Załącznik nr 1 A - Muzeum Wsi Kieleckiej

Załącznik nr 1
OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA
SPECYFIKACJA TECHNICZNA WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT DLA
ZADANIA:
Rozbudowa Muzeum Wsi Kieleckiej – Parku Etnograficznego
w Tokarni w celu zachowania dziedzictwa kulturowego podniesienia atrakcyjności turystycznej regionu.
Wstęp – Założenia podstawowe.
Zadanie
zabytkowym
dotyczy wzniesienia
przeniesionych
z
30
obiektów
terenu
etnograficznych
Kielecczyzny
w
o
charakterze
latach
1977-2000
i zmagazynowanych na terenie Parku Etnograficznego w Tokarni. Wśród przeniesionych
obiektów znajdują się wielobudynkowe zagrody. Łącznie 42 budowle. Całkowitą
rekonstrukcją należy objąć 5 budynków. Dotyczy to: dworu z Mirogonowic, młocarni
z Ogonowic, pieca z warsztatem garncarskim, obory z Mostek oraz stodoły ze
Szczepanowic. Cztery obiekty należy przenieść z terenu. Dotyczy to chałup ze Skorzowa,
Kobylnik i Wąchocka oraz młyna ze wsi Piasek.
Budynki będą wznoszone na podstawie projektów budowlanych, projektów
posadowienia, inwentaryzacji konserwatorskich, dokumentacji naukowych oraz elaboratów
z prac rozbiórkowych. We wznoszonych obiektach należy wbudować wszystkie nadające
się do wbudowania elementy rozebranych obiektów znajdujące się w Muzeum
i przekazywane sukcesywnie wykonawcy zgodnie z harmonogramem realizacyjnym
wznoszenia obiektów. Materiał budowlany wskazany przez Inwestora musi zostać
wbudowany zgodnie z zaleceniami i pod nadzorem budowlanym i etnograficznym
Muzeum.
Opracowanie
precyzuje
wymagania
materiałowe
i
rozwiązania
techniczne
i technologiczne wymagane przy projektowaniu i wykonaniu robót budowlanych.
Wszystkie zastosowane przez Wykonawcę materiały lub rozwiązania techniczne muszą
posiadać niezbędne atesty, świadectwa dopuszczenia oraz certyfikaty. Sposób montażu,
wykonania i instalacji elementów budowlanych winien odpowiadać wymaganiom polskich
norm,
rozwiązaniom
systemowym,
wytycznym
producenta
oraz
opracowaniom
projektowym.
1
Specyfikacja techniczna warunków wykonania i odbioru robót zadania inwestycyjnego
wzniesienia obiektów etnograficznych
Ogólne zalecenia dla wszystkich obiektów
1)
Każdorazowo, przed rozpoczęciem budowy obiektu zostanie przeprowadzona narada
robocza z udziałem przedstawicieli Inwestora w celu uszczegółowienia przyjętych
rozwiązań.
2)
Typ gontu – gont łupany lub o cechach gontu łupanego, jodłowy. Gont impregnowany
dwukrotnie w kąpieli min. 20 min (w całkowitym zanurzeniu) – kolejno środkiem
przeciwogniowym, środkami wodochronnymi i biochronnymi. Wymiary gontu : dł. min. 50 cm, szer. 8 – 12 cm, minimalna grubość w najszerszym miejscu – 2,5 cm, fugowany w
trójkąt. Marka preparatu do uzgodnienia i zatwierdzenia, kolor gontu – naturalne drewno.
Próbka gontu do akceptacji przez Inwestora.
3)
Strzecha
–
słoma
żytnia,
odpowiednio
zebrana
i
wymłócona,
powiązana
w wykrętki. Grubość pokrycia min. 40 cm. Sposób krycia zgodny z inwentaryzacją, po
akceptacji Inwestora. Próbka strzechy do akceptacji Inwestora przed wbudowaniem.
4)
Więźba dachowa – impregnowana dwukrotnie w kąpieli min. 20 min (w całkowitym
zanurzeniu)
kolejno
środkiem
przeciwogniowym,
środkami
wodochronnymi
i biochronnymi. Zachować kolor naturalnego drewna, konstrukcja złączy - ciesielska, bez
użycia współczesnych łączeń, takich jak np. śruby, płytki kolczaste, pierścienie zębate,
płytki stalowe, itp. Dopuszcza się pojedyncze gwoździe, gwoździe kowalskie i kołki
drewniane. Należy przewidzieć wykonanie więźby z nowych elementów we wszystkich
obiektach.
5)
Ściany zrębu – z drewna sosnowego lub jodłowego, elementy zrębu ciosane,
o przekroju ustalonym dla konkretnego obiektu (najczęściej będzie przekrój prostokątny,
fazowany), impregnowane dwukrotnie, tak jak więźba dachowa; ściany zawęgłowane na
zamki ciesielskie, wzmocnione czopem (dyblem) z drewna liściastego twardego.
Dyblowanie belek w ścianach co 2
m dyblem z drewna twardego liściastego. Belki
zrębowe obrobione bez śladów obróbki maszynowej (tak jak ociosy). W przypadku kiedy
występuje w inwentaryzacji inny rodzaj drewna taki jak dąb, modrzew (np. przyciesie)
należy je zastosować. Złącza belek uszczelnić mchem zmieszanym z gliną.
6)
Deski na podłogi i powały strugane, łączone wg wskazań indywidualnych. Podłogi
2
w
kolorze
naturalnego
drewna,
impregnowane
dwukrotnie
olejowo,
zgodnie
z zaleceniami Inwestora. Jeżeli nie wskazano inaczej deski podłogowe układać na linii
drzwi.
Podłoga – jeżeli nie określono inaczej w inwentaryzacji - z desek o szerokości ok. 30 cm
i grubości min. 3,8 cm, przybita do legarów gwoździami kowalskimi; deski strugane.
Legary do podłóg min. 14 x 14 cm, zabezpieczone przeciwgrzybicznie i przeciwogniowo
tak jak konstrukcja , układać na piasku rodzimym, zagęszczonym mechanicznie warstwami,
(z podbetonem lub oparty na filarkach z cegieł) o ID większym lub równym 0,97. Pod
powierzchnią
podłóg przewidzieć izolację przeciwwilgociową. Przewidzieć otwory
wentylacyjne dla podłóg. Otwory wentylacyjne umieszczać w miejscu niewidocznym
w porozumieniu z Inwestorem.
Powała impregnowana przeciwogniowo i przeciwgrzybicznie. Jeżeli nie jest określony
kolor w specyfikacji – należy zachować kolor naturalnego drewna.
W obiektach, w których założono wykończenie powały polepą, należy na deski powały od
strony strychu nabić listwy drewniane na łączeniach.
7)
Stolarka – deski strugane, impregnowane przeciwgrzybicznie i przeciwogniowo,
szklenie szybą pojedynczą o grubości 4 mm, bezbarwną. Forma okien zgodnie
z inwentaryzacją, stolarka okienna drewniana. Drzwi zewnętrzne tak jak w inwentaryzacji,
drzwi wewnętrzne - zgodnie ze specyfikacją. Deski na tafle drzwiowe - strugane. Należy
zastosować okucia kowalskie.
8)
Preparaty do impregnacji elementów drewnianych, takich jak ściany, powały, okna,
drzwi itp. dobrać tak, aby możliwe było ich późniejsze bielenie wapnem.
9)
Fundamenty wykonywać analogicznie jako żelbetowe z betonu C20/25(B25), zbrojone.
Otulina zbrojenia min. 5cm. Pod ławami fundamentowymi wykonać podlewkę z chudego
betonu
min.
B7,5(B10)
gr.10cm.
Fundamenty
zabezpieczyć
przeciwwilgociowo:
powierzchnie pionowe np.: 2xAbizol R+P lub równoważny, natomiast poziomo należy
zastosować izolację w postaci dwu warstw folii PE. Cokół wystający od poziomu terenu do
poziomu spodu przyciesia drewnianego będzie wymurowany z kamienia regionalnego –
każdorazowo rodzaj kamienia ustalić z Inwestorem przed wbudowaniem. Spoinowanie
kamienia wykonać możliwie mało widoczne.
3
10) Wszystkie elementy drewniane stykające się bezpośrednio z gruntem, murem
i żelbetem (szczególnie przyciesie) należy odizolować dwiema warstwami papy asfaltowej
(papę umieścić w sposób niewidoczny).
11) Urządzenia ogniowe muszą być wykonywane przez osoby wykwalifikowane zgodnie
z wymiarami i widokiem ogólnym z inwentaryzacji. Każdorazowo zostaną wykonane próby
palenia warunkujące odbiór obiektu.
W przypadku wątpliwości co do budowy urządzeń ogniowych (materiał, zaprawy,
wykończenie itp.) należy wszelkie informacje konsultować z Inwestorem. Bezwzględnie
należy zastosować okucia kowalskie. Nie dopuszcza się wbudowywania współczesnych
elementów, takich jak drzwiczki fabryczne itp. Wszystkie urządzenia ogniowe i kominy
polepiane wykonać w sposób charakterystyczny dla ręcznej obróbki np. drobne
nierówności, zaokrąglone narożniki itp.
12) W otworach nieprzeszklonych przewidzieć zabezpieczenie szkłem organicznym od
wewnątrz budynku z możliwością demontażu.
Uwagi :
Obiekty zlokalizowane w terenie posiadają elementy pokrycia dachów i poszycia ścian
z papy i eternitu. Po ich demontażu należy zutylizować papę oraz eternit – przedstawić
dowód utylizacji Inwestorowi. Koszty utylizacji ponosi Wykonawca.
Przyjęte w opisach i rzutach strony świata odnoszą się do pierwotnej lokalizacji ujętej
w inwentaryzacji. Każdorazowo usytuowanie budynku należy uzgodnić z Inwestorem.
Obiekty objęte przedmiotem zamówienia zostały geodezyjnie wytyczone w terenie. Nie
zwalnia to Wykonawcy przed wykonaniem ponownego tyczenia dla potrzeb inwestycji –
zgodnie z obowiązujący prawem. Przed rozpoczęciem robót budowlanych należy wykonać
ścinanie i karczowanie krzaków i poszycia wraz z ich utylizacją.
Przed przystąpieniem do montażu konstrukcji drewnianej, niezbędne jest przedstawienie
przez Wykonawcę opinii konstruktora wraz z obliczeniami sprawdzającymi głównych
elementów konstrukcji, takich jak słupy, belki stropowe, płatwie, krokwie i jętki. Opinię
przedstawić w formie pisemnej do akceptacji Inwestora. Nie dopuszcza się zmniejszenia
przekrojów w stosunku do inwentaryzacji i projektu. W przypadku potrzeby zwiększenia
przekroju ze względów konstrukcyjnych, należy każdorazowo konsultować to z Inwestorem
i przedstawić rozwiązanie w minimalny sposób naruszające charakter obiektu.
W zakresie zamówienia leży także wykonanie rysunków warsztatowych posadowienia wraz
4
z
obliczeniami
nieposiadających
sprawdzającymi
kompletnego
wykonanymi
projektu
przez
posadowienia.
konstruktora,
Koszty
dla
obiektów
wykonania
opinii
konstruktorskich ponosi Wykonawca.
Połączenia elementów konstrukcyjnych wykonać na połączenia ciesielskie, zgodnie
z inwentaryzacją. Należy zastosować złącza ciesielskie, bez użycia współczesnych łączeń,
takich jak np. śruby, płytki kolczaste, pierścienie zębate, płytki stalowe, itp. Dopuszcza się
pojedyncze gwoździe i kołki drewniane jedynie ze względów konstrukcyjnych (statyka
budowli, zwiększenie przekrojów) po uzyskaniu akceptacji działu etnografii i inspektora
nadzoru; w innym przypadku zachować stan z inwentaryzacji. Gwoździe i okucia drzwi
i okien kowalskie. Podobnie blachy piecowe , szybry, okucia piecowe wg starych wzorów.
Elementy składowane przez Inwestora wbudować tylko po uprzednim sprawdzeniu ich
stanu oraz odnowieniu i zaimpregnowaniu. Weryfikacja przydatności poszczególnych
elementów odbywać się będzie sukcesywnie pod nadzorem przedstawicieli Inwestora.
Przy wykonywaniu posadowień wykonać uziemienie otokowe każdego z budynków.
Po zakończeniu robót należy wykonać kompletną inwentaryzację powykonawczą
i geodezyjną każdego z obiektów.
Nr 1.
Zagroda z Gęsic
Zagroda (1852r.) w sektorze budownictwa terenów lessowych na terenie Parku
Etnograficznegow Tokarni. Zrealizować zgodnie z inwentaryzacją, projektem oraz
zaleceniami Inwestora.
Chałupa wzniesiona na rzucie prostokąta. Obiekt szerokofrontowy, jednotraktowy,
niepodpiwniczony. Chałupa o układzie izba – sień (przelotowa, na osi) – komora.
Fundament na ogólnych zasadach zgodnie z projektem.
Ściany wzniesione z obciosanych belek sosnowych. Belki zwęgłowane są na nakładkę
dwustronną prostą, z ostatkami na narożach i przy ścianach działowych ok. 20 - 25 cm
(zachować różną długość). Ściany działowe są powiązane z zewnętrznymi również na
nakładkę dwustronną prostą. Szczeliny między belkami wylepione są gliną zmieszaną
z plewami. Ściany są obustronnie bielone wapnem, z wyjątkiem ściany zachodniej
(szczytowej) i wewnętrznych ścian komory, które pozostawione są w naturalnym kolorze
drewna.
5
Otwór okienny (izba) w elewacji południowej ujęty w łątki. W otwór wprawione są
skrzynki okienne. Od strony zewnętrznej i wewnętrznej otwór obramowany jest
drewnianymi opaskami. Okno trzykwaterowe, dziewięcioszybowe (po trzy szyby
w kwaterze). Dwie zewnętrzne kwatery zawieszone są na zawiasach fabrycznych, otwierają
się na zewnątrz. Kwatera środkowa zamocowana na stałe. W komorze (również elewacja
południowa) znajduje się okienko szczelinowe, od strony wewnętrznej zabezpieczone
szybą. Drugie okno izby w elewacji północnej – jednokwaterowe, czteroszybowe,
wmontowane na stałe w otwór wycięty w dwóch belkach zrębu.
Otwór drzwiowy w elewacji południowej ujęty jest w węgary z nadprożem,
z jednej strony ukośnie wciętym, z drugiej wciosanym w łątkę. Tafla drzwiowa wykonana
jest z czterech desek (szer. ok. 20-35 cm) łączonych ze sobą na wpust i wypust. Przy
drzwiach od strony wewnętrznej znajduje się drewniana zasuwa. Otwór drzwiowy
w elewacji północnej ujęty jest w węgar i łątkę. Znajdujące się tutaj drzwi biegunowe
wykonane są z 5 desek o szer. ok. 15 – 25 cm. Deski połączone są na styk, przymocowane
do spąg drewnianymi kołkami. Spągi wpuszczone są w ramiak, którego górny czop obraca
się w belce biegnącej nad drzwiami, a dolny w otworze pnia. Do zabezpieczenia drzwi służy
drewniana zasuwa.
Otwór drzwiowy z sieni do komory ujęty jest w węgary z nadprożem ukośnie wciętym.
Tafla drzwiowa wykonana jest z 4 desek (szer. ok. 19, 28, 29, 35 cm) połączonych na wpust
i wypust, do których przybite są dwie spągi. Tafla zawieszona jest na zawiasach pasowych.
Od strony komory znajduje się drewniana zasuwa. Otwór drzwiowy z sieni do izby ujęty
jest w węgary z nadprożem ukośnie wciętym. Tafla drzwiowa wykonana jest z czterech
desek szer. 17–35 cm, grub. min. 2 cm, połączonych na wpust i wypust. Do desek przybite
są dwie spągi. Drzwi zawieszone są na zawiasach pasowych. Otwierane są za pomocą
klamki paluchowej.
Nad izbą i częścią sieni znajduje się powała wykonana z desek struganych o szer. 25–30 cm
łączonych na styk, nad komorą z bali o grub. do 25 cm. Powała spoczywa na pięciu
tragarzach, trzech w izbie i po jednym w sieni i w komorze, które są fazowane. Na
środkowym tragarzu izby znajduje się wycięty krzyż w kole oraz data budowy obiektu.
W powale sieni znajduje się wejście na strych, bez żadnego zabezpieczenia. Nad izbą na
powale znajduje sie polepa gr. min 5 cm, nie ma jej nad sienią i komorą. Powała od strony
izby obielona jest wapnem.
6
W sieni i izbie i chlewie wykonać glinianą polepę. W komorze podłoga zrobiona jest
z desek gr. 3,2 cm i szer. min 20 cm, na legarach.
Dach czterospadowy o konstrukcji krokwiowo – płatwiowej. Więźba dachowa składa się
z płatwi spoczywających na wypustach belek stropowych oraz na ostatnich belkach ścian
szczytowych i belkach ścian działowych. Płatew wysunięta jest ok. 27 cm poza pion zrębu.
Połączona jest z belkami stropowymi na nakładkę prostą jednostronną. Na płatwiach
wspierają się krokwie górą spięte jętkami. Więźbę dachową uzupełniają łaty przybijane do
zewnętrznych krawędzi krokwi. Dach pokryty jest słomą w schodki. Kalenica wzmocniona
jest żerdziami dla ochrony przed wiatrem.
Urządzenie ogniowe zlokalizowane jest w izbie, przy ścianie dzielącej sień i izbę. Składa się
z trzonu kuchennego z nalepą i zawieszonej nad nim kapy, pieca i chlebowego (otwór
czeluści bez drzwiczek). Kapa wykonana jest z desek, zawieszona 67 cm nad trzonem,
z wierzchu polepiana gliną i bielona. W sieni komin z "grubą" posiada kształt prostokąta,
wnęka nie jest zabezpieczona drzwiczkami. Na powale jest tzw. "baba" – przewód dymowy
łączący kapę z kominem. Wszystkie części wzniesione są z kamienia i cegły na zaprawie,
polepiane i bielone. Komin prosty, zwężany ku górze, ponad dachem polepiany, bielony.
Stodoła: Posadowienie – Fundament na ogólnych zasadach wg projektu.
Stodoła wzniesiona na planie prostokąta, w konstrukcji węgłowej (wieńcowej). Bale szer.
15 cm, wysokości 14-32 cm. Zachować różne długości ostatków. Zapolnice z belek
16-27 cm. Dwuskrzydłowe wrota wykonane z desek i wzmocnione spągami, zawieszone są
na zawiasach pasowych. Dach czterospadowy o konstrukcji krokwiowo – płatwiowej
pokryty żytnią słomą, schodkowo. Kalenica wykonana z darniny i perzu. Na inwentaryzacji
widoczne pochylenie konstrukcji i ścian. Ściany wykonać pionowo, przywrócić do stanu
pierwotnego.
Nr 2.
Chałupa z Kobylnik
Chałupa drewniana z I poł. XIXw parterowa, jednotraktowa, szerokofrontowa przewidziana
do wzniesienia w sektorze budownictwa terenów lessowych. Obiekt istniejący w terenie do
posadowienia na terenie Parku Etnograficznego w Tokarni - do przeniesienia w ramach
zamówienia. Po zdjęciu pokrycia z eternitu należy go zutylizować.
