D - Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Warszawie

Sygn. akt II AKa 202/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 4 lipca 2013 r.
Sąd Apelacyjny w Warszawie II Wydział Karny w składzie:
Przewodniczący Sędzia SA - Anna Prokopiuk
Sędziowie SA - Barbara Lubańska- Mazurkiewicz
SO (del) - Małgorzata Janicz (spr.)
Protokolant st. sekr. sąd Katarzyna Rucińska
przy udziale Prokuratora Leszka Woźniaka
po rozpoznaniu w dniu 4 lipca 2013 r.
sprawy R. K. oskarżonego z art. 286§ 1kk w zw. z art. 294§ 1kk i art. 297§ 1kk w zw. z art.11§ 2kk
w zw. z art. 12 kk
na skutek apelacji wniesionej przez prokuratora
od wyroku Sądu Okręgowego W. P. w. W.
z dnia 12 marca 2013 r.
sygn. akt V K 187/10
uchyla zaskarżony wyrok wobec R. K. i sprawę przekazuje Sądowi Okręgowemu W. P. w W. do
ponownego rozpoznania.
UZASADNIENIE
1. R. K. oskarżony został o to, że:
w okresie od dnia 02 czerwca 1993 roku do dnia 21 lipca 1993roku w W. działając w krótkich odstępach czasu, ze z
góry powziętym zamiarem, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej doprowadził do niekorzystnego rozporządzenia
swoim mieniem (...) Bank (...) S. A. w W. Oddział w W. w ten sposób, iż jako właściciel przedsiębiorstwa pod
nazwą Przedsiębiorstwo Produkcyjno – Handlowe (...) z siedzibą w W. pod pozorem kredytowania działalności
gospodarczej w celu uzyskania dla siebie kredytu na zakup maszyn i urządzeń przedłożył mające wykazać jego
majątek osobisty nierzetelne dokumenty w postaci wniosku kredytowego z dnia 02 czerwca 1993roku z załączonymi
dokumentami dotyczącymi bieżących dochodów z działalności gospodarczej, nierzetelnych szacunków kamieni
jubilerskich, nierzetelnego oszacowania nieruchomości położonej w S. przy ul (...), które to kamienie i nieruchomość
stanowiły przedmiot zabezpieczenia zaciągniętego zobowiązania, a nadto ustanowił w dniu 11 czerwca 1993roku
zastaw rejestrowy na samochodzie osobowym marki M. (...) nr rej. (...), czym wprowadził w błąd w/w instytucję , co
do zawartych w przedmiotowych dokumentach okoliczności, jak też samego zamiaru i realnej możliwości wywiązania
się z transakcji, w wyniku czego na podstawie umowy z dnia 11 czerwca 1993roku nr (...) przyznany został mu kredyt w
kwocie 300 000 złotych stanowiące mienie znacznej wartości na zakup maszyn do produkcji, przy czym jednocześnie
zawierając umowę zamierzał wyjechać z kraju, a także zaprzestał faktycznie prowadzenia działalności gospodarczej,
co zataił ubiegając się o kredyt inwestycyjny oraz nie podjął jakichkolwiek czynności zmierzających do wykorzystania
uzyskanego kredytu na bieżącą działalność przedsiębiorstwa wskazaną we wniosku kredytowym i umowie kredytowej,
tj. o czyn z art. 286§ 1kk w zw. z art. 294§ 1kk i art. 297 § 1kk w zw. z art. 11§ 2kk w zw. z art. 12 kk.
Wyrokiem z dnia 12 marca 2013roku Sąd Okręgowy W. P. w W. oskarżonego od dokonania zarzucanego mu czynu
uniewinnił.
Apelację od wyroku Sądu Okręgowego wniósł prokurator. Na podstawie art. 425§ 1i 2 kpk i art. 444 kpk zaskarżył
powyższy wyrok w całości na niekorzyść oskarżonego. Na podstawie art. 427§ 2kpk i art. 438 pkt. 3 kpk wyrokowi
zarzucił:
- błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia i mający wpływ na treść wyroku polegający
na stwierdzeniu, iż brak jest dowodów pozwalających na przyjęcie, iż oskarżony R. K. podpisując umowę o kredyt,
działał w celu osiągnięcia korzyści majątkowej i wprowadzając (...) Bank (...) S. A. w błąd doprowadził wskazany
podmiot do niekorzystnego rozporządzenia mieniem, a tym samym, iż swym zachowaniem zrealizował znamiona
czynu określonego w art. 286§ 1kk, podczas gdy zebrany w sprawie materiał dowodowy, zwłaszcza w postaci zeznań
świadków Z. K., T. K., Ł. G., opinii biegłego rzeczoznawcy majątkowego z oszacowania nieruchomości położonej w
S., przy ul. (...), opinii z badania autentyczności, masy, jakości i wyceny kamieni szlachetnych oraz informacji Urzędu
Wojewódzkiego w W. Wydziału Komunikacji w przedmiocie własności pojazdu m-ki M. (...) nr rej. (...), oceniany z
uwzględnieniem zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego przekonuje, iż
dopuścił się on przestępstwa określonego w art. 286§ 1kk w zw. z art. 294§ 1kk.
