Załącznik do pisma nr PIIT/586/07 w sprawie interwencji w sprawie

Załącznik do pisma nr PIIT/586/07 w sprawie interwencji w sprawie
dotyczącej negatywnych konsekwencji dla rynku telekomunikacyjnego
nielegalnej
działalności
różnych
podmiotów
polegającej
na
terminowaniu ruchu telekomunikacyjnego poprzez przekierowywanie
połączeń
telefonicznych
pochodzących
z
różnych
sieci
telekomunikacyjnych i zakańczanie ich w sieciach polskich operatorów
komórkowych z wykorzystaniem bramek GSM (tzw. FCT)
Schematy takiej działalności wyglądają następująco
uwzględniono ruch krajowy i międzynarodowy):
(na
wykresach
Ruch krajowy:
a) Prawidłowy scenariusz
połączenia krajowego
b) Typowy scenariusz FCT dla
połączenia krajowego
Ruch międzynarodowy:
a) Prawidłowy scenariusz połączenia zagranicznego
1
b) Typowy scenariusz FCT dla połączenia zagranicznego
Powyższe schematy pokazują jasno, że podmioty, którym na podstawie
umowy abonenckiej operatorzy telefonii komórkowej udostępnili karty SIM
wykorzystują te karty w sposób niezgodny z przeznaczeniem i zawartą z
operatorem umową o świadczenie usług telekomunikacyjnych i stają się
dodatkowymi,
nieuprawnionymi
pośrednikami
w
ruchu
telekomunikacyjnym. Podmiot FCT używa kart SIM (uzyskanych w celu
realizacji
umów
abonenckich)
do
prowadzenia
działalności
telekomunikacyjnej, odsprzedając na masową skalę zakupione od operatora
telefonii mobilnej usługi telefoniczne innym abonentom bez umowy o dostęp
przewidzianej dla tego rodzaju działalności w art. 31 Prawa
telekomunikacyjnego. W rezultacie podmiot ten prowadzi działalność
telekomunikacyjną wykorzystując bez uprawnień sieć operatora, od którego
uzyskuje karty SIM. Taka działalność jest niezgodna z prawem
telekomunikacyjnym oraz ze standardami ITU i ETSI, do których
przestrzegania zobowiązana jest Polska.
2
W trakcie takiego procesu połączenia realizowane w technologii komutacji
łączy zmieniane są na transmisję danych w technologii pakietowej, co
prowadzi do utraty danych o abonencie inicjującym połączenie. Samo
połączenie kierowane jest w sposób nie gwarantujący odpowiedniej jakości
ani bezpieczeństwa przesyłanych danych. Szczegółowe wykazy połączeń
wskazują wówczas, iż dane połączenie zostało wykonane pomiędzy
urządzeniami końcowymi należącymi do sieci operatora komórkowego, gdy w
rzeczywistości wywołanie połączenia następowało poza siecią tego operatora
(w kraju lub zagranicą).
Powyżej opisana działalność rodzi następujące skutki:
1. Terminowanie ruchu wpływa na znaczne pogorszenie jakości
świadczonych usług telekomunikacyjnych. Operator sieci mobilnej w
przypadku stosowania na masową skalę bramek GSM, nie będzie w
stanie zapewnić abonentom odpowiedniej jakości połączeń, a więc nie
będzie mógł należycie wywiązać się z umów o świadczenie usług swoim
abonentom.
Pogorszenie
jakości
świadczonych
usług
telekomunikacyjnych w wyniku terminowania ruchu następuje
poprzez:
a. przeciążenie sieci w miejscu funkcjonowania podmiotów
zajmujących
się
terminowaniem
połączeń,
co
może
uniemożliwiać wykonywanie połączeń w tych lokalizacjach przez
zwykłych klientów;
b. zagrożenie dla integralności sieci GSM poprzez stosowanie przez
podmiot terminujący ruch rozwiązań technicznych niezgodnych
ze specyfikacją i standardami GSM;
c. dłuższy niż przeciętnie czas zestawiania połączeń;
d. częstsze błędy w zestawianiu połączeń (dodatkowy interfejs
radiowy na drodze którą połączenie jest zestawiane);
e. gorszą jakość transmisji głosowej w związku z przechodzeniem
tej transmisji przez dodatkowe urządzenia;
f. zagrożenie przerwaniem rozmowy lub mylnym komunikatem o
konieczności zasilenia konta w przypadku, kiedy podmiot
terminujący ruch nie zdąży zasilić karty SIM używanej w bramce
GSM (obecnie w procederze FCT najczęściej wykorzystywane są
karty pre-paid wymagające okresowego doładowania) - wiąże się
to z dodatkowym, nieuzasadnionym obciążeniem kosztowym
użytkownika końcowego;
g. brak możliwości monitorowania kosztów usług roamingowych
(użytkownik końcowy, dzwoniąc na infolinię swojego operatora
macierzystego, uzyskuje informację o stanie konta karty
wykorzystanej
przez
podmiot
terminujący
ruch
do
przekierowania tego połączenia);
3
h. brak możliwości korzystania w ramach roamingu z usług
dodatkowych (np. fax, video call);
i. brak
możliwości
prawidłowej
prezentacji
identyfikacji
zakończenia sieci, z którego inicjowane jest połączenie, o której
mowa w art. 171 Prawa telekomunikacyjnego.
