Asystent Osobisty Osoby z Niepełnosprawnością

Kulawa Warszawa
Asystent Osobisty Osoby z Niepełnosprawnością
Idea asystenta osobistego osoby z niepełnosprawnością (AOON wywodzi się z amerykańskiego pomysłu tworzenia tzw.
Independent Living Center tj. Centrów Niezależnego Życia. Rozwiązania te zostały przeniesione na kontynent
europejski, między innymi do Niemiec, Szwecji i Danii.
Stanowią one podstawowy element aktywizacji społecznej i zawodowej, wyrażający się w ośmiu tezach:
1/ móc zaspokoić swoje podstawowe potrzeby
2/ być wolnym w myślach i emocjach
3/ akceptować i bronić samego siebie
4/ traktować siebie samego jako równego partnera w spotkaniach z innymi ludźmi
5/ móc realizować swoje cele
6/ prowadzić życie, w którym sami, w wolności, podejmują odpowiedzialne decyzje i decydują o konsekwencjach tych
decyzji
7/ żyć w i ze społeczeństwem
8/ uczestniczyć w życiu politycznym.
Kiedy zaczynamy być samodzielni? Popatrzmy na sześciolatka – nie ma dużego zakresu samodzielności. Ale gdy
przeciwstawimy mu sześciolatka z niepełnosprawnością ruchową poruszającego się na wózku, widzimy wyraźnie, iż
zdrowy sześciolatek jest znacznie samodzielniejszy niż sześciolatek poruszający się na wózku. Podobnie jest z
osobami dorosłymi.
Na początku życia osoby z niepełnosprawnością (ON) poprzez dzieciństwo czy zwykle także przez okres dojrzewania
pomagają takiej osobie najbliżsi, rodzina. Jednak w życiu dorosłym, a nawet wcześniej, kiedy rodzice się starzeją bądź
rodzeństwo zaczyna mieć swoje nowe obowiązki, ale przede wszystkim, żeby być po prostu faktycznie samodzielnym
potrzebny, jest ktoś kto fizycznie pomoże w osiągnięciu tej, jak największej samodzielności. Kimś takim jest właśnie
asystent osobisty osoby z niepełnosprawnością. Co najważniejsze chodzi tylko i wyłącznie o pomoc fizyczną gdyż w
przeciwieństwie do np. opiekunki z pomocy społecznej ciężar podejmowania decyzji ma spoczywać na ON, a nie
AOON, który ma być swego rodzaju „inteligentną protezą”. W przypadku opiekunki odpowiedzialność i podejmowanie
decyzji leży w 90% po stronie usługodawcy, a w przypadku AOON po stronie usługobiorcy, czyli ON. Upraszczając
bardzo sprawę można powiedzieć, że opiekunka się opiekuje, a asystent asystuje.
Podsumowując można stwierdzić, iż AOON to osoba, która umożliwia niczym nieskrępowane funkcjonowanie ON w
codziennym życiu prywatnym i zawodowym. Poprzez swoje usługi pełni funkcję kompensacyjną w zależności od
stopnia i rodzaju niepełnosprawności indywidualnej ON.
Zakres usług AOON obejmuje pomoc:
●
●
●
●
●
w wykonywaniu podstawowych czynności dnia codziennego np. ubieranie, rozbieranie, przesiadanie się z łóżka na
wózek, w toalecie w czynnościach fizjologicznych, w spożywaniu posiłków, itp.
w razie, potrzeby podczas snu podopiecznych np. zmiana pozycji
w udziale w zajęciach rehabilitacyjnych i rekreacyjnych ON
w dojeździe do szkoły, do pracy
w wyjściu do sklepu, urzędu
1
Kulawa Warszawa
●
●
●
●
podczas zajęć lekcyjnych i poza lekcyjnych, w szkole i na uczelni
w dotarciu i uczestnictwie w kursach zawodowych oraz kursach innego rodzaju
podczas podróży środkami komunikacji miejskiej, jak i pozostałych środków komunikacji krajowej, jak i
międzynarodowej wynikającej z potrzeb ON
w innych potrzebach zgłoszonych przez ON.
Jeśli chodzi o idealny profil asystenta osobistego osoby z niepełnosprawnością, to wg samych osób z
niepełnosprawnością powinien być przede wszystkim: Sprawny fizycznie, Dyspozycyjny, Empatyczny, Wytrwały,
Zrównoważony emocjonalnie, Rozumiejący czym jest pomoc.
Wykonując swoje obowiązki zawodowe asystent zobowiązany jest do zachowania tajemnicy i prywatności ON,
zachowując dla siebie wszelkie jego sprawy osobiste jak i czynności intymne wykonywane dla podopiecznego.
Podczas pracy AOON powinien kierować się dobrem usługodawcy zachowując przy tym pewne granice i bariery, w
tym na co oczekuje usługodawca, aby nie wykonywać czynności niezgodnych z prawem jak i własnym sumieniem.
Usługa AOON umożliwia ON aktywne życie, ułatwia rehabilitację społeczną i zawodową, usprawnia i usamodzielnia,
jest niezwykle potrzebna, powinna być dostępna także w aspekcie ekonomicznym dla wszystkich potrzebujących ON.
Dzięki AOON wielu ON podjęło naukę, szkolenia zawodowe lub pracę.
Usługi asystenckie mają pozytywny wpływ na funkcjonowanie nie tylko samej ON ale także na całą jej rodzinę. Dzięki
tym usługom opiekunowie ON, którymi są najczęściej rodzice mogli (często po wielu latach) podjąć pracę i poprawić
status materialny całej rodziny.
Istotnym elementem prezentowanego modelu usług asystenckich jest również budowanie poczucia podmiotowości
osób z niepełnosprawnością i definiowanie niepełnosprawności w jej społecznym, a nie jak dotychczas przede
wszystkim medycznym modelu niepełnosprawności.
Co warte podkreślenia decydującymi czynnikami właściwego wypełniania obowiązków przez AOON są ich
predyspozycje fizyczne i psychiczne, a nie wiedza teoretyczna czy poziom wykształcenia. Takie podejście do AOON
pozwala na szybkie wdrożenie do pracy np. osób długotrwale bezrobotnych z podstawowym, zawodowym i średnim
wykształceniem lub osób pracujących – w czasie zastępczej służby wojskowej. Z doświadczenia realizowanych usług
wynika, że lepiej one są realizowane przez osoby z niższym wykształceniem niż posiadające wyższe wykształcenie.
Takie podejście do zatrudniania w charakterze AOON to szansa na znalezienie zatrudnienia w tym zawodzie między
innymi dla osób długotrwale bezrobotnych, nie posiadających wysokich kwalifikacji zawodowych mających największe
trudności w wejściu na rynek pracy
Usługi asystenckie w wyżej opisanej formie z powodzeniem funkcjonują w wielu krajach Unii Europejskiej (np.
Finlandia, Dania, Szwecja, Holandia, Wielka Brytania).
2