Podnosząc powyższy zarzut skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi
Okręgowemu W. P. w W. do ponownego rozpoznania.
Sąd Apelacyjny zważył co następuje:
Apelacja prokuratora okazała się zasadna, co doprowadziło do uchylenia wyroku Sądu I instancji
i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania.
Na wstępie podnieść należy, iż zarzut błędu w ustaleniach faktycznych w obu swoich formach , a więc jako błąd
„braku” oraz błąd „dowolności” może być skutecznie postawiony wtedy, gdy skarżący de facto nie kwestionuje ani
prawidłowości przeprowadzonego przez Sąd postępowania dowodowego co do podstaw dowodowych orzeczenia, ani
też nie kwestionuje dokonanej przez Sąd oceny zgromadzonych dowodów.
Prokurator podnosi , iż ustalając stan faktyczny, Sąd pominął istotne dla orzeczenia fakty wynikające z
przeprowadzonych dowodów lub też je zniekształcił. Zarzut stawiany przez skarżącego w sprawie niniejszej dotyczy
więc tzw. „błędu dowolności”, skoro zdaniem prokuratora wszystkie dowody stanowiły ową podstawę dowodową
orzeczenia, a wobec tego zarzut odwoławczy ma tu charakter mieszany i obejmuje także obrazę prawa procesowego,
a to art. 7 kpk. Taka konstrukcja zarzutu wskazuje , iż uchybieniem o charakterze pierwotnym jest tu obraza prawa
procesowego tj art. 7 kpk ,a jedynie wtórnym błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
zwłaszcza , że chodzi tu o taką obrazę art. 7 kpk, która miała wpływ na ustalenia faktyczne w zakresie w jakim Sąd I
instancji uznał, iż oskarżony nie popełnił zarzucanego mu czynu.
Nie ulega wątpliwości, iż oszustwo jest przestępstwem trudnym do udowodnienia, a to ze względu na konieczność
wykazania zamiaru bezpośredniego kierunkowego, tak co do celu działania, jak i używanych środków (vide wyrok
Sądu Najwyższego z dnia 16 stycznia 1980 r., V KRN 317/79, OSNPG 1980, nr 6, poz. 81). Do przypisania oszustwa
konieczne jest ustalenie, że występując o udzielenie pożyczki, kredytu lub innego płatnego świadczenia, sprawca
działał z zamiarem jego niezwrócenia lub niespłacenia. Rzecz jasna sam fakt zadłużenia nie może decydować o
zamiarze wyłudzenia, a dopiero powiązanie różnych okoliczności związanych z zawieranymi umowami kredytowymi
lub innymi transakcjami może pozwolić na wyprowadzenie wniosków o zamiarze oskarżonego (vide wyrok Sądu
Najwyższego z dnia 8 maja 1997 r., II KKN 64/97, Orz. Prok. i Pr. 1998, nr 3, poz. 6 oraz wyrok Sądu Apelacyjnego w
Łodzi z dnia 29 kwietnia 1999 r., II AKa 48/99, Biul. Prok. Apel. 1999, nr 8).
Poza sporem jest, że oskarżony R. K. otrzymał na podstawie umowy zawartej z (...) Bankiem (...) S. A. w W. w dniu
11 czerwca 1993roku kredyt w wysokości 300 000 zł na cele inwestycyjne tj. zakup maszyn do produkcji opakowań
plastikowych i kredytu tego nie spłacił. W wyniku sprzedaży w drodze licytacji nieruchomości i kamieni szlachetnych
stanowiących zabezpieczenie kredytu pokrzywdzony Bank uzyskał jedynie część należności z tytułu przyznanego
oskarżonemu kredytu.
Sąd Apelacyjny podzielił stanowisko skarżącego, iż ocena materiału dowodowego dokonana została przez Sąd I
instancji z rażącą obrazą art. 7 kpk. Sąd ten nie dokonał wnikliwej oceny materiału dowodowego w kontekście
logicznego powiązania wszystkich istotnych dla ustalenia zamiaru oskarżonego okoliczności, co w ocenie Sądu
Apelacyjnego musiało doprowadzić do pozbawionych racjonalnego uzasadnienia wniosków zawartych w pisemnych
motywach zaskarżonego orzeczenia.
