Edudu.pl - "Zbrodnia i kara" Fiodora Dostojewskiego

Ściąga eksperta
"Zbrodnia i kara" Fiodora Dostojewskiego
Fiodor Dostojewski jest autorem wielu powieści, które przeszły do kanonu klasyki literatury światowej; debiutował w roku
1846 powieścią Biedni ludzie; najważniejsze powieści w jego dorobku to: Wspomnienia z domu umarłych (1861-62), Notatki z
podziemia (1846), Biesy (1872), Bracia Karamazow (1879-80); Zbrodnię i karę opublikował Dostojewski w roku 1866, czyli w
czasie gdy był już uznanym pisarzem; powieść ta powstawała w trudnych dla autora okolicznościach osobistych – choroba żony, śmierć
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 1/12
Ściąga eksperta
brata, hazard sprawiły, że miał on poważne problemy finansowe
ZBRODNIA I KARA - PRZECIW ANTROPOTEIZMOWI: wielki pisarz rosyjski napisał tę powieść przeciw antropoteizmowi; antropoteizm - ubóstwienie człowieka zamiast Boga, przekonanie, że Bóg i porządek wiary nie jest potrzebny, że człowiek sam
może stanowić prawo, które będzie wystarczające; takie poglądy głosiła rosyjska lewica, która wtedy rządziła w Rosji i z
którą Dostojewski był skłócony; Dostojewski wykreował bohatera, który posługując się logiką stworzył koncepcję, wedle której ludzie
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 2/12
Ściąga eksperta
dzielą się na zwykłych i niezwykłych; tych wyjątkowych, nielicznych nie obowiązują zasady moralne; zaplanował i dokonał
morderstwa, twierdził przy tym, że lichwiarka jest wstrętną wszą, nikomu niepotrzebną i że tak naprawdę, zrobił coś dobrego; taka
filozoficzna koncepcja Raskolnikowa i jego poważne problemy finansowe były powodem dokonania morderstwa; imię głównego
bohatera znaczy odszczepieniec; o czym to powieść? Raskolnikow rozważa, potem dokonuje morderstwa na lichwiarce i jej
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 3/12
Ściąga eksperta
siostrze; następnie zaś usiłuje nie wpaść w ręce sędziego śledczego, przezwyciężyć własne sumienie, na końcu zaś dobrowolnie
przyznaje się do winy
oprócz warstwy zdarzeniowej istotna w tej powieści jest psychologia postaci i to nie tylko głównego bohatera; aby ukazać ją w
sposób sugestywny Dostojewski zastosował swą nowatorską narrację, czyli narrację polifoniczną – wielogłosową; POWIEŚĆ
POLIFONICZNA: z greckiego polyphonos znaczy gadatliwy, wielogłosowy; termin utworzony przez M. Bachtina w dziele Problemy
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 4/12
Ściąga eksperta
poetyki Dostojewskiego; wg niego w dialogach dochodzi do krzyżowania, współbrzmienia replik dialogu jawnego z replikami dialogu
wewnętrznego bohaterów; typ narracji, w której narrator niejako kryje się za postaciami świata przedstawionego, pozwalając
im na wypowiadanie kwestii w ich własnym imieniu; dialogowe postrzeganie świata z wielu różnych, możliwych punktów widzenia,
co zmusza czytelnika do wyciągania samodzielnych wniosków; często to samo wydarzenie zostaje przedstawione kilka
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 5/12
Ściąga eksperta
razy – za każdym z perspektywy innego bohatera powieści; zastosowanie narracji polifonicznej służy pokazaniu, że główne dylematy
moralne – dotykające bohaterów – formułuje Dostojewski w taki sposób, aby czytelnik miał świadomość nie tylko rozbudowanej
psychologii postaci, ale też długiej i krętej drogi Raskolnikowa do odnowy moralnej
SONIA - w drodze do odnowy moralnej jego przewodniczką i wsparciem była Sonia; bohaterka ta, nieodmienni kojarząca się
czytelnikowi z postacią Marii Magdaleny, odmieniła wpierw swoje życie, a potem swą cierpliwą, współczującą i wszystko rozumiejącą
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 6/12
Ściąga eksperta
miłością obudziła sumienie Raskolnikowa
RODION RASKOLNIKOW: losy głównego bohatera – Rodiona Raskolnikowa są złożone; zabójstwo, którego dokonał było
odzwierciedleniem jego kontrowersyjnych poglądów i trudnej sytuacji życiowej; później bohater poświęcił wiele wysiłku temu,
aby uciec od podejrzeń, tym samym nie zostać aresztowanym; ostatecznie sam przyznał się do winy; utwór kończy się tym, że bohater
mówi: - To ja wówczas zabiłem starą lichwiarkę i jej siostrę Lizawietę siekierą i ograbiłem. Ilia Pietrowicz otworzył usta. Ze
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 7/12
Ściąga eksperta
wszystkich stron zbiegli się ludzie. Raskolnikow powtórzył swoje zeznania.
