Rola zabaw i gier ruchowych w gimnastyce korekcyjnej dla uczniów

Rola zabaw i gier ruchowych w gimnastyce korekcyjnej
dla uczniów upośledzonych w stopniu lekkim
Pojęcia zabawy i gry ruchowej, w odróżnieniu od gimnastyki korekcyjnej wymagają
wyjaśnienia.
Zabawa ruchowa jest prostą, nieskomplikowana formą ruchu opartą na podstawowych
ruchach motorycznych człowieka, jak: chód, bieg, skok, czworakowanie, pełzanie, rzucanie
itp. polega na rywalizacji indywidualnej – kto ładniej, kto dokładniej wykonał zadanie, kto
szybciej, kto dalej, wyżej skoczył, rzucił itp. Przepisy zabawy są proste i nieskomplikowane.
Gra ruchowa jest wyższą formą zabawy ruchowej, zróżnicowaną pod względem trudności
formą ruchu, w której biorą udział drużyny (zespoły) rywalizujące między sobą
o zwycięstwo.
Podstawową różnicą między zabawą a grą ruchową jest element rywalizacji; w zabawie –
indywidualny, w grze – zespołowy.
Zabawy i gry ruchowe są bardzo lubianą prze dzieci formą zajęć ruchowych. Wynika to z ich
różnorodności, swobody działania, prostoty ruchów, możliwości wyboru rozwiązań
i sprawdzenia się z rówieśnikami. Zabawy i gry ruchowe są atrakcyjną formą ćwiczeń dla
wszystkich grup wiekowych, także dla młodzieży i dorosłych. Zwłaszcza dla dzieci w wieku
przedszkolnym i młodszym wieku szkolnym powinny one być podstawowym środkiem
realizacji zadań wychowania fizycznego.
Także w profilaktyce i korekcji wad postawy zabawy i gry ruchowe mogą i powinny zająć
należne sobie, szczególne miejsce.
Korekcja wad postawy jest procesem długotrwałym, w którym obok oddziaływania na układ
mięśniowy (likwidacja dystonii mięśniowej) musimy doprowadzić do zmiany nawyku
postawy z wadliwej na prawidłową, skorygowaną. Proces ten trwa z reguły kilka lat.
Prowadzenie zajęć w formie ścisłej, zwłaszcza w grupach dzieci młodszych, powoduje
szybkie znużenie, zmęczenie i brak zainteresowań korektywą. Zajęcia gimnastyki
korektywnej stają się wtedy ciężkim, narzuconym przez dorosłych obowiązkiem. Poza tym
prowadzenie zajęć w formie ścisłej powoduje po, pewnym czasie ograniczenia się do
określonego zestawu ćwiczeń, które po roku czy dwóch latach dziecka zna niemal na pamięć.
Gdy utrzymanie się wady postawy zmusza dziecko do uczestnictwa w zajęciach gimnastyczki
korekcyjnej przez kilka lat, staje się ono niemal „specjalistą” dorównującym zasobem
ćwiczeń instruktorowi.
1 Adam Pawlikowski – SOSW w Toruniu Wprowadzenie zabaw i gier ruchowych dostosowanych do potrzeb gimnastyki korekcyjnej
w znacznym stopniu uatrakcyjnia zajęcia i mobilizuje ćwiczących do większego wysiłku.
Jedną z naczelnych zasad procesu korekcji (I faza reedukacji posturalnej). Dziecko należy
odpowiednio motywować do uczestnictwa w zajęciach. Ważne jest, szczególnie
w początkowym okresie, by lekcje gimnastyki korekcyjnej podobały mu się i z chęcią brał
w nich udział. Zabawy i gry ruchowe, odpowiednio dobrane i właściwie przeprowadzone,
mogą zwłaszcza u dzieci młodszych odegrać większą rolę niż perswazja rodziców, lekarza,
czy pogadanka instruktora korektywy.
Największą grupę uczestniczących zajęciach gimnastyki korekcyjnej stanową dzieci w wieku
szkolnym z klas I-III. Jest to wiek, w którym zabawy ruchowe powinny dominować
w zajęciach wychowania fizycznego i korektywy. Psychice dziecka w tym wieku odpowiada
taka forma ruchu, jaką jest zabawa – zwłaszcza, gdy występuje ona pod postacią opowieści
ruchowej, formy naśladowczej, a nawet zadaniowej. Zabawa w tej grupie wieku nie powinna
przekraczać 5 minut. Wiąże się to z możliwościami koncentracji dziecka na jednym działaniu.
W zabawie ruchowej dziecko jest odpowiedzialne tylko za siebie, nie obarcza go stresami
wynikającymi z odpowiedzialności za drużynę, tzn. konsekwencjami, które mogą nastąpić po
przegranej z winy takich, a nie innych możliwości dziecka. Z tych względów, stawiając na
pierwszym miejscu osiągnięcie pozytywnych rezultatów w poprawie wad postawy dziecka,
dla grupy dzieci młodszych przewidzieliśmy w niniejszym opracowaniu tylko zabawy
ruchowe.
W grupie dzieci starszych perspektywa nagrody w postaci obiecanej gry ruchowej może
spowodować lepsze wykonanie ćwiczeń w formie ścisłej.