Prawdą jest, że sam fakt zadłużeń nie może decydować o zamiarze wyłudzenia, ale też Sąd I instancji nie ocenił
tej sytuacji w kontekście innych okoliczności związanych z zawartą umową kredytową, co mogłoby pozwolić na
wyprowadzenie wniosków o zamiarze oskarżonego ( vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 maja 1997r, sygn.
akt II KKN 64/97). Do takich okoliczności w realiach niniejszej sprawy bez wątpienia należało złożenie wniosku
kredytowego przez oskarżonego w chwili, gdy cała jego najbliższa rodzina przebywała już z zamiarem stałego pobytu
w USA, a biorąc pod uwagę fakt, iż oskarżony był posiadaczem tzw. zielonej karty, w pełni zasadny byłby wniosek,
że i on zamierzał dołączyć do bliskich w USA, nie zaś pozostać w Polsce i przeznaczyć pieniądze uzyskane z
kredytu na prowadzenie deklarowanej działalności gospodarczej. Niepodjęcie żadnych czynności mających na celu
rozpoczęcie działalności gospodarczej w postaci produkcji opakowań plastikowych, poza uzyskaniem kredytu na tę
działalność, także winno być ocenione pod kątem zamiaru oskarżonego w chwili zawierania umowy kredytowej,
czego Sąd Okręgowy nie uczynił. W swoich rozważaniach zupełnie pominął Sąd meriti fakt, iż w ocenie wniosku
kredytowego z dnia 8 czerwca 1993roku zawarto informację, że maszyny do produkcji opakowań zamówił oskarżony
przed złożeniem wniosku i miały być one zakupione w. F., tymczasem w złożonych wyjaśnieniach oskarżony
twierdził, iż rozmowy w sprawie zakupu maszyn prowadził dopiero po uzyskaniu kredytu , nadto maszyny miały
być sprowadzone z N.. Zdaniem Sądu odwoławczego wbrew zasadom logicznego rozumowania i doświadczenia
życiowego ocenił Sąd Okręgowy wyjaśnienia oskarżonego w zakresie w jakim dotyczą okoliczności zamówienia
maszyn u mężczyzny o imieniu C.. Rozważy Sąd I instancji, czy nie rażą naiwnością wyjaśnienia oskarżonego co do
przekazania zupełnie nieznanemu mężczyźnie tak znacznej sumy bez żadnego pokwitowania, zwłaszcza, że oskarżony
od dłuższego czasu prowadził własną firmę i znane mu były zasady działalności gospodarczej. Prawidłowa ocena tej
części wyjaśnień oskarżonego ma bowiem istotne znaczenie dla ustalenia zamiaru, z jakim działał oskarżony. Także
kwestia zabezpieczenia kredytu może mieć, wbrew twierdzeniom Sądu meriti zawartym w pisemnych motywach
zaskarżonego uzasadnienia, znaczenie przy ocenie zamiaru oskarżonego zwłaszcza, że jak się okazało wartość
nieruchomości oraz kamieni szlachetnych była wielokrotnie zawyżona, zaś samochód marki (...) nie mógł być, wbrew
złożonemu przez oskarżonego zapewnieniu, zabezpieczeniem kredytu, gdyż nigdy nie stanowił własności R. K.. Ocena
tej ostatniej okoliczności dokonana przez Sąd meriti sprowadza się jedynie do stwierdzenia, iż w dacie złożenia
wniosku kredytowego posłużenie się stwierdzającym nieprawdę dokumentem w celu uzyskania kredytu nie stanowiło
przestępstwa, brak jednak jakiejkolwiek oceny tego faktu w kontekście ewentualnego zamiaru oskarżonego.
Nie rozważenie tych zagadnień spowodowało, iż zaskarżone orzeczenie na obecnym etapie postępowania nie mogło się
ostać, co doprowadziło do uchylenia wyroku Sądu I instancji i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania przez
Sąd Okręgowy. Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd I instancji winien rozważyć wszystkie okoliczności niezbędne
dla prawidłowego określenia zamiaru oskarżonego i dokonać ich oceny z uwzględnieniem zasad prawidłowego
rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego.
W wypadku zaś zaskarżenia wyroku jego uzasadnienie Sąd sporządzi, przestrzegając wymogów określonych w art.
424§ 1kpk.
Z tych względów Sąd Apelacyjny orzekł jak na wstępie.