Sień oddziela komorę od izby i drugiej komory. Z sieni schody drewniane prowadzą na
strych. Budynek wzniesiony w konstrukcji wieńcowej oraz sumikowo-łątkowej /łączenie
7
ścian zewnętrznych z wewnętrznymi/.
Fundament na zasadach ogólnych z widoczną podmurówką z kamienia łamanego ok.10cm.
Ściany wykonane z bali /połowizny/ o przekroju ok.15cm w narożach łączone na obłap
z nieregularnie wystającymi ostatkami. Ściany wewnętrzne otynkowane zaprawą wapienną
na ruszcie drewnianym bielone. Ściany zewnętrzne bielone. Strop drewniany nagi bielony.
Deski 25 cm szer.3,2 grub. Należy przywrócić pierwotny kształt dachu – ściany szczytowe
powyżej stropu są wtórne. Należy przywrócić pierwotny kształt dachu. Ściany szczytowe
powyżej stropu są wtórne. Dach czterospadowy kryty słomą na gładko. Konstrukcja
krokwiowo- płatwiowa – wykonać nową zgodnie z projektem.
Okna skrzynkowe dwuskrzydłowe z luftem w węgarach. Drzwi zewnętrzne spągowe
deskowane, wewnętrzne jednoskrzydłowe płycinowe. Urządzenia grzewcze zrekonstruować
na wzór istniejących, wylepiane, bielone. Komin prosty, zwężany ku górze polepiany.
Komin w komorze nie jest przedmiotem zadania, nie należy posadawiać go w obiekcie
przeniesionym.
Nr 3.
Obora z Mostek - WC
Budynek drewniany jest rekonstrukcją obory z Mostek wraz z adaptacją na ogólnodostępne
WC dla zwiedzających. Zrealizować zgodnie z inwentaryzacją oraz projektem i zaleceniami
Inwestora.
Dach czterospadowy pokryty dwoma warstwami gontu drewnianego. Projekt zawiera
architekturę, konstrukcję, instalację wod- kan, CWU. oraz CO, wentylację i instalacje
elektryczne.
Ściany zewnętrzne – przyciesie dębowe węgłowane na nakładkę prostą jednostronną
z ostatkami 25-30 cm. Belki ścian z drewna iglastego /sosna, jodła/ z połowizn, na zewnątrz
ciosane, na nakładkę prostą z ostatkami ok. 25 cm. Od wewnątrz ocieplenie – typu ekofiber
(lub o tożsamych właściwościach) gr12cm+2xpłyty gipsowo-kartonowe wodoodporne na
ruszcie systemowym. Sosręb fazowany na całej długości.
Strop drewniany o konstrukcji belkowej. Na belkach sufit gipsowo-kartonowy ocieplony
warstwą typu ekofiber (lub o tożsamych właściwościach) gr. 18 cm. W stropie przewidzieć
montaż schodów składanych strychowych systemowych z klapą ocieploną.
Więźba drewniana o konstrukcji krokwiowo- jętkowej z drewna iglastego /sosna, jodła/.
Ścianki działowe z płyt gipsowo-kartonowych wodoodpornych na ruszcie systemowym.
8
Grubość podstawowa ścian 10cm z wypełnieniem wełną mineralną. Od wewnątrz glazura
na pełną wysokość. Rodzaj i kolor do ustalenia z inwestorem. Nad sanitariatami sufit
podwieszany systemowy z płyt GK mocowany do konstrukcji stropu nad parterem. Całość
malowana na kolor biały.
Do budynku przewidziano dostęp dla osób na wózkach inwalidzkich – należy wykonać
pochylnię o spadku max 6% z progiem drzwiowym o wys. max 2cm. Okna szt.2, drzwi
o wym. 100x210. Armatura sanitarna. Wentylacja, oświetlenie, ogrzewanie, odgromienie,
wg, projektu.
Nr 4.
Chałupa z Ćmielowa
Obiekt (z 1800r.) na planie w sektorze małomiasteczkowym. Zrealizować zgodnie
z inwentaryzacją oraz projektem posadowienia i zaleceniami Inwestora.
Budynek parterowy, nie podpiwniczony, założony na planie prostokąta zbliżonego do
kwadratu. Budynek składa się z czterech pomieszczeń: sieni, izby dużej, izby małej
i komory. Chałupa dwutraktowa, posiada dwa wejścia, jedno w ścianie wschodniej (od
podwórza), drugie w północnej ścianie licowej (od ulicy).
Budynek wykonany z drewna sosnowego, za wyjątkiem belki podciągowej, wykonanej
z drewna modrzewiowego.
Fundament: wg projektu posadowienia.
Ściany wykonane częściowo z połowizn, /kilka belek w szczycie/ częściowo z belek
ciosanych o przekroju prostokątnym. Należy przewidzieć różne wysokości belek - nie
mniejszej niż 26 cm, tak aby estetycznie nawiązywały do elewacji na inwentaryzacji. Belki
węgłowane na nakładkę dwustronną ukośną. Na narożach pozostawiono ostatki belek
o zróżnicowanej długości – min.15 cm. Dodatkowo w konstrukcji ścian zastosowano łątkę –
w ścianie południowej, między oknami – na niej opiera się belka podciągowa. Przy
otworach drzwiowych i okiennych czopy belek ścian wpuszczone są w wyfazowane otwory,
znajdujące się w słupach okiennych i drzwiowych. Belki ścian przylegają do nich całym
swym przekrojem. Szpary między belkami ścian uszczelnione zostały mchem zmieszanym
z gliną.
Zewnętrzne ściany budynku, pobielone są wapnem. Nie zachowujemy w części wschodniej
(zewnętrzna ściana dużej izby) śladów "otrynkowania" chałupy gliną. Ściany wewnętrzne są
także pobielone wapnem. W małej izbie ściany są otynkowane – od wewnątrz – i pobielone.
9
W stosunku do inwentaryzacji nie należy realizować ścianki działowej w komorze.
Okna znajdujące się w dużej i małej izbie, umieszczone są w węgarach z ukośnie wciętymi
nadprożami. Węgary w ścianie północnej zaczynają się na wysokości trzeciej belki zrębu,
a w ścianie południowej na wysokości czwartej belki, licząc od dołu. Węgary i nadproża
wykonane zostały z belek o przekroju czworobocznym. Słupy okienne i nadproża w dużej
izbie zakryte są – od strony izby – opaskami z desek. Okna w małej izbie posiadają opaski
zarówno wewnątrz jak i na zewnątrz. Okno w komorze umieszczone jest w węgarach
stanowiących poprzednio podstawę konstrukcyjną drzwi. Dołem węgary wpuszczone są
w pierwszą belkę zrębu, a górą kończą się na wysokości trzeciej belki, licząc od dachu.
Od strony pomieszczenia słupy są częściowo zakryte opaskami z desek.
W otwory okienne wmontowane są skrzynki z dwoma oszklonymi kwaterami. Każde okno
posiada dwie kwatery trzyszybkowe, umocowane na zawiasach czopowych krytych,
zabezpieczone dwoma metalowymi haczykami, które umocowane są do parapetu i ramy
okiennej. Okno w dużej izbie, bliżej ściany wschodniej, posiada otwierany lufcik.
W obu izbach okna posiadają parapety wewnętrzne, wykonane z szerokiej deski
ok. 25 – 30 cm, wsparte na trzech wspornikach, przymocowanych do ściany, poniżej otworu
okiennego. Okno w komorze nie posiada parapetu.
Po stronie zewnętrznej węgary i nadproża okien, a w przypadku okien płn, w małej izbie,
także opaski, zabielone są wapnem, podobnie jak ściany budynku.
Wykonać jedną okiennicę zgodnie z inwentaryzacją.
Drzwi umieszczone w węgarach z nadprożami. Drzwi zewnętrzne posiadają nadproże
połączone z węgarami na czop. Od strony zewnętrznej drzwi mają tzw. ślepe nadproże
wycięte półkoliście z ozdobnie profilowanymi zastrzałami. Drzwi umieszczone w ścianie
wschodniej, wiodące z sieni na podwórze, posiadają nadproże ukośnie wcięte do połowy
grubości belki – od strony sieni. Drzwi wewnętrzne, prowadzące z sieni do dużej izby
i z dużej izby do komory zaopatrzone są w nadproża ukośnie wcięte. Wykonane są,
podobnie jak słupy. Przy pozostałych drzwiach występują nadproża ślepe. Ich węgary są
sporządzone z cieńszych belek.
Słupy drzwiowe wpuszczone są dolnymi końcami w podwalinę (drzwi zewnętrzne), albo
w pierwszą belkę ściany działowej (drzwi wewnętrzne).
Przy drzwiach z sieni do izby małej i z małej izby do komory, węgary i nadproża zakryte są
obustronnie opaskami z desek. Pozostałe drzwi nie posiadają opasek.
10
Tafle drzwi zewnętrznych oraz drzwi wiodących z dużej izby do komory wykonane są
z czterech desek o grubości min. 3 cm, szerokości 20 - 40 cm. Deski ułożone są do czoła,
przymocowane do dwóch drewnianych spąg, umieszczonych po wewnętrznej stronie tafli.
Spągi
sporządzono
z
osobnych
kawałków
drewna.
W drzwiach
zewnętrznych
przymocowane są za pomocą zwykłych gwoździ, przy drzwiach do komory występują
gwoździe kowalskie o rozklepanych główkach. Tafle zawieszone są na żelaznych zawiasach
pasowych.
Drzwi prowadzące z sieni do małej izby i z izby małej do komory zaopatrzone są w tafle
spągowe, zawieszone na zawiasach pasowych – na inwentaryzacji są częściowo płycinowe.
Drzwi wiodące z sieni do dużej izby posiadają taflę spągową, jednoskrzydłową,
przymocowaną do węgarów za pomocą żelaznych zawiasów pasowych.
Drzwi zewnętrzne, w ścianie licowej, zamykane na zamek zapadkowy z klamką paluchową,
dodatkowo od strony wewnętrznej, drzwi posiadają metalową zasuwkę, a poniżej haczyk.
Drzwi prowadzące z sieni na podwórze zaopatrzone są w zamek zapadkowy z klamką
paluchową. Taki sam zamek posiadają drzwi z sieni do dużej izby, a ponadto zaopatrzone są
we wrzeciądz i skobel. Przy drzwiach z sieni do małej izby i z małej izby do komory
występują zamki sprężynowe z klamkami po obu stronach tafli, a przy pierwszych również
wrzeciądz i skobel usytuowane od strony sieni. Drzwi wiodące z izby dużej do komory
zaopatrzone są wyłącznie we wrzeciądz i skobel, znajdujące się po stronie izby.
Drzwi zewnętrzne i wewnętrzne – tafle i węgary – są obustronnie pobielone wapnem, tak
samo jak ściany domu.
Podłogi
drewniane
ułożone
na
legarach.
W dużej
izbie
deski
o
szerokości
20-26 cm (zachować różnorodność desek) i grubości min. 3,5 cm ułożone do czoła, na linii
drzwi okno, przytwierdzone do legarów za pomocą gwoździ kowalskich. W małej izbie
deski o grubości ok. 3,5 cm, szerokości 18-25 cm (zachować różnorodność desek). Deski
strugane łączone na wpust i wypust, przybite za pomocą gwoździ, ułożone na linii drzwi do
komory. Podłoga w komorze taka jak w izbie dużej. Deski podłogi zabezpieczone tak jak
ściany domu, kolor naturalnego drewna. W sieni gliniana polepa.
Powała wykonana z desek, wspierających się na deskach stropowych i ostatnich belkach
ścian działowych. Deski grub. min. 3 cm szerokości min. 25 cm - zachować różną szerokość
desek. Deski powały strugane, w obu izbach i komorze ułożone do czoła, przymocowane do
belek pułapowych gwoździami kowalskimi, biegną równolegle do długości chałupy.
11
Belki pułapowe, na których opiera się powała, biegną równolegle do szerokości budynku,
połączone są z ostatnimi belkami zrębu na nakładkę prostą jednostronną. Końce belek
wystają na zewnątrz budynku ok 30 cm są ozdobnie wyprofilowane. Tragarze w ilości
4 szt. (3 nad nad izbą i komorą, 1 nad sienią i małą izbą) wykonane są z belek o przekroju
17 x 20 cm. Pośrodku dużej izby, pod belkami stropowymi, znajduje się belka podciągowa –
sosręb 25x28cm, dolne brzegi sfazowane. Biegnie ona wzdłuż izby, między ścianą działową
z sienią (wczopowana w belki ściany działowej) i zewnętrzną ścianą południową (opiera się
na łątce stanowiącą część konstrukcyjną ściany. Końce strzegarza nie wystają poza lico
wspomnianych ścian. Wycięta jest na nim data budowy domu. W przypadku braku złego
stanu oryginalnego elementu, należy wykonać replikę.
Na inwentaryzacji częściowo powała zakryta podsiębitką wykonaną z desek przybitych do
belek stropowych od zewnątrz, zasłaniających tragarze. Należy pozostawić tragarze
odsłonięte – zaniechać wykonania podsiębitki. W kącie sieni, w powale, znajduje się
prostokątny otwór – wejście na strych.
Deski powały są pobielone wapnem, natomiast w sieni powała i tragarz pozostawione
w stanie surowym.
Nad dużą izbą – od strony strychu – położona jest gliniana polepa o gr. ok 5 cm.
Urządzenia ogniowe obejmujące piece i przewód dymny usytuowane są pośrodku
budynku, zajmując przestrzeń ok. 6 m2.
Na inwentaryzacji występują piece kaflowe będące późniejszym elementem. Zamiennie
w obu izbach wykonać analogiczne urządzenia ogniowe z kamienia i cegły polepiane
i bielone – trzon kuchenny i piec ogrzewczy, w dużej izbie piec chlebowy. Między piecami
znajduje się przewód kominowy. Piec w dużej izbie znajduje się w kącie, między sienią
i komorą. Na prawo od drzwi wejściowych, w odległości ok 1m, znajduje się trzon do
gotowania o kształcie prostopadłościanu. Wykonany w całości z kamienia, zaopatrzony
w blachę z czterema otworami. W jednym z boków znajdują się dwie prostokątne wnęki,
większa posiada żelazny ruszt – palenisko, mniejsza stanowi popielnik, obie zaopatrzone są
w metalowe drzwiczki. W odległości 70 cm nad blachą nadwieszona jest kapa o kształcie
ściętego ostrosłupa, wykonana z desek polepionych gliną. W głębi za trzonem kuchennym
znajduje sie piec chlebowy o podstawie prostokątnej, ścianach zasklepionych półkoliście.
Otwór do czeluści pieca znajduje sie nad blachą kuchenną. Piec chlebowy wykonany został
z cegły.
12
Trzon ogrzewczy usytuowany obok trzonu do gotowania, ma kształt prostopadłościanu,
skierowany jest szerszym bokiem na izbę. Ogrzewacz wykonany jest z cegły, nie posiada
własnego paleniska, pobiera ciepło z trzonu do gotowania, poprzez szeroki kanał w dolnej
części pieca. W górnej części znajduje się wylot kanału dymnego, który łączy się
z przewodem kominowym powyżej kapy. Urządzenia ogniowe w małej izbie usytuowane są
w kącie, po lewej stronie drzwi wejściowych, kształt i materiał jak w dużej izbie.
Dym odprowadzany kanałami wychodzącymi z wylotu kapy, łączącymi się na strychu
z kominem. Przewód zwany "baba" wykonany z kamienia i gliny. Osobna cześć urządzeń
ogniowych stanowi komin, o kształcie piramidalnym, o szerokiej podstawie i ścianach
zwężających sie ku górze. Wykonany głównie z kamienia i gliny, polepiany i bielony (także
ponad dachem) – był(z czerwonej cegły).
Dach półszczytowy o konstrukcji krokwiowo – płatwiowej. Płatwie spoczywają na
wypustach tragarzy i ostatnich belkach ścian, wysunięte są poza pion zrębu o całą
szerokość. Połączone są między sobą na nakładkę prostą jednostronną, wzmocnione
kołkami. Szkielet dachu tworzą cztery pary krokwi, które wykonane są z belek obciosanych
do przekroju prostokąta. Górne końce połączone są ze sobą na nakładkę prostą
jednostronną. Dolne końce opierają się na płatwiach, są półkoliście obciosane. Poniżej
zwieńczenia krokwi, ok 1,2 m od góry – znajdują się jętki, połączone z krokwiami za
pomocą czopu z drewna twardego.
Konstrukcję dachu uzupełniają dwie ściany stolcowe umieszczone równolegle do długości
chałupy. Podstawę konstrukcyjną ściany stolcowej stanowią dwie płatwie: dolna stopowa
i górna, w które wczopowane są pionowe stolce. Środkowe stolce posiadają dodatkowe
wzmocnienie w postaci ukośnych mieczy połączonych ze stolcem i płatwią górną za
pomocą czopów. Płatwie oraz stolce wykonane zostały z obciosanych okrąglaków.
Do krokwi po ich zewnętrznej stronie, przymocowane są łaty, a do nich z kolei przybity jest
podwójny gont. Łaty wykonane są z cienkich żerdek. Pionowe szczyty dachowe obite są
deskami gr. 3,2cm o szer. min. 25 cm. w układzie poziomym .
Nr 5.
Chałupa z Wąchocka (ul. Starachowicka nr19)
Dom jednokondygnacyjny wzniesiony pierwotnie w 1863 r. Zrealizować zgodnie
z inwentaryzacją oraz projektem i zaleceniami Inwestora. Budynek jednokondygnacyjny,
dwutraktowy z sienią na osi, szerokofrontowy. W trakcie przednim po obu stronach sieni
13
znajdują się izby, natomiast w trakcie tylnym w zachodniej części budynku komora a we
wschodniej kuchnia.
Budynek posadowiony na fundamencie z widoczną podmurówką z kamienia łamanego.
Należy przewidzieć różne wysokości belek - nie mniejszej niż 20 cm, tak aby estetycznie
nawiązywały do elewacji na inwentaryzacji. Belki zwęgłowane na nakładkę dwustronną
ukośną z ostatkami, uszczelnione mchem i gliną. Obustronnie bielone wapnem.
Otwory okienne w węgarach. Okna w izbach w ścianie frontowej dwukwaterowe,
sześciopolowe. Okno kuchenne dwukwaterowe, czteropolowe. W ścianie komory okno
wziernikowe. Ramy okienne skrzynkowe, lekko fazowane na zewnątrz, zawiasy kowalskiej
roboty, kute.
Otwory drzwiowe ujęte w węgary i ukośnie wcięte nadproża. Drzwi do sieni i do kuchni
jednoskrzydłowe, spongowe, zawieszone na zawiasach pasowych. Drzwi do izby, kuchni
i komory posiadają tafle płycinowe zawieszone na zawiasach krzyżowych. Drzwi
prowadzące z kuchni do izby dwuskrzydłowe, natomiast pozostałe jednoskrzydłowe.
W izbach oraz kuchni podłogi drewniane na legarach. Deski strugane szer. min. 25cm
gr. 3,2 cm, łączone do czoła. Komora posiada polepę. W sieni bruk kamienny.
Strop belkowany nagi. Powały z desek struganych szerokości min. 25 cm łączone do czoła.
Na powale polepa 10 cm. W izbach powały bielone.
