pobierz artykuł w pdf
Transkrypt
pobierz artykuł w pdf
Immunomodulacja przez przewód pokarmowy Actimeldla® zdrowia pomaga Żywność wzmacniać naturalną odporność Wykres 1. Częstość wszystkich zachorowań/100 osób na dzień w grupie przyjmującej Actimel®, w porównaniu do grupy kontrolnej przyjmującej placebo. Za odporność organizmu odpowiadają różne narządy oraz pojedyncze komórki, ale największą rolę odgrywają jelita. W błonie śluzowej jelita znajduje się około 70% wszystkich komórek immunokompetentnych. 25% błony śluzowej jelita składa się z tkanki i komórek czynnych immunologicznie, każdy metr zawiera około 1010 limfocytów[¹]. Warto wspomagać odporność Żeby wspomóc naturalny proces odpornościowy organizmu, warto spożywać codziennie Actimel®. Ten mleczny napój probiotyczny zawiera w jednej buteleczce 1010 cfu bakterii Lactobacillus casei DN-114 001 (DEFENSIS) oraz bakterie jogurtowe Lactobacillus bulgaricus (109cfu) i Streptococcus thermophilus (1010cfu). Bakterie szczepu Lactobacillus casei DN-114 001 są mikroorganizmami probiotycznymi, co oznacza, że spożywane żywe wwystarczających ilościach, korzystnie wpływają na organizm. Wprzeciwieństwie do zwykłych bakterii fermentacji mlekowej potrafią przetrwać w dużej ilości w układzie pokarmowym człowieka, czyli tam, gdzie zlokalizowane jest 70% układu odpornościowego. 27 badań klinicznych dowiodło, że Actimel® z Lactobacillus casei DN-114 001 wspomaga naturalną odporność organizmu Actimel® posiada szczególnie korzystny wpływ na układ odpornościowy organizmu poprzez działanie na trzy linie obrony jelita[2-5]: florę jelitową – wykazano, że zwiększenie liczby bakterii obecnych w Actimelu® powoduje zmniejszenie liczby bakterii z rodzajów Clostridium i Enterococcus, co jest korzystne dla organizmu. błonę śluzową jelita – Actimel® zwiększa liczbę kosmków jelitowych, komórek wytwarzających śluz, komórek Panetha, a także powoduje wzrost aktywności enzymów. GALT – układ immunologiczny związany z jelitem – Actimel® wykazuje zdolność do wspierania przywracania funkcji układu immunologicznego do poziomu stwierdzonego przed destabilizacją. Actimel obniża częstość infekcji wśród dzieci w wieku 3-6 lat (Wykres 1.). W grupie dzieci przyjmujących Actimel® wykazano istotne statystycznie różnice w częstości zachorowań na infekcje górnych i dolnych dróg oddechowych oraz przewodu pokarmowego. . ® 14 12 częstość zachorowań/100 osób na dzień Przewód pokarmowy, centrum układu immunologicznego -19% 10 8 6 4 2 0 Placebo Actimel® W badaniu częstości zachorowań przeprowadzonym w grupie dzieci przyjmujących Actimel® stwierdzono: obniżenie liczby wszystkich zachorowań o 19%, znaczące obniżenie liczby infekcji przewodu pokarmowego w grupie spożywającej Actimel o 24%, obniżenie liczby zakażeń górnych dróg oddechowych wgrupie spożywającej Actimel o 18% Actimel® zwiększa ilość przeciwciał wytwarzanych w reakcji na szczepienie przeciw grypie. Wśród pacjentów powyżej 70 roku życia codzienne spożywanie Actimela® pomogło w podniesieniu swoistych odpowiedzi przeciwciał na szczepienia przeciw grypie typu B[7].Stwierdzono, że grupa przyjmująca probiotyki wykazywała wyższe miano przeciwciał skierowanych przeciwko wirusom grypy, wyższy odsetek serokonwersji i seroprotekcji, w porównaniu z grupą placebo, w każdym z badanych okresów w trakcie spożywania Actimela® (tj. po 3, 6 i 9-ciu tygodniach po szczepieniu). Korzyści wynikające ze spożywania a a Actimela ct e a® z Lactobacillus casei DN-114 001: dostarcza korzystnych bakterii, wzmacnia barierę jelitową, aktywuje wybrane mechanizmy obronne organizmu. Piśmiennictwo [1]. Gebbers J.O., Laissue J.A., Der Darm als Immunorgan. Swiss Med 1992; 3:38-49 [2] Keith Hanna M., Kudsk K.A., Nutritional and pharmacological enhancement of gut-associated lymphoid tissue. Can J. Gastroenterol. 