2. W
przypadku
połączenia
przekierowanego
przez
podmiot
wykorzystujący bramkę GSM, prezentowany jest albo numer podmiotu
dokonującego przekierowania, albo – najczęściej - brak jest prezentacji,
gdyż numer taki jest zastrzeżony. W konsekwencji użytkownik
końcowy, do którego skierowane jest połączenie, zostaje wprowadzony
w błąd. Użytkownicy często odrzucają połączenia inicjowane z
numerów zastrzeżonych i w konsekwencji, w wyniku bezprawnego
ukrycia numeru przez podmiot dokonujący przekierowania,
użytkownik inicjujący połączenie zostaje pozbawiony możliwości
skorzystania z usługi telekomunikacyjnej.
3. Działania podejmowane przez przedsiębiorców terminujących ruch
mogą prowadzić do naruszenia zasad przetwarzania danych objętych
tajemnicą telekomunikacyjną. Zgodnie z art. 159 ust. 2 Prawa
telekomunikacyjnego, zakazane jest zapoznawanie się, utrwalanie,
przechowywanie, przekazywanie lub inne wykorzystywanie treści lub
danych objętych tajemnicą telekomunikacyjną przez osoby inne niż
nadawca i odbiorca komunikatu. Ponadto podmioty zajmujące się
terminowaniem ruchu mają możliwość szczegółowej rejestracji
połączeń terminowanych poprzez swoje urządzenia, co również jest
działaniem nieuprawnionym (sprzecznym z przepisami PT dot.
tajemnicy telekomunikacyjnej).
4. W związku z prowadzeniem przez niektóre podmioty takiej działalności
operatorzy nie są w stanie prawidłowo wypełniać nałożonych na nich
przez prawo obowiązków na rzecz obronności, bezpieczeństwa państwa
oraz bezpieczeństwa i porządku publicznego. W szczególności nie są w
stanie przedstawić prawdziwych i kompletnych informacji o tym, kto
faktycznie dzwonił na dany numer. W informacji takiej są zawarte
numery kart SIM użytych do przekierowania ruchu, a nie numery
faktycznego rozmówcy inicjującego połączenie, gdyż w takim
przypadku nie ma przepływu pomiędzy sieciami sygnalizacji SS-7.
5. Używanie tych urządzeń w sposób niekontrolowany może służyć
inwigilacji przez podmioty nieuprawnione rozmów telefonicznych, co
może naruszać konstytucyjne prawo do ochrony prywatności, oraz
prowadzić do naruszenia przepisów o ochronie informacji niejawnych.
W skrajnych przypadkach używanie takich urządzeń w sposób
niekontrolowany może stanowić bezpieczny kanał komunikacji dla
organizacji przestępczych czy terrorystycznych, a na pewno w
znacznym stopniu utrudnić (lub nawet uniemożliwić) inwigilację takich
organizacji.
6. Przy prowadzeniu takiej działalności popełniane są przestępstwa
przeciwko ochronie informacji m.in. z art. 268 § 1 k.k. („Kto, nie będąc
do tego uprawnionym, niszczy, uszkadza, usuwa lub zmienia zapis
istotnej informacji albo w inny sposób udaremnia lub znacznie
4
utrudnia osobie uprawnionej zapoznanie się z nią (…)), ze względu na
„ukrywanie” numeru telefonicznego linii wywołującej i zastępowanie go
innym numerem MSISDN.
7. Terminowanie ruchu poprzez FCT prowadzone jest często bez
wymaganego zezwolenia (zgodnie z art. 63. § 1 Kodeksu wykroczeń, kto
bez złożenia pisemnego wniosku o dokonanie wpisu do rejestru
przedsiębiorców
telekomunikacyjnych
wykonuje
działalność
telekomunikacyjną, podlega karze aresztu, ograniczenia wolności lub
grzywny). Dodatkowo stosownie do art. 209 ust. 1 pkt 2 Ustawy Prawo
telekomunikacyjne wykonywanie działalności telekomunikacyjnej w
zakresie nieobjętym wnioskiem o wpis do rejestru, podlega karze
pieniężnej, nakładanej decyzją Prezesa UKE.
8. Stosowanie FCT zniekształca analizy wykonywane przez Urząd
Statystyczny oraz inne instytucje badające rynek telekomunikacyjny i
podawane przez nie informacje o ruchu międzyoperatorskim i
detalicznym.