Gimnastyka korekcyjna jest formą działalności terapeutycznej w odniesieniu do dzieci
z wadami postawy. z tego względu nie wszystkie zabawy i gry ruchowe znane z zajęć
wychowania fizycznego mogą być w tym przypadku stosowane. Nie stosuje się między
innymi zabaw i gier skocznych, z przewrotami i przerzutami.
Zabawa czy gra ruchowa, aby mogła być wykorzystana do potrzeb gimnastyki korekcyjnej,
musi spełniać pewne kryteria.
•
Kształtować odruch poprawnej postawy ciała. W czasie zabawy lub gry powinny wystąpić
momenty zmuszające dzieci do przyjęcia poprawnej postawy czy to w siadzie, czy
w staniu, czy w poruszaniu się.
•
Oddziaływać na poszczególne grupy mięśniowe w celu likwidacji dystonii mięśniowej.
Dystonia mięśniowa, będąca nieprawidłowym napięciem antagonistycznych grup
2 Adam Pawlikowski – SOSW w Toruniu mięśniowych jest najczęstszą przyczyną wadliwej postawy. Jej likwidacja polega na
rozciągnięciu nadmiernie napiętych mięśni i wzmocnieniu mięśni osłabionych.
Wzmocnienie mięśni osłabionych musi odbywać się po uprzednim skorygowaniu
wszystkich składowych postawy: ustawieniu głowy, barków, brzucha, miednicy, nóg, itd.
Celowo dobrane zadanie ruchowe występujące w zabawie czy grze powinno prowadzić do
likwidacji dystonii mięśniowej w danej wadzie postawy.
•
Stworzyć możliwość utrzymania poprawnej pozycji w trakcie trwania całej zabawy czy
gry ruchowej. Nie mogą występować w czasie trwania zabawy czy gry ruchowej sytuacje,
w których wykonanie zadania ruchowego wymaga przyjęcia pozycji wadliwej,
sprzyjającej pogłębianiu wady. Dziecko musi mieć cały czas możliwość ćwiczenia
w pozycji skorygowanej, a przynajmniej nieszkodliwej. Najkorzystniejsza sytuacja
występuje wtedy, kiedy zadanie ruchowe w grze lub zabawie zmusza dziecko do jego
poprawnego wykonania. Złe z punkty widzenia korektywy wykonanie jest nie możliwe
lub skazujące dziecko na przegraną. Zaabsorbowane zabawą czy grą, pochłonięte
rywalizacją dziecka często zapomina o konieczności poprawnego wykonania zabawy lub
gry. Aby taka sytuacja nie nastąpiła, prowadzący lekcję (nauczyciel, instruktor) musi
pamiętać o właściwym jej przeprowadzeniu.
•
Sprzyjać odciążeniu kręgosłupa od ucisku osiowego. Ucisk taki utrudnia przyjmowanie
pozycji skorygowanej, więc większość ćwiczeń, a także zabaw i gier ruchowych
w gimnastyce korekcyjnej, odbywa się w leżeniu, pełzaniu, ślizgach, na czworakach.
PRZYKŁADOWE GRY I ZABAWY DLA POSZCZEGÓLNYCH WAD POSTAWY
I.
PLECY OKRĄGŁE
1. Pływanie na plecach
2. Lot samolotu
3. Pokaż łokcie
4. Ślimak
5. Czatujący Indianin
6. Lornetka
7. Smażenie naleśników
8. Dzięcioł siedzący
9. Kukułka
10. Schowaj się za stołeczkiem
3 Adam Pawlikowski – SOSW w Toruniu II.
BOCZNE SKRZYWIENIE KRĘGOSŁUPA (SKOLIOZA)
1. Pływanie żabką
2. Kapelusz
3. Dotknij laski leżąc
4. Kwiatek rośnie
5. Budowanie domu
6. Start rakiety
7. Klepanie piłki
8. Wielkoludy
9. Traf piłką do bramki za pomocą laski
10. Poczta z dmuchaniem piłeczki
III. PLECY WKLĘSŁE
1. Chrząszcz na grzbiecie
2. Toczący się pień
3. Dźwig
4. Ryba na piasku
5. Karuzela
6. Berek – słoń
7. Nie daj się trafić
8. Rzuć dalej za siebie
9. Która para dalej
10. Fala
IV. PŁASKOSTOPIE
1. Bicie brawa stopami
2. Wyrzutnia
3. Składanie koperty
4. Rowerek z woreczkami
5. Pranie bielizny
6. Wieszanie bielizny
7. Schowaj woreczek
8. Przeciągnij szarfę stopami
9. Podrzuć i złap woreczek
10. Toczenie piłki w parach
4 Adam Pawlikowski – SOSW w Toruniu Dobierając zabawę lub grę ruchową do zajęć gimnastyki korekcyjnej należy uwzględnić:
•
skład i liczebność grupy ćwiczebnej,
•
miejsce zajęć,
•
rodzaj i ilość przyborów,
•
rodzaj wady postawy,
•
przeciwwskazania.
5 Adam Pawlikowski – SOSW w Toruniu