2000;14(suppl D):145D-151D. [3]. Haggiage M., la flore intestinale de l’équilibre au déséquilibre-Vigot France. [4]. Vedhara K., Cox N.K.M., Wilcock G.K. et al., Chronic stress in elderly carers of dementia patients and antibody response to influenza vaccination. Lancet. 1999;353:627-631. [5]. Brousse N., Jarry A., Cerf-benssoussan N., P83-92: tiré de „Gastro-entérologie”, Editions Ellipses, AUPELF-Universités francophones. [6].Hickson M., D’Souza A.L., Muthu N. et al., Use of probiotic Lactobacillus preparation to prevent diarrhea associated with antibiotics: randomised double blind placebo controlled trial. BMJ. 2007;335(7610):80. [7]. Boge T., Remigy M., Vaudaine S., Tanguy J., Bourdet-Sicard R., van der Werf S., A probiotic fermented dairy drink improves antibody response to influenza vaccinacion in the elderly in two randomised controlled trials. Vaccine, 2009, 27 (41): 5677-5684 www.actimel.pl www actimel pl Probiotyki są to preparaty lub produkty żywnościowe zawierające pojedyncze/mieszane hodowle żywych drobnoustrojów, które wywierają korzystny efekt na zdrowie organizmu, jeśli zostały podane w odpowiedniej liczbie (definicja FAO/ WHO). Podstawowe dostępne probiotyki odkryto już na początku XX wieku – są to pałeczki kwasu mlekowego (ang. Lactic acid bacteria, LAB), występujące w fizjologicznej mikroflorze przewodu pokarmowego człowieka. Należą one najczęściej do rodzajów Lactobacillus i Bifidobacterium oraz do drożdżaków Saccharomyces. Szczepy bakterii probiotycznych muszą charakteryzować się zdolnością przylegania do komórek nabłonka jelit, aby nie zostały natychmiast usunięte z ustroju. Probiotyki, w zależności od szczepu, wykazują szereg korzystnych działań: ułatwiają proces trawienia białek, cukrów i tłuszczów, zwiększają absorpcję minerałów i witamin, a także zwiększają oporność mikroflory na działanie antybiotyków. Ponadto wytwarzają szereg metabolitów tworzących korzystne środowisko w przewodzie pokarmowym oraz modulują reakcje odpornościowe. Odbywa się to przez utrzymanie odpowiedniej równowagi czynników (cytokin) stymulujących stan zapalny i hamujących te reakcje, co zwiększa odporność na zakażenia. Ponadto niktóre szczepy bakterii probiotycznych wykazują także działanie przeciwalergiczne, a nawet przeciwnowotworowe. Głównym wskazaniem do stosowania probiotyków jest leczenie antybiotykami, które niszczą nie tylko patogeny odpowiedzialne za zakażenie, ale także mikroflorę przewodu pokarmowego. Probiotyki powinny być podawane co najmniej przez 2 tygodnie, tj. przez okres niezbędny do odrestaurowania własnej mikroflory. Niewątpliwie, najwięcej nadziei budzi działanie immunomodulacyjne probiotyków. Określone szczepy bakterii stymulują aktywację zarówno ogólnej, jak i lokalnej odpowiedzi odpornościowej, zwłaszcza z udziałem krążącej i wydzielniczej IgA. Wymaga to współdziałania bakterii tworzących mikroflorę, komórek nabłonkowych oraz odpornościowych – makrofagów i limfocytów. Obserwowano wzrost syntezy wydzielniczych przeciwciał klasy IgA po stosowaniu bakterii probiotycznych Lactobacillus u dzieci z alergią na białka mleka krowiego [1]. Ponadto, probiotyki przyczyniają się do prawidłowego dojrzewania układu odpornościowego związanego z jelitami oraz podnoszą próg tolerancji pokarmowej. Właściwości probiotyków oraz ich działanie