Dach czterospadowy regularny o konstrukcji krokwiowo- płatwiowej kryty podwójną
warstwą gontu. Płatew wysunięta do przodu na długość ostatków belek stropowych wcięta
w belki i mocowana do nich długimi kołkami wystającymi dołem belek. Łaty montowane
na kołki i gwoździe kowalskiej roboty. Na inwentaryzacji widoczne zapadnięcie konstrukcji
dachowej. Należy przywrócić pierwotny kształt dachu.
Urządzenia ogniowe w obu izbach i kuchni usytuowane przy ścianach działowych tych
pomieszczeń z sienią. W sieni dwa filary kominowe z kamienia łamanego ciosanego łączące
się na strychu w komin arkadowy polepiany. Ponad dachem komin z cegły tynkowany,
bielony, z wykończeniem schodkowym, obróbka blacharska.
W izbach na trzony kuchenne z kapą i piecem chlebowym w I izbie oraz ogrzewaczem
zbudowane z kamienia na zewnątrz oblepiony gliną i bielony.
14
Nr 6.
Chałupa z Wąchocka (ul. Starachowicka nr.43)
Budynek ( 1870r ) w sektorze małomiasteczkowym. Zrealizować zgodnie z inwentaryzacją
oraz projektem i zaleceniami Inwestora. Obiekt istniejący w terenie do posadowienia na
terenie Parku Etnograficznego w Tokarni - do przeniesienia w ramach zamówienia.
Budynek
wzniesiony
na
planie
prostokąta,
jednokondygnacyjny,
dwutraktowy,
szerokofrontowy z sienią przelotową, na osi. W trakcie przednim znajdują się dwie izby,
w trakcie tylnym we wschodniej części budynku jest kuchnia z wejściem do komory I i do
izby, natomiast po stronie zachodniej- komora II. Pomieszczenie komory I jest dobudowane
do tylnej, północnej ściany domu (do wsch. połowy odcinka między wschodnią ścianą
szczytową a wrotami), w związku z czym konstrukcja szczytowej ściany wsch. jest
przedłużona za pomocą dodatkowej łątki. Należy wykonać zgodnie z inwentaryzacją.
W elewacji południowej znajdują się trzy okna, dwa w izbie I ( większej) i jedno
w izbie II (mniejszej). Kuchnia posiada jedno okno od wschodu, drugie od północy.
Dobudowana komora I ma od wschodu jedno okienko wziernikowe, podobne okienko
znajduje się w dawnej komorze II.
Ściany: budynku wzniesione są z krawędziaków węgłowane na nakładkę dwustronną
ukośną, z ukrytym czopem (na zamek), z ostatkami (min. 6 cm). W ścianach szczytowych
pomocniczo zastosowano łątki. Rolę łątek pełnią również węgary przy obu parach wrót,
w które wpuszczone są belki ścian oraz łątki ujmujące otwory okienne i drzwiowe. Szpary
pomiędzy belkami ścian uszczelnione są mchem i uszczelnione warstwą gliny. Wszystkie
ściany pobielone są obustronnie wapnem.
Okna: Otwory okienne w elewacji frontowej ujęte są w łątki osadzone w przyciesi
i oczepie. Otwór okienny we wschodniej części kuchni ujęty jest w węgar
i nadproże ukośnie w nie wciosane. W otwory wprawione są skrzynki okienne. Wszystkie
otwory obramowane są opaskami zarówno zewnątrz jak i od wewnątrz. Kwatery po dwie
w każdym oknie. W każdej z nich znajduję się jeden lufcik. Kwatery zawieszone są na
haczykach, szyby osadzone na kit. Okna izby zabezpieczone okiennicami, w izbie
wschodniej dwuskrzydłowe, w zachodniej jednoskrzydłowe. W ich górnych częściach
wycięte są półksiężyce. W komorze I, (elewacja wsch.) okienko zabezpieczone jest szybą
i prętem. Ramka okienka składa się z listewek połączonych ze sobą na nakładkę prostą.
Takie samo okienko w elewacji północnej, w komorze II.
Drzwi: Wszystkie wewnętrzne otwory drzwiowe oraz otwór drzwiowy z sieni do izby ujęte
15
są w węgary Pozostałe otwory drzwiowe ujęte są do strony ściany kominowej w łątki,
a z przeciwnej w węgary. Drzwi z sieni do pomieszczeń płycinowe na zawiasach esowatych
i wyposażone są w klamki paluchowe. Drzwi z izby i do kuchni posiadają dwa skrzydła
zbite z desek i wzmocnionych spągami wciosanymi w nie na rybi ogon. Skrzydła
zawieszone są na hakach i zawiasach esowatych. Drzwi nie posiadają zabezpieczenia.
Drzwi z kuchni do komory są jednoskrzydłowe, spągowe, na zawiasach Osowych
(konstrukcja i sposób zawieszenia identyczne jak w przypadku drzwi z kuchni do izby I),
zabezpieczone są skoblem.
Sień posiada dwoje wrót dwuskrzydłowych. Odrzwia wrót od ulicy składają się z węgarów
i nadproża ukośnego nie wciosanego. W zachodnim połączeniu węgara z nadprożem
wpuszczona jest belka stropowa. Nadproża i węgary spięte są prostymi mieczami
przybitymi kołkami. Skrzydła wrót zbite są z desek przymocowanych do trzech spąg
kowalskimi gwoździami, zawieszone na hakach i pasowych zawiasach kowalskich. Wrota
od strony podwórza posiadają identyczną konstrukcję. I jedynie brak mieczy różni je od
powyżej opisanych.
Powała: Nad wszystkimi pomieszczeniami, z wyjątkiem sieni położona jest powała. Belki
stropowe spoczywają na ostatnich belkach ścian wzdłużnych i połączone są z nimi na
nakładkę jednostronną (ukośną).W elewacji frontowej wypusty belek stropowych ozdobnie
profilowane. Na belkach położone są deski połączone ze sobą na nakładkę jednostronną
prostą, wykończenie jak deski strugane. Na powale rozłożona jest warstwa gliny (6 cm).
W obu izbach, kuchni i komorze I brzegi belek stropowych są fazowane. W izbach
fazowanie nie dochodzi do środka belek, pozostawione w środku pola jakby przygotowane
do zdobienia. Nad komorą II powała wykonana jest z desek lub oflisów i spoczywa na
belkach stropowych. Wszystkie powały są bielone. Nad sienią powała jest prowizoryczna,
ułożona z żerdek i luźnych desek, leżących na trzech w poprzek biegnących tragarzach. Nad
częścią środkową sieni (koło kominów) powały brak.
Podłoga: We wszystkich pomieszczeniach położone są podłogi z desek gr. 3,2cm szer.
min.25 cm, przybitych do legarów. W sieni bruk z kamienia polnego.
Dach: Konstrukcja krokwiowo – płatwiowa. Płatwie wsparte na ostatnich belkach ścian
szczytowych i ostatkach belek stropowych. W elewacji frontowej płatew odsunięta od
zrębu o ok. 23 cm, Przestrzeń między płatwią, a zrębem zasłonięta jest deską. W elewacji
tylnej płatew wysunięta jest tylko o ok. 12 cm poza pion zrębu, a w elewacjach
16
szczytowych o całą swą szerokość. Płatwie z racji niewystarczającej długości łączą się na
nakładkę jednostronną, wzmocnioną kołkami. W identyczny sposób połączone są płatwie
z wypustami belek stropowych. Na płatwiach wzdłużnych wspiera się 6 par krokwi
zahaczonych w gniazdach płatwi, górą spiętych jętkami połączone są na nakładkę
jednostronną prostą i kołek. Dach nad komorą I posiada identyczną konstrukcję; trzy
płatwie na całą swą szerokość odsunięte od pionu zrębu. Na nich wspierają się dwie pary
krokwi bez jętek, dwie krokwie narożne, jedna szczytowa i jedna krokiew koszowa
połączone z krokwią nad korpusem domu. Dach nad budynkiem mieszkalnym na kształt
czterospadowy, nad komorą trzyspadowy. Dach kryty podwójnie gontem. Szczyty
wewnętrzne zabezpieczające pomieszczenia strychowe nad domem i komorą I zaszalowane
są deskami przybitymi do krokwi i jętki. W ścianach są drzwi. Wejście na strych po
schodach drabiniastych. Należy uwzględnić całkowitą wymianę więźby dachowej.
Urządzenia ogniowe: Piece zlokalizowane są przy ścianach działowych pomiędzy kuchnią
a izbą. Wraz z kominem stojącym w sieni – tworzy całość. Na inwentaryzacji trzony
kaflowe do przeniesienia. Przewidzieć ewentualną wymianę uszkodzonych elementów.
Wzniesione są również przewody dymowe, tzw. świnie. Piece murowane i kapy polepiane,
bielone wapnem. Trzon kuchenny wyposażony jest w blachy kuchenne, palenisko rusztowe
i popielnik pod nim. Za blachami w kominie znajduje się owalna wnęka. W drugiej
płaszczyźnie nad blachami znajduję się wsad pieca chlebowego. Pod trzonem kuchennym
jest wnęka, tzw. „podpiec”. Na wysokości 67 cm nad blachami zawieszona jest kapa zbita
z desek z wierzchu polepiona gliną. Rzut kapy kształt kwadratu o ściętym narożu. Część
ściany działowej pomiędzy izbą i kuchnią wypełnia piec ogrzewczy. Trzon kuchenny
w izbie wyposażony jest w blachy, palenisko rusztowe i drzwiczki. Na wysokości 67 cm
wisi kapa. Od trzonu kuchennego w kierunku izby wypuszczony jest piec ogrzewczy.
Pomiędzy nim, a piecem ogrzewczym w kuchni (w ścianie) jest wnęka o szerokości 30 cm.
W izbie II trzon kuchenny z kapą nad nim, piecem chlebowym i grzewczym. Urządzenia
ogniowe wyposażone są w kominy wzniesione w sieni, tworzące tzw. komin arkadowy,
wyprowadzony nad dach. W kominach znajdują się (w każdym) wnęka do wymiatania
sadzy i wędzenia, zabezpieczone klapą z desek lub drzwiczkami z blachy. Do kominów
doprowadzone są przewody dymowe znad kap. W jednym z kominów tuż nad ziemią
znajduję się otwór paleniskowy, w którym palono pod wędzarnią. Kominy ponad dachem
tynkowane z odsadzką.
17
Nr 7.
Chałupa ze Skorzowa
Dom drewniany o konstrukcji sumikowo- łątkowej wzniesiony w poł. XIX w, przewidziany
do wzniesienia w sektorze małomiasteczkowym. Zrealizować zgodnie z inwentaryzacją
oraz projektem i zaleceniami Inwestora. Obiekt istniejący w terenie do posadowienia na
terenie Parku Etnograficznego w Tokarni - do przeniesienia w ramach zamówienia.
Budynek parterowy z poddaszem, szerokofrontowy, dwutraktowy, z dwuspadowym dachem
pokrytym dachówką ceramiczną. Należy zastosować istniejące pokrycie, uzupełniając
brakujące lub uszkodzone elementy. W przypadku braku części dachówki lub uszkodzeniu
poszczególnych elementów należy uzupełnić ją elementami tego samego typu (dachówka
z fabryki LEW w Odonowie). Przed montażem dachówkę należy oczyścić i zaimpregnować
dwukrotnie. Obróbki mocować w sposób niewidoczny, przewidzieć elementy kończące.
Należy uwzględnić całkowitą wymianę więźby dachowej.
Ściany w konstrukcji sumikowo-łątkowej, szalowane z zewnątrz deskami w układzie
pionowym dołem /do okien/ i poziomym powyżej. Deskowanie zwieńczone ozdobnym
gzymsem odcinającym elewacje parteru od poddasza. W szczytach warstwa pionowych
desek. Ściany wewnętrzne sumikowo-łątkowe obite matą słomianą, otynkowane, bielone.
Strop drewniany otynkowany zaprawą wapienną na macie słomianej, bielony. Podłogi na
legarach. Deski nie mniej niż 25 cm szerokości min. 3 cm grubości. Na poddaszu podłoga
z desek szer. min. 20 cm i gr. min. 3,2 cm.
Drzwi płycinowe dwuskrzydłowe na zawiasach (zgodnie z inwentaryzacją). Okna
dwuskrzydłowe z górnym lufcikiem z okuciami (zgodnie z inwentaryzacją). Urządzenia
ogniowe
przenieść
z
istniejącego
budynku.
W
przypadku
ich
złego
stanu
uniemożliwiającego przeniesienie przewidzieć rekonstrukcję.
Komin ponad dachem z cegły czerwonej pełnej (nie klinkierowej) – nietynkowany. Fugi
między cegłami należy wykonać z zagłębieniem spoiwa, licować z krajem cegły.
Komunikację parteru z poddaszem wykonać po schodach drewnianych.
18
Nr 8.
Chałupa z Szydłowa
Budynek ( 1705r. ) na planie w sektorze małomiasteczkowym. Do zachodniej ściany
dobudowana jest obora (1890r.), która znajduje się pod jednym dachem z chałupą.
Zrealizować zgodniez inwentaryzacją oraz projektem posadowienia i zaleceniami
Inwestora.
Budynek do wzniesienia na rzucie prostokąta bez piwnicy i przybudówki nad piwnicą.
Chałupa szerokofrontowa, jednotraktowa, niepodpiwniczona, o układzie sień – izba –
komora. Sień usytuowana jest przy szczycie wschodnim. Do sieni, komory i obory
prowadzą zewnętrzne wejścia znajdujące się w ścianie południowej. Komunikacja
wewnętrzna odbywa się z sieni do izby i z izby do komory. Na inwentaryzacji widoczna
piwniczka przekryta strzechą . Nie jest ona przedmiotem zadania.
Budynek posadowiony na fundamencie /wg. projektu/. Na podmurówce modrzewiowe
przyciesie, połączone na nakładkę prostą jednostronną. Przycieś przy drzwiach do sieni
stanowi zarazem próg.
Ściany wzniesione z ociosanych belek sosnowych – okrąglaków i krawędziaków. Należy
przewidzieć różne wysokości belek - nie mniejszej niż 20 cm, tak aby estetycznie
nawiązywały do elewacji na inwentaryzacji. Belki ścian wiązane są na nakładkę prostą
dwustronną i nakładkę prostą jednostronną z czopem. Ostatki na narożach wynoszą 17–23
cm (zachować różną długość). Ostatki ścian działowych wysunięte poza pion zrębu
wynoszą 21–25 cm (zachować różną długość). Elementem konstrukcyjnym ścian są
również łątki obejmujące z dwóch stron wysunięty na zewnątrz piec. Na łątkę dobudowana
jest także komora z oborą. Pomiędzy belkami szczeliny wypełnione są mchem i wylepione
gliną. Ściany obielone obustronnie wapnem.
Okna: W elewacji frontowej znajdują się dwa okna bliźniacze. Otwory okienne ujęte są
w węgary. W otwory wprawione są skrzynki okienne. Od strony zewnętrznej otwory
obramowane drewnianymi opaskami. Kwatery zawieszone są na zawiasach i otwierają się
na zewnątrz. Szyby po 3 w kwaterze, osadzone są na kit.
Otwór drzwiowy z podwórka do sieni ujęty jest w węgar i łątkę. Drzwi biegunowe
wykonane są z 3 desek o szer. ok. 35 cm. Deski połączone są na styk i przymocowane do
2 spąg. Drzwi otwierane są do wewnątrz. Do zabezpieczenia drzwi służy drewniana zasuwa.
Drzwi z sieni do izby – tafla z 3 desek o szer. ok 30 cm, przybitych do 3 spąg za pomocą
metalowych gwoździ. Drzwi zawieszone na zawiasach pasowych. Otwór drzwiowy z izby
19
do komory ujęty w węgary z nadprożem ukośnie wciętym. Tafla drzwiowa typu spągowego
zawieszona jest na zawiasach pasowych. Otwór drzwiowy z podwórka do komory ujęty
z jednej strony w węgar, z drugiej w łątkę. Tafla drzwiowa spągowa z desek
o szer. ok. 25 – 30 cm zawieszonych na zawiasach pasowych. Drzwi otwierane są do
wewnątrz, zamykane od wewnątrz na drewnianą zasuwę. Na inwentaryzacji widoczne drzwi
częściowo płycinowe – wykonać w całości jako spągowe.
Otwór drzwiowy do obory ujęty jest w łątki. Tafla drzwiowa wykonana z 3 desek szer.
ok. 28 cm, 34 cm, 27 cm, grub. min. 3 cm Deski przymocowane do spąg metalowymi
gwoździami po 4 w każdej desce. Łątki obejmujące taflę drzwiową dolnym końcem
wpuszczone są w przycieś stanowiącą zarazem próg. Tafla zawieszona na metalowych
zawiasach pasowych. Drzwi otwierane do wewnątrz klamką paluchową, do zamykania
służy metalowy haczyk.
Powała: Belki stropowe spoczywają na ostatnich belkach wieńcowych ścian wzdłużnych.
Na belkach położone są deski strugane szer. 40 cm i grub ok 4 cm, połączone ze sobą na
styk. Od strony strychu w miejscach styków desek przybite są listewki szer. ok. 5-7 cm.
Na deskach powały, nad izbą i komorą, polepa o grubości min. 5 cm. W izbie powała
obielona wapnem. W izbie i komorze brzegi belek lekko fazowane. Na środkowej belce
znajduje się data wybudowania obiektu i wkomponowany w nią znak IHS z krzyżem u góry.
Nad sienią znajduje się powała z desek o szer. ok. 30 cm i grub. 4 cm. W powale znajduje
się otwór na strych.
W oborze wykonano powałę z żerdzi, które przy ścianie szczytowej zachodniej
i wewnętrznej ścianie działowej opierają się na
listwach przymocowanych do ścian
drewnianymi kołkami. Na żerdziach ułożone są listwy szer. 10–15 cm w różnej odległości
od siebie.
Podłoga: W izbie podłoga z ciosanych "dyli" (nieregularnych desek) sosnowych grub. min.
4 cm, szer. ok 30 cm. W innych pomieszczeniach polepa .
Dach: Ostatnie belki ścian szczytowych, belki ścian działowych i belki stropowe stanowią
oparcie dla płatwi. Płatew wysunięta jest na całą szerokość poza pion zrębu. Połączona jest
z belkami stropowymi na nakładkę prostą jednostronną i dodatkowo wzmocniona
drewnianymi kołkami. Na płatwiach wzdłużnych wspierają się w krokwie, zahaczone
w gniazdach płatwi, górą spięte jętkami. Krokwie wysunięte są ok. 40 cm poza pion zrębu.
Belki stropowe wysunięte są ok. 25 – 30 cm. Szkielet dachu uzupełniają łaty przybite do
20
krokwi. Dach czterospadowy pokryty jest słomą – na połaciach gładko, na narożach
schodkowo. Kalenica wykonana jest z perzu.
Urządzenia ogniowe usytuowane między ścianą północną, a ścianą dzielącą izbę od sieni,
składają się z trzonu kuchennego z zawieszoną nad nim kapą, pieca ogrzewczego, oraz
chlebowego, w sieni znajduje się komin z wnęką tzw. "grubą", fragment pieca wystaje na
zewnątrz budynku. Elementy wykonane z kamienia łamanego, czeluść pieca chlebowego
z cegły, kapa z desek. Całość z wierzchu polepiona gliną i bielona. Ponad dachem na
kominie wykonać opaskę z gliny i zachować naturalny kamień. Komin wymurowany
z kamienia łamanego na zaprawie, spoiny widoczne wylepione gliną. Całość bielona.
