Pobierz PDF

Ściąga eksperta
Opowiadania Brunona Schulza
nauka XX wieku zmieniła oblicze świata oraz ludzkie spojrzenie na rzeczywistość; na te zjawiska musiała zareagować także sztuka i
literatura; XX wiek to czas narodzin ruchów awangardowych w sztuce; tradycyjne konwencje zaczęły ustępować miejsca
eksperymentowi artystycznemu, liczył się indywidualizm, eksperyment oraz swoboda skojarzeń; nowy obraz świata kreowała także
nauka: odkrycia wiedeńskiego psychiatry Zygmunta Freuda w dziedzinie ludzkiej psychologii i teoria względności Alberta Einsteina
odkrycie podświadomości i jej wpływu na psychikę człowieka i zanegowanie tradycyjnych poglądów na temat czasu i przestrzeni
stało się inspiracją dla artystów reprezentujących różne dziedziny sztuki; literaturę realistyczną (zgodną z rzeczywistością)
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 1/13
Ściąga eksperta
zaczęła zastępować tzw. sztuka kreacjonistyczna, czyli taka, która powołuje do istnienia nieznane dotąd światy, będące
tworem wyobraźni artysty; psychoanaliza Zygmunta Freuda, jego teoria nieświadomości i marzenia sennego bardzo silnie
zainspirowała pisarzy XX wieku; Freud twierdził, że obok świadomych procesów psychicznych istnieje także w człowieku
bogata sfera procesów nieświadomych; nieświadomość dochodzi do głosu przede wszystkim w marzeniach sennych, które
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 2/13
Ściąga eksperta
posiadają symboliczny charakter; marzenie senne ujawnia wszystko to, co człowiek stara się stłumić z uwagi na niecenzuralny
charakter tych marzeń (treści seksualne, ukryte marzenia i popędy biologiczne); Zygmunt Freud rozszerzył swoją teorię i podzielił ludzką
psychikę na sferę id (to) – stłumione pragnienia, treści nieakceptowane kulturowo, ego, czyli ja świadome i superego – sfera nakazów i
norm kulturowych, która tłumi pragnienia o niecenzuralnym charakterze
w literaturze pojawiły się dziwne, oniryczne (o charakterze marzenia sennego) obrazy, które w symboliczny sposób
przedstawiały treści ukryte ludzkiej psychiki; tradycyjna literatura realistyczna pomijała do tej pory tę sferę doświadczeń,
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 3/13
Ściąga eksperta
usuwając ją poza nawias własnych zainteresowań; jednym z twórców, który wykorzystywał teorię nieświadomości Zygmunta Freuda
był Bruno Schulz; w jego opowiadaniach spotkasz dziwne opisy, prezentacje niezwykłych wydarzeń czy ludzkie zachowania, które
przeczą naszym wyobrażeniom o rzeczywistości; jest to tzw. proza kreacyjna, twórca upomina się po prostu o prawo do tworzenia
własnych światów, rządzących się swoimi prawami; wizja może powiedzieć więcej o człowieku niż literatura realistyczna
Bruno Schulz (1892–1942) był prozaikiem, malarzem, grafikiem, tłumaczem i krytykiem literackim; urodził się w Drohobyczu
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 4/13
Ściąga eksperta
studiował architekturę we Lwowie i malarstwo w Wiedniu; zasłynął jako autor dwóch tomów opowiadań Sklepy cynamonowe
(1933) i Sanatorium pod klepsydrą (1937); zaskakująca proza Schulza zachwyciła wielu krytyków i pisarzy tamtych czasów; centralną
postacią opowiadań z cyklu Sklepy cynamonowe (poza narratorem Józefem) jest ojciec – Jakub; w utworze z tego cyklu pt.