immunomodulacyjne i przeciwzapalne przyczyniło się do rozszerzenia wskazań do ich użycia. Poniżej podaję przykłady zastosowań terapeutycznych/profilaktycznych probiotyków, wykazanych u dzieci i dorosłych, zazwyczaj na bardzo dużej liczbie osób, w pracach klinicznych z podwójną ślepą próbą, randomizo- prof. dr hab. Kazimierz Madaliński Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego Państwowy Zakład Higieny wanych i z podaniem placebo. Dla części z nich przeprowadzono metaanalizę uzyskanych wyników. a. Zapobieganie alergii i próby terapii. Stosowanie probiotyków wydatnie zmniejszyło częstość występowania atopowego zapalenia skóry u noworodków, genetycznie zagrożonych tą chorobą [2,3]. Podobnie, probiotyki powodowały obniżenie nadwrażliwości kontaktowej na alergeny, na skutek korzystnego działania na odporność komórkową i regulację cytokin [4]. W innym badaniu, u dzieci w wieku 4-10 lat z łagodną i średnio zaawansowaną astmą, podawanie preparatu zawierającego probiotyki przez 3 miesiące spowodowało poprawę funkcji układu oddechowego, mniejszą liczbę zaostrzeń astmy, oraz mniejszą podaż leków rozszerzających oskrzela, w porównaniu do dzieci z grupy kontrolnej. Zaobserwowano także wzrost ekspresji antygenów HLA-DR na monocytach i spadek limfocytów naiwnych w krążeniu w grupie badanej, w porównaniu z kontrolną [5]. b. Choroby układu oddechowego. Poddano weryfikacji hipotezę, że probiotyki, poprzez swoje działanie immunomodulacyjne, mogą wpływać na częstość zakażeń układu oddechowego. W badaniu, w którym uczestniczyło ponad 600 dzieci w wieku 3-6 lat, wykazano, że w grupie otrzymujących probiotyki obserwowano mniejszą liczbę dzieci z zakażeniami dróg oddechowych, jak i mniejszą liczbę dzieci, u których stosowano antybiotyki, w porównaniu z grupą kontrolną [6]. c. Choroby przewodu pokarmowego. Przewód pokarmowy człowieka ma największą powierzchnię, przez którą organizm kontaktuje się z otoczeniem. Przewód ten jest oddzielony od świata zewnętrznego oraz od krwiobiegu przez barierę; po jej uszkodzeniu śluzówka staje się wrażliwa na patogenne czynniki zewnętrzne. Probiotyki okazały się skuteczne w leczeniu ostrej biegunki zakaźnej oraz w zapobieganiu biegunkom poantybiotykowym. W badaniach doświadczalnych wykazano, że w mechanizmie korzystnego działania bakterii probiotycznych odgrywały rolę: uszczelnienie bariery jelitowej, zwiększenie napływu limfocytów T i B, a także wzrost wskaźników odpowiedzi [7,8]. W innych badaniach, dotyczących choroby Leśniowskiego-Crohna dowiedziono, że żywe bakterie probiotyczne zmniejszały odpowiedż zapalną 15 Mikroflora jelitowa a odżywianie organizmu Żywność dla zdrowia Przewód pokarmowy noworodka tuż po urodzeniu jest praktycznie jałowy i zawiera bardzo małą liczbę różnych drobnoustrojów, głównie bakterii docierających do jego światła w trakcie porodu z dróg rodnych matki oraz ze środowiska zewnętrznego w pierwszych dniach życia. Rodzaj oraz liczba tych mikroorganizmów ma istotne znaczenie dla dalszego rozwoju dziecka, wpływa również na stan zdrowia osób dorosłych. Zespół drobnoustrojów zasiedlających jelito określany jest mianem mikroflory jelitowej i stanowi dynamicznie zmieniający się system, na który wpływ mają wiek dziecka, rodzaj diety, leki (przede wszystkim stosowanie antybiotyków), a ponadto warunki życia oraz specyficzne właściwości danego organizmu. Jej fizjologiczny skład ma istotne znaczenie dla utrzymywania prawidłowego stanu zdrowia człowieka. Mówiąc o mikroflorze przewodu pokarmowego mamy na myśli różne drobnoustroje (bakterie, grzyby, pierwotniaki), które są obecne głównie w jelicie cienkim oraz grubym. Kolonizacja jelita ma charakter zróżnicowany: błony śluzowej chorych na zakażenie E. coli, przez hamowanie mediatorów prozapalnych [9]. W najbardziej zasiedlonym przez mikroflorę odcinku przewodu pokarmowego (jelicie cienkim) probiotyki mogą wykazać całą gamę swoich możliwości: przeciwdziałają przepuszczalności jelit; powodują wychwyt alergenów i patogennych drobnoustrojów (łącznie z wydzielniczą IgA); przyczyniają się do równowagi cytokin; wyzwalają tolerancję pokarmową; powodują syntezę substancji antybiotycznych, bakteriocyn [10]. Czynniki te łącznie przyczyniają się do utrzymania ekosystemu jelita. d. Korzystne efekty w stanie zdrowia. Wykazano pozytywny wpływ probiotyków na odporność studentów w sytuacjach stresowych: podawanie produktu zawierającego bakterie jogurtowe oraz określony szczep bakterii probiotycznych w ciągu 6-tyg. okresu egzaminacyjnego spowodowało istotny statystycznie wzrost ogólnej liczby limfocytów oraz ich subpopulacji CD56 (od których m.in. zależy odporność przeciwnowotworowa) [11]. Kolejnym wynikiem, sprawdzonym w kilkakrotnych badaniach, było wzmocnienie odporności u osób starszych spożywających fermentowany, probiotyczny napój mleczny w trakcie szczepień, co wyrażało się wyższym poziomem swoistych przeciwciał przeciwgrypowych [12]. Należy zastrzec, że są także badania niewykazujące tak wyraźnych korzystnych efektów probiotyków. Warto pamiętać, że działanie probiotyków jest szczepozależne co oznacza, że w celu racjonalnego ich stosowania niezbędna jest znajomość konkretnego szczepu bakterii, a nie tylko rodzaju lub gatunku. 16 Podsumowując należy stwierdzić, że wprowadzone do praktyki lekarskiej w latach 80. i 90. XX wieku bakterie probiotyczne, okazały się bardzo korzystnym narzędziem profilaktycznym i terapeutycznym w takich sytuacjach, jak biegunki po stosowaniu antybiotyków, choroby zakaźne przewodu pokarmowego i układu oddechowego oraz alergie. Mają one także korzystne działanie pozwalające na utrzymanie homeostazy u osób zdrowych. Piśmiennictwo [1] Viljainen M., Haahtela T., Juntunen-Korpela R., Savilahti E.: Probiotic effects on faecal inflammatory markers and on faecal IgA in food allergic atopic eczema/dermatitis syndrome infants, Pediatr Allergy Immunol 2005; 16: 65-71. [2] Kalliomaki M. i wsp.: Probiotics in primary prevention of atopic disease: a randomized placebo-controlled study, Lancet 2001, 357, 1076-1079. [3] Kalliomaki M., Salminen S., Poussa T., Arvilommi H., Isolauri E.: Probiotics and prevention of atopic disease: 4-year follow-up of a randomized placebo-controlled trial, Lancet 2003, 361, 1869-1871. [4] Chapat L., Chemin K., Dubois B., Bourdet-Sicard R., Kaiserlian D.: Lactobacillus casei reduces CD8+ T cell-mediated skin inflammation. Eur. J. Immunol. 2004; 34: 2520-28. [5] Gutkowski P., Madaliński K., Grek M., Dmeńska H., Syczewska M., Michałkiewicz J.: Effect of orally administered probiotic strains Lactobacillus and Bifidobacterium in children with atopic asthma, Central European Journal Immunology 2010; 35, no 4, 233. [6] Merensiein D., Murphy M., Fokar A., Hernandez R.K., Park H., Nsouli H., Sanders M.E., Davis B.A., Niborski V., Tondu F., Shara N.M.: Use of a fermented dairy probiotic drink contain8ing Lactobacillus casei (DN-114 001) to decrease the rate of illness in kids: the DREINK study, Europ J of Clin Nutrition 2010, 64, 669-677. [7] Eun C.S., Kim Y.S., Han D.S., Choi J.H., Lee A.R., Park Y.K.: Lactobacillus casei prevents impaired barrier function