Trzon kuchenny wzniesiony jest na rzucie prostokąta. Zaopatrzony z wierzchu w blachy
z 4 otworami na fajerki. Palenisko zabezpieczone jest metalowymi drzwiczkami. Popielnik
nie posiada żadnego zabezpieczenia. W dolnej części trzonu i pieca ogrzewczego znajdują
się wnęki na drewno.
Nr 9.
Dwór z Mirogonowic
Obiekt zlokalizowany na terenie obiektów użyteczności publicznej. Zrealizować zgodnie
z projektem budowlano-wykonawczym oraz inwentaryzacją i zaleceniami Inwestora.
Podstawą realizacji jest projekt budowlano-wykonawczy. Do uściślenia szczegółów
wykończenia wnętrz została także zamieszczona inwentaryzacja rekonstruowanego
obiektu. Inwentaryzację należy traktować poglądowo. Podstawą realizacji i wyceny jest
projekt wykonawczy. Zaprojektowany jako budynek podpiwniczany, parterowy z
poddaszem użytkowym. Budynek przewidziany na potrzeby ośrodka badawczo-naukowego
z przeznaczeniem na pracownie etnograficzne, archiwum i bibliotekę naukową oraz
pomieszczenia administracyjne. Należy przewidzieć montaż istniejących zabytkowych
schodów spiralnych żeliwnych. Schody przed montażem należy poddać oczyszczeniu i
konserwacji. (przewidzieć możliwość uzupełnienia lub wymiany elementów schodów oraz
dopasować do wysokości kondygnacji tak aby mogły spełniać funkcję użytkową).
W terminie późniejszym, w kilku pomieszczeniach planowany jest montaż oryginalnych
polichromii. Obecnie znajdują się one w magazynach Muzeum. Ich montaż nie jest
przedmiotem inwestycji. W związku z powyższym użyty materiał i technologię wykonania
wyprawy tynkarskiej w pomieszczeniach parteru konsultować każdorazowo z Inwestorem
tak aby był możliwy montaż polichromii w późniejszym terminie.
21
Nr 10.
Spichlerz z Rogowa
Rekonstrukcja obejmuje budynek wybudowany pierwotnie w 1684 r. przewidziany do
wzniesienia w sektorze dworskim. Zrealizować zgodnie z inwentaryzacją oraz projektem
i zaleceniami Inwestora. Zamówienie nie obejmuje odtworzenie podpiwniczenia
sklepionego. Projektowany obiekt kubaturowy to budynek dwukondygnacyjny, pokryty
dachem naczółkowym o pokryciu podwójnym gontowym.
Konstrukcja budynku w parterze murowana z cegły palonej pełnej czerwonej na zaprawie
wapienno-cementowej nieotynkowanej, piętro i poddasze
z drewna. Przedmiotowy
budynek został zaliczony do budynków niskich /poniżej 12 m/. Obiekt będzie posiadał
dwie kondygnacje użytkowe /parter i piętro/. Nie wykonać podpiwniczenia. Piętro posiada
konstrukcję złożoną z wieńcówki i konstrukcji przysłupowej.
Wieńcówka – belki węgłowane na nakładkę ukośną, jednostronną bez ostatków
z krytym czopem. Konstrukcja przysłupowa składa się z podwalin i oczepów, słupów
narożnych , słupów śródściennych, rygli i zastrzałów. Ściany poddasza w konstrukcji
sumikowo- łątkowej. Ściany piętra i poddasza pozostawione w naturalnym kolorze drewna.
Komunikacja – schody drewniane na obydwie kondygnacje.
Fundamenty od zewnątrz wieniec obłożony kamieniem polnym widocznym ponad poziom
terenu na min.10 cm, zależnie od ukształtowania. Ściany nośne parteru i widoczne części
piwnicy z cegły pełnej palonej na zaprawie cementowo-wapiennej, nieotynkowane (spoiny
wykończone zaprawą wapienną). Spoina nie licuje ze ścianą – spoiwo ma być zagłębione.
Okna wg inwentaryzacji. W parterze, w ścianie murowanej wykonać widoczne pilastry
i gzymsy, łęki – nadproża okienne. Otwory okienne posiadają wykrój półokrągły. Łuki
wsparte na impoście z gzymsówki i cegły zwykłej. Okna zabezpieczone metalowymi
prętami. Drzwi w otworach zamkniętych łukiem eliptycznym.
Piętro i poddasze – ściany drewniane oddzielone od części parterowej daszkiem
okapowym pokrytym gontami. Grubość ścian min. 25 cm. Wysokość belek min. 30 cm
(zachować różną wysokość belek). Belki narożne 50x50 cm, dębowe – elementy lite.
Ściany piętra w konstrukcji złożonej z wieńcówki i konstrukcji przysłupowej. Wieńcówka –
belki węgłowane na nakładkę ukośną jednostronną bez ostatków z krytym czopem.
Konstrukcja przysłupowa składa się z podwalin, oczepów, słupów narożnych, słupów
śródściennych, zastrzałów i rygli. Ściany poddasza w konstrukcji sumikowo- łątkowej.
W szczycie – sumiki wpuszczone w słupek okienny i od zewnętrznej strony w słupek
22
pochylony zgodnie z połacią dachu a wzdłuż poddasza zasłonięte połaciami. Zgodnie
z inwentaryzacją.
Ściany piętra i poddasza pozostawione w naturalnym kolorze drewna.
Konstrukcja stropów.
Nad parterem i piętrem stropy drewniane nagie na belkach powała z desek. Belki stropowe
piętra położone na dwu podciągach, które z kolei wsparte są na słupach – po 6 słupów.
Słupy ustawione na podwalinach. Łączenie całości na czopy.
Dach konstrukcji drewnianej stolcowej /stolce w dwu rzędach po cztery/ czterospadowy –
naczółkowy pokryty gontami podwójnie. Pierwszy szar gontu na okapie i ostatni na
kalenicy przycięty w zęby. Na dachu ozdobne chorągwie metalowe /obecnie w magazynach
Muzeum/ do zamontowania.
Schody zewnętrzne i wewnętrzne międzykondygnacyjne drewniane dwubiegowe, łamane
/w zakresie umowy konstrukcja do zaprojektowania i wykonania/ wraz z balustradami
drewnianymi.
Podłoga i powała – Deski łączone wg. inwentaryzacji, szerokości min. 25cm, grub. 5 cm.
Na parterze (na inwentaryzacji ziemia) wykonać podłogę z desek na legarach. Deski takie
jak podłogi i powały piętra. Legary wg. zasad ogólnych.
Stolarka: Drzwi spągowe zbite z desek łączonych na zakładkę na zawiasach pasowych.
Odrzwia dębowe 40x26cm - szerokość desek ok. 40cm, grubość 5 cm.
Stare zachowane drzwi do zamontowania po wykonaniu czyszczenia i impregnacji!
Brama zbita z desek na zakładkę na zawiasach pasowych, dwuskrzydłowa, okucia
i zamki kowalskie.
Drzwi wewnętrzne analogicznie z zewnętrznymi.
Okna: Ościeżnice otworów okiennych zbudowane ze słupów łączonych z wieńcami na
wpust i czop. Nad słupami półkoliste nadproża. W krawędziach otworów okiennych wcięcia
dla domknięcia okiennic. Okiennice jednoskrzydłowe zbite z desek-wewnętrzne.
W otworach okiennych kraty z prętów metalowych o przekroju kwadratu na piętrze
drewnianych. Na parterze w położeniu poziomym, na piętrze pionowo.
Drzwi i okna piętra oraz okiennice parteru zgodnie z rys.11 inwentaryzacji. Wszystkie
elementy drewniane należy zabezpieczyć wg opisu ogólnego. Pozostawić naturalny kolor
drewna.
23
Nr 11.
Spichlerz ze Staszowa
Budynek wolnostojący, wzniesiony pierwotnie w XVIII w. budowany na podstawie
pozwolenia na budowę z 1977. Zrealizować zgodnie z inwentaryzacją oraz projektem
i zaleceniami Inwestora. Spichlerz wzniesiony na planie kwadratu, niepodpiwniczony,
dwukondygnacyjny,
wąskofrontowy.
Komunikacja
pomiędzy
parterem
a
piętrem
i poddaszem za pomocą schodów drewnianych umieszczonych wewnątrz budynku.
Na parterze po 2 otwory okienne na wys. 175 cm. Piętro oświetlone dwoma oknami w
szczycie. Na poddaszu brak otworów okiennych. Budynek wzniesiony z drewna
modrzewiowego. Przyciesie dębowe.
Fundament wg projektu posadowienia. Cokół wystający od poziomu terenu do poziomu
spodu przyciesi drewnianych będzie wymurowany z kamienia polnego łamanego.
Ściany wzniesione o przekroju prostokątnym gr. 13-18, ociosane (zachować różną
wysokość belek). Belki ścian węgłowane na nakładkę prostą jedno i dwustronną z czopem.
Ostatki dł. 25-35 cm (zróżnicowane). Ostatnie belki zrębu grubsze od pozostałych
wypuszczone na 140 cm w postaci profilowanych rysiów. Ostatki przedostatnich belek
grubsze od pozostałych, ścięte ukośnie. Szczytowe ściany spichlerza obite deskami szer. ok.
27 cm gr. min 3,2 cm. przybite kowalskimi gwoździami do szalunku. Ściany szczytowe
łączone z dachem deskami okapowymi. Ściany obustronnie pozostawione w kolorze
naturalnego drewna.
Okna – Na parterze okienko wziernikowe 15x33cm zabezpieczone dwoma przecinającymi
się środkiem drewnianymi szczeblami. Na piętrze okna w drewnianych ramach połączone
na czopy wzmocnione kowalskimi gwoździami. W ramy wpuszczone po dwa pionowe
i poziome szczeble 4,5x4cm krzyżujące się. Światło otworu okiennego 47,5x63,5 cm.
Drzwi – sztuk 2 w węgarach 14x17,5 cm dołem osadzone w belce progowej górą
wpuszczone wpuszczone w otwór zamykający otwór-nadproże.
Tafla drzwi zbita z 3 desek kowalskimi gwoździami wzmocniona 2 spągami zwieszonymi
na zawiasach pasowych. Zabezpieczeniem jest skobel z kłódką i zamek skrzynkowy.
Podłoga – na parterze i piętrze z desek szerokości min. 30 cm do czoła i przybita do legarów
kowalskimi gwoździami. Powała wsparta na 5 tragarzach krzyżujących się z belkami ścian
szczytowych. Deski podłogi i powały strugane gr. 4 cm. Tragarze wpuszczone w pion zrębu,
na odl.140cm tworzące szeroki okap. Do tragarzy kowalskimi gwoździami przybite deski
24
o szerokości 30-50 cm. Nad piętrem identyczna powała spoczywa na 7 tragarzach, które są
równocześnie jętkami konstrukcji dachu. Jętki te są czopami wpuszczone w krokwie. Pod
jętkami biegnie belka wspierająca powałę. Belka podparta po obu końcach przy ścianach
szczytowych na słupach 23x21 cm i umocniona mieczem biegnącym od niej do słupa.
Brzegi belek fazowane. Deski powały nad piętrem przybite kołkami.
Schody międzykondygnacyjne z desek wpuszczonych w policzki schodów i przybite do
nich kołkami (należy wykonać projekt oraz konstrukcję z balustradami) Wejście na piętro
zamykają drzwi. Otwór wejściowy na piętro zabezpieczony balustradą ze słupkami
15x15 cm i wpuszczonych w nie poręczy z grubej deski. Z piętra na poddasze schody
zmieniające bieg z podestem. Podest wsparty na 4 słupach 16x16cm wspartych dolnymi
końcami w podwaliny spoczywające na podłodze. Od podwaliny do słupków biegną
zastrzały połączone na czopy. Górą bieg schodów odeskowany.
Dach – naczółkowy, /stosunek naczółka do przyczółka 2:1/, o konstrukcji krokwiowopłatwiowej wzmocnionej na wysokości piętra konstrukcją stolcową. Więźba dachowa
z 4 par krokwi i 4 podkładki w narożach od wysokości podłogi na poddaszu. Krokwie
połączone na nakładkę prostą wzmocnione kołkiem wpuszczone w płatew odsunięte od
zrębu o 140 cm spoczywają na wypustach ostatnich belek ścian i wypustach krótkich belek
wspartych na zewnętrznych belkach stropowych i ścianach. Płatwie z wypustami łączą się
na nakładkę w rybi ogon i dodatkowo wzmocnione kołkiem. W naczółkach po dwie
krokwie narożne i po trzy krokwie szczytowe dolnymi końcami wspierające się o jętkę
w pierwszej parze krokwi. Przyczółki maja po dwie krokiewki narożne i po pięć krokiewek
szczytowych. Do krokwi przybite są łaty a do nich dwie warstwy gontu. Kalenicowy rząd
gontu przycięty jest w zęby. Wzdłuż okapów biegną deski okapowe przybite do lic
wypustów belek stropowych i płatwi.
Elementy drewniane należy zaimpregnować wg zasad ogólnych.
Nr 12.
Stodoła z Radkowic
Budynek ( 1855r. ) w sektorze dworskim na terenie Parku Etnograficznego w Tokarni.
Zrealizować zgodnie z inwentaryzacją, projektem oraz zaleceniami Inwestora.
Stodoła wzniesiona na planie wydłużonego prostokąta, składa się z dwóch zapól
i podwójnego boiska przelotowego na osi, z dwoma bramami z każdej strony (w ścianach
wzdłużnych stodoły).
25
Fundament
wg
projektu
na
zasadach
ogólnych.
Nad
poziomem
terenu
cokół z kamienia polnego. Pod słupami ścian zewnętrznych i zapolnic belki podwalinowe.
Słupy w środku zapól oparte na stopach betonowch. Stopy niewidoczne nad poziomem
terenu.
Ściany o konstrukcji sumikowo- łątkowej (zachować różną wysokość łątek zachowując
estetykę elewacji jak w inwentaryzacji). Połączenie elementów na czop jednostronny.
Górnymi czopami łątki wpuszczone w oczep. Nad sumikami wokół stodoły ułożony
podwójny oczep. Na wysokości przyziemia do okapu, w płaszczyźnie osi wiązarów
głównych, wykonane są stężenia z zastrzałów.
Boisko oddzielone jest od zapoli zapolnicami o wysokości 110 cm, z desek grub. 3 cm
i szer. min. 15 cm pionowo przybitych do 2 poziomych belek.
Podłogi: w jednym zapolu ubita ziemia, w boisku - glinobitka (glina z domieszką piasku),
w drugim zapolu podłoga z desek gr. 4 cm na legarkach.
Dach czterospadowy. Konstrukcja płatwiowo – jętkowa, pokryty słomą na gładko.
Wrota spągowe (3 spągi poziome, przybite za pomocą gwoździ wzmocnione na ukos),
osadzone górą za pomocą trzpienia w belce oczepowej, dołem trzpień osadzony
w klocku dębowym.
Nr 13.
Zagroda ze Szczepanowic
Budynki wzniesione pierwotnie ok.1855 r. Przewidziane do wzniesienia w sektorze
wyżynnym. Zrealizować zgodnie z inwentaryzacją oraz projektem i zaleceniami Inwestora.
Zagroda składa się z 5 budynków: chałupy, obory, spichlerz, wozowni i stodoły. Zagroda
zbudowana w czworobok oraz wolnostojąca stodoła. Budynek stodoły stanowi całkowitą
rekonstrukcję.
Chałupa
jest
budynkiem
drewnianym,
jednokondygnacyjnym,
jednotraktowym
szerokofrontowym niepodpiwniczonym pokrytym słomą.
Od zewnątrz wieniec obłożony kamieniem polnym widocznym nad poziom ok. 10 cm.
Ściany z bali ciosanych, konstrukcja wieńcowa, belki węgłowane na nakładkę prostą
dwustronną z ostatkami (zachować różą szerokość belek). Szpary między belkami
polepione gliną. Przy izbie obite oflisami. Ściany obiektów obustronnie bielone. Okna
i drzwi zewnętrzne – w węgarach, dwudzielne, sześciopolowe. Okna skrzynkowe,
podwójne. Podziały /szprosy/ skrzydła zewnętrznego identyczne z podziałami skrzydła
26
wewnętrznego. Opaski drewniane zewnętrzne i wewnętrzne z charakterystycznym
zdobieniem – frezowaniem. Parapety wewnętrzne drewniane z drewna litego sosnowego
o szer. min 25cm.
Drzwi w węgarach spągowe na zawiasach pasowych wyposażone w klamki paluchowe.
Drzwi wewnętrzne płycinowe – wg inwentaryzacji. Powały na profilowanych ozdobnie,
fazowanych tragarzach z desek struganych łączone na styk, przybite kołkami drewnianymi.
Na powale polepa grub. 10cm. Na podłogach polepy. W alkierzu podłoga na legarach
z desek gr. min 3 cm.
Urządzenia grzewcze – piece kuchenne wzniesione z kamienia z trzonem kominowym
z cegły pełnej czerwonej. Ponad stropem wszystkie trzony kominowe należy wylepić.
Ponad dachem komin prosty tynkowany bielony. Piec z paleniskiem do gotowania, piec
chlebowy, ogrzewacz i zapiecek. Filar kominowy w sieni. Urządzenia ogniowe i filary
polepiane gliną, bielone.
Dach o konstrukcji drewnianej krokwiowo- płatwiowej. Pokrycie dachu słomą na gładko,
w narożach w schodki.
Budynki inwentarskie i stodoła.
Posadowienie obejmuje odtworzenie piwnicy z kamienia wraz z drzwiami – jak na
inwentaryzacji.
Posadowienie budynków inwentarskich jak chałupa. Ściany z bali ciosanych i połowizn.
Konstrukcja zrębowa. Belki zwęgłowane na nakładkę dwustronną prostą z ostatkami.
Ściany bielone. Drzwi w węgarach. Tafle spągowe, zawieszone na zawiasach pasowych
wyposażone w skoble. Powały nagie na tragarzach z desek na styk.
Podłogi – polepa. Dachy kryte słomą na gładko. Chlewik, spichlerz i wozownia
w kostrukcji sumikowo- łątkowej. W wozowni piwnica kamienna głębokości 243 cm pod
częścią wozowni. W wozowni dwie bramy z desek na zawiasach kowalskich pasowych.
Stodoła w całości rekonstruowana zgodnie z projektem. Drewniana, zrębowa,
kryta czterospadowym słomianym dachem. Ściany i wrota stodoły w kolorze drewna.
Nr 14.
Zagroda z Kaliny Małej
Zagroda wzniesiona pierwotnie w latach 1850-1885 stanowi typ zagrody okólnej
zbudowanej w zamknięty czworobok. Składa się z chałupy, budynków gospodarczych
i wozowni. Zrealizować zgodnie z inwentaryzacją oraz projektem i zaleceniami Inwestora.
27
Chałupa. Fundament zgodnie z projektem. Od zewnątrz wieniec obłożony kamieniem
polnym widocznym ponad poziom terenu min. 10 cm. Wzniesiona na rzucie jednotraktowa,
szerokofrontowa, drewniana z drewna sosnowego. Ściany wzniesione z połowizn i
krawędziaków węgłowanych na nakładkę dwustronną prostą z ostatkami w narożach i przy
ścianach działowych. Szpary utkane mchem leśnym i gliną. Zrąb obustronnie bielony.
