wśród zwolenników,
jak i przeciwników poglądu, że nawet najzdolniejszym potrzebna
jest troska, a często wyraźna pomoc. Tymczasem z gromadzonych danych wynika, że wiele dzieci zdolnych pozbawionych właściwej opieki i do tego jeszcze dostrzegających niechęć otoczenia
nie rozwija się na miarę swoich możliwości. Rozpoczynając pracę
z uczniami, należy przede wszystkim dobrze rozeznać ich potrzeby
i ustalić zgodny z nimi plan działania. Dobór treści, metod nauczania, form organizacyjnych dydaktyki oraz oddziaływań wychowawczych jest bardzo ważny.
65
W zakresie pracy dydaktycznej postuluje się wprowadzenie
metod badawczych i problemowych przy uwzględnieniu indywidualnych możliwości, zainteresowań oraz potrzeb ucznia. Podkreśla się konieczność formułowania takich zadań, które miałyby
optymalny poziom trudności i motywowały ucznia dzięki odpowiednio wprowadzonej ocenie. Ważne jest, by nawiązując do
indywidualnych predyspozycji ucznia, umożliwić mu pełny rozwój zdolności.
Jeśli chodzi o warunki wychowawcze stworzone przez szkołę,
należy dążyć do właściwej i bezstronnej postawy wobec dziecka
zdolnego, tolerancji dla jego ewentualnej nietypowości w zachowaniu. Warto docenić samodzielność jego myślenia i działania,
oryginalność w rozwiązywaniu zadań. Trzeba też ustrzec się przed
traktowaniem go jako uciążliwego członka zespołu klasowego,
który albo za dużo wie, albo za dużo chciałby wiedzieć. Wywieranie presji lub nadmierne chwalenie także są zbędne podczas pracy
z dzieckiem zdolnym.
Najlepszą metodą jest życzliwa, poparta argumentami dyskusja i ocena.
W pracy z uczniem zdolnym można wyodrębnić kilka etapów:
¨ Organizacja wstępna. Pracę należy rozpocząć od wyłonienia
uczniów zdolnych i wdrożenia ich do samodzielnej
i indywidualnej pracy. Następny etap to praca z całym
zespołem podzielonym na podgrupy pracujące pod ich
kierunkiem. Ważne jest, aby uczniowie od początku nauki
wiedzieli, skąd i jakie informacje oraz instrukcje będą uzyskiwać,
w jaki sposób będą kontrolowani i jak będą egzekwowane
od nich wiadomości. Uczniowie powinni samodzielnie
proponować sposoby wykonywania pracy i podział zadań.
¨ Praca samodzielna i niezależna oraz w różnym stopniu
indywidualna. Uczniowie realizują swój plan pracy
indywidualnej i grupowej: pracują w czytelni, prowadzą
eksperymenty, zbierają potrzebne materiały. Poza
konsultacjami z nauczycielem, który może nadzorować
pracę grup poprzez współpracujących z nim uczniów,
odbywają się wspólne spotkania poświęcone omawianiu
przebiegu pracy i ocenie jej rezultatów.
66
¨ Podsumowanie wyników i sformułowanie wniosków
— spotkanie zamykające. Przygotowując się do niego,
uczniowie muszą krytycznie ocenić pracę własną i pracę
innych. Zmusza ich to do nabywania i doskonalenia
umiejętności, argumentowania, prezentowania własnego
dorobku i poglądów, a co najważniejsze — nowych
pomysłów.
Metody nauczania są podporządkowane celom kształcenia z uwagi
na to, że są zamierzonymi sposobami pracy nauczyciela. Ogólnie
metody można podzielić na dwie grupy:
I — oparte na przyswajaniu gotowych informacji,
II — oparte na tworzeniu wiedzy teoretycznej.
Do metod z I grupy należą między innymi wykład, pokaz, obserwacja, opis, pogadanka, metoda algorytmiczna, praca z lekturą,
nauczanie programowane.
Wykład to metoda, której jedynie pewne elementy mogą być
wykorzystane na zajęciach w szkole podstawowej.
