opinia_w_sprawie_rekomendancji_s

Warszawa, dnia 25 stycznia 2013 r.
Szanowny Pan
Wojciech Kwaśniak
Zastępca Przewodniczącego
Komisji Nadzoru Finansowego
Pl. Powstańców Warszawy 1
00-950 Warszawa
Wasz znak: DRB/DRB_I/078/247/11/12/MM
W odpowiedzi na Państwa pismo z dnia 20 grudnia 2012 r. dotyczące zgłoszenia uwag
do projektu Rekomendacji S, Krajowy Związek Banków Spółdzielczych [KZBS] jako
bankowa izba gospodarcza działająca na podstawie art. 121 Ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r.
Prawo bankowe oraz Ustawy z dnia 30 maja 1989 r. o izbach gospodarczych, realizując swoje
ustawowe i statutowe uprawnienia, zgłasza następujące uwagi i wnioski do treści
przedłożonego projektu:
I. UWAGA OGÓLNA:
W całym Projekcie Rekomendacji S dotyczącej dobrych praktyk w zakresie zarządzania
ekspozycjami kredytowymi zabezpieczonymi hipotecznie brak jest jasnego, przejrzystego
podziału na klientów detalicznych i klientów komercyjnych. Tym samym pojawiają się
uzasadnione trudności interpretacyjne ze strony banków, które z zaleceń Rekomendacji S
należy odnosić do klienta detalicznego, a które wyłącznie do klienta komercyjnego, a także
które z tych zaleceń mają być wspólne dla obu grup klientów.
II. WNIOSKI I UZASADNIENIA:
1. Proponujemy wprowadzić w Rekomendacji nr 6 także rozwiązania dotyczące
sytuacji, w których:
1
• klienci detaliczni ubiegający się o kredyt hipoteczny (np. współmałżonkowie) uzyskują
wprawdzie stałe dochody, ale każdy z nich uzyskuje ten dochód w innej walucie;
• klient ubiegający się o kredyt hipoteczny uzyskuje dochody z różnych tytułów
w różnych walutach.
UZASADNIENIE
Rekomendacja nr 6 zakłada, że klient otrzymuje dochód wyłącznie w jednej walucie.
W obecnych czasach jednak (otwarcie granic, przepływ kapitału, przepływ osobowy) wysoce
prawdopodobnym i częstym jest, że klienci otrzymują dochody w różnych walutach. Powstaje
tym samym uzasadniona wątpliwość, w jakiej walucie należałoby takiemu klientowi
(klientom) w rozumieniu Rekomendacji 6 udzielić kredytu (?).
2. W Rekomendacji nr 8 pkt 8.11 proponujemy usunąć kryterium „statusu
mieszkaniowego”, który nie powinien być brany pod uwagę w przypadku kredytu
detalicznego zaciąganego właśnie na zakup mieszkania.
UZASADNIENIE
Rekomendacja nr 8 w zaleceniu 8.11 zakłada, że bank winien brać pod uwagę przy ocenie
zdolności kredytowej klienta ubiegającego się o kredyt mieszkaniowy wszystkie jego typowe
wydatki, w szczególności dot. utrzymania, statusu mieszkaniowego i miejsca zamieszkania.
W przypadku jednak klienta ubiegającego się właśnie o kredyt mieszkaniowy, weryfikacja
jego oceny zdolności kredytowej pod kątem „statusu mieszkaniowego” wydaje się być
niezrozumiała. Należałoby raczej brać tutaj pod uwagę status docelowy, albowiem kredyt ten
docelowo ma służyć właśnie zaspokojeniu przez klienta potrzeby mieszkaniowej (zakup
mieszkania).
3. Proponujemy z Rekomendacji nr 9 usunąć zalecenie nr 9.3, albowiem jest ono
niejednolite i sprzeczne z analogicznym zaleceniem dot. wskaźnika DtI zawartym
w projekcie nowelizacji Rekomendacji T oraz w samej Rekomendacji 9.
UZASADNIENIE
Zapis zalecenia nr 9.3 zawartego w Rekomendacji nr 9 oznacza, że banki powinny stosować
zupełnie inne kryteria i podejście odnoście oceny zdolności kredytowej w stosunku do tego
samego klienta w zależności jedynie od tego, czy ubiega się on o kredyt zabezpieczony
hipotecznie, czy też o ten sam rodzaj kredytu (kredyt mieszkaniowy), ale zabezpieczony w
inny sposób. Takie rozwiązanie jest całkowicie niezrozumiałe i bezzasadne.
2
4. W Rekomendacji nr 10 w zaleceniu nr 10.4 proponujemy dopisać, że oświadczenie
klienta o nie pochodzeniu wkładu własnego z kredytu dotyczy włącznie klientów
detalicznych. Z kolei odnoście zalecenia nr 10.3 zwracamy uwagę, iż przyjęte tam
rozwiązanie
całkowicie
dyskryminuje
tych
klientów
detalicznych,
którzy
nie
zakwalifikują się od objęcia ich programem wspierania rozwoju budownictwa
mieszkaniowego.