Przyciesie wykonane z dębiny. Nie odtwarzamy podpiwniczenia.
Otwory okienne i drzwiowe w węgarach. Okna dwudzielne, skrzynkowe czteropolowe,
obramowane opaskami. Drzwi spągowe na zawiasach pasowych. Powały belkowe, nagie
bielone. Deski strugane na styk. Podłogi w pokoju i kuchni podłoga biała z desek
o szerokości min. 20cm grub. 4,2 cm, struganych. W pozostałych pomieszczeniach polepy
gliniane.
Piec kuchenny z ogrzewaczem i piecem chlebowym z kamienia na glinie, polepiany.
W sieni przy kominie jest trzon kuchennym z wnęką z płytą do gotowania do gotowania
i palenisko.
Chałupa nakryta dachem czterospadowym o konstrukcji krokwiowo – płatwiowej
z płatwiami w całości poza pionem zrębu. Krokwie wzmocnione jętkami. Dach poszyty
słomą na gładko, naroża w schodki. Kominy murowane polepiane bielone.
Budynek inwentarski. Mieści stajnię, oborę i chlew. Do wzniesienia na rzucie wąskiego
wieloboku zbudowane z kamienia łamanego łączonego zaprawą cementowo-wapienną,
wyprawione gliną (pierwotnie zaprawa gliniano-wapienna). Jedną ścianę budynku stanowi
ściana chałupy. Obora posiada jedno okno i otwór do wyrzucania obornika. Pozostałe
pomieszczenia nie mają okien. Otwory drzwiowe ujęte w ramy składające się z dwóch
słupów czopami wpuszczone w próg i nadproże. Drzwi spągowe zawieszone na zawiasach
hakowych. Podłogi – polepa. Powały – belkowe, nagie z grubych oflisów łączonych na
styk. Budynek nakryty dachem trzyspadowym tworzą kosz z dachem nad chlewikiem. Dach
poszyty żytnią słomą na gładko, naroża w schodki.
Chlewiki pod zadaszeniem posiadają ściany wzniesione w konstrukcji sumikowo- łątkowej.
Łątki posadowione na dużych kamieniach. Drzwi spągowe zawieszone na zawiasach
hakowych. Pomiędzy chlewikiem a murowanym budynkiem inwentarskim znajdują się
wrota dwuskrzydłowe, spągowe, osadzone na biegunach. W chlewikach brak powały.
Podłoga z luźnych płaskich kamieni. Dach pokryty słomą na gładko naroża w schodki.
Spichlerz wzniesiony na rzucie zwartego prostokąta dwutraktowy szerokofrontowy
28
podpiwniczony. Ściany z kamienia łamanego na glinie, bielony. W elewacji północnej (na
inwentaryzacji) okienko zabezpieczone drewnianymi kołkami. Drzwi spągowe na
zawiasach hakowych. (Identyczne do piwnicy pod spichlerzem.) Powała belkowana naga.
Podłoga biała. Dach dwuspadowy kryty słomą.
Wozownia – konstrukcja sumikowo- łątkowa. Brak powały. Podłogę stanowi polepa. Wrota
wozowni dwuskrzydłowe, spągowe. Skrzydła dołem osadzone czopami w pniach /dawniej
wkopanych w ziemię/, górą ujęte w żelazną „kunę”(obręcz). Dach trzyspadowy kryty słomą
na gładko, naroża w schodki.
Nr 15.
Stodoła z Brzuchani
Budynek ( 1860r. ) w sektorze wyżynnym na terenie Parku Etnograficznego w Tokarni.
Zrealizować zgodnie z inwentaryzacją, projektem oraz zaleceniami Inwestora.
Stodoła drewniana, zrębowa na rzucie sześciobocznym. Wnętrze z dwoma zapolami
i boiskiem.
Posadowienie: Fundament na ogólnych zasadach – wg projektu. Podwaliny z okrąglaków
dębowych, ciosanych.
Ściany w konstrukcji wieńcowej, wykonane z belek sosnowych (połowizn), węgłowanych
na nakładkę dwustronną prostą z ostatkami długości. 30-50 cm (zachować różną długość).
Grub. połowizn min. 12 cm z oflisem. Zapolnice wys. – min.1,0 m (po obu stronach boiska)
w konstrukcji sumikowo-łątkowej z bali drewnianych, sosnowych, o grubości ok. 15 cm
i wys. min. 30 cm.
W jednym z zapoli wykonać podest o dł. 3,5 m wys. 1,3 m jak na inwentaryzacji.
Otwory drzwiowe (wrota) ujęty w słupy ciosane. Wrota dwuskrzydłowe, tafle spągowe
z desek łączonych do czoła; wrota dołem osadzone czopami w progu, a górą zawieszone
na "kunach" żelaznych.
Dach sześciospadowy w konstrukcji sochowej, na słupach drewnianych dębowych
i sosnowych, z płatwią kalenicową opartą na sochach i środkowym słupie. Jako dodatkowe
podparcie płatwi kalenicowej wprowadzone zostały dwa pojedyncze miecze przy sochach
i para mieczy przy środkowym słupie. Krokwie wykonane z okrąglaków. Okap wysunięty
poza lico ścian na odległość max. 80 cm. Nad otworem wrót od strony południowej
wykonać przepustnicę dla umożliwienia wjazdu do stodoły, nad wrotami okap uniesiony
jest ku górze. Dach poszyty słomą na gładko. Zachować elementy drewniane zgodnie
29
z inwentaryzacją w części widocznej jako okorowane pnie drzew o średnicy w podstawie
min. 40 cm
Nr 16.
Piec garncarski z warsztatem
Obiekt w sektorze wyżynnym na terenie Parku Etnograficznego w Tokarni. Zrealizować
zgodnie z inwentaryzacją, projektem oraz zaleceniami Inwestora.
Budynek jest rekonstrukcją pieca garncarskiego z warsztatem z Rędocina.
Budynek wzniesiony częściowo z drewna oraz z kamienia nakryty dwuspadowym
gontowym dachem mieści piec ceramiczny, warsztat, magazyn i pomieszczenie techniczne.
Fundament z kamienia łamanego na dziko na zaprawie cementowej – wg projektu.
Ściany zewnętrzne w konstrukcji mieszanej. Zewnętrzne ściany części warsztatowej
częściowo w systemie łątkowo- sumikowym, częściowo w konstrukcji zrębowej. Ściany
zewnętrzne przylegające do pieca wymurowane z cegły oraz kamienia łamanego na
zaprawie cementowo-wapiennej(widoczne fugi wyprawić zaprawą wapienną). Zachodnia
ściana suszarni oraz północna dobudówka (skład opału) obudowane ścianą osłonową
z desek na konstrukcji ryglowej. Szczyty wykonać również jako ściana osłonowa z desek
bitych na zakład.
Ściany wewnętrzne murowane z cegły i kamienia na zaprawie cementowo-wapiennej
(widoczne fugi wyprawić zaprawą wapienną).
Komora pieca dostępna z części warsztatowej pomieszczenia przez łukowato sklepiony
i dodatkowo wzmocniony bednarką otwór ma kształt połówki elipsoidy o podstawie
kołowej. Komora wymurowana jest z cegły pełnej
i częściowo z kamienia łączonej
dodatkowo klamrami a następnie tynkowanej z zewnątrz zaprawą na bazie piasku i gliny.
Podstawę
komory stanowią
dwa
przesklepione
kanały paleniskowe
rozdzielone
murowanym kozłem usztywniającym podstawę.
Kanały zaopatrzone są w kwadratowe otwory przez które podczas wypału dostaje się do
komory powietrze o temperaturze ok.1000 stopni Celsjusza. Kanały połączone są
z głównym paleniskiem. Poniżej paleniska popielnik. Komin odprowadzający spaliny
usytuowany jest bezpośrednio nad otworem prowadzącym z warsztatu do komory pieca.
Więźba dachowa krokwiowo-jętkowa. Dach dwuspadowy kryty podwójnie gontem.
30
Nr 17.
Chałupa z Nasiechowic
Budynek ( 1895r. ) w sektorze wyżynnym na terenie Parku Etnograficznego w Tokarni.
Zrealizować zgodnie z inwentaryzacją, projektem oraz zaleceniami Inwestora.
Chałupa usytuowana na planie prostokąta, szerokofrontowa, dwutraktowa, zawiera /idąc od
wsch. szczytu/: 2 komory (po 1 w każdym trakcie), przelotową sień, 2 izby (po 1 w każdym
trakcie) oraz oborę (przy szczycie zach., na całej jego długości.). Elewacją frontową
zwrócona jest na północ. Do chałupy od strony podwórza (przy ścianie komory)
dobudowany jest chlew.
Fundament budynku na ogólnych zasadach - zgodnie z projektem. Przyciesie na
podmurówce, łątki w przyciesi.
Ściany: Chałupa wzniesiona w konstrukcji sumikowo – łątkowej, z bali ciosanych
i połowizn (łątki z drewna dębowego sumiki sosnowe). Ściany uszczelnione warkoczami ze
słomy i gliną wymieszaną z plewami jęczmiennymi. Chałupa bielona wapnem.
Otwory okienne w izbach ujęte są w łątkę i węgar. Okna dwudzielne, sześciopolowe.
Opaski zewnętrzne nie bielone.
Otwory drzwiowe ujęte w węgar. Drzwi zewnętrzne spągowe, zawieszone na zawiasach
pasowych, zaopatrzone w klamkę paluchową. Drzwi z sieni do tylnej komory oraz drzwi
w dobudowanym chlewie – spągowe, zawieszone na biegunie.
Drzwi pomiędzy izbami są dwutaflowe, płycinowe, zawieszone na zawiasach esowych.
Pozostałe tafle – spągowe, zawieszone na zawiasach pasowych i wyposażone w klamki
paluchowe.
Podłogi: W pomieszczeniach mieszkalnych podłogi drewniane na legarach z desek gr. min
3,2 cm, w inwentarskich – ubita ziemia.
Powała w chałupie wykonana z desek o grub. min. 3,8 cm, szer. ok. 32 cm. Na powale
znajduje się gliniana polepa o grub. 5-6 cm. W chlewie powała z bali lub połowizn. Wejście
na strych znajduje się w sieni.
Dach czterospadowy o konstrukcji krokwiowo – płatwiowej. Płatwie spoczywają w pionie
zrębu. Krokwie (7 par w dłuższych połaciach dachu, 4 w narożach, po 2 w szczytach) spięte
są jętkami. Dach poszyty słomą na gładko, nad elewacją frontową tworzy okap; konstrukcję
okapu tworzy belka jednym końcem wmontowana w ścianę chlewu, z drugiej strony
podparta słupkiem z okrąglaka. Chlew pokryty jednopołaciowym dachem poszytym słomą.
31
Urządzenia ogniowe murowane z kamienia, polepiane, bielone, komin nad dachem z cegły,
prosty, polepiany bielony. Piec grzewczy z paleniskiem wnękowym i piecem chlebowym
usytuowany jest w przedłużeniu ściany działowej między izbami i ogrzewa oba te
pomieszczenia. Otwory paleniska i czeluści pieca chlebowego znajdują się w izbie płd.
Komin usytuowany w sieni, wyposażony we wnękę do wymiatania sadzy i palenisko.
Nr 18.
Chałupa z Woli Szczygiełkowej
Budynek ( 1870r. ) zlokalizowany w sektorze świętokrzyskim Parku Etnograficznego.
Zrealizować zgodnie z inwentaryzacją, projektem oraz zaleceniami Inwestora.
Chałupa reprezentuje typ budynku półtoratraktowego, szerokofrontowego, z sienią
przechodnią i komórką wyodrębnioną z alkierza. Budynek drewniany, parterowy, kryty
czterospadowym słomianym dachem.
Fundament na ogólnych zasadach – wg projektu.
Ściany z drewna iglastego /sosna, jodła/ węgłowane na nakładkę dwustronną ukośną
z ostatkami 15-20 cm (zachować różną długość). Węgły wzmocnione kołkami. Ściany
południowa i wschodnia bielone wapnem.
Okna
w
węgarach
obramowane
profilowanymi
opaskami
dwudzielne,
sześcio-
i czteropolowe. W komorze w ścianie szczytowej okno wziernikowe. Otwory drzwiowe
osadzone w węgarach obramowane profilowanymi opaskami. Skrzydła drzwi spągowe
zawieszone na zawiasach pasowych wyposażone w klamki paluchowe z ozdobnymi
wykładkami. Wzory do uzgodnienia z Inwestorem.
Powały belkowane nagie, brzegi ociosanych belek fazowane, deski szer. min. 25 cm
gr. 3,2cm łączone na styk. Podłogi białe z desek gr. min 3,2 szer. min. 25 cm. W sieni
polepa.
Dach czterospadowy kryty słomą w schodki w konstrukcji krokwiowo-płatwiowej
z usztywnieniem jętkami. Płatwie w całości poza pionem zrębu.
Urządzenia ogniowe murowane z kamienia i cegły oblepione gliną, bielone. W izbie trzon
kuchenny z kapą, piec ogrzewczy dla izby i alkierza i piec chlebowy. W alkierzu trzon
kuchenny z kapą o rzucie kolistym wykonany ze słomy i gliny, piec chlebowy z wsadem
ok.20 cm nad blachami. W sieni komin z wnęką do wymiatania sadzy. Komin ponad
dachem prosty z cegły wylepiony gliną i bielony.
32
Nr 19.
Stodoła z Brzezin
Budynek ( 1880r. ) w sektorze świętokrzyskim. Zrealizować zgodnie z inwentaryzacją,
projektem oraz zaleceniami Inwestora.
Stodoła wchodzi w skład zagrody wielobudynkowej, w której zamyka siedlisko od północy
(usytuowana równolegle do chałupy, orientowana elewacją frontową na południe).
Obiekt wzniesiony jest na planie prostokąta. Na jej program użytkowy składa się boisko
między dwoma zapolami i szopa z piwnicą sklepioną.
Posadowienie: Fundament na ogólnych zasadach – wg projektu posadowienia.
Ściany: Konstrukcja ścian zewnętrznych i ściany działowej (z szopą) – węgłowa, wykonana
z sosnowych ociosanych okrąglaków i połowizn, węgłowanych na nakładkę dwustronną
prostą, z ostatkami. Wewnętrzne końce belek w ścianach wzdłużnych wpuszczone są
w łątki. Szopa z piwnicą znajduje się w szczytowej, wschodniej części budynku, od
prawego zapola oddziela ją ww. ściana działowa.
Wnętrze: Zapolnice drewniane z bali ciosanych, wpuszczone między słupki przybite do
łątek w ścianach wzdłużnych, przytykających do słupów, w które ujęte są otwory wrót.
Boisko z polepy glinianej (glinobitka). Podłogi w zapolach z żerdek ułożonych na styk na
ubitej ziemi. Boisko przelotowe, zamykane z obu stron dwutaflowymi wrotami.
Otwory drzwiowe: Otwory wrót w obu ścianach wzdłużnych budynku. Odrzwia z
krawędziaków dębowych, ciosanych. Tafle - spągowe, wykonane z desek, zawieszone na
zawiasach pasowych długości 50 cm. W ścianie frontowej, przy prawej, wschodniej ścianie
szczytowej (na odcinku szopy) małe wrota dwutaflowe, za którymi znajduje się wejście do
piwnicy. Otwór wrót ujęty w ciosane krawędziaki. Tafle spągowe, z desek o grub. 45 mm,
zawieszone na zawiasach pasowych o długości 50 cm.
Dach: Czterospadowy, o konstrukcji krokwiowo-płatwiowej, krokwie z krawędziaków
ciosanych. Płatwie w pionie zrębu. Pokrycie połaci dachowych słomą w układzie
schodkowym.
Piwnica widoczna na inwentaryzacji nie jest przedmiotem zamówienia.
33
Nr 20.
Chałupa z Umra
Budynek ( 1868r. ) w sektorze świętokrzyskim na terenie Parku Etnograficznego w Tokarni.
Zrealizować zgodnie z inwentaryzacją, projektem oraz zaleceniami Inwestora.
Chałupa usytuowana jest kalenicą do drogi, elewacją frontową na południe. Wchodzi
w skład zagrody wielobudynkowej, w której obora, szopa i piwnica usytuowane są wzdłuż
działki, a stodoła zamyka podwórze od północy. Wzniesiona została na planie zbliżonym do
kwadratu.
Budynek
szerokofrontowy,
dwutraktowy,
czteropomieszczeniowy,
o niesymetrycznym podziale wewnętrznym, w trakcie frontowym znajduje się izba i sień,
w tylnym - sypialnia i komora. Poddasze nieużytkowe.
Fundament na ogólnych zasadach - wg projektu posadowienia.
Ściany wzniesione z ciosanych bali o wys. min 20 cm. W narożnikach budynku
zwęgłowane na nakładkę dwustronną prostą z ostatkami min.16 cm (zróżnicowana
długość). Ściany działowe w elewacjach: wschodniej, zachodniej i północnej wpuszczone są
w bale ścian zewnętrznych. Szpary w ścianach uszczelnione gliną. W elewacji południowej
ściana działowa krzyżuje się z zewnętrzną na nakładkę z ostatkami o podobnej długości, jak
w narożnikach.
Nie należy odtwarzać wybicia ścian zewnętrznych papą. Ściany wewnątrz budynku,
z wyjątkiem komory, są pobielone. Pobielona jest także elewacja frontowa.
Otwory okienne ujęte są w węgary. Okna w izbie i w alkierzu są dwukwaterowe,
sześcioszybkowe. Podobne w elewacji północnej oraz wziernikowe w sieni.
Drzwi osadzone w węgarach. Tafle drzwiowe, poza wiodącymi z komory na podwórze,
zbite są z desek łączonych na wpust i wypust. Wzmocnione są spągami. Zawieszone są na
zawiasach kowalskich i wyposażone w klamki paluchowe. Drzwi wiodące z sieni na
podwórze posiadają ponadto skobel i drewnianą zaporę. Drzwi w komorze w elewacji
północnej mają być spągowe z klamką paluchową, zawieszone są na zawiasach pasowych,
wyposażone są w skobel.
We wszystkich pomieszczeniach znajdują się podłogi z desek gr. min 3,2 cm
i szer. min 25 cm. na legarach.
Powały we wszystkich pomieszczeniach wykonano z desek łączonych na styk. W izbie i w
alkierzu opierają się na jednym tragarzu, natomiast w sieni i w komorze – na ścianie
34
działowej i na zewnętrznej. Na tragarzu w izbie znajduje się zdobienie w kształcie rozetki.
Na powale spoczywa gliniana polepa gr. min. 5 cm.
Otwór wiodący na strych znajduje się w północno – wschodnim kącie sieni. Zabezpieczony
jest klapą z desek. Na strych prowadzą schody drabiniaste, których boczne żerdki
umocowane są na stałe w podłodze.
Chałupa nakryta jest czterospadowym dachem o konstrukcji krokwiowo – płatwiowej,
usztywniony jętkami. Płatwie całą szerokością wysunięte są poza pion zrębu. Dach
wykonać jako poszyty jest słomą na gładko.
Urządzenia ogniowe wzniesiono z kamieni łączonych gliną, polepianych, bielonych.