Pokaz w pracy z uczniem zdolnym pełni dwie role — eksponującą i inspirującą.
Obserwacja to metoda podobna do pokazu. Zadaniem ucznia
jest analizowanie szczegółowych operacji.
Opis u uczniów zdolnych ma wyzwolić wyobraźnię i zastąpić
im demonstrację omawianego obiektu.
Pogadanka uczy samodzielnego i prawidłowego pod względem
logicznym myślenia uczniów. Proces ten jest sterowany przez nauczyciela poprzez zadawanie odpowiednich pytań.
Metoda algorytmiczna to metoda, dzięki której uczeń drogą
samodzielnej analizy dochodzi do potwierdzenia pełnej skuteczności i jednoznaczności algorytmu.
Praca z lekturą to metoda pogłębiająca wiadomości z zakresu
tematu omawianego na zajęciach. Praca z książką wyrabia u uczniów
nawyk samodzielnej pracy, studiowania.
Do metod z II grupy należą analiza wyników obserwacji, projektowanie, sporządzanie planu rozumowania, nauczanie problemowe, metoda heurystyczna.
67
Analiza wyników obserwacji — w wyniku obserwacji uczeń
jest zdolny wytworzyć swoją wizję modelu czy procesu.
Projektowanie to metoda pozwalająca uczniom przewidywać
wygląd modelu ilustrującego zależność matematyczną.
Sporządzanie planu rozumowania to stwarzanie uczniom
możliwości wielokierunkowego myślenia.
Nauczanie problemowe to wykorzystywanie rozwiązania jednego problemu do tworzenia i rozwiązywania innego.
Metoda heurystyczna umożliwia rozwój twórczego działania w zakresie formułowania zadań, wykrywania nowych faktów,
związków zachodzących między nimi, budowania i weryfikacji
hipotez.
Innymi metodami mającymi na celu dogłębne przyswojenie
wiedzy są gry dydaktyczne i modelowanie.
¨ Gry dydaktyczne rozwijają sprawność instrumentalną
i kierunkową.
¨ Modelowanie wyzwala u uczniów kreatywność zarówno
w sferze teorii, jak i praktyki.
Praca z uczniem uzdolnionym wymaga od nauczyciela również
stosowania wielu zróżnicowanych form. Do najciekawszych można zaliczyć pracę w grupach, konkurs, pracę indywidualną, turniej, ligę zadaniową, projekt, krótki wykład, konkurs zadaniowy
i konsultacje.
Praca w grupach. W grupach o składzie uczniowskim zróżnicowanym uczeń zdolny ma do odegrania ważną rolę, która wymaga wielu umiejętności.
Podczas konkursu funkcję kapitana w drużynie powierza się
uczniowi wybranemu przez kolegów.
Praca indywidualna to najczęściej stosowana forma pracy.
Należą do niej rozmowy ucznia z nauczycielem, zadawanie prac
dodatkowych, asystowanie nauczycielowi.
Turniej (mecz informatyczny lub inny) to szczególna forma
pracy międzyszkolnego koła.
Liga zadaniowa to cotygodniowa lista zadań do samodzielnego rozwiązania. Rozwiązania omawiane są później przez uczniów
na zajęciach dodatkowych.
68
Projekt to dłuższa forma umożliwiająca przeprowadzenie
badań, obliczeń i analizę ciekawego zagadnienia.
Krótki wykład jest najczęściej przygotowywany przez uczniów
w oparciu o podaną przez nauczyciela literaturę.
Konkurs zadaniowy — za rozwiązanie zadań uczniowie otrzymują punkty, nagrody i dyplomy.
Konsultacje — nauczyciel ustala dla uczniów zainteresowanych stały termin, w którym uzyskują oni dodatkowe informacje
oraz odpowiedzi na nurtujące ich pytania.
Nauczyciel informatyki może wspomagać i wzbogacać wszechstronny rozwój uczniów poprzez udział w realizacji większości
zadań stawianych przed szkołą przez Podstawę programową. Może też
zwiększyć możliwości rozwijania umiejętności uczniów. Zdobywanie podstawowej wiedzy przez ucznia i jej utrwalenie odbywa
się na zajęciach obowiązkowych, ale pogłębianie wiadomości to