UZASADNIENIE
Rekomendacja nr 10 zakłada, że banki nie powinny kredytować pełnej wartości
nieruchomości stanowiącej przedmiot zabezpieczenia. Jednocześnie w zaleceniu nr 10.3
dopuszcza się, by tzw. wkład własny (w całości lub w części) mógł zostać wniesiony
w drodze realizacji rządowych lub regionalnych programów wsparcia rozwoju budownictwa
mieszkaniowego. Z jednej strony takie rozwiązanie wprawdzie ułatwi dostęp do kredytów
mieszkaniowych tym klientom detalicznym, których nie stać na wniesienia własnego wkładu,
jednocześnie całkowicie dyskryminuje tych klientów detalicznych, którzy nie zakwalifikują
się do objęcia ich rządowymi lub regionalnymi programami wsparcia rozwoju budownictwa
mieszkaniowego. Powstanie tym samym swego rodzaju „nisza”, w której znajdą się klienci
detaliczni mający zdolność kredytową, ale nie legitymujących się wkładem własnym i nie
objętych żadnymi programami wsparcia rozwoju budownictwa mieszkaniowego.
5. W Rekomendacji nr 12 proponujemy zdefiniować lub doprecyzować wprowadzone
tam pojęcie „bank zaangażowany”.
UZASADNIENIE
Rekomendacja nr 12 zakłada, iż bank zaangażowany w ekspozycje kredytowe zabezpieczone
hipotecznie ma przeprowadzać testy warunków skrajnych badające wpływ czynników ze
środowiska wewnętrznego i otoczenia zewnętrznego banku na ryzyko tych ekspozycji.
Jednocześnie nie doprecyzowano tutaj, co należy rozumieć pod pojęciem „bank
zaangażowany”. W słowniczku pojęć Rekomendacji S zdefiniowano zaś inne pojęcia, a
mianowicie „bank istotnie zaangażowany”. Odpowiednio pojawia się uzasadniona
wątpliwość, czy „bank zaangażowany” jest pojęciem tożsamym z „bankiem istotnie
zaangażowanym”, czy może „bank zaangażowany” oznacza każdy bank posiadający w swoim
portfelu chociażby jedną ekspozycję kredytową zabezpieczoną hipotecznie (?).
6. W Rekomendacji nr 15 w zaleceniu 15.7 proponujemy wydłużyć do 5 lat tzw. okres
przejściowy w odniesieniu do zabezpieczeń na nieruchomościach mieszkalnych.
3
W przypadku zaś zachowania 2 – u letniego okresu przejściowego , proponujemy
podwyższyć poziom wskaźnika LtV do 90%.
W zaleceniu 15.8 proponujemy podwyższyć poziom wskaźnika LtV dla nieruchomości
komercyjnych do minimum 70%.
UZASADNIENIE
Rekomendacja 15 w zaleceniu 15.7 zakłada, że w przypadku ekspozycji kredytowych
zabezpieczonych na nieruchomościach mieszkalnych wartość wskaźnika LtV w momencie
udzielenia kredytu nie powinna przekraczać 80% lub 90%, jeśli część ekspozycji
przekraczające te 80% jest odpowiednio ubezpieczona. Jednocześnie wprowadzony został
dwuletni okres przejściowy. Tymczasem brak jest jakichkolwiek podstaw do założenia, że w
okresie 2- u letnim sytuacja na rynku pracy poprawi się na tyle dobrze, że znaczna większość
klientów detalicznych będzie w stanie zaoszczędzić kwotę (jt. zakładane owe 20%)
wystarczającą na wymagalny minimalny wkład własny kredytu na zakup mieszkania. Tym
samym należałoby albo wydłużyć ów stan przejściowy do co najmniej 5 lat, albo podwyższyć
jednoznacznie poziom wskaźnika LtV do 90%.
Jednocześnie zwracamy uwagę na budzący wątpliwość zapis w zaleceniu 15.7 ograniczający
zabezpieczenie ekspozycji jedynie do formy ubezpieczenia.
Z kolei w zaleceniu 15.8 wskazuje się, że w przypadku ekspozycji kredytowej zabezpieczonej
na nieruchomości komercyjnej, maksymalny poziom wskaźnika LtV ma wynosić
maksymalnie 50%. Jednakże proponowany wskaźnik na poziomie 50% jest zbyt niski dla
nieruchomości komercyjnych i może spowodować znaczące spowolnienie kredytowania
budownictwa. Zalecenie to nie odnosi się także w ogóle do ekspozycji kredytowych dla
podmiotów gospodarczych, w odniesieniu do których hipoteka stanowi tylko jedno z wielu
zabezpieczeń.
7. W Rekomendacji nr 25 proponujemy określić, które obowiązki informacyjne odnoszą
się do klientów detalicznych, a które do klientów komercyjnych.
UZASADNIENIE
Rekomendacja nr 25 nakłada na banki szereg obowiązków informacyjnych dot. klienta
ubiegającego się o kredyt hipoteczny, nie różnicując ich jednocześnie w odniesieniu do
klienta detalicznego i komercyjnego. Tym samym nasuwa się wątpliwość, czy bank ma te
same obowiązku informacyjnego w stosunku do każdego klienta ubiegającego się o kredyt
hipoteczny (takie same do klienta detalicznego i takie same do klienta komercyjnego, pomimo
że ten ostatni jest przecież profesjonalnym uczestnikiem obrotu gospodarczego), a nie ma ich
4
w stosunku do klienta ubiegającego się o kredyt mieszkaniowy, ale zabezpieczony w innej
formie niż hipoteka.
Zgłaszając powyższe wnioski i uwagi Krajowy Związek Banków Spółdzielczych
prosi o ich uwzględnienie w toku dalszych prac nad projektem Rekomendacji S.
Z poważaniem
Jerzy Różyński
Prezes Zarządu
Krajowego Związku Banków Spółdzielczych
5