W izbie zlokalizowane są w północno – wschodnim kącie. Składają się z trzonu kuchennego
wyposażonego w blachy z fajerkami, kapy nadwieszonej, pieca chlebowego, którego tył
znajduje się w sieni, pieca ogrzewczego z wnęką "na garnki" (ogrzewa również sypialnię)
i zapiecka. Komin zlokalizowany jest w sieni. Wyposażony jest w wnękę do wymiatania
sadzy oraz w palenisko do opalania pieca ogrzewczego. Ponad dachem komin prosty
polepiany gliną, bielony.
Nr 21.
Zagroda z Sierżaw
Budynki wzniesione pierwotnie w latach 1857–1900 przewidziany do wzniesienia
w sektorze świętokrzyskim. Zrealizować zgodnie z inwentaryzacją oraz projektem
i zaleceniami Inwestora.
Zagroda czworoboczna, stodoła naprzeciw domu z tyłu zagrody, budynki inwentarskie po
obu stronach podwórza, brama wjazdowa między domem, a oborą, ogrodzenie sumikowo
– łątkowe. Wszystkie budynki w zagrodzie z drewna sosnowego, dachy kryte słomą
w schodki. Posadowienie wg projektu. Cokół wystający od poziomu terenu wymurowany
z kamienia polnego łamanego. W narożach widoczne duże kamienie położonych pod
węgłami, pod przyciesiami podmurówka z mniejszych kamieni.
Chałupa jednotraktowa, wzniesiona
na planie prostokąta, posiada 3 pomieszczenia
w układzie: izba mała – sień – izba duża. Sień przechodnia na osi, poddasze - jedno
wnętrze.
Ściany izby większej wzniesione z połowizn belek o ściosanych brzuścach- wymiary wg.
inwentaryzacji, węgłowane na nakładkę dwustronną ukośną, z ostatkami (zachować
zróżnicowaną długość ostatków i wysokość belek). Łączenia węgłów zabezpieczone
35
tyblami. Belki ścian działowych wpuszczone w belki ścian zewnętrznych, jedynie pierwsze
i ostatnie wypuszczone na zewnątrz. Elewacja frontowa i szczytowe są bielone, elewacja od
podwórza pozostawiona w kolorze naturalnym.
Okna: Izby posiadają po dwa okna, po jednym w elewacji. Izba duża drugie okno posiada
w szczycie, izba mniejsza od podwórza. Okna w ścianie frontowej i szczytowej ujęte są
w łątki (ok.20 cm), obramione w skrzynki dwudzielne, sześciopolowe, na zawiasach
hakowych. Okno od
podwórza wycięte w zrębie, jednokwaterowe, czteroszybkowe,
zamocowane na stałe. Okna wykończone są profilowanymi opaskami.
Drzwi: Otwory drzwiowe ujęte są w łątki (szer. ok. 25 cm) osadzone w progu i oczepie.
Nadproża są ukośnie wcięte, wzmocnione kołkami. Drzwi w izbach obramowane
profilowanymi opaskami. Tafle drzwi z desek grubości min. 5cm łączonych na wpust
i wypust, wzmocnione spągami wciosanymi na rybi ogon. Deski drzwi z sieni na podwórze
łączone są na obcy element. Tafla drzwi z sieni na drogę po stronie zewnętrznej jest
ozdobnie klepkowana i nabijana kowalskimi gwoździami. Wszystkie drzwi zawieszone na
zawiasach pasowych i hakach. Drzwi z sieni na podwórze wyposażone są w żelazną
zasuwę, drzwi na drogę w zamek skrzynkowy, a drzwi do izb w klamki palcowe.
Podłogi: W obu izbach położona jest podłoga z desek gr. min 3,2 cm i szer. min 20cm
przybitych do legarów gwoździami kowalskimi. W sieni – polepa gliniana.
Powała: W izbach - powały z desek struganych łączonych na styk.
W izbie większej powała spoczywa na trzech tragarzach, ścianach i siestrzanie. Siestrzan
i tragarze mają fazowane brzegi. Na siestrzanie wykonać znak IHS i krzyżyk wg wzoru
(o ile nie zachowała się belka oryginalna)
W izbie mniejszej tragarze biegną w poprzek pomieszczenia, nie występuje tu siestrzan.
Na powałach nad izbami - gliniane polepy.
Nad sienią powała wykonana z nieheblowanych oflisów o grubości 6 cm, łączonych do
czoła. Deski wspierają się na ścianach zewnętrznych i jednym poprzecznie biegnącym
tragarzu, który łączy się z wypustem siestrzanu z izby dużej i wypustem tragarza z drugiej
izby. Tragarz w sieni jest od nich cieńszy.
Dach czterospadowy. Wypusty tragarzy nad izbą większą są profilowane. Krokwie
w połaciach wzdłużnych łączone są bantami. Wszelkie połączenia więźby zbijane kołkami.
Dach kryty słomą na gładko, jedynie na narożach i wzdłuż okapu schodki.
Urządzenie ogniowe wzniesione z kamienia, polepiane, bielone wapnem. W izbie dużej
36
urządzenie ogniowe składa się z trzonu kuchennego z blachami, z pieca ogrzewczego oraz
z pieca chlebowego. Za piecem ogrzewczym znajduje się wnęka sięgająca do ściany domu.
Nad trzonem kuchennym, wisi kapa z desek wylepiana, bielona.
W izbie mniejszej znajduje się trzon kuchenny z blachami, pod którym jest wnęka zwana
„podpiec”, nad trzonem – kapa z desek (jak w izbie dużej). Do trzonu dostawiony jest piec
ogrzewczy (wymiary jak w izbie dużej), za nim duża wnęka ciągnąca się do zewnętrznej
ściany. W sieni znajdują się dwa filary kominów ( piece w izbach mają osobne kominy)
z wnękami do wymiatania sadzy, wnęki zatkane klapami z desek. Ponad dachem kominy
polepiane bielone, proste.
Obora ze stajnią i spichrzem ok 1860 r.
Pomieszczenia wzniesione na planie wydłużonego prostokąta nakryte wspólnym dachem.
Do każdego pomieszczenia prowadzi osobne wejście. Z powierzchni obory wydzielony jest
chlew dla świń.
Posadowienie i ściany: Obora, stajnia i spichrz posadowione wg projektu. W przyciesiach
osadzone są łątki, a także węgary otworów drzwiowych.
Ściany wzniesione w konstrukcji wieńcowej, z tartych krawędziaków o szerokości ok. 20 –
30 cm (zachować różną wysokość). Dwa górne wieńce i ściany z półokrąglaków. Węgły
wiązane na nakładkę dwustronną ukośną. W ścianie tylnej naroża spięte łątkami. Ściana
działowa między oborą i stajnią wiąże się ze ścianami zewnętrznymi na nakładkę. Ściana
pomiędzy stajnią i spichrzem południowymi końcami wpuszczona jest w belki ściany
zewnętrznej, tylnymi wiąże się na nakładkę. Szpary pomiędzy belkami uszczelnione są
słomą i gliną, od zewnątrz ściany są bielone.
Ściana między chlewem a oborą posiada konstrukcję sumikowo – łątkową.
Powała: Na ostatnich belkach ścian budynku spoczywają tragarze połączone z nimi na
nakładkę. Na nich leżą deski pował gr. min 3,2 cm. Nad stajnią i oborą użyte są deski tarte,
nad spichrzem - grube oflisy.
Podłogi: W oborze i stajni ubita ziemia, w spichrzu podłoga z desek tartych.
Okna: Obora posiada dwa okienka o świetle 10x20 cm.
Drzwi: W stajni i spichrzu otwory drzwiowe ujęte są w węgary wpuszczone w belkę
progową i belkę zmykającą otwór. W drzwiach do obory zastosowano jeden węgar i jedną.
Tafle drzwi zbite z desek połączonych spągami. W drzwiach do obory deski połączone na
wpust i wypust, w pozostałych deski łącza się na styk, tafle w oborze i stajni zawieszone na
37
zawiasach pasowych i hakach. Drzwi do spichrza osadzone na biegunie. Drzwi do obory
i stajni zamykają się na skoble, drzwi do spichrza na zamek skrzynkowy, dawniej na zamek
drewniany (otwory w węgarze).
Dach: trzyspadowy, przytyka do dachu stodoły. Konstrukcja krokwiowo–płatwiowa
(w ścianie frontowej ½ szer. płatwi poza pionem zrębu, w pozostałych ścianach płatwie
licują ze zrębem.). Połączenie krokwii z płatwiami wzmocnione kołkami. Krokwie
połączone ze sobą na wpust i zbite kołkiem. Poniżej złączenia krokwie wzmocnione
jętkami. Dach pokryty słomą ułożoną na gładko.
Brama
Pomiędzy domem i budynkami gospodarczymi znajduje się brama, wiodąca z drogi na
podwórze. Konstrukcja bramy składa się z dwóch słupów, do których żelaznymi klamrami
przypięte są ramiaki ze skrzydłami, które obracają się na czopach, dołem osadzonych
w kamiennych gniazdach, górą - w oczepie łączącym obydwa słupy. Brama nakryta
daszkiem gontowym.
Słup od strony budynków gospodarczych jest zarazem łątką ogrodzenia sumikowo łątkowego, osłaniającego podwórze. Dalej sumiki ogrodzenia stanowią tylną ścianę obory.
Sumiki z półokrąglaków. Daszek ogrodzenia nakryty słomą.
Stodoła 1880 r.
Stodoła wzniesiona na planie prostokąta zamyka podwórze od strony pól (od wschodu na
inwentaryzacji). Budynek szerokofrontowy, z dwoma zapolami i przejezdnym boiskiem
pomiędzy nimi.
Posadowienie i ściany
Stodoła posadowiona wg projektu na kamieniach, wyraźnie czytelnych w północnym
szczycie. Na nich spoczywają przyciesie węgłowane na zamek, wpuszczone są w nie łątki
wiążące ściany przy boisku, oraz łątka zastosowana w konstrukcji północnego szczytu.
Północne zapole wzniesione w części z połowizn (głównie ściana tylna), w części
z krawędziaków. Węgłowanie na nakładkę dwustronną, ukośną z ostatkami. Drugie zapole
wzniesione w całości z krawędziaków. Zapolnice wykonane z grubych desek wpuszczonych
w łątki.
Dach: trzyspadowy (płd. szczyt łączy się ze stodołą sąsiada). Na wypustach belek ścian
poprzecznych i wypustach tragarzy spoczywają płatwie. Nad południowym zapolem
zastosowano
płatew z okrąglaka (dodatkowe zaciosy na krokwie). Wszystkie płatwie
38
znajdują się w pionie zrębu. Na płatwich wzdłużnych wspiera się 9 par krokwi
(4 nad zapolem płd., 2 nad boiskiem,3 nad zapolem płn.). Połączenie krokwi z płatwiami
wzmocnione kołkiem. Krokwie wzmocnione jętkami. Dach pokryty jest słomą na gładko,
schodki na narożach i jeden rząd wzdłuż okapu.
Wrota: Konstrukcja identyczna jak bramy wjazdowej do podwórza. Dwie pary wrót
dwuskrzydłowych, zbitych z desek połączonych spągami wpuszczonymi w ramiaki.
Ramiaki górnymi czopami osadzone w oczepie, dolnymi w progu.
Podłoga w boisku z desek gr. min 3,2cm i szer. min 20cm.
Wiata, obora II i spichrz II 1900 r.
Budynki wzniesione wzdłuż płd. granicy siedliska. Obora i spichrz wzniesione na rzucie
prostokąta. Pierwotnie stanowiły odrębny budynek nakryty czterospadowym dachem.
Dostawiono do nich wiatę-wystawę (na inwentaryzacji zawalona–do odtworzenia).
Posadowienie i ściany : Obora i komora tworzą konstrukcyjną całość. Obiekt posadowiony
jest na podkładach kamiennych. Ściany wzniesione z połowizn i krawędziaków
węgłowanych na nakładkę ukośną, jedno i dwustronną w przemieszaniu. Ostatki wynoszą
5-6 cm. Od płn belki ściany działowej wpuszczone są w łątkę, od płd. w belki ściany
licowej. Wiata posiada tylko jedną ścianę–z tyłu–o konstrukcji sumikowo–łątkowej, sumiki
z dość grubych desek.
Okna: Obora posiada niewielkie okienko w szczycie wychodzącym na wiatę.
Drzwi: Otwory drzwiowe w oborze i spichrzu ujęte są w łątki, dolnymi czopami osadzone
w progu, górnymi–w oczepie. W łątki ukośnie wpuszczone są nadproża wzmocnione
kołkami. Pomiędzy nadprożem, a oczepem tworzy się dość szeroka przerwa niczym nie
zabezpieczona. Obora i komora wyposażona w drzwi o tafli zbitej z desek połączonych na
obcy element, wzmocnionej dwoma spągami, zawieszona na zawiasach pasowych. Drzwi
zabezpieczone skoblem na kłódkę.
Powały: W obu pomieszczeniach (obora, spichrz) powały z desek tartych, spoczywające na
czterech tragarzach (po dwa w pomieszczeniu). Pod wiatą powały nie ma.
Podłogi: Podłóg brak- polepa.
Dach: Budynek obory II i komory (spichrza) - płatew położona jest w odległości 40 cm od
lica ściany frontowej, na wypustach belek stropowych (okap 100 cm), pozostałe płatwie
licują z pionem zrębu. Dach czterospadowy o konstrukcji krokwiowo – płatwiowej, poszyty
słomą na gładko. W szczycie znajduje się jedna krokiew szczytowa i dwie narożne, łączone
39
są na wpust i kołek, poniżej łączenia spięte jętkami. Wschodni szczyt dachu obory
i spichrza wchodzi pod dach wiaty.
Wiata nakryta dachem trzyspadowym – cztery pary krokwi wsparte są w gniazdach płatwi,
w szczycie znajduje się jedna krokiew szczytowa i dwie narożne. Krokwie łączone na wpust
i kołek, spięte łątkami. Konstrukcja dachu podtrzymywana od przodu słupami.
Nr 22.
Zagroda z Okołu
Obiekt w sektorze świętokrzyskim. Okół z gm. Bałtów datowany na 1921 r. W skład
zagrody
wchodzą:
chałupa
z
szopą
pod
jednym
dachem
oraz
stodoła
z kamienną piwnicą. Zrealizować zgodnie z inwentaryzacją, projektem oraz zaleceniami
Inwestora.
Chałupa z szopą:
Chałupa reprezentuje typ szeroko frontowy, półtoratraktowy. Składa się z sieni
i komory (odpowiednio w trakcie frontowym i tylnym) oraz izby. Strych użytkowy, halowy,
wejście w powale sieni, przy ścianie zachodniej, komunikacja – drewniane schody
drabiniaste, policzkowe.
Szopa dobudowana do szczytowej, zachodniej ściany chałupy.
Posadowienie na fundamencie wg projektu. Podmurówka widoczna do 20 cm z kamienia
polnego na zaprawie.
Ściany chałupy – konstrukcja wieńcowa, z krawędziaków sosnowych, przyciesie dębowe,
węgłowana na nakładkę dwustronną ukośną (jaskółczy ogon), uszczelniona warkoczem ze
słomy moczonej w glinie; ściany izby z zewnątrz są oszalowane pionowo deskami
o grubości min. 19 mm., zamocowanymi do listew poziomo przytwierdzonych do belek
zrębu. Ściany wewnętrzne obielone wapnem.
Ściany szopy w konstrukcji ryglowej, szalowane pionowo deskami (wym. elementów
konstrukcyjnych i szalunku jak w przypadku chałupy). Zewnętrzne ściany sieni i szopy
bielone wapnem, w przypadku izby pozostawione jest drewno surowe.
Otwory okienne ujęte w łątki; w elewacji południowej jedno okno izby, dwukwaterowe,
sześciopolowe. W elewacji północnej znajdują się dwa okna: w izbie - dwukwaterowe,
sześciopolowe, w komorze - dwukwaterowe sześciopolowe. Otwory okienne wykończone
drewnianymi opaskami.
Otwory drzwiowe w łątkach. Tafle drzwi spągowe, zawieszone na zawiasach pasowych
40
zaopatrzone w klamki paluchowi (w sieni i komorze) oraz w zamek (w izbie).
Powały belki stropowe, na nich położone są deski o gr. min. 4,5 cm; na powale ocieplenie
z polepy (glina z trzciną).
Podłogi tylko w komorze jest podłoga z desek o gr. 32 mm, a szerokości 20 cm, legary na
podsypce piaskowej, natomiast w izbie i sieni znajduje się gliniana polepa.
Urządzenia ogniowe w izbie wykonać kaflowy trzon kuchenny, okap z desek nad trzonem
oraz piec chlebowy i piec ogrzewczy z kamienia, polepiane, bielone.
Dach: (wspólny z szopą) trzyspadowy z naczółkiem od strony wschodniej, krokwiowobelkowy. Do konstrukcji użyto 14 krokwi do których przybite są łaty. Krokwie wzmocnione
jętkami. W szczycie pod naczółkiem wycięta dekoracja w postaci 2 trójkątów.
Dach
poszyty jest słomą na gładko, a w narożach i przy kalenicy schodkowo.
Stodoła: obiekt wzniesiony na planie prostokąta. Składa się z dwóch zapoli, boiska oraz
piwnicy pod prawym zapolem. Budynek jednokondygnacyjn, wejście–wrota
wschód
zachód, zbudowany z drewna iglastego. Stodoła usytuowana na wschód od chałupy. Między
boiskiem, a zapolami dwudzielne zapolnice o konstrukcji sumikowo – łatkowej (sumiki
z belek zamocowane na jednym końcu w łątkach obramowujących otwory wrót, na drugim
końcu - w słupie znajdującym się pośrodku długości boiska, osadzonym góra w belce
stropowej, dołem zaś w legarze.
Posadowienie: Fundament wg projektu. Przyciesie na podmurówce z kamienia.
Podmurówka cementowo- wapienna obłożona kamieniem widoczna 20cm.
Ściany: zapole południowe - w konstrukcji wieńcowej, węgłowanych na jaskółczy ogon bez
ostatków; zapole północne w konstrukcji ryglowej, szalowane deskami o gr 4 cm (w ścianie
frontowej i tylnej - pionowo, w ścianie szczytowej – poziomo). Zach. - południowe naroże
północnego zapola (pół długości jego ściany frontowej i ściana szczytowa) w dolnej
połowie wysokości stanowi cokół murowany z kamienia Są to zewnętrzne ściany piwnicy,
znajdującej się pod tym zapolem.
Otwory drzwiowe: w ścianach wzdłużnych stodoły, na obu końcach boiska dwutaflowe
wrota o taflach spągowych. Przymocowanych za pomocą czopu w progu i oczepie.
W piwnicy otwór ujęty jest w słupki w nim są drzwiczki spągowe zawieszone na zawiasach.
Otwory okienne: tylko piwnica posiada mały otwór okienny bez żadnego zabezpieczenia.
Podłogi: w boisku glinobitka, w zapolach ubita ziemia
Dach czterospadowy, o konstrukcji krokwiowo-płatwiowej, poszyty słomą na gładko.
41
Piwnica pod prawym, północnym zapolem – murowana z kamienia polnego na zaprawie
cementowo-wapiennej. Wykonać do niej schody drewniane policzkowe (stopień 14 cm).
Otwór drzwiowy w ścianie frontowej stodoły. Drzwi drewniane, w formie zbliżonej do
kwadratu, spągowe, zamocowane na kowalskich zawiasach pasowych, zamykane na skobel.
Nr 23.