rola śledczego Pietrowicza w powieści i jego stosunek do Raskolnikowa; główny bohater odnosi subiektywne wrażenie, że śledczy
nie znosi go i celowo wręcz prześladuje; Porfiry wykonuje swą pracę; podejrzewa Raskolnikowa; jest jednak w jakiś dziwny
sposób wobec niego empatyczny; szczególnie, gdy ten przyznaje się do winy; niedługo wcześniej tak mówi do Raskonikowa: - Otóż
to, otóż to, tego się właśnie bałem! – zapalczywie i jakby z niechcący zawołał Porfiry. – Właśnie tego się bałem, że nie trzeba panu
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 8/12
Ściąga eksperta
naszego złagodzenia. (…) - Ej, nie lekceważ pan życia! – ciągnął dalej Porfiry – Wiele go jeszcze będziesz miał przed sobą. (…) -
Życia! Cóż to, pan jest prorokiem? Tak dużo pan wie? Szukajcie a znajdziecie. Może tego właśnie Bóg oczekuje od ciebie. Zresztą
kajdany nie trwają wiecznie.
Dostojewski nie zakończył w momencie przyznania się do winy losów swego bohatera, napisał jeszcze Epilog; Słownik terminów
literackich podaje, że epilog to końcowa partia utworu epickiego lub dramatycznego, informująca o dalszych losach postaci po
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 9/12
Ściąga eksperta
zamknięciu właściwej fabuły; taką kontynuację losów daje czytelnikowi Epilog tej powieści; Raskolnikow został skazany na
katorgę, a Sonia pojechała za nim; mimo katorgi uznaje się zakończenie utworu za szczęśliwe; bohater zrozumiał swój czyn, sięgnął
po Ewangelię, czyli powrócił do świata utraconych wcześniej wartości moralnych; ten powrót w epilogu stylizował Dostojewski na
zmartwychwstanie, w tym celu pojawiły się w nim symbole chrześcijańskie związane z postem, Wielkim Tygodniem i wreszcie
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 10/12
Ściąga eksperta
zmartwychwstaniem Chrystusa
PETERSBURG - najbardziej teoretyczne, wymyślone miasto świata; kreacja miasta – Petersburg; kreacja przestrzeni miejskiej
ma tu dwa zasadnicze aspekty; pierwszy – Petersburg, wbrew prawdzie historycznej, ukazany jest jako miasto brzydkie, pełne
okrucieństwa, biedy, stanowi w ten sposób tło tragicznych wydarzeń z życia bohaterów powieści, ale też obraz miasta staje się
obrazem świata, w którym – tak jak w życiu Raskolnikowa - dominuje zło, przemoc, ubóstwo, poniżenie; drugi – miasto ukazane jest
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 11/12
Ściąga eksperta
z subiektywnej perspektywy Raskolnikowa i dlatego zyskuje tak pesymistyczny wymiar; ten zabieg nazywamy psychizacją
przestrzeni: … u niego tak okropnie duszno… ale gdzie tu powietrze?... tutaj nawet na ulicach jest jak w pokoju bez lufcików.
Boże, co to za miasto…; Bachtin napisał o Petersburgu z powieści Dostojewskiego najbardziej teoretyczne, wymyślone miasto świata
konteksty: film Krzysztofa Krauzego pt. Dług; animowany film Piotra Dumały, będący adaptacją Zbrodni i kary
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)
Strona 12/12