Nawiedzienie zaczyna dziwnie się zachowywać i chorować; wraz z rodziną mieszka w domu położonym przy rynku, co ciekawe
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 5/13
Ściąga eksperta
mieszkanie to przypomina labirynt ganków, schodów i tajemnych przejść; w czasie choroby Jakub rozmawia z Bogiem, kłóci się z
nim, za co zostaje ukarany w groteskowy sposób – biegunką; typowy dla schulzowskiego świata jest obraz metamorfozy ojca, który na
oczach rodziny schnie i maleje, a następnie zamienia się w ptaka
jest to świat fantasmagoryczny, pełen niezwykłych skojarzeń, sennych wizji; pisarz tworzy w opowiadaniach własny, niepowtarzalny
obraz świata, często o symbolicznym znaczeniu; w opowiadaniu Nawiedzienie ojciec narratora jest stylizowany na biblijnego
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 6/13
Ściąga eksperta
proroka, który spiera się z Jahwe na temat sensu świata, pragnie go jakby na nowo stworzyć na własnych zasadach i za tę pychę
zostaje właśnie ukarany; mamy tutaj do czynienia z wiarą pisarza w kreacyjną moc słowa oraz koniecznością stwarzania go
według własnej recepty; motyw labiryntu występujący w tym opowiadaniu; jest to jedna z najczęściej występujących figur w prozie
Schulza, która określa przestrzeń jego utworów; to zjawisko upodabnia opowiadania pisarza z Drohobycza do powieści pt. Proces
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 7/13
Ściąga eksperta
F. Kafki; labirynt w kulturze europejskiej ma wielowiekową tradycję; labirynt może skrywać jakieś sacrum, ale może też chronić
jakąś tajemnicę lub zło; labirynt stanowi przemyślaną strukturę; w opowiadaniach mamy pytanie o to, jak jest zbudowany i w jaki sposób
funkcjonuje świat – czy ma on jakąś nadrzędną strukturę, czy to człowiek nadaje sens rzeczywistości
Sklepy cynamonowe – korespondują z innym utworem pochodzącym z tego cyklu - Ulica Krokodyli; w Sklepach cynamonowych
czas akcji stanowią krótkie zimowe dni; ojciec narratora zagłębia się coraz bardziej we własnych dziwnych dociekaniach nad
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 8/13
Ściąga eksperta
istotą świata, jak mówi narrator coraz bardziej zaprzedaje się tamtej sferze; rodzina postanawia wybrać się do teatru, ale w
roztargnieniu ojciec zapomina portfela; narrator – Józef zostaje wysłany do domu, aby go przynieść; jego wędrówka zamienia się
w podróż po korytarzach labiryntu, który stanowią ulice miasta (pierwowzorem jest tutaj rodzinne miasto pisarza – Drohobycz); Józef trafia również do budynku swego gimnazjum, nie przypomina on jednak znanej i oswojonej rzeczywistości; okazuje się, że
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 9/13
Ściąga eksperta
nocą odbywają się tam lekcje rysunku, a gimnazjum połączone jest z miejskim parkiem przy pomocy tajemniczego przejścia; j
ednak najbardziej interesujący jest obraz tytułowych sklepów cynamonowych; swoją nazwę zawdzięczają one kolorowi ścian w
kolorze cynamonu; kuszą przechodnia swoim tajemniczym wnętrzem, a przede wszystkim bogactwem i niezwykłością sprzedawanych
tam towarów; są tam: rzadkie materiały, ognie bengalskie, szkatułki czarodziejskie, jaja owadów egzotycznych, żywe salamandry i
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 10/13
Ściąga eksperta
bazyliszki; w sensie symbolicznym można powiedzieć, iż kryją one całe bogactwo świata, jego rozmaitość, tajemnicę i
różnorodność; funkcjonują jako swoiste muzeum (bogactwo świata kultury) i ogród zoologiczny (bogactwo świata natury); bogactwo
sklepów cynamonowych zostało przez pisarza skonfrontowane z Ulicą Krokodyli; jest to rewir nowoczesności tandety, można
powiedzieć współczesnej komercji; w przeciwieństwie do wcześniej opisanych sklepów nie kryje ona żadnej tajemnicy, jest
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 11/13
Ściąga eksperta
siedliskiem mentów, podejrzanych typów, prostytutek i degeneratów; Ulica Krokodyli uosabia dzieło człowieka – tandetne, nijakie i
podejrzane
Schulz nie naśladuje w swoich opowiadaniach znanej nam z doświadczenia rzeczywistości; dzięki językowym zabiegom
stylistycznym powołuje on do istnienia zupełnie nową rzeczywistość; dzieje się tak przede wszystkim dzięki: bogactwu słownictwa
nacechowanego ekspresyjnie, zastosowaniu szeregu epitetów i metafor; pisarz stosuje także często słowa obce i dziwnie
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 12/13
Ściąga eksperta
brzmiące dla pogłębienia efektu niezwykłości; personifikacje przedmiotów i animizację zachowań człowieka (zwłaszcza ojca
narratora – bohatera Józefa); moc kreacyjną posiadają również wypowiedzi wielokrotnie złożone i styl nasycony emocjami
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)
Strona 13/13