Wiatrak z Janika
Budynek wolnostojący wzniesiony pierwotnie w 1843 r. Wiatrak drewniany typu koźlak
posadowiony na rzucie prostokąta. Zrealizować zgodnie z inwentaryzacją oraz projektem
posadowienia i zaleceniami Inwestora.
Przed przystąpieniem do montażu konstrukcji wiatraka ustalić z Inwestorem ewentualny
montaż mechanizmu wialni.
Montaż wialni nie wchodzi w zakres przetargu.
Cokół wystający ponad poziom terenu do poziomu spodu przyciesi drewnianej będzie
wymurowany z kamienia polnego, łamanego.
Konstrukcja słupowo- ryglowa wzmocniona zastrzałami obita deskami z zewnątrz w pionie.
W górze ściany objęte wieńcem z belek. Stropy nagie nad parterem z desek grubości 5 cm.
Złożonych na styk na naprożnych ryglach i belkach stropowych. Na I piętrze w połowie od
elewacji wejściowej wiatraka deski na styk grubości 5 cm, zaś w drugiej połowie bale na
styk. Deski i bale ułożone czołami na belkach wieńcowych i mącznicy, /belka ułożona na
górze głównego słupa-sztomber obrotowej konstrukcji wiatraka/. Nad drugim piętrem
znajduje się konstrukcja niosąca wał śmigowy ze śmigami i kołem blatowym oparta na
wieńcu wiatraka.
Konstrukcja dachu krokwiowa. Krokwie oparte na bocznych belkach wieńca wiatraka. Dach
dwuspadowy z naczółkiem w przodzie. Pokrycie dachu gontem łupanym podwójnie.
Szczyty odeskowane pionowo deskami o szerokości ok. 25-30 cm (zachować różną
szerokość desek) zakończone wiatrownicami ze zdobieniem. Wejście na piętro po schodach
zewnętrznych policzkowych zawieszonych na belkach – izbicach. Schody wewnętrzne
międzykondygnacyjne drewniane z balustradą o wys. 1,1m. Wszystkie drzwi ciesielskie
spągowe na zawiasach pasowych. Drzwi piętra dwuskrzydłowe, jedno skrzydło wejściowe,
w obrębie podestu, drugie poza podestem do wydawania worków z mąką. Drzwi II piętra z
podwyższonym progiem od poziomu podłogi ok. 50cm. przez które przyjmuje się worki ze
zbożem.
42
Opis wiatraka wg przyjętej numeracji na rysunkach :
1- kamienie młyńskie jako posadowienie przyciesi,
2- przyciesie, dwie belki ułożone na krzyż w poziomie terenu,
3- zastrzały ustawione na przyciesiach i podpierające z 4 stron sztember /słup niosący cały
wiatrak/,
4- sztember -j.w.
8- belki izbicowe, pojazdy – belki przebiegające wzdłuż wiatraka w jego środku
w odległości między sobą ok.60cm, ułożone są na siodle /jarzmie/, które z kolei
ułożone jest na zastrzałach i słupie na jego obwodzie, częściowo w niego
wchodzące,
9- od strony elewacji wejściowej wychodząc na zewnątrz pomiędzy belkami
izbicowymi związany z nimi kołkiem z zawleczkami zawieszony jest dyszel,
10-11 – siodło /jarzmo/,
12- naprożne rygle -belki pod stropem -ego pietra przy ścianach - wejściowej
i frontowej,
13- poduszka – szeroki bal leżący z wierzchu sztembra pomiędzy górą sztembra
a mącznicą,
14- mącznica,
15- urządzenie do regulacji rozstawu kamieni,
16- mączne rygle – belki skrajne wiatraka przy ścianach dłuższych ułożone na
mącznicy.
17- spodek, kamień młyński leżący nieruchomo w dzieży /obudowie/ na II piętrze,
18- biegun, kamień młyński ruchomy nad spodkiem,
19- socha, oś stalowa biegnąca od dołu bieguna /zamocowana do niego/do belki
umocowanej w poprzek wiatraka poniżej wieńca, a powyżej palców /zębów
koła blatowego.
23- koło cewkowe umieszczone na sosze przez którą obraca biegun – sama zaś
obracana
jest
palcami
/zębami/
koła
blatowego.
Koło
cewkowe
to
dwie
tarcze okrągłe z grubych desek połączone ze sobą pionowo cywiami, /trybami/
w odległości ok. 30cm.,
24- koło blatowe założone na wale śmigowym który jest jego osią obracaną śmigami,
25- wał śmigowy,
43
26- płatew hamulcowa, belka wisząca wzdłuż ściany elewacji nad mącznym
ryglem,
28- hamulec - pas drewniany obejmujący 2/3 koła blatowego od góry. Jest to
urządzenie składające się z kilku elementów.
20- dziża,
21- korytko nad dzieżą, ruchome, zrzucające zboże pomiędzy kamienie przez
otwór w środku bieguna,
22- kosz nasypowy – zsyp zboża na korytko,
5- słupy narożne wiatraka,
6- rygle w ścianach,
6A – zastrzały na ścianach,
7- pionowe słupy ścian w ich środku.
Nr 24.
Młocarnia z Ogonowic
Budynek drewniany stanowi rekonstrukcję młocarni. Zrealizować zgodnie z projektem oraz
zaleceniami Inwestora.
Fundament na ogólnych zasadach. Ściany w konstrukcji sumikowo-łątkowej.
Podwaliny drewniane z drewna sosnowego. Na podwalinie usytuowano łątki zwieńczone
oczepami, wewnątrz obiektu stężone zastrzałami. Konstrukcję wypełnić sumikami z drewna
sosnowego lub świerkowego. Stosować tyble z drewna dębowego po 2 na moduł.
Na podłogach polepy. Dach kryty strzechą na gładko.
Urządzenie młocarni nie jest przedmiotem przetargu.
Nr 25.
Spichlerz z Wyszmontowa
Zrealizować zgodnie z inwentaryzacją, projektem oraz zaleceniami Inwestora.
Budynek z XVIII w. szerokofrontowy, niepodpiwniczony o dwóch kondygnacjach
z poddaszem użytkowym. Na parterze i piętrze znajdują się po dwie komory. Do ściany
południowej (frontowej) na poziomie parteru przylegają dwie przybudówki, na których
wsparty jest pomost z desek (na poziomie między parterem a piętrem).
Posadowienie: Fundament na ogólnych zasadach – wg projektu.
Przyciesie leżą na podmurówce z kamienia polnego na zaprawie, spoiny wyrobione gliną.
44
Ściany w konstrukcji wieńcowej, z belek (kantówek) w większości modrzewiowych
ciosanych. Węgłowanie na nakładkę dwustronną ukośną (jaskółczy ogon) z ostatkami na
narożach i ścianie działowej między komorami. Ściany przybudówek - w konstrukcji
sumikowo – łątkowej.
Otwory drzwiowe w węgarach z nadprożem ukośnie wciętym. Drzwi wykonane z desek
o szer. ok. 20-27 cm, wzmocnione spągami, zawieszane na zawiasach pasowych, kutych.
Do wszystkich pomieszczeń prowadzą osobne drzwi (do każdej z 4 komór oraz do
2 przybudówek).
Otwory okienne w ścianie północnej i południowej parteru i piętra znajdują się prostokątne
okienka szczelinowe, zabezpieczone dekoracyjną kratką, kowalską, kutą. Wykonać
sezonowe zabezpieczenie otworów okiennych szkłem organicznym z możliwością
demontażu.
Wnętrze: dwie komory symetryczne na podporach słupowych oraz dwie symetryczne
przybudówki po obu stronach do każdego pomieszczenia. Do każdego pomieszczenia
osobne drzwi.
Powały i podłogi we wszystkich pomieszczeniach powała i podłogi z desek sosnowych o
szerokości ok. 25 – 30 cm, gr. min 5 cm. Legary pod podłogami wg. warunków ogólnych.
Komunikacja zewnętrzna i wewnętrzna
Do wszystkich pomieszczeń prowadzą osobne drzwi. Wejście na piętro po schodach
jednobiegowych, zewnętrznych, drewnianych, policzkowych, umiejscowionych przy ścianie
frontowej. Schody wykonać z drewna dębowego, zamocowane na wpust w drewniane
policzki. Schody zabezpiecza poręcz z żerdzi o wys. min 110 cm z poprzeczką. Schody
umieszczone są symetrycznie po dwóch stronach ściany frontowej. Schody te wiodą na
wspomniany pomost zewnętrzny, ciągnący się na całej długości ściany frontowej. Pomost
oparty na odcinku środkowym na 4 słupach, zamocowanych dołem w podmurówce,
zabezpieczony poręczą z żerdzi o wys. min 110 cm z poprzeczką.
Również z obu komór na piętrze wiodą na poddasze wewnętrzne schody, o identycznej
konstrukcji jak te na zewnątrz. W obu komorach są one usytuowane przy ścianie działowej .
Dach czterospadowy z okapem, w konstrukcji krokwiowo–belkowej. Okap podtrzymywany
od strony południowej 8 słupami. W dachu, w południowej połaci 2 facjatki o daszkach
dwuspadowych. Pokrycie gontowe, podwójne.
45
Nr 26.
Chałupa z Ostrowców.
Budynek ( 1840-1850r ) w sektorze terenów nadwiślańskich na terenie Parku
Etnograficznego w Tokarni. Zrealizować zgodnie z inwentaryzacją, projektem oraz
zaleceniami Inwestora.
Chałupa szerokofrontowa, jednotraktowa. Składa się z czterech pomieszczeń o układzie
izba–sień-izba–komora. Budynek niepodpiwniczony, wykonany z drewna sosnowego.
Fundament na ogólnych zasadach – wg projektu. Przyciesie, połączone na nakładkę
jednostronną prostą z czopem.
Ściany z sosnowych bali obciosanych do formy czworobocznej. Ściany zbudowane
w konstrukcji sumikowo – łątkowej. Belki ścian wpuszczone są czopami w wyfazowane
otwory łątek. Łątki, w ilości czterech na narożach, sześciu przy ścianach działowych
i dwóch w ścianach szczytowych, wczopowane są dolnymi końcami w przyciesie,
a górnymi w ostatnią belkę zrębu. Łątki wykonane są z czworobocznych belek. Łątki
narożne są dodatkowo związane z przyciesią szczytową ukośnymi zastrzałami,
umacniającymi konstrukcję. Zastrzały połączone są z przyciesią i łątką na nakładkę
jednostronną ukośną z kołkiem. Zastrzały umieszczone są w obu ścianach szczytowych.
Wszystkie ściany zewnętrzne a także ściany wewnętrzne w izbach otynkowane grubym
tynkiem glinianym na drankach. Ściany od zewnątrz wylepione gliną gr. ok. 7 cm na
drankach pobielone wapnem, ściany wewnętrzne bielone.
Okna w dużej i małej izbie umieszczone są w łątkach z belek. Łątki wpuszczone są
dolnymi końcami w przycieś, a górnymi w ostatnią belkę zrębu. Okna południowe
w dużej izbie umocowane są w trzech łątkach, jedna – usytuowana pośrodku – jest wspólna
dla obu otworów. Okna zaopatrzone są w opaski z desek od zewnątrz i wewnątrz. W otwory
okienne, o kształcie stojącego prostokąta, wmontowane są skrzynki okienne z kwaterami
zawieszonymi na zawiasach czopowych. Każde z okien posiada dwie kwatery o trzech
szybkach. W sieni i komorze znajdują się małe otwory okienne, wycięte w dwóch
sąsiednich belkach zrębu, zaopatrzone w opaski z desek. Oba okienka posiadają
wmontowane drewniane szczebelki. Należy zamknąć oba okienka od wewnątrz szkłem
organicznym z możliwością demontażu sezonowego.
Drzwi umieszczone są w węgarach. Przy drzwiach prowadzących do sieni i komory są to
węgary z osobnymi nadprożami, wciętymi ukośnie. Drzwi z sieni do małej izby
46
umieszczone w węgarze i łątce. Dolne końce słupów drzwiowych przy otworach
zewnętrznych wczopowane są w przycieś, a przy wewnętrznych w pierwszą belkę zrębu.
Przy drzwiach do sieni i komory, usytuowanych w licowej ścianie budynku, znajdują się
tafle spągowe z trzech desek o szer. ok. 25 – 28 cm, połączonych ze sobą na styk. Deski
przymocowane są do dwóch drewnianych spąg, znajdujących się po wewnętrznej stronie
tafli, wykonanych z czworobocznych kawałków drewna. Tafla zawieszona na żelaznych
zawiasach pasowych.
Drzwi wiodące z sieni do obu pomieszczeń mieszkalnych, posiadają tafle spągowe, z trzech
desek o szer. ok. 30 cm każda, łączone na styk, przymocowane do dwóch spąg kowalskimi
gwoździami, zawieszone na zawiasach pasowych ( podobnie drzwi z dużej izby do komory)
taflę płycinową jednoskrzydłową.
Drzwi znajdujące się wewnątrz budynku oraz drzwi do sieni posiadają opaski z desek,
osłaniające słupy drzwiowe.
Przy drzwiach wejściowych do sieni znajduje się zamek zapadkowy o klamce paluchowej
oraz łańcuch i skobel, umożliwiające zamknięcie na kłódkę.
Drzwi z podwórza do komory zaopatrzone są od zewnątrz we wrzeciądz i skobel,
zabezpieczeniem od wewnątrz jest drewniana zapadka, umocowana na gwoździu do słupa
drzwiowego. W pozostałych drzwiach również zamki zapadkowe .
We wszystkich pomieszczeniach, z wyjątkiem komory, znajduje się polepa gliniana.
Podłogi i powały: W komorze podłoga wykonana jest z desek o szer. ok. 20 – 30 cm i grub.
min 3 cm. Deski ułożone są na styk, leżą na legarach. Ułożone są w poprzek kalenicy.
We wszystkich pomieszczeniach występuje powała sporządzona z desek wspartych na
belkach pułapowych i ostatnich belkach ścian działowych. Tragarze ułożone są równolegle
do szerokości budynku, połączone z ostatnimi belkami zrębu na nakładkę prostą
jednostronną. Końce belek wystają poza pion zrębu ok. 50 cm i są ozdobnie profilowane.
Tragarzy jest sześć - po jednym nad małą izbą, sienią i komorą, a trzy nad dużą izbą. W obu
izbach dolne krawędzie tragarzy są sfazowane.
Powała sporządzona jest z desek o szer. ok. 20 – 25 cm, grub. min. 4 cm, połączonych ze
sobą na styk i przymocowanych do tragarzy kołkami. Szpary między deskami powały
w małej izbie uszczelnione są gliną zmieszaną z plewami, w komorze szpary między
deskami nie są uszczelnione.
47
Nad sienią w powale, w narożu przy ścianie działowej z małą izbą i zewnętrznej ścianie
północnej, pozostawiony jest otwór – prostokątny właz na strych.
W dużej izbie powała wykonana z heblowanych desek łączonych ze sobą na wpust
i wypust. We wszystkich pomieszczeniach deski powały i tragarze pobielone są wapnem.
Od strony strychu na powale położona jest gliniana polepa gr. min 5 cm.
Dach: Chałupa pokryta dachem czterospadowym o konstrukcji krokwiowo–jętkowej.
Płatwie w ścianach dłuższych spoczywają na wypustach tragarzy, płatwie szczytowe
powiązane są z nimi na nakładkę jednostronną z kołkowaniem. Belki płatwiowe są
wysunięte poza pion zrębu ok. 20 – 22 cm. Na płatwiach opierają się krokwie w ilości 10
par krokwi środkowych, 2 par krokwi narożnych i 3 krokwi w każdym szczycie. Górne
końce krokwi połączone są ze sobą na nakładkę prostą jednostronną, a dolne opierają się na
belkach płatwiowych, powiązane z nimi na wrąb dwustronny. Krokwie zrobione są
obciosanych okrąglaków. Poniżej zwieńczenia krokwi znajdują się jętki wykonane
podobnie jak krokwie, powiązane z nimi na nakładkę jednostronną. Do krokwi
przymocowane są łaty. Dach kryty słomą na gładko. W dachu usytuowano dwa dymniki.
Urządzenia ogniowe znajdują się w obu izbach oraz sieni. Są one wykonane z kamieni
wiązanych gliną, wyjątek stanowi piec chlebowy z cegły. Wszystkie polepione i bielone.
W izbie dużej piec usytuowany jest po lewej stronie drzwi, przy ścianie działowej z sienią
i północnej ścianie zewnętrznej. Składa się on z trzonu do gotowania, pieca chlebowego
i ogrzewczego. Trzon do gotowania ma kształt prostopadłościanu, zaopatrzony w blachę
z czterema otworami do gotowania. Trzon posiada dwie prostokątne wnęki zabezpieczone
żelaznymi drzwiczkami – palenisko z żelaznym rusztem i popielnik. Poniżej popielnika
znajduje się większa wnęka na drewno. Nad blachą znajduje się kapa o kształcie ściętego
ostrosłupa, wykonana z desek polepionych gliną. W głębi za trzonem kuchennym
usytuowany jest piec chlebowy o prostokątnej podstawie i ścianach zasklepionych
półkoliście. Otwór do czeluści pieca umieszczony nad blachą kuchenną. Do pieca
piekarskiego przylega trzon ogrzewczy, poza którym znajduje się obszerny zapiec.
W szerszym boku ogrzewacza znajduje się wnęka. W ścianach komina przylegających do
trzonu kuchennego, umieszczone są dwie wnęki – jedna nad blachą, półkoliście
zasklepiona, druga wyżej, przy drzwiach do sieni.
Piec usytuowany w małej izbie różni się wymiarami. W węższym boku trzonu w dolnej
części znajduje się półkolista wnęka na drewno. W szerszym boku pieca ogrzewczego dwie
48
wnęki - przy podłodze i na wysokości trzonu kuchennego tzw. "piecyk". Piec pobielony
wapnem.
W ścianie komina usytuowanej w sieni znajduje się prostokątna wnęka.
Prostokątna podstawa filarowego komina usytuowana jest między sienią, a dużą izbą.
Komin wykonany w dolnej części z kamienia wiązanego gliną, a w górnej (wystającej
ponad dach) z cegły, tynkowany i bielony. Dym z małej izby odprowadzany jest specjalnym
kanałem, mającym połączenie z głównym kominem na strychu. Kanał ten do wysokości
strychu ukryty jest we wnętrzu pieca, na strychu przybiera formę czworobocznego kanału,
którego rama wykonana jest z desek i drążków, oblepionych grubą warstwą gliny.
Nr 27.
Stodoła z Ciuślic
Budynek z XIX w. w sektorze terenów nadwiślańskich na terenie Parku Etnograficznego w
Tokarni. Zrealizować zgodnie z inwentaryzacją, projektem oraz zaleceniami Inwestora.
Obiekt na planie prostokąta, składa się z dwóch zapoli i jednego przelotowego boiska na
osi.
Fundamentowanie na ogólnych zasadach-wg projektu. Przyciesie na podmurówce.
Ściany o konstrukcji ryglowej, z drewna dębowego ciosanego, wyplecione wikliną.
Pomiędzy zapolami, a boiskiem znajdują się zapolnice o konstrukcji sumikowo – łątkowej,
z desek o grub. 3,8 cm., wpuszczonych poziomo w słupy /łątki/ Słupy przy zapolnicach
dębowe. Zapolnice oczepione belkami dębowymi.