Trzeba podkreślić również negatywny wpływ
wykorzystywania FCT na
motywację operatorów do rozwoju i rozbudowy własnych sieci. Jeśli organy
państwa przyzwoliłyby oficjalnie na praktykowanie takiej działalności, to
oczywistym jest, że z takiego sposobu skorzystają wszyscy przedsiębiorcy
telekomunikacyjni (zarówno stacjonarni, jak i komórkowi). Oznaczałoby to
zatem, że zamiast rozwijać sieć telekomunikacyjną operatorzy komórkowi
mogą sami próbować za pomocą bramek GSM wykorzystywać rozwiązania
abonenckie innych operatorów, aby uzyskiwać dostęp i korzystać z sieci
innych przedsiębiorców. Może to zahamować rozwój rynku, gdyż inwestycje
w sieć przestaną być racjonalne z biznesowego punktu widzenia.
Wykorzystywanie kart SIM do zestawiania połączeń z abonentami sieci
mobilnych jest niezgodne z obowiązującym w państwach Wspólnoty
Europejskiej reżimem prawno – regulacyjnym. Zgodnie z postanowieniami
Dyrektywy nr 2002/21/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 marca
2002 r. w sprawie wspólnych ram regulacyjnych sieci i usług łączności
elektronicznej, przesyłanie połączeń pomiędzy publicznymi sieciami
telefonicznymi w celu zapewnienia interoperacyjności usług i komunikacji
między użytkownikami sieci odbywa się w ramach połączenia sieci.
Operatorzy FCT faktycznie przekazują ruch między sieciami, natomiast nie
stosują się do regulujących ten proces reguł.
Standardowe połączenia sieci operatorów odbywają się zgodnie z normami i
standardami ITU-T i ETSI, które szczegółowo opisują wymogi dotyczące np.
interfejsu punktu styku, parametrów jakościowych, dopuszczalnych
fluktuacji fazy i przepływności czy optycznego interfejsu liniowego.
Przesyłanie połączeń międzysieciowych za pomocą kart SIM i bramek GSM
nie odpowiada tym standardom. Wykorzystywane urządzenia przeznaczone
są dla użytkowników końcowych, z myślą o nich zostały zbudowane, a
wykorzystywanie ich do hurtowego przekazywania ruchu międzysieciowego
odbywa się z naruszeniem powyższych standardów.
5
Należy podkreślić, że obecnie proceder ten ma charakter masowy (każdy z
polskich operatorów sieci ruchomych wykrywa kilka tysięcy nowych
przypadków miesięcznie) i jest prowadzony przez podmioty lub osoby z
terenu całego kraju. Dodatkowo pomiędzy tymi podmiotami lub osobami
często występują powiązania kapitałowe lub osobowe, a nawet daje się
zauważyć wykorzystywanie dla prowadzenia tej działalności kart SIM
zwykłych klientów (tzw. „słupów”), którzy udostępniają najczęściej za
wynagrodzeniem swoje karty SIM bez świadomości ich faktycznego
wykorzystywania. Może to, zatem świadczyć o dużym stopniu zorganizowania
osób i grup zajmujących się tym procederem, które pozostają poza
jakąkolwiek kontrolą ze strony organów państwa.
Prowadzenie opisanego wyżej procederu jest od kilku lat przedmiotem
szeregu
postępowań
sądowych.
Umowy
o
świadczenie
usług
telekomunikacyjnych są rozwiązywane ze skutkiem natychmiastowym w
przypadku powzięcia przez operatora wiadomości, że są one wykorzystywane
w sposób niezgodny z prawem. W wielu przypadkach skutkowało to
skierowaniem sprawy do sądu cywilnego. Należy zauważyć, że sądy cywilne
w swoich orzeczeniach z całą stanowczością podzielały stanowisko
operatorów uznając jednoznacznie opisywaną działalność za niezgodną z
prawem telekomunikacyjnym (wyroki Sądu Okręgowego w Warszawie – sygn.
akt XVI GC 1024/05, XXIII GA 492/05, XVI GC 192/06 oraz XVI Gc
1059/02 jak również Sądu Apelacyjnego w Warszawie − sygn. akt IACa
1012/06, XVI QC 1024/05, XVI QC 490/05). Niestety, nawet kilka
korzystnych wyroków sądów cywilnych w żadnym stopniu nie rozwiązuje
problemu masowości terminowania ruchu i jego wielopłaszczyznowych
negatywnych skutków opisanych powyżej. Należy pamiętać, że rozwiązanie
umowy przez operatora i podjęcie obrony swoich słusznych interesów w
sądzie cywilnym jest wyłącznie reakcją post factum na zaistniałe już
negatywne zjawisko. Działanie „po fakcie” w żadnym stopniu nie odstrasza
przed terminowaniem ruchu za pomocą nowych kart, nie przynosi więc
efektów w zwalczaniu masowości tego rodzaju działalności i jej negatywnych
skutków. Konieczne jest tutaj podjęcie systemowych działań zarówno
legislacyjnych, jak i administracyjnych.
6