praca pod kierunkiem nauczyciela na zajęciach koła informatycznego w szkole lub praca samodzielna w domu.
Bibliografia
1. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu
z dnia 6 listopada 2003 r. zmieniające rozporządzenie
w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego
oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół
(Dz.U. nr 210, poz. 2041).
2. W. Okoń, Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej, Warszawa 1996,
Wyd. "Żak"
3. Cz. Kupisiewicz, Podstawy dydaktyki ogólnej, Warszawa 1996,
OW "BGW".
4. Wł. Puślecki, Dydaktyka - zeszyt 1 i 2, Warszawa Wyd. WSSE.
5. Wł. Puślecki, Superdydaktyka i jej trendy w: Człowiek i świat,
Warszawa 2001, Wyd. Fundacja Innowacja.
6. T. Buzan i B. Buzan, Mapy twoich myśli, Łódź 1999,
Wyd. „Ravi”.
7. R. Fisher, Uczymy się jak uczyć, Warszawa 1999, WSiP.
BIBLIOGRAFIA
69
8. Bolesław Niemierko, ABC testów osiągnięć szkolnych, WSziP,
Warszawa 1975.
9. Bolesław Niemierko, Pomiar sprawdzający w dydaktyce, PWN,
Warszawa 1990.
10. Andrzej E. Sękowski, Osiągnięcia uczniów zdolnych, Towarzystwo
Naukowe KUL 2000.
11. Materiały XX Konferencji, Informatyka w szkole, Wrocław,
6-9 września 2004.
12. Zdzisław Nowakowski, Dydaktyka informatyki w praktyce,
EDU-MIKOM,Warszawa, lipiec 1996.
13. Beata Samoraj, Wewnątrzszkolny system kształcenia i oceniania.
Informatyka. Szkoła podstawowa, Instytut Badań Kompetencji,
Wałbrzych 2005.
14. T. Tomaszewski, Psychologia,WP, Warszawa 1978
15. Andrzej Walat, Wybrane problemy dydaktyki informatyki, OFEK,
Jelenia Góra 1991.
16. Krzysztof Kraszewski, Sztuka nauczania — czynności nauczyciela,
PWN, Warszawa 1995.
70
Program nauczania, przeznaczony dla II etapu edukacyjnego
szkoły podstawowej, na podstawie opinii rzeczoznawców
dr. Jacka Stańdo i prof. dr. hab. Józefa Pólturzyckiego.
Numer dopuszczenia: DKOS-5002-38/05
Wszelkie prawa zastrzeżone. Nieautoryzowane rozpowszechnianie całości
lub fragmentu niniejszej publikacji w jakiejkolwiek postaci jest zabronione.
Wykonywanie kopii metodą kserograficzną, fotograficzną, a także kopiowanie
książki na nośniku filmowym, magnetycznym lub innym powoduje
naruszenie praw autorskich niniejszej publikacji.
Wszystkie znaki występujące w tekście są zastrzeżonymi znakami firmowymi
bądź towarowymi ich właścicieli.
Autor oraz Wydawnictwo HELION dołożyli wszelkich starań, by zawarte
w tej książce informacje były kompletne i rzetelne. Nie biorą jednak
żadnej odpowiedzialności ani za ich wykorzystanie, ani za związane z tym
ewentualne naruszenie praw patentowych lub autorskich. Autor oraz
Wydawnictwo HELION nie ponoszą również żadnej odpowiedzialności
za ewentualne szkody wynikłe z wykorzystania informacji zawartych w książce.
Wydawnictwo HELION
ul. Kościuszki 1c, 44-100 GLIWICE
tel. 032 231 22 19, 032 230 98 63
e-mail: [email protected]
WWW: http://helion.pl (księgarnia internetowa, katalog książek)
Drogi Czytelniku!
Jeżeli chcesz ocenić tę książkę, zajrzyj pod adres
http://helion.pl/user/opinie?pronau
Możesz tam wpisać swoje uwagi, spostrzeżenia, recenzję.
ISBN: 83-246-0227-5
Copyright © Helion 2006
Printed in Poland.

pobierz - Helion Edukacja

Transkrypt

Podobne dokumenty

KOMPUTER W ŚWIECIE PRZEDSZKOLAKA

Infostrateg2_Program nauczaniarz

Teksty z epoki

WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE- Wymagania dla

Bezpieczny komputer i Internet – kilka porad i wskazówek.