in intestinal epithelial cells, APMIS 2010, 119, 49-56. [8] Maldonado Galdeano C., de Moreno de LeBlanc A., Carmuega E., Weil R., Perdigon G.: Mechanisms involved in the immunostimulation by probiotic fermented milk, J of Dairy Res 2009, 76, 446-454. [9] Llopis M., Antolin M., Carol M., Borruel N., Casellas F., Martinez C., Espin-Basany E., Guarner F., Malagelada J-R.: Lactobacillus casei downregulates commensal inflammatory signals in crohn’s disease mucosa. Inflamm Bowel Dis 2009, vol 15, 275-283. [10] Madaliński K., Szajewska H.: Probiotyki: mechanizm działania, immunomodulacja i potencjalne zastiosowani9e w chorobach przewodu pokarmowego, Zakażenia 2004, nr 5, 43-48. [11] Marcos A., Wärnberg J., Nova E., Gomez S., Alvarez A., Alvarez R., Mateos J.A., Cobo J.M.: The effect of milk fermented by yogurt cultures plus Lactobacillus casei DN-114001 on the immune response of subjects under academic examination stress. Eur J Nutr 2004, 43: 381-389. [12] Boge T., Remigy M., Vaudaine S., Tanguy J., Boudet-Sicard R., van der Werf S.: A probiotic fermented dairy drink improves antibody response to influenza vaccination in the elderly in two randomized controlled trials. Vaccine 2009, 27, 5677-5684. jelito cienkie zasiedla od 103 do 107 komórek bakteryjnych na gram treści jelitowej, w jelicie grubym liczba ta wynosi odpowiednio od 1011 do 1014 stanowiąc zasadniczy element mikroflory jelitowej [1]. W odróżnieniu od jelita, w żołądku liczba mikroorganizmów jest bardzo mała, ze względu na panujące tam niekorzystne warunki związane z działaniem kwasu solnego. Jedną z niewielu bakterii posiadających zdolność kolonizacji błony śluzowej żołądka jest bakteria Helicobacter pylori, która dr Tomasz Pytrus specjalista pediatra, gastroenterolog II Katedra i Klinika Pediatrii, Gastroenterologii i Żywienia we Wrocławiu w odpowiednich warunkach może być przyczyną zapalenia żołądka, choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy, a przewlekłe zakażenie zwiększa w przyszłości ryzyko występowania raka żołądka. Prawidłowa mikroflora jelitowa, a więc odpowiednie pod względem jakościowym oraz ilościowym różne szczepy bakteryjne pełnią bardzo wiele istotnych funkcji umożliwiając prawidłowe działanie organizmu. Powszechnie znane jest oddziaływanie ochronne niektórych drobnoustrojów, które zapobiegają namnażaniu się bakterii chorobotwórczych w jelicie, co może zmniejszać ryzyko występowania pewnych chorób, np. ostrej biegunki infekcyjnej. Takie ochronne działanie wywołują bakterie produkujące kwas mlekowy z rodzaju Lactobacillus, Bifidobacterium, Bacteroides. Do innych znanych działań zaliczyć należy modulowanie funkcji układu odpornościowego, poprzez wzrost syntezy białek odpornościowych (tzw. immunoglobulina IgA) oraz zakwaszanie treści jelitowej, co hamuje rozwój bakterii chorobotwórczych. Wymienione szczepy bakteryjne wpływają na prawidłową regulację procesów trawiennych, biorą udział w wytwarzaniu witamin z grupy B oraz K, a także prawdopodobnie zmniejszają ryzyko występowania niektórych nowotworów poprzez hamowanie aktywności enzymów uczestniczących w wytwarzaniu czynników rakotwórczych tzw. kancerogenów. Bakterie z rodzaju Bacteroides biorą udział w wytwarzaniu tzw. krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych, które są Pozytywne i negatywne czynniki wpływające na stan mikroflory jelitowej żywność probiotyczna preparaty farmaceutyczne mleko dla niemowląt z probiotykami karmienie piersią dieta bogatoresztkowa antybiotykoterapia dieta ubogoresztkowa niektóre leki Mikroflora jelitowa 17