Dwoje wrót dwuskrzydłowych, spągowych, z desek o grub. 2,5 cm. Otwór wrót ujęty
w słupy, tafle zawieszone na żelaznych „kunach”(obręczach).
Więźba dachowa z drewna iglastego. Dach dwuspadowy, o konstrukcji krokwiowo
– płatwiowej, krokwie z okrąglaków częściowo ciosanych, łaty z żerdzi.
Nad wrotami przy krokwiach znajdują się przypustnice – dach ma inny kąt nachylenia.
Dach pokryty słomą na gładko. Szczyty pionowo szalowane deskami o grub.1,9 cm.
49
Nr 28.
Chałupa z Niedziałek
Budynek ( 1860 r. ) w sektorze terenów nadwiślańskich na terenie Parku Etnograficznego
w Tokarni. Zrealizować zgodnie z inwentaryzacją, projektem oraz zaleceniami Inwestora.
Obiekt na rzucie prostokąta, szerokofrontowy, jednotraktowy, o układzie sień – izba
– komora, orientowany elewacją frontową na południe.
Fundament na ogólnych zasadach-zgodnie z projektem.
Ściany z belek o konstrukcji wieńcowej, z drewna iglastego, zawęgłowane na nakładkę
dwustronną prostą, z ostatkami na narożach i ścianach działowych o zróżnicowanej
długości. Ściany wewnętrzne i zewnętrzne bielone.
Powały: W izbie powały wykonane z desek gr. min 3,2 cm i szer. min. 20 cm, przybitych
do tragarzy; pod tragarzami belka podciągowa (siestrzan). Belki stropu i deski powały –
bielone. W sieni i komorze brak pował.
Podłogi: we wszystkich pomieszczeniach gliniana polepa.
Dach o konstrukcji krokwiowo- płatwiowej, dolne końce krokwi spoczywają na płatwi
wysuniętej poza lico elewacji. Poszycie ze słomy na gładko, ze wzmocnieniami
z drugiej warstwy na narożach i w kalenicy (na gładko).
We frontowej połaci dachu ruchoma klapa (poszyta tak jak reszta połaci).
Otwory drzwiowe zewnętrzne (do sieni i do komory) w ścianie frontowej i wewnętrzny
(sień - izba), ujęte w węgary. Wejście do komory tylko z zewnątrz (brak komunikacji
wewnętrznej). Wszystkie tafle drzwiowe typu spągowego, zawieszone na zawiasach
pasowych.
Okna: Chałupa ma dwa okna (oba w izbie), ujęte w węgary. Od strony frontu trójskrzydłowe, sześciokwaterowe, z opaską, wszystkie skrzydła ruchome. Podział
w skrzydle na dwie części asymetryczny, górna kwatera mniejsza od dolnej. W tylnej
elewacji - okno dwuskrzydłowe, czterokwaterowe, ruchome, z podobnym podziałem
kwaterowym jak pierwsze.
Urządzenia ogniowe w izbie - w północno – zach. kącie znajduje się trzon kuchenny
z okapem i piec grzewczy, natomiast komin i dodatkowy trzon kuchenny bez okapu
usytuowane są w sieni. Komin i piec z kamienia łamanego. Komin nad dachem z cegły
czerwonej, wylepiony gliną i bielony. Blachy i osprzęt piecowy.
50
Nr 29.
Młyn z Piaska
Budynek ( 1930r. ) w sektorze terenów nadwiślańskich na terenie Parku Etnograficznego w
Tokarni. Zrealizować zgodnie z inwentaryzacją, projektem oraz zaleceniami Inwestora.
Obiekt znajdujący się w terenie – do przeniesienia w ramach zamówienia. Należy
przewidzieć wymianę elementów pozostających w złym stanie technicznym.
Budynek młyński założony został na rzucie prostokąta, posiada dwie kondygnacje
użytkowe: parter i piętro, a ponadto piwnicę, znajdującą się pod północno-wschodnią
częścią budynku i strych.
Rozmieszczenie poszczególnych urządzeń młyńskich przedstawia się następująco:
Piwnica
Znajdują się tu główne mechanizmy transmisyjne, takie jak: wewnętrzna część wału
napędowego zwanego przez młynarza wałem wodnym, osadzone na nim koło paleczne,
dolna część wału sztorcowego wraz z kołem trybowym.
Parter
Umieszczone są tutaj dalsze elementy mechanizmu transmisyjnego, a więc górna część
wału sztorcowego z dużym kołem poziomym (sztorcowym) oraz koła trybowe i pasowe
przekazujące ruch na poszczególne urządzenia. Na parterze usytuowano też część
mechanizmu roboczego: urządzenie do produkcji kaszy jaglanej, tzw. prośniak i kaszy
tatarczanej, tzw. tatarczuch oraz dwa odsiewacze mączne wraz ze skrzyniami.
Piętro
Znajdują się tutaj 3 złożenia kamieni młyńskich, z czego 2 służą do produkcji mąki,
a trzeci do czyszczenia ziarna – jest to tzw. Żubrownik oraz dźwig do podnoszenia kamieni
młyńskich.
Strych
Pozostaje nieużytkowy.
Konstrukcja budynku młyńskiego
Posadowienie: wykonać ławy oraz piwnice zgodnie z projektem.
Ściany: Obiekt wykonać w konstrukcji wieńcowej. Belki ścian wykonać z obciosanych
belek sosnowych wiązanych na nakładkę ukośną dwustronną bez ostatków. W ścianie
północnej na wysokości parteru oraz w ścianie zachodniej na wysokości piętra zastosowano
łątki pozwalające na wykorzystanie krótszych belek do budowy ściany. Przy otworach
drzwiowych i okiennych belki ścian czopowane są w odpowiednie otwory wypazowane w
51
słupach drzwiowych i okiennych, przylegając doń całym swym przekrojem. Ściany
budynku pozostają w stanie surowym, nie są tynkowane ani bielone, a szpary między
belkami upchane są mchem.
Drzwi prowadzące do wnętrza młynicy umieszczone są w słupach, których dolne końce
czopowane są w przycieś, a górne w ostatnią belkę ściany parteru. Otwór drzwiowy w górze
zamknięty jest nadprożem, czopowanym w słupy drzwiowe. Tak słupy, jak i nadproże
wykonane są z czworobocznych belek. Drzwi te posiadają taflę dwuskrzydłową, spągową.
Każde ze skrzydeł sporządzone jest z 3 desek – o szerokości 19-22 cm – łączonych na
wpust i wypust, przymocowanych do 2 drewnianych spąg, umieszczonych po wewnętrznej
stronie tafli. Obie części tafli zawieszone są na żelaznych zawiasach pasowych.
Zabezpieczenie drzwi stanowi zamek sprężynowy o dwóch klamkach. Dodatkowo, po
zewnętrznej stronie drzwi, zamontowane są 2 wrzeciądze i skoble, umożliwiające
zamykanie drzwi na kłódkę. Wielkość otworu wynosi 1,92 x 1,26 m. Nad drzwiami
umieszczony jest jednospadowy daszek kryty gontem.
Analogiczną konstrukcję i sposób sporządzania tafli posiadają drzwi usytuowane na
piętrze, z tą tylko różnicą, że dolne końce słupów wpuszczone są w pierwszą belkę ściany
piętra.
Okna: Konstrukcja wszystkich otworów okiennych jest jednakowa, a różnice występują
jedynie w wielkości otworów. Okna umieszczone są w słupach zamocowanych: na parterze
– dolne końce słupów czopowane są w przycieś, a górne w ostatnią belkę ściany parteru; na
piętrze – dolne końce wpuszczone w pierwszą belkę ściany piętra, a górne w przedostatnią
belkę zrębu. W otwory okienne wmontowane są skrzynki o dwóch kwaterach, z których
każda posiada 3 szybki. Kwatery zawieszone są na zawiasach, co pozwala na otwieranie
okien. Wszystkie okna posiadają jednoskrzydłowe okiennice, zamocowane po wewnętrznej
stronie okien. Sporządzone są one z 4 desek, połączonych na wpust i wypust, przybitych do
2 drewnianych spąg i zawieszonych na zawiasach czopowych. Zamknięcie okiennic
umożliwiają metalowe zasuwki. Okna znajdujące się na parterze posiadają – po stronie
zewnętrznej – małe daszki, wykonane z jednej deski o szerokości ok. 28 cm, przybitej do 2
wsporników. Wsporniki zrobione są z desek przybitych do słupów okiennych gwoździami
kowalskimi. Są one ozdobnie wyprofilowane.
Podłogi: Na parterze młynicy znajduje się drewniana podłoga na legarach ułożonych
od strony północnej na kamiennej podmurówce-wg inwentaryzacji.
52
Podłogi piętra oraz strychu spoczywa na belkach stropowych międzykondygnacyjnych,
których końce w przypadku stropu parteru wpuszczone są w belki ścian bocznych,
a w przypadku piętra łączą się na nakładkę prostą jednostronną z ostatnimi belkami obu
ścian bocznych. Zarówno na parterze jak i na piętrze, pod belkami stropowymi, biegnie – na
linii kalenicy–belka pociągowa, której końce połączone są na czop z belkami ścian
szczytowych. Belki stropowe i podciągowe sporządzono z belek czworobocznych.
Podłoga we wszystkich pomieszczeniach wykonana jest z desek łączonych na wpust
i wypust, przymocowanych gwoździami do legarów czy belek stropowych. Deski użyte do
wykonania podłogi posiadają min. 5 cm grubości i ok. 22-30 cm szerokości.
W piwnicy podłoga wykonana z kamienia.
Dach: Budynek młyna nakryty jest dachem dwuspadowym o konstrukcji krokwiowopłatwiowej. Dwie płatwie, usytuowane w ścianach bocznych, spoczywają na wypustach
belek stropowych piętra, ułożone są równo ze zrębem i nie wystają poza lico ścian. Pokrycie
dachu gontem. Przewidzieć wykonanie nowej konstrukcji dachu wraz z pokryciem.
Pionowe szczyty dachowe oszalowane są deskami w układzie pionowym. Górne końce
desek szalunku przybite są do krokwi szczytowych, a dolne do szerokiej deski ustawionej
pod kątem w stosunku do pionu zrębu, wspartej na 4 wspornikach, zrobionych z ozdobnie
wyciętych desek i przybitych do belek ściany szczytowej. Ponadto w szczycie wschodnim,
a więc skierowanym do drogi, do końców łat przymocowana jest wąska deska ozdobnie
wycięta, która spełnia funkcję czysto dekoracyjną.
Komunikacja międzykondygnacyjna i zewnętrzna po schodach drewnianych z poręczą
o wys. min. 110 cm (w środku poprzeczka). W zakresie zamówienia jest także wykonanie
pomostów zewnętrznych drewnianych.
Urządzenia
Należy odtworzyć kompletne wyposażenie i mechanizmy młyna zgodnie ze stanem
faktycznym, inwentaryzacją oraz zaleceniami Inwestora.
Młyn posiada napęd na jedno koło wodne nasiębierne.
Mechanizm transmisyjny w interesującym nas młynie składa się: z poziomego wału
napędowego, osadzonego nań pionowego koła palecznego, wału sztorcowego z małym
kołem trybowym i dużym kołem sztorcowym, kół cewkowych oraz całego szeregu kół
pasowych i trybowych, transmitujących ruch na poszczególne urządzenia produkcyjne.
Głównym elementem zespołu transmisyjnego, na którym osadzone jest koło wodne jest wał
53
napędowy wykonany z grubego, dębowego okrąglaka w części zewnętrznej ma przekrój
kołowy, a wewnątrz młynicy ośmioboczny. Końce wału są ściosane i opasane kilkoma
obręczami metalowymi. W oba końce wału wmontowane są stalowe czopy, na których wał
się opiera i obraca. Czopy te ułożone są w gniazdach, wydrążonych w grubych belkach
stanowiących podstawę dla osadzenia wału. Zewnętrzny koniec wału spoczywa w
czworobocznej posadowionej na drewnianym rusztowaniu. W analogiczny sposób osadzony
jest wewnętrzny koniec wału.
We wnętrzu młynicy, na wale osadzone jest pionowe koło paleczne o średnicy konstrukcji
szprychowo-krzyżowej. Ramiona krzyżulca, stanowiące podstawę konstrukcyjną koła,
wykonane są z belek czworobocznych. Krzyżulec składa się z 4 podwójnych szprych,
których końce łączą się z obwodem koła na nakładkę prostą jednostronną i przymocowane
są ponadto śrubami. Szprychy koła krzyżują się pośrodku tak, że jedna para ramion
przechodzi przez otwory wycięte w drugiej parze ramion opasując wał. W celu
zamocowania ramion koła na wale użyto klinów z grubych desek. Obwód koła sporządzony
jest z 8 dzwon zrobionych z dwóch warstw desek. Dzwona połączone są między sobą na
nakładkę i śrubami. W bocznej płaszczyźnie koła osadzone są drewniane zęby (z drewna
bukowego) tzw. palce, które wystają poza lico koła ok. 8 cm.
Koło paleczne zazębia się z kołem trybowym zwanym tu kołem surowcowym, które
osadzone jest na pionowym wale sztorcowym.
Wał sztorcowy zrobiony został z okrąglaka sosnowego. Wał ten ma na całej wysokości
przekrój ośmioboczny, jedynie na końcach kołowy. W obydwa końce wału wmontowane są
stalowe czopy obracające się w specjalnych łożyskach. Dolny koniec wału posadowiony
jest w czworobocznej belce. Belka ta powiązana jest – za pomocą czopów nakładkowych –
dwoma poprzecznymi belkami, stanowiącymi część konstrukcyjną budynku. Górny koniec
wału obraca się w belce umieszczonej pod stropem parteru młynicy. Oba końce wału są
lekko ściosane i ściągnięte metalowymi obręczami.
W dolnej części wału osadzone jest małe koło poziome. Jest to koło trybowe żeliwne,
odlewane w Suchedniowie. Osadzone jest za pomocą drewnianych klinów. Koło to zazębia
się z kołem palecznym przez co wprawia w ruch wał sztorcowy i osadzone na nim, w górnej
jego części – pod stropem parteru, duże koło poziome zwane też dużym kołem sztorcowym.
Duże koło poziome posiada konstrukcję szprychową o promienistym układzie ramion.
Ramiona w ilości 6, wykonane są z krawędziaków. Wewnętrzne ich końce wpuszczone są
54
w wał sztorcowy, zaś w zewnętrznych końcach ramion znajdują się wycięcia, które
obejmują z obu stron obwód koła, przymocowane do niego dodatkowo śrubami. Obwód
tego koła wykonany jest z 6 dzwon. Dzwona sporządzono z 3 warstw desek nałożonych na
siebie i skręconych śrubami. W tej to właśnie warstwie tkwią drewniane zęby
przytwierdzone klinami. Duże koło poziome zazębia się z 3 kołami trybowymi
sporządzonymi z żeliwa, umieszczonymi po obu stronach wału sztorcowego – wschodniej
i zachodniej.
Trybowe koła żeliwne osadzone są na poziomych osiach zwanych wrzecionami. Zazębianie
się koła trybowego z dużym kołem poziomym wprawia w ruch stalowe wrzeciono
ułożyskowane dolnym końcem w panewce, osadzonej w specjalnej belce zamontowanej
w dwóch słupach. Górny koniec wrzeciona tkwi w gnieździe paprzący trzyszponowej,
wmontowanej w górny kamień młyński. Za pośrednictwem paprzący wrzeciono porusza
wierzchni kamień. Jest to więc transmisja bezpośrednia.
Nr 30.
Młyn z Parszowa
Budynek ( 1859r. ) w sektorze terenów nadwiślańskich na terenie Parku Etnograficznego w
Tokarni. Zrealizować zgodnie z inwentaryzacją, projektem oraz zaleceniami Inwestora.
Młyn jest to budynek drewniany piętrowy,
do obiektu dostawione jest pomieszczenie
z kamienia dla klientów. Budynek wzniesiony z drewna iglastego.
Posadowienie: Fundament na ogólnych zasadach-wg projektu.
Ściany: ściany młyna wzniesione z belek łączonych na nakładkę jednostronną prostą
z ostatkami łączone na kołki. Przybudówka wzniesiona jest z kamienia na zaprawie
cementowo-wapiennej(spoiny wyprawić zaprawą wapienną).
Otwory okienne: zgodnie z inwentaryzacją i projektem.
Otwory drzwiowe: młyn posiada dwoje drzwi. Tafle drzwiowe typu spongowego,
jednoskrzydłowe, zawieszone są na zawiasach pasowych żelaznych. Drzwi wiodące
z zewnątrz do młyna osadzone są w węgarach z nadprożem ukośnie wyciętym zamykane na
skobel. Przybudówka posiada jedne drzwi typu spągowego, jednoskrzydłowe, osadzone
w drewnianej ramie zamykane na skobel.
Drzwi między młynem a przybudówką
zapewniają komunikację wewnętrzną.
Podłoga: W młynie podłogi z desek gr. min 5 cm zbijanych do czoła. Na parterze podłogi
55
na legarach, natomiast na wyższych kondygnacjach przybite do belek. Schody drewniane
policzkowe drabiniaste z drewna sosnowego gr deski min. 5 cm prowadzą na pół parter
i poddasze młyna, zabezpieczone balustradą z łat drewnianych o wys. min 110 cm. Drabina
strychowa szer. 70 cm nie heblowana ze stopniami prostymi.. W przybudówce polepa.
Powała: belki stropowe ciosane, deski strugane szerokości min. 20 cm gr. min. 3 cm.
Dach: budynek młyński posiada dach naczółkowy o konstrukcji krokwiowo jętkowej,
pokryty gontem. Szczyty szalowane są pionowo deskami o gr. min. 19mm W jednym
szczycie znajduję się drzwi na poddasze, wycięte w deskach natomiast w drugim szczycie
znajduję się wąskie trzyszczeblowe okienko. Przybudówka nakryta jest dachem
dwuspadowym. Pokrycie obiektu stanowi gont przybity na łaty. Szczyt przybudówki
szalowany jest pionowymi deskami. W szczycie jest otwór zaopatrzony w drzwiczki.
Więźba dachowa budynków łączona jest kołkami.
Urządzenia młyńskie: Należy odtworzyć kompletne wyposażenie i mechanizmy młyna
zgodnie z inwentaryzacją oraz zaleceniami Inwestora.
Napęd stanowią dwa koła wodne, koło zębate z drewna, tryby z kołków osadzone na kolcu
żelaznym. Kanał odpływowy z głazów i ciosów kamiennych. Urządzenia młyna jak wał
główny, koła transmisyjne, bolec pionowy przy pomocy którego poruszały się kamienie
osadzone spoczywają na fundamentach.
/Wszelkie parametry i informacje nie ujęte w opisie wynikają z Zaleceń Ogólnych
i inwentaryzacji konkretnych obiektów. Niejasności należy każdorazowo wyjaśnić
z przedstawicielem Inwestora/
56
Załącznik nr 1 A
Mapa sytuacyjna terenu Parku Etnograficznego w Tokarni z lokalizacją
obiektów będących przedmiotem zamówienia.
57
Załącznik nr 1 B
Projekty i inwentaryzacje obiektów
Dokumentacja
projektowa
oraz
inwentaryzacje
obiektów
zostały
udostępnione w wersji elektronicznej w formatach PDF i TIF. Preferowane do
przeglądania dokumentacją są darmowe programy IrfanView oraz PDF-Viewer.
58